Öğretim Görevlisi Yusuf Bahadır Kavas. Derste yararlanılacak kaynaklar 1. Nalan Akdoğan MALİYET MUHASEBESİ UYGULAMALARI Gazi Kitabevi, 2009. 2. Selim.

... konulu sunumlar: "Öğretim Görevlisi Yusuf Bahadır Kavas. Derste yararlanılacak kaynaklar 1. Nalan Akdoğan MALİYET MUHASEBESİ UYGULAMALARI Gazi Kitabevi, 2009. 2. Selim."— Sunum transkripti:

1 Öğretim Görevlisi Yusuf Bahadır Kavas

2 Derste yararlanılacak kaynaklar 1. Nalan Akdoğan MALİYET MUHASEBESİ UYGULAMALARI Gazi Kitabevi, 2009. 2. Selim Yüksel PAZARÇEVİREN: MALİYET MUHASEBESİ, Sakarya Kitabevi, 2006. 3. Kamil BÜYÜKMİRZA: MALİYET VE YÖNETİM MUHASEBESİ, Gazi Kitabevi, 2013.

3 DERSİN AMACI VE HEDEFİ Hedefimiz sizleri günümüz rekabet ortamının en hayati konularından biri olan maliyetler konusunda temel bilgiler ile donatmak. Maliyetler bir çok işletmenin üstün veya zayıf yönünü, tehdit veya fırsatlarını belirleyen temel parametrelerden biridir. Bir çok işletme maliyetleri yüzünden batarken bir çok işletme de maliyetleri sayesinde ayakta kalabilmiştir. Bu ders ile sizlere maliyetleri tanıyacak, saptayacak, ayrımlayacak, ölçümleyecek, hesaplayacak, kaydedecek, izleyecek, özetleyecek, raporlayacak, yorumlayacak bilgi birikiminin verilmesi hedeflenmektedir. Böylece çalışacağınız ya da çalıştığınız yerlerde daha faydalı olmanız umulmaktadır.

4 Genel Çerçeve Temel kavramlar ve genel bilgiler Finansal Tablolar Maliyetlerin sınıflandırılması Hammadde ve malzeme maliyetleri İşçilik maliyetleri Genel imalat maliyetleri Maliyet sistemleri Sipariş maliyet sistemi Safha maliyet sistemi Standart maliyet sistemi TDHP’da maliyet hesap ve kayıtları

5 Maliyet Nedir Kardeş valla maliyetine satıyoruz. O fiyata imkanı yok olmaz Günlük hayatta bu tür konuşmalarla çok fazla karşılaşırız. Bu araba bana şu kadara mal oldu, maliyeti kurtarmaz gibi birçok örnek verilebilir. Peki maliyet nedir ???? Maliyet: Mal veya hizmetin üretilebilmesi için katlanılan fedakarlık olarak tanımlanabilir. İşletmeler için son derece önemli bir kavram olan maliyet, Harcama, Hasılat, Gelir, Gider, Kar, Zarar kavramlarıyla karıştırılmamalıdır.

6 Maliyet Muhasebesinde Önemli Tanımlar HARCAMA: Bir mal, hizmet ve fayda sağlamak için yapılan ödeme ve borçlanmalardır. Harcamada bir varlık elde edilirken diğer bir varlıkla takas edilir. Başka bir deyişle; parasal varlıkta azalışa neden olan ticari işlemlerdir. HASILAT: Elde edilen gelirlerin toplamı olarak ifade edilmektedir. Bir başka deyişle hasılat, gelirin çoğulu yada parasal varlıkta artışa neden olan ticari işlemlerdir. GELİR: İşletmenin faaliyetleri dolayısıyla mal ve hizmetlerden elde etmiş olduğu parasal tutarlar gelir olarak adlandırılmaktadır. Diğer bir deyişle işletmenin öz sermayesini artıran işlemlerdir. GİDER: İşletmelerin faaliyetlerini devam ettirebilmesi için kullanmış olduğu yada tüketmiş olduğu mal veya hizmetlerin parasal olarak tutarıdır. Diğer bir deyişle işletmenin öz sermayesini azaltan işlemlerdir. KÂR: belirli bir döneme ait gelirlerin ile aynı döneme ait giderler toplamından büyük olması durumunda ortaya çıkan fark kâr olarak adlandırılır. ZARAR: belirli bir döneme ait giderler toplamının aynı dönem ait gelirler toplamından büyük olması sonucu ortaya çıkan fark zarar olarak adlandırılır.

7 Maliyet kavramı daha çok üretim işletmelerinde önemli bir yere sahiptir.

8 Maliyet Muhasebesi Nedir Amaçları Nelerdir? Maliyet muhasebesi, üretilen mal (mamul) veya hizmetlerin maliyetini oluşturan maliyet türlerinin, oluştuğu yerler ve ilgili oldukları mamul ya da hizmet cinsleri bakımından belirlenmesi ve izlenmesine olanak sağlayan bir hesap ve kayıt sistemidir. Maliyet Muhasebesi (analitik muhasebe); işletme yöneticileri ve işletme ilgililerinin sağlıklı karar alabilmeleri için gereksinim duydukları sayısal bilgileri kendilerine sunmaktadır.

9 Maliyet Muhasebesi Nedir Amaçları Nelerdir? MAMUL VEYA HİZMETİN BİRİM MALİYETİNİ HESAPLAMAK MALİYETLERİ VE İŞLETMENİN FAALİYETLERİNİ KONTROL ALTINDA TUTMAK İŞLETME FAALİYETLERİNİN PLANLANMASINDA GEREKLİ MALİYET BİLGİLERİNİ SAĞLAMAK İŞLETME İLGİLİLERİNİN ALACAĞI KARARLARA YARDIMCI OLMAK

10 Maliyet Muhasebesi ile Finansal Muhasebe Arasındaki Farklar Finansal Muhasebe İç ve dış gruplara bilgi verir Tutarlar kesindir Para temel ölçü birimidir Kayıtlar muhasebe ilkelerine göre yapılır Bütün işletmeler finansal muhasebe tutmak zorundadır FİNANSAL MUHASEBE İç gruplara bilgi verir Tutarlar tahmini de olabilir Para dışı öğelerde kullanılır Yönetim için yararlılık ve beklentiler önemlidir Sadece üretim yapan işletmeler tutar Maliyet Muhasebesi

11 İşletme İlgilileri Kimlerdir? Yöneticiler : İşetme faaliyetlerini sevk ve idare eden kişilerdir. Muhasebe servisinden her an faaliyetlerle ilgili bilgi isteyebilir. İşletme sahibi veya Ortaklar : Teknolojik ve Ekonomik gelişmeler, işletme faaliyetlerinde kişilerin tek başına yeterli olmadığını ortaya koymuştur. Dolayısıyla birkaç kişi emek ve sermayelerini birleştirerek ortak olup şirketleşme yoluna gitmişlerdir. Şirket ortakları Faaliyetleri sonucunda Kar elde etmeyi ve büyümeyi düşünürler. Yönetimin başarısını öğrenmek ve faaliyetlerin karlılığını bilmek için onlarda muhasebe departmanından rapor isteyebilirler. İşletmede Çalışanlar :İşletmede çalışan personel ve memurlar da o işletmedeki durumu yakından izlerler. Çalışanlar işlerinin sürekliliğini öğrenip geleceğe güvenle bakmak isterler. Onlarda muhasebe bilgilerine başvurabilirler. İşletmeye Borç Verenler : Kısa ve Uzun vadede borç verecek olanlar ; işletmenin borç ödeme gücünü ve karlılık durumunu bilmek isterler ve muhasebe raporlarına başvururlar. Devlet : İşletmelerin faaliyetleri üzerinden elde ettikleri karlar, devleti yakından ilgilendirir. Ödenecek vergilerin doğru hesaplanması devlet için önemlidir. Devlet, kontrol elemanları ve diğer denetleme mekanizmaları ile işletmelerin gelir ve gider durumlarını incelerken muhasebe raporlarından faydalanırlar.

12 Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir? Mali tablolar:kanunlar tarafından bazı şirketler için zorunlu olarak tutulan, bir şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu hazırlamak ve yayınlamak (halka açık şirketler, aracı kurumlar vb.) zorunda oldukları ve ilgili şirketin performansını gösteren,standartlaştırılmış muhasebe kayıtlarıdır. Başlıca Finansal Tablolar; bilanço, gelir-gider tablosu, satılan malın maliyeti, kar dağıtım, fon ve nakit akım, tablolarıdır.

13 Bilanço, bir şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu, dönem sonunda hazırladıkları (31 Mart, 30 Haziran, 30 Eylül ve 31 Aralık) ve yayınladıkları, şirketin bir portresini çizen, muhasebe dilinde "t tablosu" olarak adlandırılan düzendeki tablolardır. Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?

14

15 Gelir-gider tablosu, bir şirketin herhangi bir dönemdeki faaliyetlerinde, cirosundan yola çıkarak, gelir ve giderlerini ekleyip veya çıkarmak yoluyla net karının hesaplandığı, standartlaştırılmış ve SPK mevzuatlarına göre hazırlanan bir tablodur. Gelir-gider tablosu bize şirketin ilgili dönemdeki faaliyetlerinin neticesini öğrenmemizi sağlar. 31 Mart itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk üç aylık faaliyet sonuçlarını; 30 Haziran itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk yarısının faaliyet sonuçlarını; 30 Eylül itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk dokuz aylık faaliyetlerinin sonuçlarını ve 31 Aralık itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın tümündeki faaliyetlerin sonuçlarını göstermektedir. Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?

16

17 Fon Akım ve Nakit Akım Tabloları Bu tablolar, şirketin fon ve nakit tutarlarının akışını ayrıntılı olarak düzenleyen standart tablolardır. Şirketin iki dönem arasındaki yönetimsel ve finansman politikaların mali tablolara yansımasını daha rahat anlaşılmasını sağlarlar. Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?

18 Kâr Dağıtım Tablosu işletmenin dönem kârının dağıtım biçimini gösteren tablodur. Bu tablo, özellikle sermaye şirketlerinde dönem kârından ödenecek vergilerin, ayrılacak yedeklerin ve ortaklara dağıtılacak kâr paylarının açıkça görülmesi için düzenlenir. Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?

19

20 Satışların Maliyeti Tablosu Tanımı: işletmelerin dönem içindeki stok hareketlerini, üretim maliyetlerini, satılan mamul maliyetlerini, satılan hizmet maliyetlerini gösterir. Gelir tablosunda satışların maliyeti bölümü bulunmaktadır. Buradaki satışların maliyeti ayrı bir tablo şeklinde düzenlenerek ve hesaplanarak gelir tablosuna ek olarak konulmaktadır. Yani gelir tablosunun bir ekini oluşturmaktadır. Finansal Tablolar(Mali Tablolar) Nelerdir?

21

22 Giderlerin Sınıflandırılması 1.ÜRÜNLERE YÜKLENMELERİNE GÖRE –Direkt Giderler –Endirekt Giderler 2. FAALİYET (ÜRETİM) HACMİYLE İLİŞKİLERİNE GÖRE –Değişken Maliyetler –Sabit Maliyetler 3. MALİYET ÇEŞİTLERİNE GÖRE –İlk Madde ve Malzeme Giderleri –Memur Ücret ve Giderleri –Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler –Çeşitli Giderler –Vergi, Resim ve Harçlar –Amortisman ve Tükenme Payları –Finansman Giderleri

23 4. FONSİYONLARINA GÖRE Satın alma (tedarik) giderleri Üretim Giderleri Araştırma ve Geliştirme Giderleri Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Genel Yönetim Giderleri Finansman Giderleri Giderlerin Sınıflandırılması

24 GİDERLERİN ÜRÜNLERE YÜKLENMESİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI Belirli bir mal veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenip yüklenememesine göre giderler, direkt ve endirekt olarak bölümlenir.

25 Direkt Giderler Tanım: Belirli bir mal veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya herhangi bir dağıtım anahtarı kullanmadan yüklenebilen giderlerdir. Örnek: Direkt ilk madde ve malzeme giderleri ile direkt işçilik giderleri buna örnek olarak gösterilebilir.

26 Endirekt Giderler Tanım: Belirli bir mal veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenemeyip, bir takım dağıtım ölçüleri yardımı ile yüklenebilen giderlerdir. Endirekt giderlerin bir bölümü; oluştukları gider yeri açısından endirekt olarak kabul edilmekte, bir bölümü ise nitelik ve hesaplamalarındaki güçlükler nedeni ile endirekt sayılmaktadır.

27 Örnek: ısıtma yardımcı gider yerinde kullanılan fuel-oil gideri ısıtma gider yeri için direkt bir gider olmakla birlikte esas üretim gider yerleri için ve mamul maliyetlerine yüklenme açısından endirekt bir gider niteliğindedir. Diğer taraftan ana üretim gider yeri ile direkt ilişkisi olmasına rağmen; nitelik veya hesaplamalarındaki güçlükler nedeniyle (ikramiyeler, yıllık izin ücreti, işletme malzemesi v.s.) endirekt sayılabilen giderler vardır.

28 GİDERLERİN FAALİYET HACMİYLE OLAN İLİŞKİSİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI Giderler, faaliyet hacmiyle ilişkileri açısından temelde, sabit giderler, değişken giderler ve yarı sabit ve yarı değişken gider olmak üzere üç grupta toplanır. Giderlerin bu açıdan gruplandırılması, maliyet hacim kar analizlerinde,esnek bütçelerin hazırlanmasında ve giderlerin kontrolünde büyük önem taşır.

29 Sabit Giderler Tanım:Belirli bir zaman dilimi ve faaliyet hacmi içinde, faaliyet hacmindeki artış ve eksilişlerden etkilenmeyerek aynı kalan giderlerdir. Diğer bir ifade ile, sabit giderler belli bir faaliyet hacminde ve belirli bir dönemde toplam olarak sabit olan ancak birim başına değişken olan giderlerdir. Faaliyet hacmi arttıkça birim başına düşen sabit gider azalır.

30 Sabit Giderler 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı Gider Toplam Sabit Giderler

31 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı Gider Birim Sabit Giderler

32 Değişken Giderler Tanım: Faaliyet hacmine bağlı olarak artan veya azalan giderlerdir. Başka bir deyişle iş hacmiyle aynı yönde ve aynı oranda değişme gösteren giderlerdir. Faaliyet hacmi sıfıra düştüğünde bu giderler de kendiliğinden ortadan kalkar. Değişken giderler birim başına sabit, toplam olarak değişken giderlerdir.

33 Değişken Giderler 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 100 200 300 400 500 600 700 Üretim Miktarı Gider Toplam Değişken Giderler

34 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı Gider Birim Değişken Giderler

35

36 Maliyetleri Sınıflandırmanın İşletmeye Faydaları Maliyetler sınıflandırılırken işletmede maliyet muhasebesinden beklenen amaçların göz önünde tutulması gerekir. Böyle olunca da maliyetlerin sınıflandırılması işletmeye şu faydaları sağlar. Mal ve hizmetlerin maliyetleri daha hızlı belirlenir. İşletmenin faaliyet sonuçları belirlenir. Faaliyet bütçeleri hazırlanır. Başarı ölçmede kullanılır. Karar vermeyi kolaylaştırır.

37 MALİYET SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASI VE MALİYET HESAPLAMA YÖNTEMLERİ Üretilen mal ve hizmetlerin maliyetlerinin ölçülmesi işletmenin benimsediği maliyet sistemi doğrultusunda yapılır. Başka bir deyişle, çeşitli maliyet hesaplama yöntemlerinin birleşiminden maliyet sistemleri ortaya çıkar. Bu nedenle, maliyet sisteminden söz edebilmek için, değişik açılardan gruplandırılmış üç grup maliyet yönteminin her birinden, en az bir yöntemin alınarak bir araya getirilmesi gerekir. Maliyet sisteminin ayrı bir yönünü niteleyen söz konusu maliyet yöntemleri aşağıda belirtildiği üzere üç grupta toplanmaktadır.

38 MALİYET YÖNTEMLERİ MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE MALİYETLERİN SAPTANMA ŞEKLİNE GÖRE MALİYETLERİN SAPTANMA ZAMANINA GÖRE

39 MALİYET KAPSAMINA GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ TAM MALİYET YÖNTEMİ DEĞİŞKEN MALİYET YÖNTEMİ NORMAL MALİYET YÖNTEMİ ASAL MALİYET YÖNTEMİ (DİREKT MALİYET)

40 MALİYETLERİN SAPTANMA ŞEKLİNE GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ SİPARİŞ MALİYET YÖNTEMİ EVRE (SAFHA) MALİYET YÖNTEMİ

41 MALİYETLERİN SAPTANMASI ZAMANINA GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ FİİLİ MALİYET YÖNTEMİ TAHMİNİ MALİYET YÖNTEMİ STANDART MALİYET YÖNTEMİ

42 MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ Tam Maliyet Yöntemi: Dönemin üretim giderlerinin tamamının, bunların direkt, endirekt, sabit, değişken olmasına bakılmaksızın, dönem de üretilen mamullerin maliyetine, yüklenerek stoklara aktarılması esasına dayanır. D.İ.M.M.G.+D.İ.G.+G.Ü.G.(Sabit+değişken)

43 Değişken Maliyet Yöntemi: Maliyetlerin yalnızca değişken giderlerin esas alınarak hesaplandığı yöntemdir. Bu yöntemde, giderler değişken ve sabit olarak ayrılmakta ve maliyeti bulunacak birimlere yalnızca değişken giderler yüklenmektedir. D.İ.M.M.G.+D.İ.G.+G.Ü.G.(Sadece Değişken)

44 Normal Maliyet Yöntemi: Bu yöntem değişken giderlerinin tamamının, sabit giderlerin ise kapasite kullanım oranına göre maliyetlere yüklenmesi esasına dayanır. Yani sabit G.Ü.G.’nin dönem içinde kullanılan kapasiteye ait olan kısmı maliyetlere katılır. D.İ.M.M.G.+D.İ.G.+G.Ü.G.(Değişken+Kullanılan Kapasiteye Düşen)

45 Asal Maliyet (Direkt Maliyet) Yöntemi: Tam maliyet yönteminin tam karşılığı olan bu yöntemde, üretilen birimlerin maliyetine yalnızca direkt ilk madde ve malzeme giderleri ve direkt işçilik giderleri yüklenmekte genel üretim giderlerinin tamamı maliyet dışında bırakılmaktadır. D.İ.M.M.G.+D.İ.G.

46 ÖRNEK “A” Üretim İşletmesinin Aralık 2012 ayı giderleri aşağıdaki gibidir. İşletmenin aylık kapasitesi 1.500 adet mamul olup Aralık 2012 ayında 1.000 adet mamul üretilmiştir. D.İ.M.M.Giderleri : 200.000 D.İşçilik Giderleri: 300.000 (Tamamı değişken gider niteliğindedir.) Genel Üretim Giderleri (GÜG): GÜG Sabit : 75.000 GÜG Değişken: 125.000 İSTENİLENLER: a) Tam maliyet yöntemine b) Normal maliyet yöntemine c) Değişken maliyet yöntemine d) Asal maliyet yöntemine göre işletmenin toplam ve birim maliyetlerini hesaplayınız.

47 Aralık 2007 Üretim Gid. Tam Maliyet Normal Maliye t Değişken Maliye t Asal Maliyet D.İ.M.M.G.200.000 D.İ.G.300.000 G.Ü.G. G.Ü.G. Sabit75.000 50.00000 G.Ü.G. Değişken 125.000 0 TOP.MALİYET700.000675.000625.000500.000 BİRİM MALİYET 700675625500

48 23.09.2013 Direkt malzeme giderleri + Direkt İşçilik Giderleri + Sabit GÜG + Değişken GÜG hangi maliyet sistemi için geçerlidir? a)Değişken maliyet sistemi b)Tam maliyet sistemi c)Yarı değişken maliyet sistemi d)Evre maliyet sistemi e)Standart maliyet sistemi

49 MALİYETLERİN SAPTANMA ŞEKLİNE GÖRE

50 MALİYETLERİN SAPTANMA ZAMANINA GÖRE

51 Bir maliyet sisteminde, her gruptan en az bir yöntemin uygulandığı görülür. Maliyet sistemlerinden bazıları aşağıdaki gibi olacaktır:

52 Tek düzen hesap planında 1,2,3,4,5 nolu hesap grupları bizim bilanço kalemlerimizi oluşturmaktadır. 6 nolu hesap grubu gelir gider hesaplarımızın durumunu bize anlatırken, 7 nolu hesap grubu da maliyetle ilgili bilgiler içermektedir. 7 nolu hesap grubunu 7-A ve 7-B şeklinde sınıflandırabilmekteyiz.7-A seçeneğinde giderler Fonksiyon esasına göre 7-B seçeneği Çeşit esasına göre belirlenmiştir. 2012 yılı Aktif toplamı 1.941.500 TL veya net satışlar toplamı 3.882.800 TL aşan üretim ve hizmet işletmeleri 2013 yılında maliyet hesaplarını 7⁄A seçeneğine göre tutmak zorundadırlar.

53 Ek mali tablo düzenlemek zorunda olmayan ticaret işletmeleri, küçük hizmet işletmeleri ve küçük üretim işletmelerinden isteyenler, giderlerin izlenmesinde bu seçeneği uygular. Bu uygulamada; giderler defter-i kebirde maliyet dönemi boyunca çeşit esasına göre izlenir. Maliyet çıkarma dönemlerinde, söz konusu giderler gider dağıtım tablosu aracılığıyla fonksiyonlarına dönüştürülerek ilgili gider yerlerine ve hizmet veya mamul maliyetlerine veya sonuç hesaplarına aktarılır. Yıllık satış tutarı ve bilanço aktif tutarı her yıl maliye bakanlığının belirlediği tutarı geçen üretim ve hizmet işletmelerin 7/A seçeneğini kullanmak zorunda olduğunu söylemiştik. Bu tutarın altında olan üretim ve hizmet işletmeleri isterlerse 7/A Seçeneğini isterlerse 7/B Seçeneğini kullanabilirler. Ticaret işletmelerinin yıllık satış tutarı ve bilanço aktif tutarı ne olursa olsun ister 7/A Seçeneğini isterlerse 7/B Seçeneğini kullanabilirler.

54

55 Örnek: 7/B seçeneğine göre giderlerini muhasebeleştiren işletmenin Aralık ayı işlemleri aşağıdaki gibidir. 1) İşletme nakil vasıtaları için 5000.-TL lik sigorta primi ödemiştir. Bu harcama genel yönetime aittir. 2) İşletme su tesisatının onarımını 6000.-TL ye yaptırmıştır. Bu harcamanın yarısı genel yönetime, diğer yarısı pazarlama, satış ve dağıtım bölümüne aittir. 3) İşletmede kullanılmak üzere 500 TL lik kırtasiye malzemesi alınmıştır. Bedeli nakit olarak ödenmiştir. 4) 300 TL emlak vergisi ödenmiştir. 5) İşletme mevcut taşıtları için 2.700.-TL amortisman hesaplamıştır. Amortisman giderlerinin 1/3 ü genel yönetime, 1/3 ü pazarlama, satış ve dağıtım bölümüne, 1/3 ü de araştırma geliştirme bölümüne aittir. 6) Banka, işletmeye 8000.-TL lik borçlanma faizini gösterir dekontu göndermiştir. Borçlanma kısa vadelidir. - İşletme, ödemeleri nakden yapmıştır. - KDV ihmal edilecektir.

56

57 7/A Seçeneği fonksiyon esasına göre belirlenmiştir. Yani bu seçenekte giderin çeşidi değil ait olduğu bölüm önemlidir. Örneğin yönetim bölümünde çalışan bir işçiye ödenecek ücret 770 Genel Yönetim Giderleri hesabına, pazarlama bölümünde çalışan bir işçiye ödenecek ücret ise 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri hesabına kaydedilir. Kısacası gider hangi departmanla ilgili ise o departmana karşılık gelen hesaba kaydedilmelidir

58

59 MALİYET SİSTEMİNİN BAŞLICA SORUNLARI İşletmelerde Farklı maliyet sistemleri uygulanıyor olabilir. Bununla birlikte tüm maliyet sistemlerinde ortak bazı sorunlar vardır. Bu sorunlar Şu üç noktada özetlenebilir: Maliyetlerin tür olarak saptanması Maliyetlerin katlanıldıkları ve ilgili oldukları yerlere dağıtımı Maliyetlerin mamullere yüklenmesi

60 Maliyet Türlerini Hesaplama

61 Maliyet türleri mal ve hizmet üretimi için tüketilen değer kullanımlarının çeşitli açılardan ayrıldığı bölümlere verilen addır. Bu türleri hesaplama maliyet muhasebesinin en önemli işlerinden biridir. Maliyet türleri temel olarak üç grupta toplanabilir. Bunlar: Malzeme Maliyetleri İşçilik Maliyetleri Genel Üretim Giderleridir.

62 MALZEME MALİYETİNİ HESAPLAMA Bir sanayi işletmesinde üretim maliyetinin en önemli unsurlarından birisi malzemedir. En geniş anlamıyla Malzeme; üretim amacıyla kullanılan her türlü maddeyi içerir. Bir sanayi işletmesinde malzemeyle ilgili sorunlar; Malzeme türlerini belirleme Malzeme miktarını ölçme Malzeme Maliyetini Belirleme ve Muhasebeye İşleme Malzeme Değerleme Yöntemleridir.

63 Malzeme Türlerini Belirleme İster Doğrudan İster Dolaylı olsun bir işletmede kullanılan madde ve malzemeler işletmenin teknik özelliğine, büyüklüğüne göre şu şekilde sınıflandırılır. Direkt Malzeme (Hammadde) Yardımcı Malzeme İşletme Malzemesi

64 Direkt Malzeme: Üretilen mamule ana madde olarak katılan ve üretimin içinde büyük miktarlarda bulunan ve ekonomik bakımdan anlamlı olan teknik bakımdan ise ne kadar kullanıldığı rahatlıkla belirlenebilen maddelerdir. Yardımcı Malzeme: Üretilen mamule miktar ve tutar olarak daha az ölçülerde katılan ve üretim içinde küçük miktarlarda bulunan doğrudan belirlenmesi teknik bakımdan olanaklı olsa da ekonomik bakımdan anlamlı olmayan maddelerdir. Malzeme Türlerini Belirleme

65 İşletme Malzemesi: Üretim faaliyetinin yürütülmesi amacıyla kullanılan fakat mamulün bünyesine girmeyen malzemelerdir. Bu malzemeler özellikle makinanın çalışması ya da bakımı sırasında tüketilir. Örneğin: Makine yağları, Temizlik Malzemesi gibi. Malzeme Türlerini Belirleme

66 Malzeme Miktarını Ölçme Malzemeleri miktar olarak ölçerken öncelikli yapılması gereken şey en uygun malzeme alım miktarı ile bulundurulması gereken en uygun stok miktarını belirlemektir. İşletmeler üretim yaparken üretimin kesintisiz olmasını, üretimi gerçekleştirecek malzemenin sürekli el altında bulunmasını üretim için gerekli stoklar için en az maliyete katlanmayı ister. Ancak çok fazla stok tutmak maliyeti az stok tutmaksa üretim de kesintiye neden olur. Bu nedenle işletmeler optimal düzeyde stok tutmaya çalışırlar.

67 Malzeme miktarının ölçülmesinde en uygun malzeme alım miktarı belirlendikten sonra sıra en uygun stok miktarını ölçmeye gelir. En uygun stok miktarı Günlük Kullanım Miktarına Tedarik Süresine Emniyet Stokuna Göre Değişir. Malzeme Miktarını Ölçme*** 114

68 Malzeme Maliyetini Belirleme Malzeme maliyetinin miktar ve tutar olmak üzere iki parametresi vardır. Malzeme maliyeti kullanılan madde ve malzemenin miktarı ve tutarı çarpılarak bulunur.

69 İlk madde ve malzemeler üretime gönderildikçe, maliyet bedeli üzerinden stok kartlarında çıkışları yapılmaktadır. Ancak çoğu kez, değişik tarihlerde alınan ilk madde ve malzemelerin maliyet bedelleri farklı olduğundan, üretime gönderilen ilk madde ve malzemelerin hangi değerle üretime gönderileceği sorunun çözümünde çeşitli maliyet değerleme yöntemlerinden yararlanılır. Malzeme Değerleme Yöntemleri

70 Malzemelerin miktar ve tutar olarak değerlenmesinde maliyet muhasebesini en çok ilgilendiren konu dönem sonu malzeme stokları ile üretime gönderilen malzemenin değerlemesidir. Bu değerleme çeşitli yöntemlerle yapılır. FIFO (First In First Out) İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi LIFO (First In Last Out) İlk Giren Son Çıkar Yöntemi Ortalama Maliyet Yöntemi Standart Fiyat Yöntemi

71

72

73

74

75

76