FİİLLERDE SORU Fiile "mi" soru eki getirilerek soru çekimi sağlanır.

... konulu sunumlar: "FİİLLERDE SORU Fiile "mi" soru eki getirilerek soru çekimi sağlanır."— Sunum transkripti:

1 FİİLLERDE SORU Fiile "mi" soru eki getirilerek soru çekimi sağlanır.
"mi-" (mı-, mu-, mü-) kendinden önceki sözcükle birleşmez; ama kendinden sonraki eklerle birleşir. ... gidecek mi? ... gidecek miyiz? ... gidecek miydiniz? Eyleme eklenen bu soru eki, eylemin yapılıp yapılmadığını ya da yapılıp yapıl­mayacağını sorar; bu yüzden soru, "eyleme", bir başka açıdan "yükleme" yö­nelmiş demektir.

2 FİİLLERDE OLUMSUZLUK Fiil tabanına "-me" (-ma)" çekim eki getirilerek anlam olumsuza dönüştürülür. Diğer çekim ekleri olumsuzluk ekinden sonra kullanılır. Okuyorum: Oku-mu-yor-um Okudum: Oku-ma-dı-m Geliyor: Gel-mi-yor Görüyorsunuz: Gör-mü-yor-sunuz

3 … Not: Olumsuzluk eki "-ma -me" ünlü uyumlarına uyar. Bak-ma-dı-m
Bak-ma-dı-m Gel-mi-yor Gül-mü-yor * Geniş zamanın II. ve III. kişinin olumsuzu -maz -mez" ekiyle yapılır. Gelirim: gel-me-m Gelirsin: gel-mez-sin Gelirler: gel-mez-ler Gelir: gel-mez

4 FİİLLERDE KİŞİ Her eylemin kişi çekimi olduğunu söylemiştik. Bu çekim, "kişi ekleri" dediğimiz çe­kim ekleri ile gerçekleştirilir. Kişi eki, eylemi gerçekleştiren özneyi gösterir. Üç ana kişi vardır:

5 … TRKİL ÇOĞUL 1. KİŞİ:(SÖZ SÖYLEYEN) Aldı-m (ben) Aldı-k (biz)
2. KİŞİ:(KENDİNE SÖZ SÖYLENEN) Aldı-n (sen) Aldı-nız (siz) 3. KİŞİ:(KENDİSİNDEN SÖZ EDİLEN) Aldı- (o) Aldı-lar (onlar)

6 Not: Not: Aynı kip ve kişiyle çekimlenmiş yüklemlerin kullanıldığı sıralı cümlelerde kişi ekinin son yüklemde kullanılması yeterlidir.

7 ÖRNEK Her sabah gelir, kahvaltısını yaptırır, ortalığı siler süpürürüm. Gider, durumu gözlerinle görürsün

8 NOT: Not: Değişik kiplerde, değişik kişi ekleri görül ebilir.
Çalıştık (biz), çalışalım (biz), çalışıyoruz (biz): Bunların üçü de "biz" anlamı katan I. çoğul kişi ekidir.

9 … Çalıştın (sen), çalışıyorsun (sen): İkisi de "sen" anlamı katan II. tekil kişi ekidir. * -sin (-sın, -sun, -sün) eki "emir" kipinde III. tekil, diğer kiplerde II. tekil kişi ekidir. Ödevlerini kendisi yapsın. (III. tekil - emir kipi)  Yarına kadar bitirmelisin. (II. tekil - gereklilik kipi)

10 NURSENA MUTLU 10-C/55