BBY 370 Müzelerde Bilgi Yönetimi Alev AyaokurTolga Çakmak Müzeler – Tarihçe, Toplumsal Roller ve İşlevler.

... konulu sunumlar: "BBY 370 Müzelerde Bilgi Yönetimi Alev AyaokurTolga Çakmak Müzeler – Tarihçe, Toplumsal Roller ve İşlevler."— Sunum transkripti:

1 BBY 370 Müzelerde Bilgi Yönetimi Alev AyaokurTolga Çakmak Müzeler – Tarihçe, Toplumsal Roller ve İşlevler

2 İçerik ▪Tarihsel gelişim ▪Tanımlar ▪Toplumsal Roller ▪İşlevler

3 Müze - Tarihçe

4 İlk Çağ ▪Latince – Muse, Müz’ler mabedi, museum veya Yunanca mouseion ▪Antikçağ’da, İskenderiye’de, I. Ptolemaios’un Müz’lere adamak üzere, içinde ünlü İskenderiye Kütüphanesi’nin de bulunduğu, Mouseion isimli bir tapınak yaptırması ▪Bilginlerin ▪eğitim verebileceği, ▪araştırma yapabileceği ▪Konaklayabilecekleri bilim merkezleri ▪İnsanlığın bilgisini toplayan, biriktiren ve yayan ilk kurumlar

5 Orta Çağ ▪Antikçağ’daki anlayışın Avrupa’da devam etmemesi ▪Kilise ve manastırlarda zengin eşya koleksiyonları ▪Eski tapınakların hazineleri, prenslerin ve derebeylerinin kalelerinde, dışa kapalı dini grupların manastırlarında toplanıp, saklanması ▪Ortadoğu’da Avrupa’dan farklı bir yapı söz konusu; ▪Özellikle ilmi ve edebi eserlerin koleksiyonlar halinde bir araya toplandığı merkezler ▪Medrese ve camilerde kütüphanelerin yaptırılması

6 Aydınlanma ve Rönesans Dönemi ▪Farklı kıtaların keşfedilmesi ▪Eğitimli elit grubun koleksiyonculuğa karşı olan ilgisinin artması ▪«Dünya tüm mucizevi varlıklarıyla keşfedilmeyi bekleyen bir sonsuzluktur» ▪Merak odaları – Nadire kabineleri ▪16. yüzyıl – dünyanın ve tanrının gücünün küçük bir yansıması (biriktirilen nesneler; bitki türleri, doldurulmuş hayvan türleri, anomali ceninler…) ▪Bilginin ve objenin tasniflenmesi – sistematik olarak objelerin ilk sınıflama işlemleri ▪Günümüz müzecilik anlayışının gelişiminin temeli

7 18. Yüzyıl ▪Koleksiyonların halka açılması ▪Kraliyet koleksiyonlarının kamulaştırılması

8 ▪İngiliz hükümeti’nin Hans Sloane’un koleksiyonunu satın almasıyla 1753 yılında Londra’da, British Museum’un kurulması

9 Fransız Devrimi ve Müzeler ▪İtalya’da Medici ailesinin koleksiyonu kamulaştırılmıştır. ▪1789 Fransız Devrimi’yle yükselen ulusal değerlerin de müzecilik alanında önemli etkileri olmuştur Medici ailesinin koleksiyonu Uffizi müzesinde sergileniyor.

10 ▪1793’te, Fransa’da Cumhuriyetçi hükümet, kralların özel koleksiyonlarının yer aldığı Louvre’u bir halk müzesine dönüştürmüş böylece Avrupa’nın ilk ulusal müzesi Louvre açılmıştır

11 19. Yüzyıl – Sanayi Devrimi ▪Yeni müze türlerinin ortaya çıkışı ▪Bilim ve teknik müzeleri ▪Endüstri müzeleri ▪Victoria and Albert Museum (Victoria ve Albert Müzesi), ▪Science Museum (Bilim Müzesi), ▪Viyana’da Technical Museum of Industry and Trade (Endüstri ve Ticaret Teknik Müzesi), ▪Paris’teki Palace of Discovery (Keşif Palas) ▪Washington D.C.’de açılan Smithsonian Institute (Smithsonian Enstitüsü)

12 20. Yüzyıl – Yeni müzecilik anlayışı ▪20. yüzyılda yaşanan sosyal ve politik dönüşümlerin etkisi ▪Müze – toplum bütünleşmesi ▪Yok olmaya başlayan ve toplumun her kademesinin yaşam biçimi ile ilgili eski geleneklerin, zanaatların ve eşyaların toplandığı etnografya ve folklor müzeleri ile tarih temalı müzelerin kurulması ▪Müzelerin bir kimlik göstergesi haline gelmesi ▪Doğal, sosyal ve kültürel çevreye odaklanan ekomüzeler ▪Green library – Green Museum??

13 20. Yüzyıl – Müze nedir? ▪Müzelerin işlevlerine ilişkin sorunlar ve çözümler ▪Meslek örgütlerinin ortaya çıkışı; International Council of Museums (ICOM) gibi ▪Ortaya atılan pek çok düşüncenin dayanak noktası “müze”nin ne olduğu hakkında yapılan tanımlamalar

14 Müze - Tanımlar

15 İçerik ▪Müze – bir bina ▪koleksiyonların, inceleme, araştırma ve zevk almak amacıyla yerleştirildiği bina ▪Kurum olarak müze; ▪''Müze; toplayan, belgeleyen, muhafaza eden, sergileyen ve kamu yararına maddi deliller ortaya koyan, bunlara ilişkin bilgileri yorumlayan bir kurumdur ▪20. yüzyılla birlikte müze tanımlarında değişiklikler ▪sahip olduğu koleksiyonları salonlarda ya da vitrinlerde sergileyen geleneksel bir yapıya sahip” olduğunu; çağdaş anlayışla ise; müzenin, “bireye, koleksiyonunda barındırdığı nesnelerin/eserlerin anlamını, yararını ve değerini kavratarak; bilgisini geliştirme yollarını öğreten bir eğitim kurumu işlevini üstlenen yapılar

16 ▪bilginin ve simgesel içeriklerin üretilme ve topluma yayılma şekillerine yön veren kurumlardan biri ▪ICOM – The International Council of Museum ▪sadece koleksiyonların bulunduğu “yer” değil; eğitim, araştırma ve faydalanma amacıyla insanlığın ve çevresinin somut ve somut olmayan mirasını sağlayan, koruyan, araştıran, ileten ve sergileyen; halka açık, daimi olarak toplumun ve onun gelişiminin hizmetinde olan, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş

17 Değerlendirme ▪Tanımlardaki farklılıklar neler? ▪Nasıl bir değişim var? ▪Bu tanımlardan yola çıkarak size göre müze nedir?

18 Müzelerin Toplumsal Rolü

19 ▪İki temel rol; ▪İnsanların ortak kültürel mirasını koruyarak gelecek kuşaklara aktarım ▪Koleksiyonlardan elde edilen bilginin insanlığın gelişimi için kullanım – «müzelerin eğitici rolü»

20 ▪Kamusal alandaki etkinliğin artması – 18. yüzyıl ▪Koleksiyonların halka açılması ▪«Toplumun belirli bir kesimine hitap eden kurum» algısı – 20 yüzyıla kadar ▪Demokratikleşme çabaları ▪Elitist yapıdan toplumun her kesimine hitap edecek bir yapıya geçiş. ▪Çağdaş Müzecilik Anlayışı: toplumun yaşantısının bir parçası olma ve toplumla bütünleşme, topluma yönelik farklı etkileşim yöntemleri kullanma

21 ▪Müzelerin toplumsal rollerine ilişkin yaşanan dönüşüm; ▪toplumun öğrenim ve eğitiminin arttırılması, ▪güzelduyu görgüsünün yerleşmesi, ▪bulunduğumuz anın, geçmişin ve giderek geleceğin açıklanması, ▪yorumlanması, toplumsal değişimlerin desteklenmesi ve halkın eğlenerek zamanını değerlendirmesi ve eğitimi

22 ▪Kütüphaneler ve Arşivlerle benzerlikler; ▪Dünyanın sosyal, entelektüel, sanatsal ve düşünsel kazanımlarının kanıtlarını ve sanat eserlerini; sağlama, koruma ve erişilir kılma gibi temel amaçları olan kültürel miras kurumları ▪Yalnızca sahip olunan koleksiyonun yaşatımı ve topluma sunma değil, temsil edilen yerel kültürün küresel ölçekte tanıtılması ▪Nesne merkezli anlayıştan toplumsal hedefleri olan ziyaretçi merkezli hizmet anlayışına yönelim ▪En çok üzerinde durulan toplumsal eğitim: ▪Müze eğitimi (koleksiyon yapısı – politikalar ve hedef kitle)

23 ▪Günümüz müzeciliğinde egemen olan paradigma; ▪Eğitsel Rol ▪Öğretici Rol ▪Bilginin alıcısı tarafından yönlendirildiği bir süreçtir ve gerçekleri bilmeyi ve öğrenmeyi kolaylaştırmak ▪Bilgiyi depolama işleminden daha fazlasını sunma ▪«Bilgiyi görselleştiren merkezler» ▪Bilişsel öğrenme

24 ▪ICOM – The International Council of Museum ▪Müzelerin bilgi birikimini kurmak ve geliştirmek için temel kanıtları barındırma ▪Geçmiş mirasın bilgisi ile insanlığın geleceğini şekillendirmek ▪Toplumun gelişimine katkı sağlama amacı – Bilgi merkezi

25 ▪Kültürel misyon ▪Ekonomiye katkı ▪Koleksiyonlara ücretli erişim sağlama ??? ▪Koleksiyonu görmek için gelen yabancılar? – Konaklama, yaşam, turizm... ▪Bölgesel yerel turizmin gelişmesine katkı sağlıyor.. * Kültür Ekonomisi ve endüstrileri müzeleri de etkiliyor (kültürel aktarım, üretim ve yaratım giderek farklılaşıyor)

26

27 Türkiye’de Müzecilik

28 İki evre ▪Cumhuriyet Öncesi ▪Cumhuriyet Sonrası

29 Cumhuriyet Öncesi Dönem ▪İmparator Constantinus’un adının bulunduğu yazıtlı başlıkların Aya İrini Kilisesi’nde koruma altına alınması ▪Aya İrini’deki eserler 1876 yılında Çinili Köşk’e oradan da Osman Hamdi Bey’in girişimleriyle 1891 yılında bugünkü İstanbul Arkeoloji Müzesi binasına taşınır. Osman Hamdi Bey (1842-1910) Arkeolog, Ressam, Müzeci Türk müzeciliğinde yeni bir dönem başlatır. Müdürlüğü döneminde İstanbul Arkeoloji Müzesi dünyanın sayılı müzeleri arasına girer..Müzede bir kütüphane de kurmuştur. "1883- Asar-ı Atika Nizamnamesi"

30 Cumhuriyet Dönemi ▪1924 Topkapı Sarayı’nın ziyarete açılması ▪1925 Etnografya Müzesi’nin yaptırılması kararı ▪Ahlatlıbel, Alacahöyük, Boğazköy gibi arkeolojik kazıların başlatılması ▪1921-1943 Anadolu Medeniyetleri Müzesi ▪1950- ICOM Türkiye Milli Komitesi kuruluyor..

31 Mevzuat ▪21/7/1983 tarihli 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ▪Kültür Bakanlığı, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlı müzeleri kapsayan Müzeler İç Hizmetler Yönetmeliği ▪Vakıflar Genel Müdürlüğü Müzeler Yönetmeliği ▪Özel Müzeler ve Denetimleri Hakkında Yönetmelik (22.01.1984)

32 Müzelerin İşlevleri

33 ▪Müzeler – kültürel miras kurumları (toplumsal boyut) ▪Müzecilik anlayışındaki değişimlere uyum sağlama/adaptasyon ▪Toplumun ürettiği ortak mirasın korunması ve saklanması  toplumun mirasının yine toplumun ilerlemesi için kullanılması ▪4 temel işlev

34 1. İşlev: Toplama ▪Koleksiyon yönetim politikaları ▪Amaçlar, Hedef kitle, Hizmet planlama, Alt yapı olanakları ve yaşatım… ▪Satın alma, Bağış veya Değişim ▪Nesnelerin ve nesnelerin geçmişinin bilgisini derlemek ▪Kültürel mirasın ya da toplumsal yaşayışın yansıtılması

35 2. İşlev: Koruma ▪Nesnelerin bakımı ve gelecek kuşaklara aktarımı ▪Restorasyon ve konservasyon işlemleri ▪nesneler için uygun depolama sistemlerinin kurulması ▪Yalnızca nesnelerin fiziksel koşulları için gerçekleştirilmez. ▪nesnenin bilgisinin, bilgi teknolojilerinden faydalanarak gelecek kuşaklara aktarılması için yapılacak çalışmalar

36 3. İşlev: Araştırma ▪Nesneler; bulundukları mekan ya da ortamdan koparılmış yapılar ▪Nesnenin kaynağının ya da doğal ortamının belirlenmesi/tanımlanması ▪Geride kalmış diğer kültürel öğelerin de araştırılması, anlaşılması ▪Nesnenin toplumsal bağlamından koparılmadan sunulması ▪Diğer yardımcı kaynaklarla desteklenmesi ▪Koruma, belgeleme, sergileme ve eğitim gibi faaliyetlerine kaynak üretmek

37

38

39 3. İşlev: Araştırma ▪Sürecin verimliliği için; ▪belirli kriterlere dayandırılmalı ▪koleksiyonlar otomasyon, dokümantasyon olanaklarına sahip olmalı ▪«iyi» düzenlenmiş olmalı.

40 4. İşlev: İletişim ▪İnsanlığın ortak mirasının yayımı ▪Müze eğitimi, ▪Yayınlar ▪Sergiler ▪Sanal uygulamalar ▪Müze iletişim politikaları – doğru iletişim biçimlerinin seçimi ve hedef kitleye doğru kanallarla sunumu

41 BBY 370 Müzelerde Bilgi Yönetimi Alev AyaokurTolga Çakmak Müzeler – Tarihçe, Toplumsal Roller ve İşlevler