2013-2014 Öğretim Yılı Bahar Yarıyılı MUHASEBE DERSİ 5.hafta Yrd. Doç. Dr. Tuğba DENİZ Ormancılık Ekonomisi Anabilim Dalı 1.

... konulu sunumlar: "2013-2014 Öğretim Yılı Bahar Yarıyılı MUHASEBE DERSİ 5.hafta Yrd. Doç. Dr. Tuğba DENİZ Ormancılık Ekonomisi Anabilim Dalı 1."— Sunum transkripti:

1 2013-2014 Öğretim Yılı Bahar Yarıyılı MUHASEBE DERSİ 5.hafta Yrd. Doç. Dr. Tuğba DENİZ Ormancılık Ekonomisi Anabilim Dalı 1

2 Dersin konu başlıkları Muhasebe süreci Dönem başındaki işlemler Dönem içi işlemleri Dönem sonu işlemleri Muhasebe işlemlerinin kaydedilmesi Dönen Varlıklar ▫ Hazır Değerler ▫ Kasa Hesabı ▫ Alınan Çekler Hesabı ▫ Bankalar Hesabı ▫ Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı 2

3 Muhasebe Süreci İşletmeler faaliyetlerini süreklilik ilkesi gereği belli bir süreye bağlı olmaksızın sonsuz bir şekilde sürdürürler. Ancak işletmelerin başarılarını ortaya koymak amacıyla; her dönem içinde oluşan mali nitelikli işlemlerin dönem sonu itibariyle saptanması, ölçülmesi ve sonuçların mali tablolar yardımıyla ortaya konulması gerekir. İşletmenin sonsuz olan ömrünün belli dönemlere ayrılarak başarı durumunun ortaya konulması dönemsellik ilkesinin de gereğidir. 3

4 Muhasebe işlemleri dönemsellik ilkesi uyarınca bir hesap dönemi için tutulur. Bir hesap dönemi 01 Ocak’ta başlar ve 12 ay sonra aynı yıl 31 Aralık’ta sona erer. Yeni kurulan bir işletmede ise dönem başı kuruluş tarihidir. Kuruluş tarihi dönem başı 01 Ocak olmayabilir. Örneğin yıl ortasında kurulmuş bir işletme kuruluş tarihinde başlayacak faaliyetleri yıl sonu 31 Aralık’ta sona erecek, dolayısıyla ilk muhasebe dönemi 12 aydan kısa olacaktır. Ancak dönemin bir yıldan kısa olması yapılacak işlemlerin sayısını ve sırasını değiştirmemektedir. 4

5 Muhasebe Süreci Dönem sonu bilançosu aynı zamanda izleyen dönemin dönem başı bilançosu olacağından muhasebe işlemleri izleyen dönemde açılış kaydı ile başlayacaktır. İşlemler birbirinden bağımsız değildir. Hepsi bir bütün olarak muhasebe sürecini oluşturmaktadırlar. 5

6 Bir hesap döneminde yapılacak işlemler 1.Dönem başı Envanter ve Envanter Defterine Kayıt 2.Dönem başı (Açılış) Bilançosu 3.Günlük Defterde Açılış Kaydı ve Günlük İşlemlerin Kaydı 4.Büyük Defter Kayıtlarının Tutulması 5.Aylık Sağlamaların Yapılması 6.Genel Geçici Sağlama 7.Dönem sonu Envanter ve Düzeltme Kayıtları 8.Kesin Sağlamanın Düzenlenmesi 9.Dönem sonu (Kapanış) Bilanço, Gelir Tablosu ve Diğer Mali Tabloların Düzenlenmesi 10.Günlük Defterde Kapanış Kayıtları ve Büyük Defterde Hesapların Kapatılması 6

7 Muhasebe sürecinde yer alan işlemler Muhasebe döneminin başında yapılan işlemler Muhasebe dönemi süresince yapılan işlemler Muhasebe döneminin sonunda yapılan işlemler 7

8 DÖNEM BAŞINDAKİ İŞLEMLER -Dönem başı Envanter -Dönem başı (açılış) Bilançosu -Günlük Defterde Açılış Kaydı ve Büyük Defterde Hesapların Açılması DÖNEM İÇİ İŞLEMLERİ -Günlük İşlemlerin Belgelendirilmesi ve Günlük Defter Kaydı -Büyük Deftere Kayıt -Aylık Sağlamalar DÖNEM SONU İŞLEMLERİ -Genel Geçici Sağlama -Envanter ve Düzeltme Kayıtları -Kesin Sağlama -Dönem sonu (Kapanış) Bilançosu, Gelir Tablosu ve Diğer Mali Tabloların Düzenlenmesi -Günlük Defterde Kapanış Kaydı ve Büyük Defterde Hesapların Kapatılması 8

9 HESAPLARIN AÇILIŞI Bir işletmede dönem başı ve açılış bilançosundaki durumun hesaplara aktarılması gerekir. Açılış bilançosundaki durumun günlük deftere kaydedilmesine hesapların açılışı denir. Hesapların açılışı hem yeni kurulan hem de işine devam eden işletmeler için söz konusudur. Yeni kurulan işletmede önce envanter çıkartılır. Envanter Çıkarma: Saymak, ölçmek, tartmak ve değerlendirmek suretiyle, bilançodaki varlıkları ve borçları kesin bir şekilde saptamaktır. İşe başlama gününde çıkarılan envanter, envanter defterine kaydedilir 9

10 X İşletmesi 01.04.2013 tarihinde kurulmuştur. X İşletmesinin 01.04.2013 tarihli varlıklarına ilişkin envanteri aşağıdaki gibidir: Varlıklar Kasa (nakit para)100.000 TL Banka 500.000 TL A Bankası: 200.000 TL B Bankası: 175.000 TL C Bankası: 125.000 TL Al ı c ılar 80.000 TL A tüzel kişisi: 50.000 TL B tüzel kişisi: 30.000 TL Demirbaşlar 8.000 TL Masa (3 adet) 1.500 TL Koltuk (3 adet): 1.000 TL Çelik Dolap (2 adet) 250 TL Yazar Kasa (1 Adet) 350 TL Bilgisayar (3 adet) 3.000 TL Telefon (6 adet) 1.900 TL Bina200.000 TL 10

11 Verilen bilgilerine göre işletmenin açılış (işe başlama) bilançosu nasıl düzenlenir? Çıkarılan envanter, envanter defterine kaydedilir. Sermaye hesaplanır ve bilanço hazırlanır. Aktif = Pasif Varlıklar = Sermaye + Borçlar Kasa + Bankalar + Alıcılar + Binalar + Demirbaşlar = Sermaye 100.000+500.000+80.000+200.000+8.000 = 888.000 TL 11

12 12 X İşletmesinin 01.04.2013 Tarihli Açılış Bilançosu Aktif Pasif Kasa100.000Sermaye888.000 Bankalar500.000 Al ı c ılar 80.000 Binalar200.000 Demirbaşlar8.000 Aktifler Toplamı888.000Pasifler Toplamı888.000

13 Düzenlenen bu bilanço işe yeni başlayan X işletmesinin açılış bilançosu olarak, işletmenin işe başladığı tarih itibariyle mali durumunu (varlıklar ve kaynaklar) göstermektedir. Muhasebe sürecindeki akış çerçevesinde açılış bilançosu düzenlendikten sonra, bilançoda yer alan unsurların (kasa, bankalar, demirbaşlar, taşıt araçları, bina, sermaye) kendi adları ile oluşturulacak hesaplara kayıt yapmak suretiyle bilançodaki değerler için hesaplar açılacaktır. 13

14 Açılış bilançosu günlük deftere açılış kaydı olarak kaydedilir. Aktif hesaplar borçlandırılır, pasifler ise alacaklandırılır. Buna göre günlük defterindeki açılış kaydı şöyledir: 14

15 Günlük defterdeki hesapların büyük deftere kaydı 15

16 İşine Devam Etmekte Olan İşletmelerde Hesapların Açılışı İşine devam etmekte olan işletmelerde muhasebe dönemi, 1 Ocak’ta başlar, 31 Aralık’ta sona erer. İşine devam etmekte olan işletmelerin dönem başı durumu bir önceki dönem sonu bilançosundan elde edilir. Bir işletmenin dönem sonu bilançosu aynı zamanda izleyen dönemin, dönem başı bilançosudur. İşine devam etmekte olan işletmelerin bilançolarında yeni kurulan işletmelerin bilançolarına göre daha fazla sayıda varlık, sermaye ve borçlar çeşidi olmakla birlikte, teknik olarak yeni kurulan bir işletmenin açılış bilançosuna dayanılarak yapılan açılış kaydı ile aynıdır. 16

17 AKTİF PASİF A İşletmesinin 31.12.2013 Tarihli Bilançosu (TL) Dönen Varlıklar Kasa 1.300 Bankalar 4.350 Alacak Hesapları 7.250 Mal Stoku 16.400 Duran Varlıklar Arsalar 19.600 Demirbaşlar 12.150 Taşıt Araçları 64.500 Aktif Toplamı 125.550 Kısa Vadeli Borçlar Banka Kredileri 1.700 Borç Hesapları 4.200 Borç Senetleri 7.200 Uzun Vadeli Borçlar U.V. Borç Senetleri Hesabı 8.000 Öz Sermaye Sermaye 100.000 Dağıtılmamış Karlar 4.450 Pasif Toplamı 125.550 17

18 Günlük İşlemlerin Belgelendirilmesi İşletmeler faaliyette bulunurken her gün varlıkları, borçları ve sermayeyi etkileyen işlemler yaparlar. Bu işlemlerin neler olduğu ve yaratacakları etkileri izleyebilmek amacıyla fatura, makbuz, perakende satış fişi, bordro, senet, vb. gibi belgelere bağlanmaları ve bu belgelere dayanarak kaydedilmeleri gerekir. Dolayısıyla yapılan işlemlerin mutlaka belgelendirilmesi esastır. Çünkü belgeler işlemlerin konusunu, ne zaman, kimler arasında, nereye yapıldığını ve tutarını belirtirler. 18

19 Günlük Deftere Kayıt Günlük defter, daha önce de açıklandığı gibi, işlemlerin tarih sırası ile kaydedildiği bir defterdir. Günlük defterdeki ilk kayıt açılış bilançosunda ya da dönem başı bilançosunda yer alan varlıklar, borçlar ve sermaye unsurlarını hesaplara yansıtmak üzere yapılan “hesapların açılış” kaydıdır. Bu ilk kayıttan sonra günlük işlemler belgelere dayanarak günlük deftere tarih sırasıyla maddeler şeklinde kayda alınır. 19

20 Büyük Deftere Kayıt Günlük deftere maddeler şeklinde yapılan muhasebe kayıtları daha sonra günlük defterden büyük deftere geçirilir. Büyük defter, işlemleri sistemli bir şekilde hesaplara göre sınıflandırılmış olarak toplayan defter olduğu için, günlük deftere maddeler şeklinde yapılan kayıtta borçlandırılan ve alacaklandırılan hesaplar, büyük defterde o hesap için ayrılan sayfaya hesabın durumuna göre borç ya da alacak tarafa kaydedilir. 20

21 Aylık Mizanların Düzenlenmesi Büyük deftere yapılan kayıtların günlük defterine doğru geçirilip geçirilmediğini kontrol etmek amacıyla aylık mizanlar düzenlenir. Mizanda hesapların borç toplamları ve alacak toplamları eşit olmalıdır. Aynı zamanda günlük defterinin borç ve alacak tarafına da eşit olmalıdır. Kalanlarda da eşitlik aranır. 21

22 Genel Geçici Mizanın Düzenlenmesi Dönem sonunda yapılacak envanter ve muhasebe işlemlerine temel oluşturmak için ve 31 Aralık itibariyle hesapları borç-alacak eşitliğini ve günlük defterden büyük deftere yapılan aktarmaların doğruluğunu on iki ayı kapsayacak şekilde kontrol etmek amacıyla, genel geçici mizan adı verilen yılsonu mizanı düzenlenir. Bu mizanın aslında her ayın sonunda hazırlanan aylık mizanlardan farkı yoktur. Sadece dönemi bir bütün olarak kapsadığından bu ad verilmektedir. 22

23 Dönem Sonu Envanter İşlemleri Günlük işlemlerin kaydından sonra dönem sonu itibariyle genel geçici mizan çıkarılır. Genel geçici mizan tarihi 31 Aralıktır. Genel Geçici Mizanda yer alan hesapların kalanları işletmenin o dönem içindeki faaliyetlerinin sonucunu, kayıt tekniği, kaybolma, bozulma, hata gibi nedenlerden dolayı vermekten uzaktır. Dönem sonunda ayrıca fiili durumun saptanması gerekir. Bu amaçla dönem sonu itibariyle işletmenin varlıklarının ve borçlarının envanteri çıkarılır. Buna muhasebe dışı envanter denir. 23

24 Dönem sonu muhasebe işlemleri Muhasebe dışı envanterde bulunan sonuçlar belirlenen çeşitli nedenlerle hesapların kalanlarına eşit olmayabilir. Hesapların kalanları ile envanterle saptanan gerçek tutarlar arasında var olabilecek farkların ortadan kaldırılması gerekir. Farklar nedenlerine göre düzeltme, ayarlama ve değerleme işlemlerinin sonucuna bağlı olarak muhasebeleştirildikten sonra hesapların kalanları gerçek sonuçlara eşit duruma getirilir. Bu işlemlere “Muhasebe İçi Envanter” veya “Dönem sonu Muhasebe İşlemleri” denir 24

25 Kesin Mizanın Düzenlenmesi Hesap kalanlarının envanter sonuçlarına eşit duruma getirilmesini sağlayan envanter işlemlerinin günlük defterine ve büyük deftere kaydından sonra, kayıtların doğruluğunu gösterecek olan kesin mizan çıkarılır. Bu mizandaki kalanlar işletme varlıklarını ve bu varlıkların kaynaklarını oluşturan unsurların gerçek büyüklüğünü gösterir. 25

26 Mali Tabloların Düzenlenmesi Kesin mizanın kalanlarından yararlanılarak işletmenin dönem sonu itibariyle mali durumu gösteren dönem sonu bilançosu düzenlenir. Nitekim kesin mizanda yer alan kalanlar bilançoyu oluşturur. Mizanın borç kalanları bilançonun aktifini, alacak kalanları da bilançonun pasifini vermektedir. Dolayısıyla bilançonun düzenlenmesi işlemi kesin mizandaki kalanların bir tablo şeklinde bilançoya yerleştirilmesi işleminden ibaret olmaktadır. 26

27 Kapanış Kayıtlarının Yapılması Kesin mizan çıkartılıp, kesin mizandaki hesapların kalanlarına dayanarak bilançonun düzenlenmesinden sonra o döneme ait hesapların kapatılması gerekir. Hesapların kapatılması işlemi hesap döneminin sona erdirilmesidir. Bir hesabın kapalı olması hesabın kalan vermemesi demektir.Bunun için hesapların iki tarafının birbirine eşit duruma getirilmesi gerekir. Buna göre dönem sonunda borç kalanı veren hesaplar kalan tutar kadar alacaklandırılır, alacak kalanı veren hesaplar da kalan kadar borçlandırılırsa bütün hesaplar kapanmış olur. 27

28 Hesapların Yeniden Açılması Hesap dönemlerinden birinin bitiş anı kendisinden sonraki dönemin başlayış anıdır. 31 Aralık ile 1 Ocak arasındaki durum gibi; 31 Aralık hesap döneminin bitişi, 1 Ocak hesap döneminin başlayışıdır. Bu nedenle işletmenin dönem sonundaki durumu, izleyen dönemin başlangıç durumu olmaktadır. Yeni dönemin işlemleri, işletmenin dönem başındaki durumunun kayıtlara alınması ile başlar. Dönem başı bilançosuna dayanarak hesapların açılış kaydı ile yeni muhasebe dönemi başlamış olur. 28

29 29 MUHASEBE İŞLEMLERİNİN KAYDEDİLMESİ: “HAZIR DEĞERLER”

30 BİLANÇO 1 DÖNEN VARLIKLAR3 K.V.YABANCI KAYNAKLAR 10 HAZIR DEĞERLER 11 MENKUL DEĞERLER 12 TİCARİ ALACAKLAR 13 DİĞER ALACAKLAR 15 STOKLAR 18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR 4 U.V.YABANCI KAYNAKLAR 2 DURAN VARLIKLAR5 ÖZ KAYNAKLAR 6. Gelir Tablosu Hesapları 7. Maliyet Hesapları 8. Serbest 9. Nazım Hesaplar 30

31 1 Dönen varlıklar (hesap sınıfı) 10 Hazır Değerler (hesap grubu) 100 Kasa (hesap adı-büyük defter hesabı) 101 Alınan Çekler (hesap adı-büyük defter hesabı) 102 Bankalar (hesap adı-büyük defter hesabı) ….. 11 Menkul Kıymetler (hesap grubu) ….. 2 Duran Varlıklar (hesap sınıfı) 31

32 32 AKTİF HESAPLAR Bir işletmenin sahip olduğu iktisadi kıymetlerin tümüne varlıklar ya da muhasebe literatüründe aktifler denilmektedir. İşletmelerin belirledikleri amaçlarına ulaşabilmeleri ve bu amaçlara uygun bir şekilde faaliyette bulunabilmeleri için; bazı iktisadi kıymetlere sahip olmaları gerekir. Para, mal, makine, taşıt araçları, bina, demirbaşlar bunlara örnek olarak verilebilir.

33 İşletmenin varlıklarını çeşitli açılardan sınıflandırmak mümkünse de tek düzen hesap planına uygun olarak "Dönen Varlıklar" ve "'Duran Varlıklar'" biçiminde iki ana gruba ayrılır. AKTİFLER 1. D Ö NEN VARLIKLAR 2. DURAN VARLIKLAR 33

34 34 Dönen Varlıklar; nakit olarak elde ya da bankada bulunan varlıklar ile bir yıl ya da bir faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi düşünülen varlıklardır. Dönen varlıklar sürekli olarak çalışan ve değişim gösteren hesaplardır. I.DÖNEN VARLIKLAR 10. HAZIR DEĞERLER 11. MENKUL KIYMETLER 12. TİCARİ ALACAKLAR 13. DİĞER ALACAKLAR 15. STOKLAR 17. YILLARA YAYGIN İNŞ. VE ONARIM MALİYETLERİ 18. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 19. DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

35 35 HAZIR DEĞERLER Hazır değerler, nakit olarak elde ya da bankada bulunan varlıklar ile istenildiği zaman değer kaybına uğramadan paraya çevrilme imkanı bulunan varlıkları (menkul kıymetler hariç) kapsar. 100 KASA HESABI 101 ALINAN Ç EKLER HESABI 10 HAZIR DEĞERLER102 BANKALAR HESABI 103 VERİLEN Ç EKLER VE Ö DEME EMİRLERİ HESABI ( - ) 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI

36 Kasa Hesabı Kasa Hesabı işletmelerin parasal işlemlerinin kaydedildiği hesaptır. Kasa hesabı bilançonun aktif kısmının en üst satırında yer alır. Çünkü her türlü yükümlülüğün hemen ödenebileceği kaynağı temsil eder. Muhasebedeki likidite kavramı ve cari varlık terimi eldeki varlığın çabucak nakde dönüşebileceği anlamına gelir. En likit varlık paranın kendisi olduğundan kasa hesabı bilançodaki sıralamanın başında yer alır. 36

37 Türk Lirası, üzerinde yazılı olan değerle değerlendirilir. Bu değere nominal değer ya da itibari değer adı verilir. Muhasebe kayıtlarının ortak değer ölçüsü olan Türk Lirası ile tutulması gerekmektedir. Yabancı para ile yapılmış bir işlemin Türk Lirası karşılığının kaydedilmesi gerekir. Yabancı paraların bu değerleme işleminde kullanılacak ölçü birimi borsa rayicidir. Borsa rayicinin olmadığı durumlarda Maliye Bakanlığınca saptanan değer esas alınır. 37

38 100 Kasa hesabı işletmenin para giriş ve çıkışların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Para girişleri, kasa mevcudunda artış yaratacağı için Kasa Hesabı 'nın borç tarafına kaydedilir. Para çıkışları ise kasa mevcudunda azalış yaratacağı için kasa hesabının alacak tarafına kaydedilir. + -- 100 Kasa Hesabı B A 38

39 Kasa hesabı genellikle borç kalanı verir ya da hiç kalan vermez. Hesabın kalanı, işletmenin o andaki kasasındaki para miktarını göstermesi gerekir. Kasa hesabı kalan vermemişse kasada hiç para olmadığını ifade eder. 39

40 40

41 41

42 İşletmeler kasaya giriş ve çıkışları "100 KASA Hesabı"na kaydederken, bu hesap ile ilgili ayrıntıları açılacak yardımcı hesaplarda izleyebilirler. 100 KASA HESABI 100 01 TL Kasası 100 02 Yabancı Para Kasası 100 02 001 Dolar ($) Kasası 100 02 002 Euro Kasası 42

43 ÖRNEK: Ahmet Kısa 100.000.- Lira parayı ve 85.000 TL’lik ticari malını sermaye olarak koyarak 27.10.2013 tarihinde A işletmesini kurmuştur. _____________ __________________ 100 KASA HS. 153 TİCARİ MALLAR HS. 500 SERMAYE HS. 27.10.2013 tarihli işe başlama bilançosu _____________ … /… /….. __________________ 100.000.- 85.000.- 185.000.- 27.10.2013 85.000.... B TİCARİ MALLAR HS. A.... 185.000 B SERMAYE HS. A 100.000.... B KASA HS. A 43

44 ÖRNEK: İşletme satıcı Ali Uzun’a olan borcuna karşılık 16.000 TL ödemiştir (28.10.2013) _____________ __________________ 320 SATICILAR 320.01 Ali Uzun 100 KASA HS. 101.01 TL Kasası _____________ __________________ 16.000.- 28.10.2013 100.000 16.000 B KASA HS A B SATICILAR HS A 16.000 44

45 ticari mallar hesabı Mal alışları için ticari mallar hesabı yurt içi satışlar hesabı Mal satışları için yurt içi satışlar hesabı önemli 45

46 _____________ _________________ 100 KASA HS. 100.01 TL Kasası 600 YURTİÇİ SATIŞLAR HS. 391 HESAPLANAN KDV HS. _____________ __________________ 7.500.- 7.000.- 500.- İşletme, 29.10.2013 tarihinde 7.500 TL’lik (500 KDV DAHİL) malı peşin satmıştır. 29.10.2013 7.000 B YURT İÇİ SATIŞLAR HS. A 100.000 7.500 16.000 B KASA HS. A 500 B HESAPLANAN KDV HS. A 46

47 30.10.2013 tarihinde X Bankasına 25.000 TL yatırılmıştır. _______30.10.2013 ________________ 102 BANKALAR HS. 102.03 X Bankası 100 KASA HS _____________ _________________ 25.000.- 100.000 7.500 16.000 25.000 B KASA HS A 25.000 B BANKA HS A 47

48 _____________ 153 TİCARİ MALLAR HS. 191 İNDİRİLECEK KDV HS. 100 KASA HS 3.000.- 300.- 3. 3 00.- 30.10.2013 tarihinde 3.000+300 KDV TL tutarında ticari mal peşin satın alınmıştır 30.10.2013 100.000 7.500 16.000 25.000 3.300 B KASA HS A 3.000 B TİCARİ MALLAR HS A 300 B İNDİRİLECEK KDV HS A 48

49 31.10.2013 tarihinde bir adet bilgisayar 1.000 TL’ye peşin olarak satın alınmıştır. _____________ 31.10.2013 _________________ 255 DEMİRBAŞLAR HS. 100 KASA HS. _____________ __________________ 1.000.- 100.000 7.500 16.000 25.000 3.300 1.000 B KASA HS A 1.000 B DEMİRBAŞ HS. A 49

50 50 101 ALINAN ÇEKLER 101 no’lu Alınan Çekler Hesabı aktif karakterli bir hesaptır. Hesabın borç tarafına alınan çekler, alacak tarafına ise alınmış olan bu çeklerden çeşitli şekillerde kullanılanlar kaydedilir. 101 ALINAN ÇEKLER 101 01 Cüzdandaki Alınan Çekler 101 02 Tahsildeki Alınan Çekler 101 03 Karşılıksız Alınan Çekler

51 51

52 52 ÇEK Çek, bankada parası olan bir kimsenin bu paranın tamamının veya bir bölümünün banka tarafından lehdar veya hamile ödenmesini emreden şekil ve kapsamı kanunda belirtilmiş olan kıymetli bir evraktır. Çek özel bir ödeme aracıdır. Para ödemek isteyen kimse bu ödemeyi doğrudan para olarak yapabileceği gibi bir çek düzenlemek sureti ile de yapabilir. Bu hesap gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlenmesinde kullanılır. Bu çeki alan taraf Alınan Çekler hesabına borç, çeki verenin hesabına (genellikle alıcılar hesabına) alacak yazar.

53 53

54 54

55 55 _____________ _________________ 101 ALINAN ÇEKLER HS. 101 01Portföydeki Alınan Çekler 120 ALICILAR HS 120 02 Hakan Orhan 500 TL’lik X Bankası çekinin alınması 500.- 500.- Örnek: Hakan Orhan’dan olan 500 TL’lik senetsiz alacağa karşılık olarak bu tutar kadar 250 TL’lik iki adet X Bankası çeki alınmıştır.

56 56 Örnek: Yukarıdaki örnekte yer alan 250 TL’lik çeklerden biri X Bankasından tahsil edilmiştir _____________ _________________ 100 KASA HS 100 01 Türk Lirası Kasa 101 ALINAN ÇEKLER HS. 101 01Portföydeki Alınan Çekler 250 TL tutarındaki çekin bedeli 250.- 250.-

57 57 Örnek: Yukarıda yer alan örneklerdeki kalan 250 TL’lik çek satıcı Mehmet Gül’e olan borcumuza karşılık olarak ciro edilmiştir. _____________ _________________ 320 SATICILAR 320 02 Mehmet Gül 101 ALINAN ÇEKLER HS. 101 01Portföydeki Alınan Çekler Satıcı Mehmet Gül’e 250 TL’lik çek ciro edilmesi 250.- 250.-

58 58 NAKİT PARA İşletme içindeİşletme dışında 100 KASA HESABI 102 BANKALAR HESABI

59 59 102 BANKALAR HESABI Tek Düzen Hesap Planında, bankadaki değer hareketleri, 102 BANKALAR hesabında izlenmektedir. Bu hesap, işletmece yurtiçi ve yurtdışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlenmesini sağlar. Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç, çekilen tutarlar ve üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir. İşletmenin birden çok bankada mevduatı varsa, hangi bankada ne kadar mevduatı olduğu yardımcı hesaplar vasıtasıyla öğrenilebilir.

60 60

61 61

62 62 Örnek: C İşletmesi adına, A bankasında 1200 Hesap Numarası ile 700 TL’lik vadesiz mevduat hesabı açılmıştır. _____________ _________________ 102 BANKALAR 102 01 A Bankası 102 01 001 Vadesiz mevduat 100 KASA 100 01 Türk Lirası Kasa 1200 no’lu vadesiz mevduat hesabına yatırılan paranın kaydı 700.- 700.-

63 63 Örnek: Yukarıdaki örnekte yer alan C işletmesinin vadesiz mevduat hesabından 300 TL çekilmiştir. _____________ _________________ 100 KASA 100 01 Türk Lirası Kasa 102 BANKALAR 102 01 A Bankası 102 01 001 Vadesiz mevduat Vadesiz mevduat hesabından para çekilmesi 300.- 300.-

64 64 Örnek: C işletmesinin vadesiz mevduat hesabına alıcı Ali Şahin’den 550 TL havale gelmiştir. _____________ _________________ 102 BANKALAR 102 01 A Bankası 102 01 001 Vadesiz mevduat 120 ALICILAR 100 03 Ali Şahin Vadesiz hesaba Ali Şahin tarafından havale gönderilmesi 550.- 550.-

65 65 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-) Tek Düzen Hesap Planında Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri, “103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-)” olarak izlenmektedir. Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde hesaba alacak; çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu hesaba borç, bankalar hesabına alacak kaydedilir. Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı alacak kalanı veren pasif yapıda ve geçici bir hesap olup, kalanı işletme tarafından düzenlenerek verilen çeklerle, verilen ödeme ya da havale emirlerinden henüz banka tarafından ödenmemiş olanların tutarını gösterir. Bu nedenle hesap, bilançoda hazır değerler grubu içinde bir indirim (-) şeklinde yer alır.

66 66

67 67

68 68 Örnek: Satıcılardan Mastaş A.Ş.’ine olan borcumuza karşılık, 470 TL tutarında 1800 no’lu “Y Bankası” çeki düzenlenip verilmiştir. _____________ _________________ 320 SATICILAR 320 03 Mastaş A.Ş. 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri 102 01 Y Bankası Çeki 1800 nolu Y Bankası çeki 470.- 470.-

69 69 Örnek: 1800 nolu Y bankası çeki satıcı Mastaş A.Ş tarafından tahsil edilmiş ve banka tarafından 3000 no’lu dekontla durum tarafımıza bildirilmiştir. _____________ _________________ 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri 103 01 Y Bankası Çeki 102 BANKALAR 3000 nolu dekont gereği 470.- 470.-

70 70 A Ticaret İşletmesinin 31.12.2010 Tarihli Kapanış Bilançosu HAZIR DEĞERLER 200 000 100 KASA 100 000 101 ALINAN ÇEKLER 50 000 102 BANKALAR 100 000 103 V. ÇEK. ve ÖD. EM.(-) 50 000

71 71 KAYNAK KİTAPLAR “Genel Muhasebe”, Ümit Ataman, Türkmen Kitabevi, 7. Basım, İstanbul, 2007. “Genel Muhasebe”, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, Eskişehir, 2003. “Finansal Muhasebe ve Tekdüzen Muhasebe Sistemi”, Cengiz Erdamar ve Feryal Orhon Basık, Türkmen Kitabevi, Yenilemiş 3. Baskı, İstanbul, 2010.