Sunuyu indir
Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz
1
KONAK MEYDANI İZMİR
2
18 yy da Konak Meydanı Tersane 10. Yy dan başlayarak Karataş denilen bölgede yer almıştır. Daha sonra alan Kalafathane (Bahribaba Park and Devlet Tiyatrosu arasında kalan bölge),1870 li yıllara kadar bu şekilde kullanılmıştır. Bu bölge 19 yy kadar kentin batı sınırını oluşturmuştur.
3
Meydanın Oluşumu Tarihçi Fikret Yılmaz, Konak Kamusal Merkezi’ nin oluşumunu, Osmanlı ordusundaki çağdaşlaşmanın bir gereği olarak 1827-1829 yıllarında inşa edilen Sarı Kışla’nın yapımı ile başlatır. Meydanın oluşumu ise, Katipzade Konağı’nın yıkılıp, 1867’de şimdiki Hükümet Konağı’nın yapılması ile başlar, 1886’da Konak’ ın bitişiğinde, sonradan Adliye olarak kullanılan Idadi Binası’nın yapımı ile devam eder. 1884’deKonak-Karşıyaka yolcu vapurlarının çalışmaya başlaması ve 19. yy sonuna doğru atlı tramvayın geçişi ile meydan canlanır. 18. yy ortalarında yapılmış Yalı Camii ve 1901’de Abdülhamit’in yaptırdığı Saat Kulesi meydanın simgesel ögelerini oluşturur. Katipzade Konağı (1804) Konak meydanına ismini veren konak Katipoğlu Hacı Mehmet Ağa tarafından 1804 yılında inşa edilmiştir. Konak 3 katlı simetrik çift bölümlü geleneksel ahşap konak şeklinde planlanmıştır. Konağın hemen arkasında mezarlık ve Kemeraltı bölgesi görülmektedir.
4
Meydan’ın şimdiki belediye binasının bulunduğu kuzey kesiminde, iş yerleri ve depolardan oluflan yapılar dizisi vardır. Daha önceleri askeri otel iken 1938’de onarılarak günümüzdeki biçimini alan Ankara Palas Oteli, Kemeraltı girişinde yer alan önemli bir başka ögedir. Cumhuriyet döneminde, yakın çevrede Milli Kütüphane, Elhamra Sineması ve eski Belediye Binası’nın da inşaası ile meydan, yönetsel ve sosyal hizmetlerin buluştuğu bir Kamusal Alan’a dönüşür ve bu işlevini 50’lere kadar sürdürür.
5
Kışlayı Hümayun (1827) 19 yy da askeri modernizasyon kapsamında yapılmış olan Kışlayı Hümayun Yeniçerilerden farklı orduların yerleşmesi için ayrılmıştır. Rengi nedniyle SARIKIŞLA adıyla anılmıştır. Antik binaların taşları binanın yapımında kullanılmıştır. Katipzade Konağı ile birlikte daha sonra Hükümet Konağı olarak kullanılmıştır.
6
Luigi Storari Planında Konak (1854) Gühane Hattı Hümayunu ile başlayan batılılaşma kapsamında önce İstanbul’ da daha sonra diğer kentlerde başlayan yeni planlama yaklaşımları ile İzmir planı da 1854 de Luigi Storari tarafından yapılmıştır. Planda Sarıkışla ve İngiliz Gümrük Binaları görünmektedir. Meydanla İlgili Projelendirme Çalışmaları İzmir’in ilk planı, 1854’de Luigi Storari tarafından hazırlanır. Konak Meydanı ile ilgili ilk kentsel düzenleme önerisi, 1868’de kurulmuş bulunan belediye tarafından getirilir. Belediye, 1909’da, kışlanın kendilerine verilmesini ve yerine “millet bahçesi”, tiyatro, kütüphane ve kulüp binası yapmayı önerir. Bu gerçekleşmez ama, 1913’de, kışlanın dış bahçe duvarı kaldırılarak, bu alan, Hükümet Meydanı ile birliktepark olarak düzenlenir.
7
Katipzade Konağı zamanın İzmir yöneticisi Mehmet Sabri Paşa emri ile yıkılarak yerine Vali Konağı olarak kullanılmak üzere Neoklasik bir bina yaptırılmıştır. Bina 1867-1871 yılları arasında İtalyan Mühendis Rofo tarafından Salepçi Hacı ahmet Efendi gözetiminde yapılmıştır.
8
1909 da yapılan plan Yangın sonrası İzmir’in imarı için, Danger Kardeşler’e 1925’de yaptırılan plan, idari merkezin Cumhuriyet Meydanı’ na taşınmasını ve Sarıkışla’nın kaldırılmasını öngörür, ama bunlar gerçekleşmez.
9
Sultan II. Abdülhamit’ in saltanatın ın 25 yıl kutlamaları için İzmir Saat Kulesi İngiliz mimar S. Reynold’a yaptırılmıştır. Saat Kulesi 25 metre yüksekliğindedir. Kule Orientalist tavırla tasarlanmıştır. Dönemin Batılılaşma etkisinin izlendiği bir eserdir.
11
Le Corbusier’in 1948’de sunduğu rapor ve çizimlerde, Konak Meydanı ve çevresi için getirdiği yeşil içinde çok katlı bloklarla yapılaşma önerisi, daha sonra yapılan bütün planları etkiler. Le Corbusier, Kemeraltı çarşısını da, “çöküntü halinde bir bölge” olarak değerlendirip, birkaç anıt yapı dışında temizlenmesini öngörür. Bu plan uygulanmaz.
12
Türkiye’de siyasi yapıda 1950’de başlayan değişiklik, kentsel mekana da yansır. Konak’ın artık, yönetsel işlevine ek olarak, bir iş ve eğlence merkezi olması da gündemdedir. İzmir için bir kent planı elde etme amacıyla 1951 yılında açılan uluslararası proje yarımasının şartnamesinde yarışmacılardan, Kışla’nın kaldırılarak yerine “umumi binalar” ve eğlence yerleri inşa edilmesi ve inşaası süren “Varyant”ın dikkate alınması da istenir. Yarışmacıların hemen tamamı Konak ve çevresini, İzmir’in merkezi olarak ele alır. Projelerin bir bölümünde, Güzelyalı-Konak arasına yeni bir “Kordon” önerilir. Birinciliği kazanan Aru-Özdeş-Canbolat projesi, burada, çok katlı bloklardan oluşan bir merkez, Sarıkışla yerine yeşil alan ve tiyatro, bugünkü yerinde dört katlı bir belediye binası önerir, tarihi Saat Kulesi’ni dikkate almaz. Ancak bu önerilerin çoğu, o yıllarda uygulamaya yansımaz.
13
1956’da, kent merkezindeki 60.000 m2. alanı yeniden düzenleme amacıyla bir tasar›m yar›flmas› açılır, kat›lan tüm yarışmacılar, söz birliği etmişçesine, Meydan’ın tarihi kimliğine ilişkin tüm ögeleri ortadan kaldıran öneriler getirir. Yarışmayı kazanan Tekeli-Sisa-Aydın projesi,yeşil içinde denize dik bloklardan oluşan bir yapılaşma önerir. Bu proje de uygulanmaz. 1954’de, Hollandalı mimar Düdok’a Konak meydanı ve sahil bandını içeren bir kentsel tasarım projesi hazırlatılır.
15
Meydanın Yok Oluşu 50’li yıllarda başlayan ve 60’larda süren imar anlayışı ile, önce eski vapur iskelesi yıkılıp yenisi yapılır, Basmane’den Göztepe’ye uzanan cadde açılır. 1955-1957 arasında, meydanının güneyindeki Sarıkışla ve kuzeyindeki depolar yıkılır. Doğudaki Hükümet Konağı’nın yanması ile de Tarihi Konak Meydanı tamamen yok olur, onun yerine Bahribaba Parkı’ndan Gümrük’e kadar uzanan büyük bir boşluk ve ortada Saat Kulesi ve Cami kalır.
16
1984’de tamamlanan Kemeraltı Koruma Planı, Cumhuriyet Bulvarı boyunca, kıyıya paralel ve bitişik düzende 8 katlı yapı blokları önererek, tarihi dokunun denizle bağlantısını keser. 90’lı yıllarda gelindiğinde, Alsancak’dan sahile inerek kıyı boyunca devam edip Konak’dan geçip Çeşme’ye uzanacak bir otoyol projesi ve buna karşı örgütlü bir mücadele gündemdedir.
17
1980 li yıllarda yapılan bir başka yarışmada 1900 lardaki bahçe kentlere benzer yaklaşımlar görülmektedir.
18
Konak 1980 sonları Bu arada, Konak ve yakın çevresi için açılan bir yarışmada birinci seçilen projede, ağırlıklı olarak Sarı Kışla’ nın bulunduğu alan için getirilen büyük işyeri (Galleria) önerisi, örgütlü tepkilerle karşılaşır. Artık fiziksel anlamda tanımlanmış bir alan olmamakla birlikte, Konak Meydanı, Sit Alanı ilan edilir.
20
Konak Meydanı ve Çevresi Düzenleme Projesi Konak Meydanı Denizle Yeniden Buluşuyor
26
Projede benimsenen planlama ilkeleri şöyle özetlenebilir: Tarihsel belleğin yenilenmesi, eski Konak Meydanı’ nın izlerinin vurgulanması, Yapılacak düzenlemenin dinamik ve büyüyen metropolün gelecekteki gereksinimlerini de karşılayabilmesi, Yaklaşık 20 hektarlık bir alanın, üzerinde hiçbir bina yapılmadan, çağdaş yorumlara ve kullanımlara uygun açık alan olarak düzenlenmesi, Zaman içinde farklı programlara yanıt verebilecek, sürdürülebilir ve esnek mekanlar dizisi oluflturulması, Kentin denizle barışmasına katkı, Kamusal alanların tanımlanması, Eski ticaret merkezi ile yeni oluşan mekanların kesişme noktalarının işlevsel ve fiziksel olarak algılanması, İş merkezlerinin, eski ticari merkezin, taşıt aktarma noktalarının ve Konak İskelesinin, yaya ulaşılm ağı ile birbirine bağlanması.
29
Bu bağlamda, alanın tasarlanmasında kalıcılık, yapıların oluşturacağı düzende değil, zaman içinde değişebilir olma niteliğinde arandı. Farklı işlevli alanlar üzerinde, sosyal, kültürel ve doğal etkenleri kullanarak, mekansal örgütlenmenin sağlanması ise, planlamanın temel ilkesi olarak benimsendi.
30
Bu ilkeler ışığında proje alanı, işlevsel olarak farklılık gösteren dört bölümde ele alındı: 1.Eski Konak Meydanı 2.Cumhuriyet Bulvarı ve çevresi 3.Yeşil park alanları 4.Kıyı kullanım alanı
31
Eski Konak Meydanı Kule merkezli eski Konak Meydanı, hem kent belleğinin yenilenmesi, hem de 21. yüzyıl İzmir’inin kent kimliğinin oluşmasında yapacağı katkı dikkate alınarak, proje alanının merkezi olarak kabul edilmiştir. Meydan, özgün boyutları izlenerek, topluma yabancı olmayan, toplum tarafından benimsenmiş evrensel normlar kullanılmıştır. Kentsel sosyal işlevi her geçen gün artacak olan meydanın, üzerinde dolaşılan, düş kurulan bir buluşma alanı olarak, kent halkıyla dinamik bir süreç yaşaması öngörülmüştür. Burası, gelip geçilen, çevrenin algı- lanmasına olanak veren, bazı özel günlerde bir toplanma/şölen alanı işlevi üstlenen bir mekan olarak düşünülmüştür.
32
Cumhuriyet Bulvarı Kuzey-güney doğrultusundaki Cumhuriyet Bulvarı, proje alanının omurgasını oluşturan lineer bir meydan olarak yorumlanmıştır. Burası hem Kemeraltı ticaret alanının kıyıya açıldığı bir mekan, hem de gümrük binaları kompleksi ve Pasaport rıhtımı ile tören alanını birleştiren yaya aksı olarak el alınmıştır. Cumhuriyet Bulvarı- Pasaport-Kordon yaya bağlantısının sürekliliği, 5 m. genişlikte, 122 m. uzunlukta yaya geçidi ile sağlanmıştır.
34
Geleneksel ticaret merkezinin yenilenmesinde de katkı yapması beklenen bulvar, eski-yeni diyaloğunu sağlayan, gecegündüz yaşayan, bir buluşma alanı olarak düşünülmüştür. Mevcutlar da dikkate alınarak, Cumhuriyet Bulvarı’ nın her iki yanında, ritmik sıralar halinde palmiye ağaçları önerildi. Bir taraftaki palmiye sırası boyunca bodur ve yaprağını dökmeyen ağaçlar ile, öteki yanda ise sabit gölgelikler, arkatlar, çelik örtüler ve sarmaşık gülleri ile gölgelik alanlar oluşturuldu. Güney Cumhuriyet Bulvarı ile açık sergi mekanı arasında, çok yüksek olmayan ve yaprağını dökmeyen bir bitki bandı oluşturulmuştur. Cumhuriyet Bulvarı’ nın her kesiminden denizle görsel ilişki kurulması sağlanmıştır.
36
Yeşil Park ve Kıyı Kullanım Alanları Taşıt yoluyla ikiye bölünmüş olan proje alanını birbirine bağlayan Hükümet Konağı – iskele yaya aksının en yüksek noktasında yer alan ve simgesel bir gölgelikle örtülmüş bulunan platform, aynı zamanda bir manzara seyir mekanı olarak düzenlenmitir. Yaya aksı, geniş tepeli yaprak döken ağaçlarla gölgelenmiş ve vurgulanmıştır. Yıkılmış olan Sarıkışla’ dan kalan boş alan, kent belleği sürekliliğine katkı yapacak bir Kent Tarihi Parkı olarak düzenlenmiştir. Kent Tarihi Parkı’ nın ortasına bir doğrusal havuz yerleştirilip, her iki yanında yaprak dökmeyen budanabilir ağaçlardan bir duvar oluşturulmuştur. Havuzun iki yanındaki yeşil meydancıklar, en çok 50 cm. yükseklikte budanabilecek yeşil bantlar ile çevrelenmiş ve ortalarına, gölge elemanı olarak dörder adet yaprağını döken, geniş tepeli ağaç yerleştirilmiştir.
40
Park zemininde, iki adet 12x12 m.’lik seramik ve taş mozaik harita oluşturulmuştur. Biri İzmir Körfezi ve kent çıkışını, öteki eski kent yerleşme alanını kapsayan ve üzerinde yürünebilen bu haritalarla, mekan algılama aracı olarak harita kullanma alışkanlığının kazandırılması amaçlanmıştır. Taşıt yolu ile deniz arasında kalan alan, geniş bir yeşil açıklık olarak ele alınmış sadece kıyı gezi yolu ve ona paralel bisiklet yolu boyunca ağaç dizileri oluşturulmuştur. Kıyının güney ucunda yer alan, yarım kalmış yolun oturduğu tepecik, deniz tarafında kademeli bir yeşil seyir amfisi olarak düzenlenmiştir.
Benzer bir sunumlar
