ERGENLİK DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ VE SINAV KAYGISI

... konulu sunumlar: "ERGENLİK DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ VE SINAV KAYGISI"— Sunum transkripti:

1 ERGENLİK DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ VE SINAV KAYGISI

2 ERGENLİK DÖNEMİ “Gençliğimiz artık lüksten, zenginlikten hoşlanıyor. Görgü kurallarına hiç uymuyorlar…. Anne, babalarına karşı çıkıyor,ters düşüyor, büyüklerin önünde gevezelik ediyor, hızlı hızlı görgüsüz biçimde atıştırıyor ve öğretmenlerini ezmeye çalışıyor, onlara zorbalık ediyorlar.”

3 ERGENLİK DÖNEMİ Metin 2000’li yılların gençliğini anlatıyor gibi değil mi? Oysa bu metin M.Ö 399 yılında ünlü düşünür Sokrates tarafından yazılmıştır. Yani günümüzden yaklaşık 2400 yıl önce. Demek ki her dönemde gençlerin davranışlarını anlayamayan yetişkinler varmış öyle değil mi?

4 ERGENLİK DÖNEMİ Ergenliğin yaş arası dönemi bedensel gelişimin hızlı olduğu dönemdir. Bu dönemde ilkokul döneminde olduğu gibi sadece o günü yaşayan çocuk gitmiş, yerine soyut düşünen ve geleceği sorgulayan, endişeli, sorularla dolu bir ergen gelmiştir yaş arasında aileye düşkünlüğün yerini arkadaşlara bağlılık almıştır. Özellikle kızlar arkadaşlarıyla kanka olup gruplaşma içine girerler. Arkadaşları ve onlarla paylaşımları aileleri tarafından engellendiğinde anlaşılmadıklarını düşünüp gergin ve öfkeli olabilirler.

5 ERGENLİK DÖNEMİ 15-17 yaş arası ergenlik dönemi ruhsal gelişim dönemidir. Otorite figürü olan aile ve öğretmenlerle çatışma dönemidir. Ergen kendi fikirlerini oluşturmak ve bireyselleşmek ister. Arkadaş ilişkileri ve bir gruba ait olma önem kazanır. Karşı cinsten arkadaşlıklar kurma dönemidir. Aileden farklı yaşama isteğine rağmen ergen, ailesi tarafından anlaşıldığını ve sevildiğini bilmek ister.

6 ERGENLİK DÖNEMİ 18-21 yaş arası dönemde ergen yetişkinliğe hazırlanır. Bu dönemin sonunda bütünlüğe erişir, kim olduğunu anlar. Bu yıllar sırasında meslek seçimi tamamlanır. Nasıl bir yaşam istediğine, dini ve siyasal kimliğine karar verir.

7 ERGENLER NEDEN BENCİLDİR?
ERGENLİK DÖNEMİ ERGENLER NEDEN BENCİLDİR?

8 ERGENLİK DÖNEMİ Ergenler yaş arası bu dönemde bencil olmak zorundadırlar. Çünkü ‘durgun çocukluk’tan, ‘kendini bilen’ yetişkinliğe geçebilmek için bu yıllar arasında çok şey başarmak zorundadırlar. Dolayısıyla anne-baba ya da kardeşlerine ne olduğunu düşünmeye fırsatları yoktur.

9 ERGENLİK DÖNEMİ Buna karşılık ailelerinden destek ve anlayış beklerler. Tıpkı emeklemeye çalıştıkları dönemdeki gibi, çok zor bir işleri vardır ve sadece bu ‘iş’leriyle ilgilenirler. ‘İş’leri şunlardır:

10 ERGENLİK DÖNEMİ Bağımsızlık kazanma, kimlik oluşturma, değer yargıları oluşturma, cinsel kimlik oluşturma, soyut düşünmeyi öğrenme, yaşıtlarıyla arkadaşlık kurma.

11 ERGENLİK DÖNEMİ Anne-babaların ergenlik çağındaki çocukları ile ilgili yakınmalarıyla sık sık karşılaşmaktayız.

12 Bu yakınmaları kısaca şöyle sıralayabiliriz:
ERGENLİK DÖNEMİ Bu yakınmaları kısaca şöyle sıralayabiliriz:

13 ERGENLİK DÖNEMİ -Hırçınlaştı -Ders başarısı düştü
-İsteklerin sert bir dille ifade ediyor -Aşırı derecede alıngan -Olur olmaz şeye ağlıyor -Evde huysuz, dışarıda ise sıkılgan -Giyimine, saçına, süslenmeye aşırı düşkün -Asi tavırları var -Banyo yapmak istemiyor -Saçlarını kestiremiyoruz -Adeta yatarak oturuyor -Arkadaşlarına çok düşkün eve girmek istemiyor

14 ERGENLİK DÖNEMİ Annelerin babaların bunca yakınmaları ile karşılaşılan ergenlik dönemi insan yaşamının en önemli gelişim dönemidir diyebiliriz. Henüz yetişkin olmasalar bile artık çocukta sayılmayan ergenler çoğu kez ileri gidip gelmeleri içeren güç bir dönem geçirirler.

15 ERGENLİK DÖNEMİ Ergenleri kendilerinden beklenen statü ve roller açısından konumları belirgin değildir. Ergenlik döneminin belki de en şanssız yönü bir yetişkinin ergenler için yaygın olarak beslediği tutumlar ve bu dönemin anlaşılamamasıdır

16 ERGENLİK DÖNEMİ Bu dönemde ergenlerin büyük ölçüde
rehberliğe gereksinimleri vardır. Bunun yanında anne babaların ergen çocukları ile baş etmede Yardıma gereksinim duydukları bilinmektedir. En önemli noktada anne ve babaların ergenlik dönemi ve özellikleri ile ilgili bilgi eksiklerini hem annebabayı hem de genci üzecek iletişim biçimine neden olmaktadır

17 ERGENLİK DÖNEMİ Öyle ki bazen aileler çocuklarında
Gördükleri davranışların bu dönemde görülebilecek davranışlardan olduğunu bilmedikleri için çocuklarıyla çatışmaktadırlar. Öyleyse ergenlik dönemi özelliklerinin bilinmesinde sağlıklı ebeveyn çocuk iletişimi ve çocuğun bu dönemi fırtınasız atlatması açısından yarar vardır. Ergenlik dönemi zaten fırtınalı bir dönemdir.

18 ERGENLİK DÖNEMİ ERGENLİK TANIMI: İnsanda bedence-boyca
büyümenin, hormonal, cinsel, sosyal, duygusal, Kişisel ve zihinsel değişme ve gelişmelerin olduğu buluğla başlayan ve bedence büyümenin sona ermesi ile sonlandığı düşünülen özel bir evredir. Gençlik ise ergenliği de kapsayan ve üst yaş sınırlarının daha geniş olduğu bir çağdır. Gençlik sözcüğünün ergenlik yerine kullanılması yanlış olmaz.

19 ERGENLİK DÖNEMİ Ergenlik dönemi yaş sınırları, toplumla
iklimler ve kişilere göre değişim göstermekle birlikte aşağıdaki sınırlar genel olarak kabul edilmiştir.

20 ERGENLİK DÖNEMİ ERGENLİK DÖNEMİ A- Buluğ: Kızlar (11-13 yaş)
Erkekler (13-15 yaş) B- Ergenlik yılları: (11-13 yaşlarında) ( 17 yaşına kadar) C- Ergenlik sonları: (18-21 yaşları)

21 ERGENLİK DÖNEMİ Ergenlik dönemi “cinsel olgunlaşma ile başlayan
ve bireyin ana-baba denetiminden kurtulması ile Sona eren dönem olarak da tanımlanabilir. Bu dönem hızlı sürekli gelişim ve değişim dönemi olarak bilinmektedir. Eğer bu çağda anne-babası ve yakın çevresindeki yetişkinler tarafından ne tam yetişkin ne de çocuk olarak algılanmakta, anne-baba ve yetişkinler gençlerin neleri yapabilecekleri neleri yapamayacakları konusunda birbirinden farklı fikir ve yaklaşımlar öne sürmektedirler

22 ERGENLİK DÖNEMİ Oysa bu dönemde ergen “Ben kimim?” sorusunu kendi kendine kanıtlamak durumundadır. Ergenliğin esas teması bireyin kim olduğunu, neye inanıp değer verdiği, hayattan ne elde etmeyi beklediğini değerlendirmesini içeren bir kimlik kazanma sorunudur.

23 ERGENLİK DÖNEMİ Ergenlerdeki bedensel (fizyolojik) değişimlerden burada söz etmeyeceğiz. Ancak kısaca ergendeki değişimler nelerdir? Bunları özetle belirtirsek;

24 ERGENLİK DÖNEMİ YALNIZLIK İSTEĞİ : Her genç yalnızlığını paylaşacağı ayrı bir odasının olmasını ister. Odasında saatlerce kalabilir. Küçük nedenlerle kızabilir, kırılabilir. Gencin bu isteğinin normal karşılanması gerekir.

25 ERGENLİK DÖNEMİ İSTEKSİZLİK OLUŞABİLİR : Hızlı bir bedensel gelişme içinde olduklarından enerjilerini kullanamazlar. Sonuçta isteksizlik oluşabilmektedir. Ayrıca bir takım ağrılar, sızılar da hissedilebilir. Tüm bu durumları derslere de yansımaktadır. İlkokulda gösterilen başarıda düşüş söz konusu olabilir. Bundan çok kaygı duymamak, bu dönemde başarı düşüşü yaşanabileceğini bilerek çocuğa yaklaşmakta yarar vardır. Bu dönemde isteksizliğe bağlı olarak can sıkıntısı, huzursuzluk oluşabilmektedir. Bunun nedeni ise bedendekideğişimlerdir.

26 ERGENLİK DÖNEMİ TOPLUMDA ZITLIK DURUMU YAŞANABİLİR : Ergen, sürekli içinde bulunduğu ortama karşı çıkar. Bu durum bu dönemin belirgin özelliklerinden biridir. Bu nedenle de çevresi ile olan ilişkilerinde (aile, okul, arkadaş) geçimsizlik oluşabilir.

27 ERGENLİK DÖNEMİ OTORİTEYE KARŞI DİRENİŞ EĞİLİMLERİ : Her ailede otoriteyi temsil eden bir kişi vardır. Türk toplumunda bu genellikle babadır. Gelişmekte olan ergenin karşı çıkacağı ilk kişi otoriteyi temsil eden kişidir. Özellikle 13 yaş ergenin en huzursuz, en geçimsiz olduğu, her şeye karşı çıktığı bir dönemdir.

28 ERGENLİK DÖNEMİ KARŞI CİNSE OLAN ZITLIK : Genellikle bu dönemde kızlar ve erkekler birbirlerini sevmezler. Ancak birbirleri olmadan da yapamazlar. Sürekli karşı cinsten olanları küçük düşürme eğilimine girebiliyorlar.

29 ERGENLİK DÖNEMİ DUYGUSALLIĞIN ARTMASI:Bu dönemde çok fazla duygusal olabilmektedirler. Ancak bu durum biçim değiştirerek kendini gösterir; -Karamsarlık oluşur -Kendilerine söylenen şeyleri ters anlarlar -Çabuk sinirlenirler -Hiçbir şeyden hoşnut olmazlar -Küçük nedenlerle hemen ağlama davranışları görülebilir

30 ERGENLİK DÖNEMİ KENDİNE GÜVEN DUYGUSU AZALABİLİR: Bu dönemde kendine güve duygusunda azalma görülür. Bunun nedeni bedensel gelişimle ilgili kaygıların duyulması ve onlardan beklenen rollerin yoğunluğudur. Şöyle ki ergenden “ iyi bir öğrenci, iyi bir evlat” , “iyi bir abla-ağabey” olması beklenir. İşte çocuklardan beklenen bu mükemmeliyetçi özellikler özgüveni sarsmaktadır. Yine bu dönemde çekingenlik oluşabilir hayalcilik oluşabilir.

31 ERGENLİK DÖNEMİ ERGENLERİN KAYGILARI
Ergenlik dönemi bireyin kendisi ile ilgilendiği dönemdir. Bu ergenlerin kaygılarının,sıkıntılarının çeşitliliğinden anlaşılır. Kaygı konularını şöyle sıralayabiliriz.

32 ERGENLİK DÖNEMİ Bedeni ile ilgili kaygılar: Bedensel görünümü, boyu, güzel veya yakışıklı olmadığı, sakarlık, yeterli uyumamak, sağlığı ile ilgili kaygılar. Kişilik ile ilgili kaygılar: Kendini aşağı görme, kendine güveni olmamak, kendini yetersiz görmek, sık sık öfkeye kapılmak, küçük şeylere üzülmek, olayları ciddiye almak.

33 ERGENLİK DÖNEMİ Aile ve yaşamına ilişkin kaygılar: Kendisine ait
bir odasını olmaması, cinsel sorunlarını aile ile paylaşamaması, arkadaşları ile dışarı çıkamaması, çocuk yerine konmak, ailenin arkadaş çevresine tercihlerine isteklerine karışması, özgürlüğünün kısıtlaması. Sosyal ilişkilerine yönelik kaygılar: Yeni tanıştığı insanlarla nasıl konuşacağını bilememesi, arkadaş edinememe.

34 ERGENLİK DÖNEMİ Din ve ahlak konularındaki kaygılar: Ölüm konusu, din konusunda daha fazla bilgi istemek, neyin yanlış neyin doğru olduğunu bilememek. Okulla ilgili kaygıları : Dikkatini toplayamama, çalışma yöntemini bilememe, çalışırken hayal kurma, Derse kendini verememe, çalışmak isteyip de çalışamama, kendini derste ifade edememe, etkili bir Programın olamaması, not kaygısı, sınav kaygısı, uzun süre kendisini t.v den alamama, zaman kaybı.

35 ERGENLİK DÖNEMİ Meslek seçimi ile ilgili kaygılar: Yeteneklerinin, ilgilerinin ne olduğunu bilememek ,hangi mesleği seçeceğini bilememek, bu konuda ailenin meslek seçimine karışması.

36 ERGENLİK DÖNEMİ ERGENLERİN ÇELİŞKİLERİ
-Ergenler aşırı derecede bencildirler. Ancak bunun tam karşıtı fedakarlık davranışında da bulunabilirler. Bu durum bir çelişki oluşturmaktadır. Otoriteye karşı direndikleri halde bağlandıkları kişiye de sonuna kadar bağlanabiliyorlar. Ergen kendisine karşı çok negatif ve içten, saygılı davranılmasını ister. Ancak kendisi başkasına karşı kaba ve sert davranabilir. Çok iyimser, her şeye dört elle sarılan yorulmaz bir tablo sergilemesine karşın, kötümser , içe kapanık, uyumsuz olabilir.

37 ERGENLİK DÖNEMİ KİMLİK VE ARKADAŞLIK
Daha önce de söz ettiğimiz gibi bu dönemin gelişimsel özelliği kimlik oluşturmaktır. Eğer birey daha önceki gelişimsel dönemlerini sağlıklı bir biçimde atlattıysa, gerek aile ile, gerek sosyal ilişkilerindeki çatışmaları çözebildiği oranda sağlıklı kimlik oluşturur. Kimlik oluşumu da özdeşleşme ile başlamaktadır. Yani ergen çevresinde gördüğü, beğendiği, etkilendiği, değerli saydığı kişileri kendisine mal eder, onlarla özdeşleşir. Bu kişiler gencin öğretmeni, arkadaşı, sevdiği sanatçı, hatta bir roman kahramanı olabilir.

38 ERGENLİK DÖNEMİ Ergen giyim tarzı konuşma ve tavırlarında da bu kişileri taklit eder özdeşleşir. Bu aşırıya kaçmadıkça doğal bir süreçtir. Ergende böyle davranışlar görüldüğünde, küçük düşürülmemeli, alay edilmemelidir. Çünkü bu doğal bir gereksinimdir ve sonuçta ergen özdeşleşme yoluyla kimliğini bulacaktır. Ergenlik dönemi hassas ve stresli bir dönemdir.

39 ERGENLİK DÖNEMİ Çocuğun kolaylıkla dışarıya kapılabileceği olumlu- olumsuz etkinlikleri yönelebileceği dönemdir. Bu nedenle özellikle bu dönemde ergenin sosyal ilişkilerinin arkadaş çevresinin bilinmesi ve çocuğa fark ettirilmeden kontrol altına alınması gerekmektedir.

40 ERGENLİK DÖNEMİ ERGENLERİN İLGİLERİNİN ÖZELLİKLERİ
-Ergenlerin ilgilerinde bir ölçüsüzlük söz konusudur. -Duygu düşünce ve davranışlarında bir aşırılık söz konusudur. -Ergenlikte ilgiler çabuk söner ve yeni ilgiler ortaya çıkar -Ergenlik döneminin başında ilgilerde bir dengesizlik görülür. Ergenlik yılları ilerledikçe bu dengesizliklerde azalmalar görülür.

41 ERGENLİK DÖNEMİ Ergenlik çağında çocuğu olan anne babaların yukarıda sayılan ergen özelliklerini bilmeleri onları anlayabilmeleri ve ona göre tutum ve davranışlar göstermeleri açısından son derece önemlidir.

42 ERGENLİK DÖNEMİ Ergenin Aile İçi İlişki Ve Sorunları
Ergenin davranışlarına rehberlik edecek değerleri kazanması ve sosyal yönden sorumluluklarını öğrenmesi konusunda yardıma gereksinimi vardır. Bu gereksinimi karşılayan ve ergenin yaşamında etkili olan toplumsal kurum, ailedir.

43 ERGENLİK DÖNEMİ Ergen yaşadığı toplumda, kendi görev ve statüsü hakkında açık seçik bir fikre sahip değildir. Kendisine yetişkin görev ve sorumlulukların verilmemesi ergeni mutsuz kılar. Aile yuvası da gördüklerinin olgunlaşmakta olan ergenin kişilik yapısında biçimlendirmede çok büyük, çok derin etkisi vardır.

44 ERGENLİK DÖNEMİ Aile yuvasının havası ve ortamı, aile bireyleri arasındaki ilişkiden doğar. Ama baba ile çocuk arasındaki belli baslı ilişkiler, güçlünün tutumuyla gücün yani otoritelerin türünü ve bunların ergen üzerindeki etkisi ile gencin bunu algılayışını belirler.

45 ERGENLİK DÖNEMİ Ergenlik döneminde anne baba kontrolüne karsı gelişe tepkiye koşut olarak otorite desteğine olan gereksinim, duygusal gerginliğe neden olur . Ergene karsı yetişkinin baskı ve yasaklara dayanan disiplin anlayışı, olumlu ve yapıcı olması gereken bu evreyi çatışmalarla dolu olumsuz bir döneme dönüştürebilir.

46 ERGENLİK DÖNEMİ İkna ederek denetlemeyi seçen ana -babanın çocuğu, onların duygu, düşünce, değer ve beklentileri hakkında sebepleri ve sonuçları ile birlikte bilgi sahibidir. Anlaşılır ve tutarlı tepkilerin birikimi, hangi davranışın sonuçlarının ne olacağını belirlemiştir.

47 ERGENLİK DÖNEMİ Dolayısıyla genç, hem davranış seçimlerinde kendini özgün görebilir, hem de seçimleri hakkında kısıtlanacağından çekinmeden ana-babasına danışabilecek bir durumdadır. Zor yoluyla veya sevgi esirgeyerek denetlemek, gençleri ana-babaların isteklerine uygun davranışlara yöneltmek için kısa vadede geçerli gibi görünebilir. Anne ve babanın ergene güven vermesi ve aralarındaki diyalogu en iyi biçimde sürdürmesi gerekir.

48 SINAV KAYGISI Sınavların bu kadar yakın olması, ister istemez beni birtakım sıkıntılara sokuyor. Ailemin benden beklentileri, onları hayal kırıklığına uğratmak, başaramama korkusu beni çok rahatsız ediyor......”

49 SINAV KAYGISI “Annemler beni çok sıkıştırıyor. Sürekli ders çalışmamı test çözmemi istiyorlar. Sınavı kazanmamı çok istiyorlar neredeyse yaşamlarını buna kurmuşlar!”

50 SINAV KAYGISI “…hiçbir zaman çok parlak bir öğrenci olmadım. Annem ve babam bana kızmaz fakat onları üzmek benim hakkım değil. Fakat ben ne kadar çalışırsam çalışayım kendimde eksikler olduğunu fark ediyorum. Bu nedenle sınava gireceğimden bir gün önce yatağa yattığımda karnıma ağrılar giriyor ellerim ve ayaklarım buz gibi oluyor ve kulaklarımla yanaklarım kızarıyor. Sınava girdiğimde de heyecandan vaktimi kullanamayıp çok kötü sonuçlar çıkarabiliyorum.....”

51 SINAV KAYGISI “Bana göre eğer sınavı kazanamazsam çevremin bana karşı tavırlarının değişeceğini düşünüyorum. Aaa bu kız çalışkandı demek ki değilmiş gibi konuşmalar yapacaklarını düşünüyorum!”

52 SINAV KAYGISI Üniversiteyi kazanıp kazanmamam benden çok ailem için önemliymiş gibi. Sanki bu sınavda   başarısızlığımı yada başarımı onlar elde edecekmiş gibi.. Evet bizi düşünüyorlar biliyorum ama abartmasalar daha iyi olur. Gerçi o kadar da fazla çalışmıyorum ama düşündüğümde çoğu testleri yapmış oluyorum. Ama hep yine yetersiz.  Yaa  sen iyiydin aslında niye böyle oldu gibi sorular sormaktan bıkmadılar mı diye düşünüyorum.”

53 SINAV KAYGISI    “ Eve geldiğimde; Okul nasıldı? Hadi derse otur! Sofraya yardım et! Bazen Nasılsın diye soruyorlar ama  o zamanda benimle derslerim için ilgilendiklerini düşünüyorum. Azıcık derslerimle  değil benimle ilgilenemezler mi!” “Benim sınava girecek olmam babamın hiç umurunda değil. Sen diyor, “terbiyeli, saygılı bir çocuk ol, öğretmenlerini üzme” Bu onun için yeterli. Aslında beni sıkmaması çok iyi. Ama biraz olsun umursamasını isterdim.”

54 SINAV KAYGISI “Annem çalışmadığım, test çözmediğim zamanlar, sen  kazanamayacaksın diye motivasyonumu kırıyorlar bu da beni üzüyor.” “Ne olduğunu anlayamadan kendimi bu sınavı kazanmak zorunda hissettim..”

55 SINAV KAYGISI Sınava hazırlanan bir öğrencinin anne ve babasına önemli görevler düşmektedir. Anne ve babaya düşen önemli görevler, aile bütçesinin sınırlarını zorlayarak çocuğuna en iyi eğitim imkanlarını sunmak ve ona çalışma şartlarını hazırlamakla sınırlı değildir.

56 SINAV KAYGISI   Kaynağı belirsiz “korku”ya  kaygı denir. Ancak korku sırasında duygusal tepkinin şiddeti tehditle orantılı ve tehdidin var olduğu süreyle sınırlı olmasına karşın kaygı durumunda, duygusal tepkinin şiddeti hem tehditle orantılı değildir hem de   tehdidin varlığından bağımsız olarak devam eder.

57 SINAV KAYGISI    Kaygı; temelde kişiye rahatsızlık veren olayın kendisinden değil, olayın kişi için taşıdığı anlamdan kaynaklanmaktadır. Birçok öğrenci sınavla birlikte, kendi kişiliğinin de değerlendirildiğini düşünür. Böyle bir değerlendirmenin doğurduğu kaygı sırasında, beden kimyasında meydana gelen değişiklikler beyinde öğrenme için gerekli olan protein zincirlerinin oluşumunu engeller. Yani, akıl yürütme ve soyut düşünme yönündeki zihinsel faaliyeti bozar. Bu sebeple yüksek sınav kaygısı, öğrenci başarısızlığına yol açan en önemli faktörlerden biridir.

58 SINAV KAYGISI Sınav Kaygısı Yaşayan ve Bu Kaygıyı Yaşamayan Kişiler Arasında Ne Gibi Farklar Vardır?

59 SINAV KAYGISI Kaygı düzeyi normal olan kişiler sınav durumlarını, başarılarının test edileceği bir fırsat olarak değerlendirirken, kaygısı normalin üzerinde olan kişiler bu durumları bir tehdit olarak algılarlar. Sınavla ilgili durumlarda kendileriyle olumsuz bir diyalog içine girerler. Gerçek dışı ve karamsar bir düşünce tarzını seçerler.

60 SINAV KAYGISI Sınav öncesi ve sonrası fizyolojik uyarım dereceleri aynı olduğu halde, normal düzeyde kaygı yaşayan kişiler, bu uyarımı sınavda daha fazla çaba göstermeye yönelik bir ipucu olarak algılarken, kaygısı yüksek olanlar yaşadıkları endişe yüzünden, bunu olumsuz bir durum olarak görmektedirler. Buradan da anlaşılacağı gibi, endişe faktörünün (sınav durumuna ve sınav sonucuna ilişkin olumsuz düşünce, inanç ve beklentiler) sınav başarısına olan etkisi, uyarılma faktörünün (fizyolojik uyarım sinyalleri) yarattığı etkiden daha fazla ketleyicidir

61 SINAV KAYGISI Yapılan araştırmalar, sınav kaygısı yüksek olan kişiler için en büyük sorunun, daha önce öğrenilenleri sınav sırasında hatırlayamamak olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca, kaygısı yüksek olan kişilerin kaygısı düşük olanlara kıyasla ders çalışmaya daha çok zaman ayırdıkları görülmektedir. Bu bulgular da sonuçtaki düşük performansın, bu kişilerin ders çalışma sürelerindeki yetersizliğe değil, olumsuz düşüncelerinin kendilerinde yarattığı, başa çıkılamaz derecedeki kaygıya bağlanabileceğini göstermektedir.

62 SINAV KAYGISI Kaygıyı Tetikleyen Durumlar Anne babanın çok küçük yaştan başlayan yüksek başarı beklentisi, çocuğun hatalarını düzeltmek için sürekli eleştirmesi, yargılayıcı kelimeler kullanması, olumsuz sıfatlar takması çocuğun kendisine olan güvenini azaltır. Çocuk ona atfedilen sıfatları ve başarısızlıkları içselleştirir. Böylece, göstermiş olduğu çabanın bir anlamı kalmaz, sadece sonuçla ilgilenir.

63 SINAV KAYGISI Anne baba olarak beklentilerimizi sıfırlamak elbette mümkün değildir. Ancak beklentilerimizin sınırını, ""neyi nereye kadar isteyeceğiz, çocuğumuzun sınırları nereye kadar?"" gibi soruları kendimize sorarak, bu sorulara vereceğimiz cevaplar doğrultusunda belirleyebilmemiz önemlidir. Genellikle beklentilerimiz çocuğun yapabileceği sınırı aştığı durumlarda çocuk tepkisini yoğun kaygı duygusuna (özellikle sınav kaygısı) dönüştürerek gösterir.

64 SINAV KAYGISI Ayrıca yoğun kaygı yaşayan çocuklara baktığımızda anne babalarının da çocukla benzer şekilde yoğun kaygı ve endişe duygusu yaşadıkları görülmüştür. Çünkü kaygı bulaşır.Bu yüzden öncelikle kendimizi rahatlatabilmek, gerekirse bir uzmandan bu konuda destek almak önemlidir.

65 SINAV KAYGISI Sınava hazırlanan çocukları ve ailelerini kaygılandıran en önemli faktörlerden biri, konuların nasıl yetiştirileceği, eksiklerin nasıl tamamlanacağı, nelere öncelik verileceği, yapılan çalışmaların yeterli olup olmayacağı, deneme sınavlarında gösterilen performansın ne olacağı vb. sorular sonucunda oluşan ""belirsizlik"" duygusudur.

66 SINAV KAYGISI Çocuğunuzdan beklediğiniz başarı düzeyi, çocuğunuza ders çalışması konusunda yaptığınız baskılar, sınavlara çalışırken ""Bu kadar çalışmakla başarılı olamazsın"" gibi yaptığınız olumsuz yorumlar çocuğunuzun kaygısını arttırır. • ""Acaba sınıfımı geçebilecekmiyim?"", ""Gelecekte nasıl bir yaşantım olacak?"" vb. sorular sonucu oluşan ""gelecek kaygısı"" ise kaygıyı tetikleyen diğer bir önemli faktördür.

67 SINAV KAYGISI • Çocuğunuzun elde ettiği ya da elde edemediği başarıyı tüm geleceğini belirleyecek, tek etmen olarak görüyor olması kaygıyı arttırır. • Kaygı düzeyini yükselten diğer bir etken, çocuk ve ailenin sınava ilişkin ürettikleri olumsuz düşünceler, sınavdan önce sınavın sonucuna ilişkin olumsuz tahmin yürütmeler, karşılaşılan herhangi bir güçlükten sonra sınavın başarılı geçmeyeceğine yönelik atıfta bulunmalarıdır.

68 SINAV KAYGISI • Sınavın çocuk ve ailesi tarafından bir kişilik ölçümü olarak görülmesi, başkaları ile kıyaslama, sınavda yeterli başarı elde edilmezse ""başkaları ne düşünür?"", ""ya rezil olursak?"" vb. anlamlar yüklenmesi kaygıyı yaratır.

69 SINAV KAYGISI Anababa sıkıntılı, kaygılı ve evhamlı  iseler ; Bazı anne ve babalar sürekli sıkıntılı, kaygılı ve evhamlıdırlar. Sürekli olarak her an kötü bir şey olacakmış endişesi içindedirler. Her telefon çaldığında, her kapı zili çaldığında kötü bir haber alacağını düşünerek heyecanlanırlar. Okula giden çocuğunun başına her an kötü bir şey geleceğini düşünüp dururlar.  Anne ve /veya babanın bu endişesi çocuğa çoğu zaman bulaşır. Sınav kaygısına, insanın başına gelebilecek şeyler de eklenir.  

70 SINAV KAYGISI Anababa titiz mükemmeliyetçi bir kişiyse; Mükemmelliyetçi, titiz, düzen düşkünü, kuralcı insanlar vardır. Hoşgörüsüzdürler, en doğrusunu, en iyisini kendilerinin bilebileceğini düşündükleri için başkalarının bu kurallara tam uymasını beklerler. Bu insanlar bütün bu saydıklarımı çocukları ile ilişkilerine de yansıtırlar. Çocuklarının nasıl çalışacağını, ne çalışacağını, ne zaman çalışacağını kendileri belirlemek isterler. Kendi düşündükleri düzen içinde çalışılmazsa başarılı olunamayacağını düşünürler. Çocuklarının da mükemmel davranış göstermelerini beklerler.

71 SINAV KAYGISI Anababa narsisistik bir kişiyse; Narsisistik kişiler ruhsal ve bedensel olarak kendilerini aşırı beğenen ve üstün gören, sürekli beğeni, ilgi ve onay bekleyen, gittikleri her yerde ve diğer insanlarla ilişkilerde özel bir yeri hak ettiğine inanan kişilerdir. En güzel, en yakışıklı, en başarılı, en parlak kişi olma hayallerine kendilerini kaptırırlar. Bu insanların kişilik özellikleri çocuklarıyla ilişkilerini de etkiler. Çocuklarının da kendi üstünlüklerini / büyüklüklerini desteklemesini beklerler

72 SINAV KAYGISI Anababanın özgüveni düşükse; Özgüveni düşük anne ve/veya babanın bu özellikleri bir şekilde çocuğa da geçer. Kendisine güvenen kişilere göre özgüveni düşük bir insanın kaygı yaşama olasılığı daha yüksektir. Çocuğu sınava ne kadar iyi hazırlanırsa hazırlansın, hem anne ve baba hem çocuk hazır olmanın rahatlığını yaşayamaz, nedensiz bir başaramayacağı endişesi yaşarlar.

73 SINAV KAYGISI Anababa çekingen / kaçıngan bir kişiyse ; Bu kişiler toplum içinde olumsuz değerlendirilme konusunda çok duyarlıdırlar. Toplumda çirkin olarak değerlendirilmekten, yanlış bir şey yapmaktan korkarlar ve heyecanlanırlar. Toplum içinde mahcup düşmekten çekinirler. Bu korkularını çocuklarına da yansıtırlar; çocuklarının kendilerini mahcup duruma düşürmemeleri için gayret sarf ederler.

74 SINAV KAYGISI • Daha önce de üzerinde durduğumuz gibi çocuğun yeterince hazırlanmadığını bilerek sınava girmesi kaygı düzeyini yükseltecektir. •Mükemmeliyetçi, rekabetçi kişilik yapısı kaygıyı arttırır.

75 SINAV KAYGISI • Öğrencinin başarılı olmayı hedeflerken, gösterdiği çabayı yeterli bulmaması ve kendine güvenmemesi kaygı yaratır.

76 SINAV KAYGISI Kaygısı artan , sınava olduğundan farklı anlamlar yükleyen  öğrenciler için ise her sınav bir “kriz” dir. Kendini ispatlaması gereken, değerli olduğunu herkesin görmesi gereken ve mutlaka kazanılması gereken bir savaş. Bu duygular içerisindeki bir öğrenci ise yapamadığı her soru karşısında kolaylıkla umutsuzluğa kapılarak

77 SINAV KAYGISI “Bu kadar kolay bir soruyu bile çözemiyorum,sınavda nasıl başarılı olacağım?” diyerek belki de çalışmayı bırakacaktır. İşte tam bu nokta da sizlerin bu yapılamayan soruları ve zayıf notları  nasıl yorumladığınız önem kazanmaktadır

78 SINAV KAYGISI Eğer sizler veli olarak, yapılamayan her bir soruyu başarısızlık yolunda atılan bir adımdan çok, eksiklerin tamamlanması ve yanlışların düzelterek kendimizi sınayabilmesi için karşımıza çıkan bir fırsat olduğunu düşünüyor,dahası sınavdaki başarısının sizinle olan ilişkilerini etkilemeyeceğini ona hissettirebiliyor  ve bu düşüncenizi onunla paylaşıyorsanız  çocuk da böyle düşünerek sizin desteğinizle  daha azimli olarak çalışacaktır.

79 SINAV KAYGISI Bunun içinse, umutsuzluğa kapılan gence “Yapamadığın bir soru dünyanın sonunu getirmez. Hepimizin eksikleri olabilir. Önemli olan onları fark ederek, tamamlayabilmektir.” diyebilirsiniz. Bu anlayış içersindeki bir genç,  çözülemeyen soruları ve sınavları bir kriz olarak değil, eksiklerini fark ederek tamamlaması için karşısına çıkan bir fırsat olarak görecektir.

80 SINAV KAYGISI Öğrenci, dikkatini toplamakta güçlük çekebilir. Dikkat sınavın içeriğine değil, sınavın kendisine ve buna bağlı olarak yaşanılanlara odaklanır. (Örneğin sınavda dikkatimi toparlayamadım. Biri burnunu siliyordu sinir oldum. Soruyu çözemedim, diğer soruları da yapamayacağımı düşündüm, dikkatim dağıldı vb. )

81 SINAV KAYGISININ DUYGUSAL SONUÇLARI
HUZURSUZLUK ÇABUK ÖFKELENME MUTSUZLUK İÇE KAPANMA İLİŞKİ KURMADA GÜÇLÜK OLUMSUZ BENLİK ALGISI ÇEVREYLE ÇATIŞMA SUÇU BAŞKA NEDENLERDE ARAMA

82 SINAV KAYGISININ BİLİŞSEL VE ZİHİNSEL SONUÇLARI
Düşünceleri toparlayamama,ifade edeme Unutkanlık , transfer edememe Görsel ve işitsel kanaldan gelen bilgileri anlamada güçlük çekme Dikkat ve konsantrasyon güçlüğü

83 Sınav Kaygısının Fiziksel(Psikosomatik )Sonuçları
Mide ve bağırsak rahatsızlıkları Baş dönmesi Kusma Ellerde titreme Terleme Nefes alıp vermede güçlük yaşama, Yorgunluk ve bitkinlik belirtileri Uyku bozuklukları

84 Sınav Kaygısına Neden Olan ve Gerçekçi Olmayan Düşünce Biçimleri
Bizleri etkileyen aslında olaylar değil olaylara karşı bakış açımız, inançlarımız, yorum ve kalıp düşüncelerimizdir. Olaya karşı temel inançları değiştirmek asıl amaçtır.Sınavın kendi başına kaygılandırma gücü olsaydı tüm öğrenciler aynı kaygıyı duyardı. Bu konuda yapılacak bir şey olmazdı,bu kaderimiz olurdu

85 Gerçekçi Olmayan Düşünceler
Ben yapamam,beceremem,benden köy kasaba olmaz,çevreme rezil olacağım…. Gibi negatif düşünceler yerine,eksiklerimi giderirsem kazanırım. Kazanmak için kendime özel çalışma sistemi geliştirmeliyim.azmin elinde hiç bir şey kurtulmaz,biraz çalışırsam mutlaka karşılığını alırım,hedefime ulaşmak için ..kadar çalışmak zorundayım gibi

86 Yapılacak Sınavı Sonucuyla İlgili Tahmin Yürütme
Eksiklerini abartarak sınavın sonucunu olumsuz tahmin etme,motive edip çalışmaya sevk ettiği sürece yararlıdır. Çalışma gücünü yok eden tahminler zararlıdır. Hedefi belirleyip gerekli çalışmaları yerine getirmek gereklidir. Kazanacağına inanmayan insan hiçbir zaman kazanamaz,önce inanç,sonra çalışma,sevmek gerekir. İşiniz ne kadar küçük olursa olsun ilgilenin çünkü yaşama gücünüzü işinizden alıyorsunuz

87 Geçmiş ve Gelecek Arasında Savrulmak
Düşünce yapısı olarak geçmişteki başarısızlıkların ve olumsuzlukların temel alınması geleceğin de başarısız ve olumsuz olmasına neden olacaktır. Geçmişinizdeki olumlu ve başarılı yönlerinizi temel alarak düşünürseniz,başarısızlığa uğrasanız dahi mutlaka çalışmanız oranında başarılı olacaksınız. Olumsuz yönlerinize bakarak negatif düşünceler üretme yerine olumlu yönlerinizi temel alarak pozitif düşünceleri üretmeniz hayatınızda başarı hep yanınızda olacaktır.

88 Zihinde Sınav Konulu Film İzlemek
Herkes hayatıyla ilgili hayaller kurar. Bu hayaller aslında zihin gücü potansiyellerimizi verir. Hayalimizde bir işi nasıl yapacağımızı gerçekçi olarak tasarlayabilirsek kendi hayatımızın mühendisi oluruz. Ergenlik döneminin sonunda yaşanan,içinde gizli güç çıkacak,melekler yardım edecek,mucize olarak kendiliğinde oluverecek gibi fantastik düşüncelerle hareket edersek sonuçlar hüsran olur. Hayal ve dua edeceğiz ama önce çalışıp bilgi ve becerilerimizi arttırmamız gereklidir

89 Kendi Filmlerimiz Sınav sonucuna göre öğrenciler hayallerinde bazen korku filmi ,bazen romantik veya rasyonel filmler üretir. Eğer çalışmıyorsak romantik veya rasyonel film kurmamız kendimizi aldatmak olur.Korku filmimizi bir süre ertelemiş oluruz. Zamanı gelince korku filmini hayat mutlaka seyrettirir Çok çalışıp ,hayalimizde başarılı ,mutlu filmler üretmeli ve yaşamalıyız.

90 Sınava İlişkin Olumsuz İç Konuşmalar
Her birimizin çeşitli konularda iç konuşmaları vardır. Bu şu anda da devam ediyordur. Bu konuşmalar pozitif olursa bize olumlu telkinde bulunur. Çalışma motivasyonu ve bilincini arttırır. Konuşmalar negatif olursa ,konsantre,kaygı,başarısızlık duygularını geliştirir. Olumsuz telkin olur. Öğrenci, pozitif düşünce,konuşma ve telkini mutlaka öğrenmelidir. Düşünce sistemi GERÇEKCİ,GÜZEL VE FAYDALI, nitelikte olmalıdır

91 Sınav Kaygısının Diğer Nedenleri
Zamanı iyi kullanamama;Zamanı kullanmayı öğrenmek için bilgi ve tecrübe gücünü arttırmak gereklidir. Bilgi ve tecrübesi olmayan adaylar soruları çözemedikçe panikleyeceklerdir. Dirençleri zayıf ise sınav anında rahatsızlık duyacaklardır. Çeşitli spor,stres atma … teknikleriyle dayanıklılık gücü arttırılmalıdır. Bilgi ve tecrübeyi arttırmak için eksikleri giderici bilinçli çalışmalar yapılmalıdır. Deneme sınavı yapılarak sürekli eksikler tespit edilmeli ve eksikleri giderici çalışmalar yapılmalıdır

92 Zamanı İyi Kullanamama
Panikleyen adaylar sık sık saatlerine bakarak konsantresini düşürür. Birkaç soru yapamayınca iyice panikler ve morali bozulur. Adayın neyi yapıp yapamayacağını önceden bilmesi gereklidir. Hızlı düşünce ile soru çözmeyi,acele soru çözmeyle karıştırmamak gerekir.

93 Sınava Gerçeğinden Farklı Anlamlar Yükleme
Sınav adayları bilgi ve beceri düzeylerini ölçer kişiliklerini değildir. Sınavı kazanamazsam:rezil olurum,aptal,salak,geri zekalı,kafasız,…olumsuz gözle bana bakacaklar diye düşünmemelidir. Eğer öğrenci sınavı kazanamamışsa suçlu değildir,eksiklerini gidermediğini gösterir. Öğrenci kendinizi gerçekçi olarak değerlendirmelidir. Ailelerin çocuklarını başkalarıyla kıyaslamaları da en önemli kaygı nedeni.

94 Ailede yaşanan sınav kaygısını yaşayan anne ve babalara öneriler:
Çocuktan yapabileceğini bekleyin, Onun gereksinimlerini göz ardı etmeyin, Çocuğun kendi eğilimlerine ve isteklerine göre hareket etmesine izin verin Her koşulda yanında olduğunu hissettirin Çocuktan beklentilerde kendimize ait olanın farkına varın Zorunluluk yaratmadan teşvik edin, ödüllendirin