ABD Dış Politikasının Toplumsal Kaynakları

... konulu sunumlar: "ABD Dış Politikasının Toplumsal Kaynakları"— Sunum transkripti:

1 ABD Dış Politikasının Toplumsal Kaynakları
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI

2 AMAÇLAR Bu üniteyi tamamladıktan sonra;
ABD dış politikasında halkın rolünü tanımlayabilecek, ABD dış politikasının yapımı sürecinde kamuoyunun etkisini açıklayabilecek, Medyanın ABD dış politika yapımı sürecindeki ve karar alıcılar üzerindeki etkisini açıklayabilecek,

3 AMAÇLAR Bu üniteyi tamamladıktan sonra;
ABD dış politikasında sivil toplumun rolünü tanımlayabilecek, Baskı veya çıkar gruplarının ABD dış politikasına nasıl etki yaptığını değerlendirebilecek bilgi ve beceriler kazanabileceksiniz.

4 ANAHTAR KAVRAMLAR Kamuoyu Sivil Toplum Örgütleri
Baskı veya Çıkar Grupları Medya ve Basın Siyasi Eylem Komiteleri Dış Politika Skandalları ve Basın Lobiler İnsan Hakları Hareketi Dış Politikada Irk ve Cinsiyet

5 Amerikan dış politikasında halkın rolü
Amerikan dış politikasında halkın rolünün sınırlı olduğunu söylemek mümkündür. Bunun nedenleri: Amerikan halkının dış politika konularına ilgisi zayıftır. ABD siyasi sistemi halkın dış politika meselelerine kafa yormasını gerektirmemektedir. Halk tarafından seçilen Başkanın halka karşı sorumluluğu. Amerikan dış politikasının sürekli başarı göstermesi.

6 Amerikan dış politikasında halkın rolü
Fakat bu sınırlı role rağmen, halk dolaylı kanallarla dış politika yapımı sürecini etkileme gücüne sahip olmaktadır. Burada en belirleyici faktör, başkanın ve Kongre’nin halka karşı siyaseten sorumlu olmasıdır.

7 Amerikan dış politikasında halkın rolü
Bu sorumluluk, dış politikadan sorumlu aktörleri halkın isteklerine ve beklentilerine duyarlı hâle getirmekte, bu da şu veya bu şekilde halkın sürece katılmasına olanak sağlamaktadır. Fakat halkın tercihlerinin doğrudan belirleyici olduğunu söylemek mümkün değildir.

8 Amerikan dış politikasında halkın rolü
Halkın görüşlerinin veya itirazlarının süreçteki etkisi, daha ziyade dış politika elitlerinin tercihlerinin onaylanmasından ibarettir. Diğer bir ifadeyle, halkın veya toplumun tercihlerinden ziyade elitlerin tercihlerinden söz edilebilir. Ancak nihai tahlilde bu tercihler halkın onayını almak durumundadır.

9 Dışişleri Bakanlığının Amerikan halkını ‘müşteri’ olarak görmesinin, halkın dış politikadaki rolü bakımından önemi nedir? Amerikan Dışişleri Bakanlığı, Amerikan halkını bir müşteri olarak tanımlamaktadır. Bu, ABD yönetimi nezdinde halkın nasıl görüldüğünü göstermesi bakımından önem taşımaktadır. Buna göre Amerikan halkı, Dışişleri Bakanlığının hizmet verdiği kimselerden oluşmaktadır.

10 Dışişleri Bakanlığının Amerikan halkını ‘müşteri’ olarak görmesinin, halkın dış politikadaki rolü bakımından önemi nedir? Ve bir müşteri kitlesi olarak bu halkın bireylerinin, bu hizmetlerden memnun kalması esastır. Bu da Amerikan yönetiminin, dış politika tercihlerini Amerikan halkına beğendirmek gibi önemli bir hedefinin olduğunu göstermektedir. Bunun anlamı, dış politika süreçlerine doğrudan katılmasalar bile Amerikalıların dış politika konularında memnun olmalarının sağlanmasının gerektiğidir.

11 ABD dış politikasının yapımı sürecinde kamuoyunun etkisi
ABD’de halk, dış politika yapım sürecine doğrudan müdahil olamamaktadır. Bunun çok sayıda nedeni bulunmaktadır. Ancak bu, halkın tercih ve görüşlerinin dış politika sürecinde göz ardı edildiği anlamına da gelmemektedir.

12 ABD dış politikasının yapımı sürecinde kamuoyunun etkisi
Halk dış politika süreçlerinin tamamen dışında değildir. Dış politika yapımında belirleyici role sahip olan başkanlar, tekrar seçilebilmek için halkoyuna ihtiyaç duydukları için belli başlı konularda kamuoyunu dikkate almak durumunda kalmaktadırlar. Dış politika ile ilgili kararlar elbette ki halka sorulmamaktadır.

13 ABD dış politikasının yapımı sürecinde kamuoyunun etkisi
Ancak dış politikada etkinlik ve başarı için ya halkın desteğinin sağlanması ya da halkın ikna edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle Amerikan başkanları dış politika tercihlerinin halk tarafından onaylandığını iddia ederek tercihlerine meşruiyet sağlamaktadırlar.

14 Amerikan kamuoyunun dış politika konularına ilgisi son derece sınırlıdır. Hatta Amerikan halkının dış politika bilgisinin cehalet derecesinde olduğu dahi söylenebilir. Buna rağmen, dış politika yapımı sürecinde kamuoyu baskısı veya beklentileri neden dikkate alınmaktadır? Amerikan halkının beklenti ve görüşleri, dış politika yapım sürecinde dikkate alınmak zorundadır. Çünkü dış politika konularında yetkili organlar arasında yer alan Başkan ve Kongre nihai tahlilde halkın oyuna muhtaçtır.

15 Amerikan kamuoyunun dış politika konularına ilgisi son derece sınırlıdır. Hatta Amerikan halkının dış politika bilgisinin cehalet derecesinde olduğu dahi söylenebilir. Buna rağmen, dış politika yapımı sürecinde kamuoyu baskısı veya beklentileri neden dikkate alınmaktadır? Halkın destek ve sağladığı meşruiyet zemini olmadan Başkanın hareket etmesi dış politikada memnuniyetsizliğe neden olacak, bu da siyasi yenilgi ile sonuçlanabilecektir. Bu da Başkanın halkın beklenti ve itirazlarına duyarlı olmasını sağlamaktadır. Bunun bir sonucu olarak halk veya toplum dolaylı da olsa dış politika sürecine dahil olmaktadır.

16 Farklı etnik ve dini gruplardan insanları bir potada eritme yoluyla ortak bir Amerikalılık kimliği oluşturma çabalarının başarısız olması, dış politika yapımı üzerinde ne tür etkilere sahip olabilir? Ortak bir Amerikalılık kimliğinin oluşmamış olması, dış politika sürecinde toplumsal desteğin homojen olmamasına neden olmaktadır. Etnik kökenleri birbirinden farklı olan toplumsal grupların dış politikadan beklentileri farklı olabilmektedir.

17 Farklı etnik ve dini gruplardan insanları bir potada eritme yoluyla ortak bir Amerikalılık kimliği oluşturma çabalarının başarısız olması, dış politika yapımı üzerinde ne tür etkilere sahip olabilir? Bu da sonuç olarak dış politika yapıcılarının karar almasını zorlaştırmaktadır. Örneğin, Filistin sorunu söz konusu olduğunda Amerikalı Yahudiler ile Amerikalı Araplar arasında beklentiler anlamında ciddi farklılıklar oluşabilmektedir. Yönetimin her iki grubun beklentilerini birden karşılaması pratik olarak imkansız olmaktadır.

18 Medyanın ABD dış politika yapımı sürecindeki ve karar alıcılar üzerindeki etkisi
Liderler halkın ne düşündüğünü medyadan öğrenmektedir ABD’de halkın dış politikaya etki etmesini sağlayan kanallardan birisi olan medya, kendine has amaçları ile siyasetin dördüncü gücü olarak adlandırılmaktadır. Bu etkin rolü nedeni ile dış politikada karar alıcılar medya desteğine önem vermektedirler. Dış politika konusunda birbirlerine ihtiyaç duyan medya ile hükümet arasındaki ilişkilerin doğası, değişkenlik arz edebilmektedir.

19 Medyanın ABD dış politika yapımı sürecindeki ve karar alıcılar üzerindeki etkisi
Ancak ne olursa olsun, genel itibarı ile bakıldığında basının ulusal çıkarları gözetme gibi bir görevi olmadığından, hükümetten bağımsız hareket edebilmektedir. Hükümet ise özellikle kamuoyunun şekillenmesinde ve dolayısıyla halk desteğinin sağlanmasında medyaya ihtiyaç duymaktadır.

20 Medyanın ABD dış politika yapımı sürecindeki ve karar alıcılar üzerindeki etkisi
Bu da medya etkinliğini daha da artırmaktadır. Dış politika krizlerinde rolleri daha belirgin hale gelen medyanın bu durumlarda nasıl hareket edeceği önem kazanırken medya bazı krizlerde hükümeti desteklemiş, bazılarında ise hükümetin karşısında durmuştur

21 Hükümetlerin görevi, ulusal çıkarı korumak ve onu arttırmaktır
Hükümetlerin görevi, ulusal çıkarı korumak ve onu arttırmaktır. Buna karşın basının görevi, bilgilendirmektir. Bazı durumlarda medyanın bilgilendirmesi hâlinde ulusal çıkarların tehlikeye girmesi söz konusu ise medya davranışının nasıl olması gerektiğini tartışınız. Dış politika sürecine dahil olan aktörlerden biri olan medyanın dış politika ile ilgili görevi halkı bilgilendirmekten ibarettir. Bu nedenle, yönetimin temel hareket noktası ulusal çıkarları korumak iken basın, ulusal çıkarın gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine bakmadan insanların bilgilendirme hedefi üzerinden hareket etmektedir.

22 Hükümetlerin görevi, ulusal çıkarı korumak ve onu arttırmaktır
Hükümetlerin görevi, ulusal çıkarı korumak ve onu arttırmaktır. Buna karşın basının görevi, bilgilendirmektir. Bazı durumlarda medyanın bilgilendirmesi hâlinde ulusal çıkarların tehlikeye girmesi söz konusu ise medya davranışının nasıl olması gerektiğini tartışınız. Medyanın bu misyona sadık kalması bazı durumlarda hükümetle medya oyuncularını karşı karşıya getirebilirse de asıl önemli olan medya etiği ile ilgili prensipler ihlal edilmeden gazetecilik mesleğinin gereklerinin yerine getirilmesidir.

23 ABD’de dış politika yapımında sivil toplumun rolü
ABD’de sivil toplum, Avrupa ülkelerinin aksine çeşitlilik arz etmemektedir. Tarihsel olarak kölelik karşıtlığı, ırkçılık ve ayrımcılık karşıtlığı gibi birkaç sınırlı konuda faal bir görünüm sergileyen sivil toplum grupları, yine sınırlı sayılabilecek bir etkiye sahip olabilmiştir. Bu tür grupların başarısı daha ziyade ortak koalisyonlar oluşturabilmelerine bağlı olmuştur.

24 ABD’de dış politika yapımında sivil toplumun rolü
Ancak farklı çıkar ve önceliklerden dolayı bu tür koalisyonları kurmak her zaman kolay olmamıştır. Bu da sivil toplum girişimlerinin etkisini önemli ölçüde zayıflatmıştır. Bununla birlikte, sivil toplum grupları, halkın dikkat ve desteğini çekebilecekleri konularda, halka erişim sağlayabildikleri ölçüde hedeflerine ulaşabilmişlerdir.

25 ABD’de dış politika yapımında sivil toplumun rolü
Yine dış bağlantılar ve bu şekilde oluşturdukları küresel koalisyonlar, sivil toplum gruplarına biraz daha geniş bir hareket alanı sağlayabilmiştir

26 ABD’de dış politika yapımında sivil toplumun rolü
Sivil toplum gruplarının dış politika yapımı üzerindeki etkisi, daha çok barış grupları ve savaş karşıtı eylemcilerinin temel roller üslendiği süreçler ile sınırlıdır.

27 Sivil toplum grupları ancak belli konularda hükümetin dış politika kararlarını etkileyebilmektedir. Buradaki temel belirleyici faktör nedir? Buradan hareketle sivil toplum gruplarının hangi alanlarda faaliyet göstermesini beklersiniz? Sivil toplum grupları, silahsızlanma ve ırk ayrımına karşı mücadele gibi konularda Amerikan hükümetini etkileyebilmektedirler. Bunun yanı sıra bu grupların etkinliğini belirleyen bir başka faktör de dış destek sağlayıp sağlayamamalarıdır. Bu durumda sivil toplum gruplarının genel anlamda toplumu ilgilendiren konularda faaliyet göstermesi beklenebilir.

28 Sivil toplum grupları ancak belli konularda hükümetin dış politika kararlarını etkileyebilmektedir. Buradaki temel belirleyici faktör nedir? Buradan hareketle sivil toplum gruplarının hangi alanlarda faaliyet göstermesini beklersiniz? Bunlar arasında özellikle insan hakları, ifade ve din özgürlüğü ve çevre sorunları gibi konular dikkat çekicidir. Bu konularda halkı seferber etmek daha kolay olduğu gibi, dış destek sağlamak da mümkündür.

29 ABD baskı ve çıkar gruplarının dış politika sürecine etkisi
Siyasi iktidarı hedeflememeleri açısından siyasi partilerden ayrılan baskı veya çıkar grupları, siyasi hedeflerine ulaşmak için siyasi sürece müdahale edebilmektedir. Bunun için de yer yer dış politika kararlarının kendi çıkarlarına uygun biçimde alınmasını temin etmek için farklı yollara teşebbüs edebilmektedirler.

30 ABD baskı ve çıkar gruplarının dış politika sürecine etkisi
Baskı yoluyla hükümeti ikna çabalarında, birbirinden farklı gruplar farklı düzeyde başarı elde etmektedirler. İşçi grupları bu konuda çok başarılı olamazken tarım grupları sayıca az olmalarına rağmen daha etkin olabilmektedirler.

31 ABD baskı ve çıkar gruplarının dış politika sürecine etkisi
Baskı veya çıkar grupları siyasi süreç içinde yer almaya devam etmek ve siyasi kararların kendi çıkarlarına hizmet etmesini temin etmek için lobicilik faaliyetlerine başvurmaktadırlar. Bu da farklı çıkarları olan grupların, belli başlı bazı konularda dış politika sürecine katılmasını beraberinde getirmektedir.

32 Siyasi eylem komitelerinin rolünü dikkate alarak baskı gruplarının Amerikan dış politikasında sahip olduğu veya olabileceği etkiyi tartışınız. Siyasi eylem komiteleri, seçimlerde yarışan siyasi partilere ve başkan adaylarına, ihtiyaç duydukları parayı temin etmede önemli roller üstlenmektedir. Bu da hem bu komiteleri ve hem de bu tür komiteler kuran ve işleten grupları, dış politikada etkin hale getirmektedir.

33 Siyasi eylem komitelerinin rolünü dikkate alarak baskı gruplarının Amerikan dış politikasında sahip olduğu veya olabileceği etkiyi tartışınız. Komitelerin veya grupların ancak belli bir ödün veya karşılık için finansal destek sağlayabileceği düşünüldüğünde, seçim başarısı halinde Başkanın veya diğer siyasilerin destek aldıkları grupların istek ve taleplerine olumlu yaklaşabilecekleri söylenebilir.

34 ANAHTAR KAVRAMLAR Elit: Toplumda değerli olan ve sayıca azınlık olan kimseleri içinde barındıran, küçüklüğüne rağmen etkinliği yüksek olan toplumsal grup. Amerikan istisnacılığı: ABD’nin geçmişte ve günümüzdeki diğer büyük güçlerden farklı olduğu çünkü “aşkın bir amaca” sahip olduğu iddiası.

35 ANAHTAR KAVRAMLAR Güçler/erkler ayrılığı sistemi: Temel erkler olan yasama, yürütme ve yargının bir hükümet sisteminde birbirinden ayrı olması ve bu erklerin birbirlerinin yetki alanına müdahale etmemesidir. Ulus-devlet: Egemenliği, belli sınırları olan bir ülkesi, sürekli bir topluluğu ve merkezi bir hükümeti olan siyasi örgütlenme biçimidir.

36 ANAHTAR KAVRAMLAR Ulusal güvenlik: Bir ulus devletin en önemli dış politika amaçlarından biri olan, ülkenin ve ülke üzerindeki halkın güvenliğinin sağlanması, bir devletin varlık sebeplerinin başında gelir. İzolasyonizm: ABD’nin dünya politikasından uzak kalmasını ve sadece kendi meselelerine odaklanması gerektiğini ifade eden dış politika yaklaşımı

37 ANAHTAR KAVRAMLAR Kamuoyu: Halkı ilgilendiren bir konuda halkın genel kanaat ve görüşünün varlığını ifade eden kavram. Lyndon Johnson: ABD’nin 36. Başkanı. Başkanlığı döneminde ABD Vietnam’daki iç savaşa müdahil olmuş, bu karar sonraki yıllarda çokça eleştirilmiştir. Richard Nixon: ABD’nin 37. Başkanı. Döneminde ABD Vietnam’dan askerlerini çekmeye başlamıştır.

38 ANAHTAR KAVRAMLAR Pearl Harbor Baskını: ABD’nin İkinci Dünya Savaşı’na katılmasına neden olan olay. Saldırıda Japon savaş uçakları Hawaii’deki Amerikan Pearl Harbor üssünü hedef almışlardır. İdeoloji: Siyasal ya da toplumsal bir öğreti, topluma veya siyasete yön verme iddiası ile sistematik olarak oluşturulmuş fikirler bütünü.

39 ANAHTAR KAVRAMLAR Medya: Her türlü bilgiyi birey ve topluma aktaran ve temel varlık nedeni bilgilendirme ve haber verme olan kurum ve bireyler topluluğu. Dördüncü kuvvet: Siyasetteki etkinliği nedeniyle, yasama, yürütme ve yargı olarak bilinen üç yönetim erkine ilave olarak medyaya atfedilen sıfat. Buna göre medya veya basın, diğer üç erk kadar siyasi arenada söz sahibidir.

40 ANAHTAR KAVRAMLAR Düşünce kuruluşu: Devlet veya hükümetten bağımsız olarak çalışan ve bilgi ve strateji üreten kuruluşlar. Söz konusu kuruluşlar Amerikan dış politikası ve dünya politikası ile ilgili kapsamlı raporlar hazırlamakta ve analizler sunmaktadır. İran-Kontra skandalı: Reagan döneminde 1987 yılında meydana gelen skandal. Skandalda bazı Amerikalı politikacı ve yöneticilerin İran’a silah satışında rol oynadıkları ve elde edilen gelirin Nikaragua’da rejim aleyhtarı Kontralara aktarıldığı ortaya çıkmıştı.

41 ANAHTAR KAVRAMLAR Vietkong: Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi olarak bilinen ve Kuzey ve Güney Vietnam’ı birleştirmek amacı ile kurulan örgüt. Toplumsal hareketler: Genel olarak bir topluluğu veya toplumu ilgilendiren konularda, toplumun geniş kesimlerinin katılımı ile oluşan kolektif eylemlere verilen ad. Kaçak Köle Kanunu: 1850 yılında çıkan ve ABD’den kaçan kölelerin, sahiplerine teslimini öngören kanun.

42 ANAHTAR KAVRAMLAR Afrikalı-Amerikalı: ABD vatandaşı olan ancak etnik köken olarak Afrikalı olanlara verilen popüler ad. Vicdani retçi: Dinî veya felsefi inançları nedeniyle askerlik hizmetini yerine getirmeyi reddeden kimselere verilen ad Sivil itaatsizlik: Yönetime karşı gelmeyi ifade eden ancak şiddet içermeyen eylemlere dayanan toplumsal tepki şekli.

43 ANAHTAR KAVRAMLAR Nobel Barış Ödülü: Dünya barışına önemli katkı yapan kimselere Nobel Vakfı tarafından verilen prestijli ödül. Baskı grubu: Hükümet ile organik bir bağı olmamasına rağmen hükümet kararları üzerinde meşru baskı yolları ile etkiye sahip olmaya çalışan her türlü örgütlü grup.

44 ANAHTAR KAVRAMLAR Çıkar grubu: Belli bir çıkarın korunması veya elde edilmesi için bir araya gelen kişi veya kurumların siyasi karar alma sürecini etkilemek amacıyla oluşturdukları ortak girişim. Sendikacılık: İşçilerin hak ve çıkarlarını korumak ve hükümet karşısında temsil etmek amacı ile hareket etme ve bu yönde gerekli kurumları oluşturma hareketi.

45 ANAHTAR KAVRAMLAR Siyasi eylem komitesi: ABD’de siyasi partiler hazineden finansal destek alamamakta ve kendi faaliyetlerini kendileri finanse etmektedirler. Partiler bu nedenle paraya ihtiyaç duymaktadırlar. Partilere para kaynağı sağlayan en önemli kanallardan bir tanesi siyasi eylem komitesidir.

46 ANAHTAR KAVRAMLAR Lobicilik: Amerikan hükümeti ve Kongre tarafından alınan kararları etkileme amacı ile yürütülen profesyonel faaliyetlerdir. ABD’de lobicilik faaliyetlerini yürütmek isteyen kurumlar, bu faaliyetleri tescil etmek ve hizmetleri karşılığında aldıkları ücreti bildirmek zorundadırlar.

47 ABD DIŞ POLİTİKASININ TOPLUMSAL KAYNAKLARI
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI