TÜTÜNE BAĞLI HASTALIKLAR VE TÜTÜNÜN KONTROLÜ

... konulu sunumlar: "TÜTÜNE BAĞLI HASTALIKLAR VE TÜTÜNÜN KONTROLÜ"— Sunum transkripti:

1 TÜTÜNE BAĞLI HASTALIKLAR VE TÜTÜNÜN KONTROLÜ
Doç.Dr. Celal KARLIKAYA

2 SİGARA NEDİR?

3 Sigara Tütün Kağıt Filtre kısımları Katkılar
Ayrıca olasılıkla kalıntılar: Pestisid (böcek zehiri) Fertilizer (gübre) Fumigants (buharla dezenfekte eden ajanlar) Fabrikasyon sırasında işlem ajanları ASH sources of information Updated February 2001

4 Kurutulmuş tütün Büyük oranda karbohidratlar ve proteinlerden oluşur.
Alkaloidler: %0.5-5 >> %95’i nikotin Terpenler: %0.1-3 Polifenoller: % Karboksilik asitler: % Alkanlar: % Alkali nitratlar: %0.01-5 Aromatik hidrokarbonlar Aldehidler Ketonlar Aminler Nitriller N- ve O- heterosiklik bileşiklikler, Pestisidler 30’dan fazla metalik bileşik Processed, unadulterated tobacco contains at least 2,550 known compounds (Dube and Green 1982). The bulk of the dried tobacco consists of carbohydrates and proteins. Other important constituents are alkaloids (0.5 to 5 percent), with nicotine as the predominant compound (90 to 95 percent of total alkaloids), and terpenes (0.1 to 3 percent), polyphenols (0.5 to 4.5 percent), phytosterols (0.1 to 2.5 percent), carboxylic acids (0.1 to 0.7 percent), alkanes (0.1 to 0.4 percent), and alkali nitrates (0.01 to 5 percent). In addition, tobacco contains traces of aromatic hydrocarbons, aldehydes, ketones, amines, nitriles, N- and O-heterocyclic compounds, pesticides, and more than 30 metallic compounds (Wynder and Hoffmann 1967; US DHEW 1979). US. Surgeon General, 1989

5 Ana Duman “Ana akım duman” yanan bir sigaranın içici kişi tarafından inhale edilmesi sırasında ağız kısmından çıkan kompleks duman karışımıdır. Ana akım dumanın %92-95’i gaz fazındadır ve 1 mL’de 0.3–3.3 milyar partikül içerir. Ortalama partikül çapı mm.dir yani solunabilir düzeydedir [2] There are two types of smoke: Mainstream smoke: this is the smoke created when the smoker draws on the cigarette and inhales. Sidestream smoke: this is the smoke created as the cigarette smoulders while not being inhaled.    Both types of smoke end up in the atmosphere around the smoker but they differ in chemical composition – primarily because the mainstream smoke is formed at a higher temperature (as air is drawn through it, ‘fanning the flame’) and may be filtered as it passes through the cigarette and body. 

6 Kaç Madde Var? 1936, Bruckner: 120 madde
1959, Johnstone and Plimmer 1959: 450 1968, Stedman: 950 1982, Dube and Green: 3875 1988, Roberts: 3996 Günümüzde 4000’i geçmiştir. Farmakolojik aktif, toksik,mutajenik veya karsinojenik In 1936 Bruckner listed 120 known components in tobacco smoke. This number grew to about 450 in 1959 (Johnstone and Plimmer 1959), to about 950 in 1968 (Stedman 1968), to 3,875 in 1982 (Dube and Green 1982), and to 3,996 in 1988 (Roberts 1988). Today, the estimated number of known compounds in tobacco smoke exceeds 4,000, including some that are pharmacologically active, toxic, mutagenic, or carcinogenic (US DHEW 1979; US DHHS 1983). Such diverse biological effects of cigarette smoke constituents provide a framework for understanding the multiple adverse consequences of smoking.

7 STYRENE Olası bir insan karsinojenidir.
İnsanda baş ağrısı, oküler ve konjunktival irritasyon, reaksiyon zamanında azalma, halsizlik, baş dönemsi ve bulantı, dikkat azlığı, el becerisinde azalma ve renkli görme keskinliğinde azalma yapar. Spontan düşük riskinde artış olasılığı Anormal sperm sayısında artış Butadien ile birlikte (Sigara dumanında bulunur) 4-phylglycolhexene’e yol açar. Bir sensitizer olduğundan şüphelenilmektedir. Esas endüstriyel kullanım alanları plastik, kaplama, poliester, reçineler ve sentetik kauçuklar

8 TAR - Katran Tar tütün endüstrisinin tüm gaz-olmayan, nikotin-olmayan ve buhar fazında olmayan kimyasallar için kullanılan bir tanımıdır.

9 Benzene Çok toksiktir. İnsan ve hayvanlarda kromozomal aberasyonlara yol açar. Lösemi yaptığı kanıtlanmıştır. Cilt yoluyla emilir. Endüstriyel olarak eskiden, mürekkep, kauçuk, vernik ve boya sökücü olarak kullanılırdı.

10 NIKOTİN Serbest-baz nikotin (tütün dumanındaki) inhalasyon, sindirim ve deri yoluyla alındığında tümüyle hemen hemen absorbe edilir. Beyin, böbrek, mide mukozası, adrenal medulla, nasal mukoza ve tükrük bezlerinde konsatre olur. Araştırmalar nikotine maruziyetin epileptik ataklara, kusmaya, SSS depresyonuna, gelişme geriliğine, fetusta gelişimsel toksisiteye ve erken doğuma, düşük doğum ağırlığına ve hayvanlarda beyin gelişiminde düşüklüğe yol açtığı gösterilmiştir. Nikotin süte geçer. Hafif nikotin zehirlenmesi insanda şu semptomlara yol açar: kusma, diare, solunum sayısında artış, kalp hızında artış, kan basıncında artış, baş ağrısı, baş dönmesi ve nörolojik stimülasyon. Nikotin tütünün duman şeklinde inhalasyonu, çiğnenmesi vs sonucu oluşan birçok akut psikolojik ve fizyolojik etkiden sorumlu kabul edilmektedir. Endüstriyel olarak nikotin esas olarak (tütün endüstrisi dışında) insektisid (şu anda genel olarak yasaklanmıştır) ve vahşi hayvanların iğne ile yatıştırılmasında kullanılmaktadır.

11 memo entitled “Motives and Incentives in Cigarette Smoking.”
Nikotin ve Beyin Nikotin etkisinde esas olay beyindedir. “Sigara bir ürün olarak değil, esas olarak bir paket olarak anlaşılmalıdır. Ürün nikotindir. Sigara birçok paket katmanlarından birisidir. Sigara kartonları vardır, paketlerden oluşur, paketler sigaralardan, sigara dumandan oluşur. Duman nikotin taşır. …” (# /1939) William Dunn, Jr., of the Philip Morris Research Center in memo entitled “Motives and Incentives in Cigarette Smoking.”

12 CARBON MONOXIDE Tütün dumanı insanın inhale ettiği en önemli CO kaynağıdır. CO kana absorbe edilir, eksersiz toleransının azalması, anginanın artması ve baş ağrısına yol açar. Hb’e bağlanır, kanın oksijen taşıma kapasitesini azaltır. Hb’e %3 kadar az bir CO bağlansa bile psikomotor fonksiyonda azalmaya ve böylece otomobil sürüş yeteneğinde azalmaya yol açar. %10 COHb baş ağrılarına yol açar. Myoglobine bağlanır kalp ve kas fonksiyonlarını azaltır. Olasılıkla bir reproproduktif-üreme zehiridir. Gebe hayvanlarla yapılan çalışmalar orta düzey dozlarda düşük doğum ağırlığı, fetal ölüm veya hasara yol açtığını göstermiştir. Fetal CO düzeyleri maternal düzeylerden %10-15 daha yüksektir. İnhale tütün dumanı fetusta CO düzeylerini arttırır; düşük doğum ağırlığı, olası perinatal ölüm veya mental yeteneklerde geri kalmaya yol açar.

13 BENZO[a]PYRENE Benzo[a]pyrene (B[a]P) şüpheli insan kanserojenidir.
Akciğer kanseri mortalitesi ile B[a]P maruziyeti arasında belirgin bir ilişki vardır. B[a]P bugüne kadar yapılan bütün çalışmalarda hayvanlarda ve balıkta kanser yapmıştır. B[a]P’nin 0.05 mg’ı kadar az dozunun bile hayvanlarda tümör yaptığı gösterilmiştir. Hayvan çalışmaları 0.05 mg B[a]P’nin bile tümöre yol açabildiğini göstermiştir. B[a]P akciğerlerde birikir. B[a]P’nin akciğerlerden eliminasyonu sigara içimi nedeniyle ciddi oranda bloke olur. B[a]P ile tekrarlayan maruziyet aynı miktarın tek seferde maruziyetine göre daha yüksek oranda kanser yapar. B[a]P maruziyeti ayrıca cilt kanserine, dermatite, fotoallerjiye, non-neoplastik solunum sistemi hastalığına ve amfizeme yol açar. B[a]P maruziyeti üreme kapasitesini hem erkekte, hem kadında azaltır. B[a]P deri yoluyla da absorbe edilir.

14 FORMALDEHYDE İnsanda kanser yaptığından şüphelenilen bir maddedir.
Doğal olarak 0.12 to 0.38 parts per BILLION [ppb] miktarında oluşur. Sidestream dumanda 0.23 to 0.27 parts per MILLION [ppm] (1000+ kat) bulunur. 0.1 ppm’den yüksek doza uzun süreli maruziyet akciğer, farinks, bukkal kavite, karaciğer, kemik, deri,prostat, mesane, böbrek ve göz kanseri, lösemi ve Hodgkin hastalığı riskini arttırmaktadır. 0.22 ppm’den yüksek maruziyetler öksürük, balgam, kronik bronşit, astım, nefes darlığı ve soğuk algınlığı gibi belirtilere yol açar. Allerjik reaksiyonlara ve astım benzeri durumlara, hafif baş ağrılarına, baş dönmelerine, azalmış el becerisine, gözlerde kaşınmaya, boğaz kuruması ve ağrısına, uyku bozukluğuna, değişik susuzluk hissine ve insanda malign hastalıklara yol açar. İnsan gözü 0.01 ppm miktara duyarlıdır ve 0.05 to 0.5 ppm miktarında irrite olur. Endüstride esas kullanım alanları fertilizer, boya, dezenfektan, germisid, koruyucu ve mumyalama sıvısıdır.

15 HYDROGEN CYANIDE Ortalama dozları insanda, nazal irritasyon, konfüzyon, baş ağrısı, bulantı, halsizlik ve kusma yapar. Daha yüksek dozşarı asteni, vertigo,kilo kaybı ve GIS problemleri yapar. Endüstride ana kullanım alanı buharla dezenfeksiyon, insektisid, elektroplating (galvanizasyon?), metalurji ve fotoğrafçılıktır.

16 Benzene 2-Napthylamine 4-Aminobiphenyl Nickel Polonium 210 (radioactive) Nitrogen oxides N-Nitrosodimethylamine N-Nitrosodiethylamine N-Nitrosopyrrolidine 1,3-Butadiene Analine Formaldehyde Hydrazine N-Nitrodiethanolamine Cadmium Benzo[a]pyrene Benz[a]anthracene Y-Butyrolactone Particulate matter N-Nitrosonornicotine NNK Carbon monoxide Carbon dioxide Carbonyl sulfide Toluene Acrolein Acetone Pyridine 3-Methylpyridine 3-Vinylpyridine Hydrogen cyanide Ammonia Methylamine Dimethylamine Nicotine Anatabine Phenol Catechol Hydorquinone Cholesterol Quinoline Harman Zinc Benzoic acid Lactic acid Glycolic acid Succinic acit PCDDs and PCDFs (Dioxins, Dibenzofurans) Formic acid Acetic acid Methyl chloride

17 WHO (Dünya Sağlık Örgütü)
“Sigara üreticileri gelişmiş ülkelerde yasaklardan dolayı satamadıkları yüksek katranlı ve yüksek nikotinli sigaraları gelişmemiş ülkelerin pazarına sürmektedir”. WHO (Dünya Sağlık Örgütü)

18 Kanserojen Maddenin tipi
Bu tip maddelerin sayısı Polisiklik aromatik hidrokarbonlar 10 Aza-arenes 3 N-nitrosaminler 7 Aromatik aminler Heterosiklik aromatik aminler 8 Aldehidler 2 Çeşitli organik maddeler 15 İnorganik bileşikler TOPLAM 55 Kaynak: SS Hecht. Tobacco smoke carcinogens and lung cancer. J Natl Cancer Inst; 1999; 91 (14):

19 nicotine-derived nitrosoamineketone
Tütüne-özel nitrosaminler NNN, NNK, NAT ve NAB, tütün bitkisinin doğal komponentleridir. Bu ajanların metabolik aktivasyonu DNA bozulmalarına, gen mutasyonuna ve kansere giden olaylara yol açabilir. Detoksifikasyon ve metabolik aktivasyon smoker’ın kansere duyarlılığını belirleyici etkenlerden birisidir. Metabolic activation of these agents can incite DNA adduct formation, gene mutations, and a sequence of events that can lead to cancer. The balance between detoxification and metabolic activation determines, in part, the susceptibility of smokers to cancer. nicotine-derived nitrosoamineketone

20

21 Kanada’da Sigara Paketleri Üzerine Miktarı Yazılması Zorunlu Tutulan Maddeler
Katran Nikotin Karbonmonoksit Formaldehit Nitrojen siyanit Benzen

22

23 ‘Light’ Sigaralar bildik sigaralardan daha mı güvenli?
Hayır!!!! Light sigaralar ilk kez 1970’lerde piyasaya çıktığında bunların içicilere daha az kanserojen tar verdiği sanılmaktaydı. Sonraki araştırmalar gösterdi: Düşük katranlı sigara içenlerin sigaraya bağlı hastalıklara yakalanma ve bunlardan ölme riski aynıdır. İçiciler kansere yol açan katrana ve bağımlılık yapıcı nikotine aynı oranda maruz kalırlar. Lynn Kozlowski et al. Am J Preventive Med, 1998;15 (1): Are there any legislative standards for the use of words like ‘light’ and ‘mild’ on cigarette packages? · No. There are no legislative or regulatory restrictions or requirements for the use of words like ‘light,’ ‘extra-light,’ ‘mild,’ ‘extra-mild,’ or ‘ultra-light’ on cigarettes. How many Canadians smoke ‘light’ cigarettes? · Over half. In Canada, 57% of women and 53% of men smoke low-yield cigarettes Source: Survey of Smoking in Canada, Health Canada. Why do machine tests show lower levels of tar and nicotine for ‘light’ cigarettes? · Because cigarettes were re-designed to cheat smoking machine tests. For more than two decades, cigarette companies have used smoking machines to test the levels of tar, nicotine and carbon monoxide. Meanwhile, they have deliberately altered cigarette design to give artificially low readings. Light cigarettes are made with ventilation holes around the filter which allow extra air to mix with cigarette smoke and give lower tar and nicotine readings on smoking machines. One some cigarettes these holes are visible to the human eye, on others they are almost impossible to see. Source: W.S. Rickert, “Smoking Under Realistic Conditions: Development of Minimum and Maximum Values for Toxic Constituents in Tobacco Smoke.” In 1975, when the machine testing methods had become standards, fewer than 1% of Canada’s cigarettes were made with ventilation holes. By 1983, almost half of Canada’s cigarettes were ventilated. Source: The Canadian Tobacco Market at a Glance, AG-31, document produced during RJR-Macdonald vs. Attorney General of Canada Do smokers get less tar or nicotine from ‘light’ cigarettes? Smokers modify how they smoke cigarettes in order to ‘satisfy’ the level of nicotine to which they have become addicted. They do this by · Blocking the ventilation holes with their lips and fingers: · Puffing more frequently · Inhaling more deeply · Holding the smoke in their lungs longer · Smoking more cigarettes Source: Lynn Kozlowski et al. American Journal of Preventive Medicine, 1998; 15(1) Is there a machine test which gives more realistic readings for tar and nicotine levels in light cigarettes? · Yes. Tobacco companies adjusted their cigarettes to give lower readings on the standard test method. Health Canada has adjusted the test method to provide more realistic readings for ventilated cigarettes. The new Health Canada ‘realistic smoking’ methodology provides more probable results for light cigarettes. The machine test has been altered to reflect the intense smoking behaviour of those who smoke light cigarettes with: · More puffs per minute · Deeper inhalation · Blocking of ventilation holes by fingers and lips.

24 Tar ve “düşük tar" Hükümetler acilen önlem almalıdır:
Yanıltıcı "light", "mild“ vs. kelimeler veya yanıltıcı marka isimleri yasaklanmalıdır. Bunların esas amacı düşük katran ve nikotin ölçümlerine dayandırarak riskin daha azaldığını vurgulamak, böylece reklam ve promosyon aracı olarak kullanmaktır.

25 Katkılar – Neden? Tütün ürününün fiziksel karakteristiklerini geliştirmek – muhtemelen bunların bireysel yaşama süresini uzatmak (ulaşım esnasında bozulma, çürüme olasılıklarını azaltmak) için, Ayrıca: Ürünlerin tercih edilme – seçilme – şansını arttırmak (örneğin daha lezzetli olması) için Katkılar ayrıca daha kötü amaçlar için de kullanılır: ör. Nikotinin bağımlılık yapıcı etkisini daha da arttırmak için veya sigara içiminin daha kolay öğrenilebilir olması için. Sigaraların çekiciliğini arttırmak – veya daha kötüsü – sözde daha güvenli olması için – ki böylece daha çok içilmesine ve böylece daha fazla ilave kimyasal yükle daha büyük zararlar vermesine yol açar.

26 Katkı maddeleri Yaklaşık 1400 madde kullanılmıştır. 600 katkı maddesinin kullanımına izin verilmiştir (Bates et al., 1999). Ancak bu izni veren ne ABD Devleti ne de Avrupa Komisyonu hangi markada hangi katkıların ne oranda olduğunu bilmemektedir. Amonyak Asetaldehid, şekerin yanması sonucu oluşur. Nikotinin bağımlılık yapıcı etkisini arttırır. Levulinik asid >> nikotin-levulinat: ölçüm makinasında nikotin ve katranı sabit tutarken nikotinin biyo-yararlanımını arttırır. Kakao ve teobromin: Kakao kendisi bazı alkoloidler içerir ve bağımlılık yapıcı potansiyel yaratır. % 1 kadar teo bromin içerir bu da bronkodilatör etki yaparak nikotin daha hızlı emilimini sağlar. Glycyrrhizin: bronkodilatör Pyridin: nikotin gibi etki eden alkoloid.

27 İnhalasyon Alveollerden, deriye göre 90 kez daha fazla emilim olmaktadır. İnhalasyondan sn sonra nikotinin etkileri ortaya çıkar. The most common (and the most expedient way) to get nicotine and other drugs into your bloodstream is through inhalation -- by smoking it. Your lungs are lined by millions of alveoli, the tiny air sacs where gas exchange occurs. These alveoli provide an enormous surface area times greater than that of your skin -- and thus provide ample access for nicotine and other compounds. Within 10 to 15 seconds of inhaling, most smokers are in the throes of nicotine's effects. Nicotine doesn't stick around your body for too long. It has a half-life of about 60 minutes, meaning that six hours after a cigarette, only about mg of the 1 mg of nicotine you inhaled remains in your body.

28 AMONYAK Keskin, irrite edici kokusu 1 ppm’de bile hissedilebilir.
Yüksek konsantrasyonlarda yoğun irritasyona, ciddi göz hasarına ve astıma yol açar.

29 Amonyak "AT [ammonia technology] is the key to competing in smoke quality with PM [Philip Morris] worldwide. All US manufacturers use some form of AT on some cigarette products." (Johnson, 1989)

30 Çeşitli kokular (ortalama bir markada 30-150 koku vardır (Manus,1989)
Kahve ekstresi Şeker Çikolata Kakao yağı >> yanma> bromid > bronkodilatasyon >nikotin absorbsiyonunda artış Kumarin Vanilya Mentol > boğazı hissizleştirebilir Çeşitli bitkisel yağlar Karamel Klorofil

31 "Biz bu boku içmeyiz, sadece satarız
"Biz bu boku içmeyiz, sadece satarız. Bunu içme hakkı ve özgürlüğünü gençlere, zencilere, aptal ve fakirlere bırakırız." -Sigara şirketi yöneticisi

32 YAN DUMAN[1] (sidestream smoke)
(ETS: Environmental Tobacco Smoke, “second-hand smoke”, “involuntary smoking” and “passive smoking”). Çevresel Sigara Dumanı (ÇSD) direk olarak sigarayı içme dışında ortaya çıkan başka kişinin inhale ettiği dumandır. Şu dumanlardan oluşur: içici tarafından ekshale edilen duman (second-hand smoke, ikinci-el duman); sigaranın ucundan yanmakla oluşan duman (sidestream smoke, yan duman); yanan bir sigaranın kağıdı ve filtresinden sızan duman (lateral-stream smoke, yanal duman). [2] Çıkan duman çevre havası ile reaksiyona girebilir. [1] Health Effects of Exposure to Environmental Tobacco Smoke. California Environmental Protection Agency [2] ADVANCING KNOWLEDGE ON REGULATING TOBACCO PRODUCTS. WHO, Oslo Monograph, 2000.

33 Çevresel Sigara Dumanı (ÇSD) Yan Duman-İkinci el duman-Yanal Duman
Dumandan ayrıştırılan nitrözaminlerin çoğu deney hayvanlarında karsinojendir ve bazıları (ör. N-nitrosodimethylamine) yan dumanda ana dumana göre kat daha yüksektir. (U.S. DHHS, 1986; Lofroth, 1989).

34

35

36

37 Global burden of disease and injury attributable to selected risk factors, 1990 (Total in thousands)
5,625 2,634 0.3 0.6 1 Years of life lost SOURCE: Authors’ estimates are based on data and information contained in individual chapters of Volume IX of the Global Burden of Disease and Injury Series

38 E. Dağlı’dan

39 Sigara günümüzde tüm dünyada her 6 ölümden birinin nedenidir.
Şu anda yaşayan 500,000,000 insan sigaraya bağlı hastalıklardan ölecek. Uzun süredir sigara içenlerin yarısı sigaradan ölmektedir. Beklenenden yıl daha az yaşamaktalar. XX. YY’da 100,000,000 insan öldürdü; XXI. YY’da 1 Milyar insan öldürecek. Z. Kılıçaslan’dan değiştirilerek

40 Sigara kanser ölümlerinin %32’sinden, kalp krizi ölümlerinin %21’inden, kronik akciğer hastalığı ölümlerinin %88’inden sorumludur. Her 8 aktif sigara içicisi yanında 1 pasif sigara içicisi ölmektedir.

41 her yıl Avrupa genelindeki 51 ülkede 1.2 Milyon,
Dünya genelindeki 4.9 milyon insan Ülkemizde ise en az 70,000 kişi (tüm ölümlerin %14’ü). ÖLMEKTEDİR / ÖLDÜRÜLMEKTEDİR.

42 Annual Deaths from Smoking Compared with Selected Other Causes in the United States
Sources: (AIDS) HIV/AIDS Surveillance Report, 1998; (Alcohol) McGinnis MJ, Foege WH. Review: Actual Causes of Death in the United States.JAMA 1993;270: ; (Motor vehicle) National Highway Transportation Safety Administration, 1998; (Homicide, Suicide) NCHS, vital statistics, 1997; (Drug Induced) NCHS, vital statistics, 1996; (Smoking) SAMMEC, 1995

43 More than 430,000 Annual Deaths Attributable to Cigarette Smoking – United States
Other Cancers 33,000 Lung Cancer 123,000 Ischemic Heart Disease 98,000 Other Diagnoses 83,000 Stroke 24,000 Chronic Lung Disease 70,000 Source: CDC, MMWR 46(20)

44

45

46 Tütün kullanımı nikotin bağımlılığı yapabilir
WHO – ICD-10 FDA APA (American Psychiatric Association) – DSM III, DSM-IV … Madde Bağımlılığı: Kullanılan bir psikoaktif maddeye kişinin daha önceden değer verdiği diğer uğraşlardan ve nesnelerden belirgin olarak daha fazla öncelik tanıma davranışıdır (DSÖ).

47 Bağımlılık Tanımı Bırakmak için güçlü bir istek
Tüketim miktarını kontrol etmekte güçlükler Zararlı sonuçlarına rağmen kullanımı sürdürmek Diğer aktivitelere önceliğin etkilenmesi Tolerans gelişmesi Kesilme belirtileri ortaya çıkması

48 Bağımlılık potansiyeli
Sigara içimi esasında serbest-baz nikotinin alımıdır. Beyine ulaşması 4-7 sn sürer. Hızla pekiştirici etki gösterir.

49 Bağımlılığın Biyolojisi
Spesifik bağlanma bölgeleri: Hipotalamus, hipocampus, talamus, orta beyin, beyin sapı, serebral korteks, nigrostriatal and mezolimbik dopaminerjik nöronlar

50 İçicilerin %70’i bırakmak istemektedir. 8
Her yıl %35’i en az 1 gün bırakmaktadır. 9 Her yıl %5-10’u bırakmayı başarır.10 Yaşam boyu sigara içenlerin yarısı sigarayı bırakmıştır.8 Birçok içici başarana kadar birçok denemelere gerek duyar.11 Nikotinin biyolojik özellikleri bırakmayı zorlaştırabilir. 12,13 Bir çalışmada nikotine bağımlı ratlardaki bırakma sonrası relaps opiyat bağımlı ratlardan daha fazla bulunmuştur. 8. Centers for Disease Control and Prevention. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. December 1994;43: Hatziandreu et al. J Natl Cancer Inst. September 1990;82: Fiore et al. JAMA. May 1990;263: Arnsten. Prim Psychiatry. September 1996;3: Nisell et al. Pharmacol Toxicol. 1995;76: Leshner. Hosp Pract. October 1996;31:47-59.

51 Dünyada her gün 80,000-100,000 genç bağımlı hale gelmektedir.
Ne kadar erken yaşta başlanırsa bırakmak o kadar daha zordur. Sigarayı deneyen gençlerin % 33–85’i bağımlı olur.

52 İnsanların köleleştirildiği bir ülkede cesur kimseler olamaz ve düşmana karşı korkusuzca savaşılamaz. Çünkü köleleştirilmiş insana rezil olmak vız gelir ve böyleleri gücü yetse de yetmese de şeref peşinde koşmaz ve “nasıl olsa köleyim, köle kalacağım” der. Peresvetof, from İlin, Segal, p. 495

53

54 "Cumhuriyet; bedensel, düşünsel ve zihinsel yönden güçlü koruyucular ister."
"Devlet olma savındaki siyasal kuruluşların en birinci ödevi, halkın sağlığı ve sağlamlığıdır.“ Mustafa Kemal Atatürk

55 SİGARA & KANSERLER Başlıca neden olduğu kanserler; AKCİĞER KANSERİ
Ağız, Larinks, farinks, özöfagus, mesane Katkıda bulunduğu kanserler; Böbrek, pankreas İlişkili olduğu kanserler Mide, serviks

56 SİGARA & AKCİĞER KANSERİ
Sigara miktarına göre rölatif risk artışı Sigara miktarı O İngiliz Hekimler Araşt Amerikan Kanser.Top Kanada Japonya Z. Kılıçaslan’dan

57 • 1992-07-22: "Marlboro Man" Wayne McLaren, 51 yaşında akciğer kanserinden ölür.

58 Scientists observed that there was a dose-response relationship between levels of tar and disease
Scientist painting tar on lab mice

59 Tümör süprese eden gen

60 Ülkemizde 1997 yılında akciğer kanserinin, tüm kanserler içinde %17
Ülkemizde 1997 yılında akciğer kanserinin, tüm kanserler içinde %17.6 oranıyla birinci sırayı aldığı saptanmıştır. Ülkemize ait istatistiksel veriler çok sağlıklı olmamakla birlikte, yılda arasında akciğer kanserine bağlı ölüm olduğu tahmin edilmektedir [4].

61 SİGARA & AĞIZ KANSERLERİ
İçilen sigara miktarına bağlı olarak, sigara içiciler içmeyenlere göre 6 kat daha fazla ağız kanserinden ölürler. (1) En sık görüldükleri yer damak, diş eti ağız tabanı dır. (2,3) Tütün çiğnenmesi de ağız ve boğaz kanseri riskini artırır. (4) 1.National Institutes of Health. NIH Publication No. Washington 1998. 2. Barasch A,Cancer. 1994; 73:3: 3. Mashberg A,Cancer. 1993; 72.4: 4. National Institutes of Health. NIH Publication No. 93- 3461. Washington,1992. Z. Kılıçaslan’dan

62 Presentation prepared by
Dr Kinner Shah MCh Surgical Oncologist - Krishna Cancer Hospital, Ahmedabad, India

63 Name : Mr Bhailal Talsania Age : 54 Sex : M
Diagnosis : Ca Lower Alveolus and lip and chin Tobacco History : Bidi smoker 30 years / raw tobacco and pan masala user for over 25 years Status : Dead

64 Name : Mr Bhailal Talsania Age : 54 Sex : M
Diagnosis : Ca Lower Alveolus and lip and chin Tobacco History : Bidi smoker 30 years / raw tobacco and pan masala user for over 25 years Status : Dead 19 months after surgery from second lung cancer. Description: Specimen of chin with lower lip & angle to angle mandible & bilateral neck dissection (Lt MND Rt SOHND)

65 Name : Mr Jivanbhai Patni Age : Sex : M
Diagnosis : Ca Left Buccal Mucosa Tobacco History : Status : Dead Description: Pre operative view of cheek cancer

66 Name : Mr Jivanbhai Patni Age : Sex : M
Diagnosis : Ca Left Buccal Mucosa Tobacco History : Status : Dead Description: Post operative view

67 Name : Mr Jivanbhai Patni Age : Sex : M
Diagnosis : Ca Left Buccal Mucosa Tobacco History : Status : Dead Description: Specimen outer view showing cheek skin, upper and lower lips with extensive involvement of the cheek skin

68 Name : Mr Mani Prajapati Age : 37 Sex : M
Diagnosis : Ca Right Buccal Mucosa & Retromolar Trigone Tobacco History : Bidi smoker and chewed tobacco user for over 20 years Status : Dead from a second lung cancer 14 months after the first surgery Description: Post operative status showing donor site with STG and recepient site : external cheek formed by outer layer of bipedal PMMC flap

69 Name : Mr. Manu Vaghasia Age :57 Sex : M
Diagnosis : Ca Larynx Tobacco History : Bidi smoker for over 40 years Status : Alive 2 and half years after surgery Description: specimen of larynx cut open showing the disease in the left pyriform fossa and a neck node in the left neck dissection specimen

70 Name : Mrs. Manuben Parmar Age :45 Sex : F
Diagnosis : Ca Tongue Tobacco History : Bidi smoker for over 25 years Status : Dead from local recurrence after 10 months Description: post op picture

71 Name : Mrs. Manuben Parmar Age :45 Sex : F
Diagnosis : Ca Tongue Tobacco History : Bidi smoker for over 25 years Status : Dead from local recurrence after 10 months Description: Specimen of her tongue and lower jaw with the ulcer (cancer) seen on the lateral margin

72

73 Name : Mr. Mohanbhai Age :57 Sex : M
Diagnosis : Ca Anterior Floor of Mouth Tobacco History : Bidi smoker and raw tobacco user for over 30 years Status : Alive over two and half years following surgery Description: post op picture

74 Name : Mr. Mohanbhai Age :57 Sex : M
Diagnosis : Ca Anterior Floor of Mouth Tobacco History : Bidi smoker and raw tobacco user for over 30 years Status : Alive over two and half years following surgery Description: Cancer of anterior floor of mouth : specimen of anterior tongue, floor of mouth ulcer, central lower jaw (marginal mandibulectomy has been done)

75 Name : Mr. Navnitrai Pandit Age : 63 Sex : M
Diagnosis : Ca right buccal mucosa Tobacco History : Bidi smoker for 48 years Status : Alive more than three years following surgery Description: postoperative picture with a newly constructed outer and inner cheek with PMMC flap

76 Name : Mr. Babubhai Shah Age : 62 Sex : M
Diagnosis : Cancer Larynx Tobacco History : Cigarette smoker for 40 years and raw tobacco for 30 years Status : Dead of disease 11 months after surgery Description: postoperative status showing permanent tracheostomy and scar over the chest and neck.

77 Long-term effects of active smoking: chronic disease
Active smoking causes: stroke coronary heart disease (CHD) chronic obstructive pulmonary disease aortic aneurysm atherosclerotic peripheral vascular disease 1. US DHHS. A Report of the US Surgeon General. Washington; 1982. S. Emri’den

78 PULMONER ETKİLER

79 Sigara akciğerlere zararlıdır!

80

81 Santral Hava Yolları Silia Kaybı Mukus Bez Hiperplazisi
Goblet Hücre Sayısında Azalma Epitelde Histolojik Değişiklikler Dye JA,Adler KB. Effects of cigarette smoke on epithelial cells of the respiratory tract.thorax 1994;49(8): Scherman CB. The health consequences of cigarette smoking. Med Clin North Am 1992;76(2): Bennet WD, Chapman WF. İnfectiveness of cough for enhancing mucus clearence in asymtomatic smokers. Chest, 1992;102: F. Öztuna’dan

82 Periferik Hava Yolları
İnflamasyon-Atrofi Goblet Hücre Metaplazisi Skuamoz Epitel Hücre Metaplazisi Mukus Tıkaçları Düz Kas Hipertofisi Peribronşial Fibrosiz Samet JM. The relationship of smoking to COPD, chronic Obsructive Pulmonary disease (ed. Cherniack), WB SaundersCompany,1991; Niewoehner DE, Kleinerman J, Rice DB. Pathologic changes in the peripheral airways of young cigarette smokers. N Eng J Med 1974; 291: F. Öztuna’dan

83 Alveolo-Kapiller Peribronşial Alveol Harabiyeti
Küçük Arter Sayısında Azalma Bronkoalveolar Lavaj Anormallikleri Ig A-Ig G seviyesinde azalma Aktive Makrofaj, Nötrofil ve Eozinofil Sayısında Artış Report from an international worsshop held in Aspen, Colorado. Respiratory Rewiev 1999:2-7 Finkelstein R, Fraser RS, Ghezzo H, Cosio MG. Alveolar inflamation and its relation to emphysema in smokers. Am Respir Crit Care Med 1995;152: Linden M, Rasmussen JB, Pitulainen E et al. Airway inflammation in smokers with non obstructive and obstructive chronic bronchitis. Am Rev Respir Dis 1993;148: F. Öztuna’dan

84 F. Öztuna’dan

85 F. Öztuna’dan

86

87 Gelişmekte olan ülkelerde
KOAH YÜKÜ Anahtar Noktalar Gelişmekte olan ülkelerde sigara kullanımının sonuçları belirgin hale geldikçe, önümüzdeki yıllarda KOAH’ın küresel yükü büyük oranda artacaktır. GOLD

88 SİGARA & İNME Sigara içenlerde inme riski içmeyenlere göre
yaklaşık % 50 fazladır. Risk günde içilen sigara sayısı ile artar.(1) 1.U.S. Department of Health and Human Services, , 1989. Z. Kılıçaslan’dan

89 SİGARA & İNME 1996 da yaklaşık 2500 Kanadalı sigaraya bağlı inmeden ölmüştür.(2) Sigarayı bırakmak inme riskini bir yıl içinde % 50 azaltır, 5 yılda hiç içmemişler düzeyine düşürür.(3) 2. Makomaski-Illing, E.M.Chronic Dis. Can. 1999;20(3): U.S. Department of Health and Human Services, 1997. Z. Kılıçaslan’dan

90 SİGARA VE KORONER HASTALIKLAR
Sigara içenler içmeyenlere göre % 70 daha fazla koroner hastalıklarından ölürler (1) 65 yaşından gençlerde koroner hastalıklar erkeklerde % 45 kadınlarda % 40 sigaraya bağlıdır.(2) Sigarayı bırakmak koroner hastalık riskini bir yılda % 50 azaltır, 5 yılda risk normale iner (3) 1.McGill, H.C. J r Thromb. Vasc. Biol. March 2000; 20(3): 2.English, D.R., Commonwealth Department of Human Services and Health, 1995 3.National Institutes of Health N.I.H. Publication No Washington, D.C. February 1997 Z. Kılıçaslan’dan

91 Körlükle sonlanabilen maküler dejenerasyon
SİGARA VE GÖZLER Körlükle sonlanabilen maküler dejenerasyon sigara içiçilerde 2-3 kat artmıştır. Katarak sigara içicilerde %40 daha fazla görülür. Z. Kılıçaslan’dan

92 SİGARA VE KEMİKLER Menapoz sonrası kadınlarda; sigara içenler
içmeyenlere göre daha düşük kemik dansitesine sahiptir. Sigara içen kadınlar içmeyen kadınlara göre daha yüksek kalça fraktürü riskine sahiptir. Z. Kılıçaslan’dan

93 SİGARA & İMPOTANS Sigara peniste kan basıncının anormal düşüşü ile
ilişkilidir (1). Sigara içenler içmeyenlere göre iki kat daha fazla orta-ağır impotansa sahiptir ( 2). 1.Hirshkowitz, M Urology, February 1992; 39(2): 2 Mannino, D.M., 1.   American Journal of Epidemiology ; 140(11): Z. Kılıçaslan’dan

94

95

96 SİGARA VE CİLT Sigara kapiller vazokonstriksiyon yaparak ciltte erken
kırışıklıklara yol açar. Bu etki 5 yıl sonra kalıcı hale gelir. (1-2) 1.Richardson D. Arch Environ Heaalth :19-25 2.Kadunce DP. Ann İnterl Med : Z. Kılıçaslan’dan

97 KADIN VE SİGARA Kadınlarda erken menopoz ve kısırlık
Rahim ağzı kanseri Akciğer kanseri ve diğer akciğer hastalıklarına yakalanma riski erkeklere göre daha yüksektir Prematüre Doğum / Düşük / Ölü Doğum / Dış Gebelik Düşük doğum ağırlığı, zeka geriliği Ani bebek ölümü sendromu

98

99 “KADIN ve SİGARA GÜNÜ” Kadınların ve çocukların sağlık ve yaşama hakları insanoğlunun yer yüzündeki en önemli imtiyazlarından -insan haklarından- birisidir. Dünya Sağlık Örgütü Ülkeleri, Kadın ve Genç Kızlardaki Sigara Salgınının Kontrolü için Acil Önlem Alması Yönünde Uyarmaktadır! Dr Gro Harlem Brundtland D i r e c t o r- G e ne r a l , W H O

100 Tablo 2. Sigara içenlerde riski artmış hastalıklar [3]
Akut ülserli dişeti hastalığı Kas zedelenmesi Kalp spazmı (20 kez artan risk) Boyun ağrısı Sırt ağrısı Nistagmus (anormal göz hareketleri) Bacak ve kol damarları tıkanması (Burger hastalığı) Göz içi mantar hastalıkları Oniki parmak barsağı ülseri Osteoporoz (Kemik erimesi) iki cinste de Katarakt (2 kat artan risk) Osteoartrit (eklem zedelenmesi) Katarakt (arka kapsül altı- 3 kez artan risk) Penis (ereksiyon bozukluğu) Kalın barsak polipleri Periferik damar hastalığı Crohn hastalığı (iltihaplı barsak hastalığı) Zatürree Depresyon Sedef hastalığı (2 kat artan risk) Şeker hastalığı (Tip 2) Cilt kırışıklığı (2 kat artan risk) İşitme kaybı Mide ülseri Grip Romatizma-ağır içicilerde Impotans (2 kat artan risk) Tendon zedelenmesi Görme siniri hastalığı (16 kez artan risk) Tütün körlüğü Eklem bağ zedelenmesi Diş dökülmesi Maküler dejenerasyon (görme noktası zedelenmesi- 2 kat artan risk) Tüberküloz

101 Sigara içicilerde işlev bozuklukları
Ejekülasyon (hacim azalması) Sperm sayısı azalması Doğurganlık azalması (%30) Sperm hareketi azalması Bağışıklık sistemi bozulması Spermin yumurta dölleme yeteneğinin azalması Erken menopoz (ortalama 1.74 yıl önce) Sperm şekil bozuklukları Sigara içicilerde bulguları daha ağır olan hastalıklar Astım Hipertiroidi (Grave’s hastalığı) Kronik nezle Multipl skleroz Şeker hastalığı, görme bozukluğu Görme siniri iltihabı Sigara içicilerde daha ağır ve inatçı olan hastalıklar Nezle Zatürree Iltihaplı barsak hastalığı Tüberküloz Grip

102 Sigaraya bağlı ölümcül hastalıklar
Kanserler Kalp ve dolaşım Diğerleri Akciğer Koroner kalp hastalığı Bronşit ve amfizem Ağız ve nefes borusu Aort anevrizması Zatürree Yemek borusu Kalp kası dejenerasyonu Mide ve onikiparmakbarsağı ülseri Mesane Ateroskleroz Böbrek Felç-inme Mide Pankreas Bulunamayan ilk odak Kan kanseri

103 Pasif sigara Her yıl pasif sigaraya maruziyet yüzünden:
• Binlerce insan kalp krizinden, akciğer kanserinden ve diğer kanserlerden ölmektedir. • Onbinlerce bebek ve çocuk zatüre ve bronşit gibi akciğer infeksiyonuna yakalanmaktadır. • Second-hand smoke is the name for smoke that is given off by a burning cigarette, cigar, or pipe. It is also called environmental tobacco smoke (ETS) is a human carcinogen for which there is no safe level of exposure.1 • Second-hand smoke: • causes approximately 3000 deaths from lung cancer.1 • causes increases in attacks for about 20% of asthmatic children.1 • causes 30 times as many lung cancer deaths as all regulated pollutants.1 • can produce six times the pollution as a busy highway in a crowded, smoking-allowed restaurant.1 • causes up to 300,000 lung infections (such as pneumonia and bronchitis) in infants and young children each year.1 • many of the same poisons found in the air around toxic waste dumps into the air.1 • is estimated to cause 37,000 heart disease deaths and 13,000 deaths from cancers other than lung cancer each year.2 • contains at least four known human carcinogens and 10 possible carcinogens 1 Cancer Facts & Figures — 2000, American Cancer Society. 2. American Heart Association, 1997.

104 Pasif sigara Her yıl pasif sigaraya maruziyet yüzünden:
• Binlerce insan kalp krizinden, akciğer kanserinden ve diğer kanserlerden ölmektedir. • Onbinlerce bebek ve çocuk zatüre ve bronşit gibi akciğer enfeksiyonuna yakalanmaktadır.

105 Ebeveynlerin sigara içmesinin getirdiği ek sağlık yükü
Düşük doğum ağırlığı (46,000 vaka, 2800 perinatal ölüm), Ani beşik ölümü (2000 ölüm), Respiratory syncytial virus bronşioliti (22,000 hastane yatışı, 1100 ölüm), akut otitis media (3.4 milyon poliklinik viziti), Effüzyonlu otitis media (110,000 timpanostomi), astım (1.8 milyon poliklinik viziti, 14 ölüm), yangın (10,000 poliklinik viziti 590 hastane yatışı, 250 ölüm). E. Dağlı’dan

106 Çekingen misiniz?

107 İçenin sağlık etkilenmesi Ormansızlaşma Yangınlar Pasif içicilik
Sigaranın bedeli İçenin sağlık etkilenmesi Ormansızlaşma Yangınlar Pasif içicilik Elbise ve mobilya kirlenmesi E. Dağlı’dan

108 Ekonomik Sonuçları Her yıl dünyaya 200 Milyar $ ekonomik zarar vermektedir. Sigara ekonomisinde 1 $ girdi, 2-4 $ kayıpla sonuçlanmaktadır.

109 İngiltere’de KOAH ekonomik yükü
1996’da 846 milyon sterlin veya yılda kişi başına 1,154 sterlin (2,300 $) 402 milyon £ (% 47.5) ilaç tedavisi 207 milyon £ (%24.5) oksijen tedavisi 151 milyon £ (%17.8) hastane bakımı 89 milyon £ (%10.2) ayaktan bakım E. Dağlı’dan

110 KOAH tedavisi yılda kişi başına
1,522 Amerikan Dolarına mal olmaktadır. Bu değer Astım tedavisinin üç katıdır. KOAH hesap edildiğinde sağlık harcamaları KOAH dikkate alınmadan yapılan hesaplardan 2.5 kat fazladır (8,482 Dolar karşısında 3,511 Dolar). E. Dağlı’dan

111 Sigara içenlerin sağlık harcamaları daha fazladır.
Sigara içmeyenler sağlık sigortalarından ve vergilerinden sigara içenlerin sağlık harcamalarını karşılarlar. E. Dağlı’dan

112 Ekonomik Sonuç (1994, Z. Önder)
1 Aylık Sigara Parası 12 Lt süt 20 kg portakal 106 yumurta 1,5 çocuk paltosu 7 çocuk pantolonu 1 yıllık sigara parası: 1.1 ton linyit kömürü

113 Türkiye’de sigara pazarı 9.3 Milyar dolar
(N.Bilir’den)

114 Yangınlar Bir sigara izmariti yüzünden çıkan yangında, Samsun SSK Hastanesi'nde tedavi gören 389 hasta ölümle burun buruna geldi Sigara ateşi, 4 bin hektar orman yok etti Ormanlar sigaranın kurbanı! Yedi ay içinde 1118 orman yangını çıktı, 15 bin 645 hektar alan kül oldu. Yangınlar geçen yıla göre 10 kat artış gösterdi. Bodrum'u sigara yaktı 21 Haziran 2000 Çarşamba, Milliyet Sigara evleri de yaktı: İzmir İtfaiyesi'nin istatistiklerine göre; son 5 yılda, vatandaşların izmaritlerini yanık unutmaları yüzünden 4 bin 307 yangın çıktı. Her gün 3 sigara yangını

115 Sigara İçme Oranı GELİŞMİŞ ÜLKELER ÜLKEMİZ

116 ihracat artmalı çünkü Amerikalılar daha az sigara içiyorlar
..ihracat artmalı çünkü Amerikalılar daha az sigara içiyorlar...(Başkan Yardımcısı Dan Quayle) M. Kosku’dan

117 Türkiye’de Sigara

118 M. Kosku’dan

119 Tütünün Kontrolü

120 Tobacco addiction as a communicated disease:
The vector? Big tobacco

121 Kullandıkları en büyük silah reklam, medya ve özendirmedir.
M. Özkan’dan

122 Camel trophy, Marlboro Adventure Team, Virginia Superslims ve Formula 1 gibi yarışmalar tamamen insanları etkilemek amacıyla yapılmaktadır. İnsanların düşüncelerini etkileyerek daha da zengin olmaktadırlar. Sigara içmenin insanları daha seksi, daha güzel, daha yakışıklı, daha popüler ve daha atletik gösterdiğini düşündürmeye çalışmaktadırlar.

123

124 Senegal

125

126

127 Formula-1 Marlboro için bulunmaz bir pazarlama aracıdır
Reklam yasağı olan pazarlar için hayati önem taşır E. Dağlı’dan

128

129

130

131

132

133

134

135

136

137

138 Komşu ülkeye sigara fabrikası kur Kaçakçılığı arttır
Hükümeti fabrika kurmaya ikna et kaçakçılığı önlemek üzere Halkı ürününe alıştır Reklam kampanyası yap Kuvvetli ve saldırgan Tekel ve hükümetten bağımsızlık kazan Tekele ortak ol Veya dediklerini yaptır Tekelin özelleştirilmesi için basınç yap TEKELİ AL E. Dağlı’dan

139 Endüstri Taktikleri Devlet Gücüne sahip olmak Hukuki engelleme
Cenevre’de ticaret ataşesi Kanun yazmak Başkentte GR Kanunu durdurmak Hükümet ile “arkadaşlık” Kanunu tersine çevirmek Tekel ile ortaklık İhlal etmek Medya İlişkileri Dezinformasyon Sağlık bilgisini sansür

140 Philip Morris dökümanları 1994 bütçesi: “Sabancı’yı rahmetli Özal’la iyi ilişkileri olduğu için tutmuştuk. Şimdi odaklanmış hükümet ilişkilerimiz Sabancı’dan iyi”

141 Teksas Üniversitesi'nin dünyaca ünlü hipertansiyon uzmanı Prof. Dr
Teksas Üniversitesi'nin dünyaca ünlü hipertansiyon uzmanı Prof. Dr. Norman M. Kaplan konuşmasında, hipertansiyonun sigara ile ilişkisini anlatırken, bir ara şöyle konuşmuştu: ''Ülkenizdeki tütünlerin çok kaliteli olduğunu duyuyorum. Buna karşın Amerika size ve diğer üçüncü dünya ülkelerine ölüm silahları sattığı yetmiyormuş gibi, bir diğer ölüm aracı olan tütünü de satıyor... Amerika on yıldır sigaraya açtığı savaş sonucu 15 milyon vatandaşını bu illetten uzaklaştırdı.Ama daima kâr kafasıyla hareket eden ülkem, bu kez Türkiye'ye acımasız yöntemlerini uygulayarak sigara içimini körükledi ve zararını böylece telafi etti. Bu yüzden Amerika'dan utanıyorum''

142 Yazarlar, Kore örneğinde Philip Morris’in satış elemanlarının çeşitli nedenlerle özellikle milli ekonomiyi koruma amaçlı tepkilerle pazarlamada zorluk çekmeleri durumunda, onlara yardımcı olmaları için en az bir eski CIA ajanın varlığını belirlediklerini yazıyorlar.

143 Tütün Kontrolü Başlamanın önlenmesi Bırakmaya yardım
Çevresel tütün dumanından koruma İçenlerin daha az zarar görmesini sağlamak

144 Kontrol programı için 10 basamak
Çocukların tütün bağımlılığına yakalanmalarının önlenmesi Tütün kullanımı için cesaret kırıcı mali politikalar uygulamak, büyümeden ve fiyatlardan daha hızlı artan bir vergilendirme sistemi Elde edilen bu paraların bir kısmının tütün kullanımını önlemeye ve sağlığı geliştirmeye yönelik etkinliklere ayrılması Çevresel sigara dumanına istemsiz maruziyetin önlenmesi Sosyo-ekonomik, davranışsal ve diğer yüreklendirici tütün kullanmaya yöneltici faktörlerin ortadan kaldırılması Direk ve indirek reklam, promosyon ve sponsorlukların ortadan kaldırılması Tütün ürünlerinin kontrolü: çarpıcı sağlık uyarılarının paketlere konması , tüm reklamların eliminasyonu; tütün ürünlerinin ve tütün dumanının toksik içeriklerinin belirlenmesi ve paketler üzerinde zorunlu olarak belirtilmesi Tütün üretimi ve fabrikasyonuna alternatif ürünlerin promosyonu ve desteklenmesi Tütünle ilgili konuların etkin yönetimi, izlem ve değerlendirmesi Tütün mücadelesinin sadece sağlık sektörü içinde değil multisektörel ele alınması, tütünün halk sağlığı önceliği değil halk politikası önceliği haline getirilmesi.

145 Tütün Kontrolü Çerçeve Antlaşması ‘The Framework Convention on Tobacco Control’ (FCTC)
1999’da DSÖ, 1 Mayıs 2003’te Dünya Sağlık Kongresinde imzalanmak üzere tütün kontrolüne yönelik çerçeve antlaşma için uluslarası girişim başlattı. FCTC halen ülkelerin onayına ve uygulamasına açılmış olup Türkiye henüz imzalamamıştır (24 Ocak 2004). Antlaşmanın amacı hayat kurtarmaktan az bir şey değildir. FCTC’nin kapsadığı ana konular şunlardır: Fiyat ve vergilendirme önlemleri Fiyat dışı önlemler (reklamlar, pasif sigara, düzenlemeler ve halk eğitimi) Talep azaltma (tedavi ve sağlık promosyonu) Tütün kontrolü ile ticari/ekonomik konular arasındaki ilişkiler FCTC ile ilgili adresinden daha detaylı bilgilere ulaşılabilir.

146 Aktif katılmayan bile olumsuz örnek olmamalıdır.
Bilinçlendirme programlarına önce Doktor ve diğer sağlık çalışanları aktif katılmalıdırlar. Aktif katılmayan bile olumsuz örnek olmamalıdır. Toraks Derneği üyesi hekimlerin %21’i pasif içiciliğin koroner arter hastalığı risk faktörü olduğunu bilmiyordu

147

148

149 New York Belediye Başkanı Michael Bloomberg, Belediye Meclisi’nin kararıyla bundan böyle şehirdeki yaklaşık 13 bin bar, restoran ve işyerinde sigara içilemeyeceğini açıkladı. ABD'de Güney Maine Üniversitesi'nde, binaların içinde ve yakınında sigara içmek yasaklandı. Üniversite binalarının içine dışına asılan ilanlarda, sigara içmenin yasak olduğu, binaların ancak 15 metre ve uzağında sigara içilebileceği belirtildi.

150 Uyarı yazılarının resimlerle birlikte olması bırakma ve başlamayı önleme açısından 60 kat daha etkili bulunmuştur. Uyarı yazılarının paket yüzeyinin %60’ını kaplaması marka tanıma süresini uzatıyor ve marka imajını sarsıyor.

151 Sigara davaları Dünya Sağlık Örgütü’nün gelişmekte olan ülkelerde de önerdiği bir sigara kontrol yöntemidir.

152 Sağlıksızlığa ve yeryüzündeki en büyük programlı insan katliamına karşı hukuk içinde bir adalet arayışıdır.

153 Türkiye’nin İlk Sigara Sorumluluk Davası

154 Amerika’da sigaradan zarar görenlerin açtıkları davalardan sigara firmaları ağır tazminatlar ödüyorlar. Sigara üreticileri için, Amerikan vatandaşlarını öldürmek çok pahalı hale gelmiştir. Ülkemiz vatandaşlarını öldürmek ise bedava.

155 Tütün şirketleri bağımlılık yaptığını ve öldürdüğünü bildikleri halde sigara üretmekte ve satmaktadır. Sigaraya bağlı akciğer kanseri ve diğer hastalıklardan ölenler tütün şirketlerinin hırsının ve insanların acılarına duyarsızlığının kurbanlarıdır. • Those who suffer from tobacco-related illnesses often blame themselves for their illnesses. While acknowledging the smoker’s role, it is more important to assign blame to tobacco companies. No other industry shares the responsibility for so many lost lives • Guilt, blame, and shame have no place in the treatment of lung cancer and other tobacco-related illnesses. • Physicians can and should help patients cope with these feelings. They can also help those who have who have lost loved ones to tobacco-related illnesses to channel their anger and grief into efforts to advocate for community efforts to reduce the use of tobacco and thereby the incidence of deaths and illness due to tobacco use.

156

157

158 Otopsi

159 Varoluştan başlayarak insanoğlunun en değerli saydığı şey yaşamı olmuştur ve bu en değerli sayılan şey biz sağlık çalışanlarının da uğraş alanıdır. Bizlerden beklenen, yaşamın sürekliliğine yardımcı olabilmemiz ve bu amaçla sağlığı, esenliği sağlayıcı eylem ve tutumlara öncülük etmemizdir. E.Karlıkaya’dan

160 Adalet sigarayı söndürdü
Dünyanın en büyük beş sigara üreticisi, tarihi tazminatın altında ezildi. Beş firma sigaradan zarar gören 700 bin tiryakiye kişi başı 120 milyar lira ödeyecek Amerikan sigara şirketleri, tarihin en büyük tazminatını ödemeye mahkum edildiler. Florida Mahkemesi jürisinin aldığı karara göre, şirketler, sigara tiryakilerine toplam olarak 145 milyar dolar (91.2 katrilyon lira) tazminat ödeyecekler.        En büyük tazminatı ödeyecek beş firma Marlboro sigaralarının yapımcısı Philip Morris, Camel üreticisi R.J. Reynolds Tobacco, Lorillard, Brown and Williamson ve Liggett Group.        Sigara şirketleri, "reklam kampanyalarında gençleri sigara içmeye özendirmek, sigaranın sağlığa zararlarını ayrıntısıyla belirtmemek ve bağımlılık yaptığı konularında halkı uyarmamak"tan suçlu bulundu. Tiryakilerin avukatlarından Stanley Rosenblatt mahkemedeki konuşmasında, şirketleri "1950'den beri halkı kandırmak ve endüstri içinde hazırlanan ve sigaranın kanser yaptığını kanıtlayan bilimsel raporları" hasıraltı etmekle de suçladı.        Sayıları 500 ila 700 bin olan sigara tiryakisinin üretici firmalar aleyhinde Florida Mahkemesi'nde açtıkları dava iki yıldır devam ediyordu. Sigaradan zarar gören tiryakiler dava dilekçelerinde şirketlerin 196 milyar dolar tazminat ödemesini istediler. Duruşmalarda toplam 157 tanık dinlendi. 145 milyar dolar paylaştırılacak        145 milyar dolar, sigaradan zarar gören tiryakiler arasında paylaştırılacak. Yapılan hesaplara göre, toplu dava dilekçesinde imzası bulunan sigaradan zarar gören davacılar kişi başına 'er bin dolar tazminat alabilecek.        Sigaranın devleri 1994'de 50 eyaletle yaptıkları anlaşmayla şimdiye kadar neden oldukları zararlar için "25 yıl içinde 246 milyar dolar" ödemeyi kabul etmişlerdi.        Beyaz Saray'dan onay        Florida'daki davayla ilgili bir açıklama yapan Beyaz Saray Sözcüsü Joe Lockhart "Tütün endüstrisi, kendi iradeleriyle uyguladıkları imalat ve satış yöntemlerinin sonucuna katlanmalı" dedi. İstatistiklere göre, ABD'de sigaraya bağlı hastalıklar nedeniyle her yıl 430 bin kişi hayatını kaybediyor. İflas ederiz        Sigara şirketleri, 145 milyar dolarlık tazminatı ödedikleri takdirde iflas edeceklerini öne sürdüler. Avukatları aracılığıyla açıklamada bulunan şirketler, "sigara endüstrisinin geleceğinin tehlikeye girdiğini" belirttiler. Avukatlar, "145 milyar dolarlık tazminat sigara şirketlerini, bir değil 10 kez iflasa sürükler" dediler. Avukat Dan Webb, "Bu karar, beş şirketin idam fermanıdır" diye konuştu. Florida yasaları, ödenecek tazminat miktarının bir şirketin iflasına yol açmamasını öngörüyor.        ABD'nin önde gelen sigara şirketleri, Florida mahkemesi jürisinin aldığı karara sert tepki gösterdi. Philip Morris şirketi Başkan Yardımcısı William Ohlmeyer, kararı, "Her türlü akıl ve izanın dışında" olarak nitelendirdi ve "temyizden mutlaka döneceğini" iddia etti. "Sigara içenlerin, sigaranın zararlarını bilerek bu tercihi yaptıklarını" ifade eden Ohlmeyer, "Karar, yasaları hiçe saymanın açık bir örneğidir" dedi. "Temyiz aşamasında başvurmadık yol bırakmayacaklarını" belirten Ohlmeyer, mahkeme yargıcı Robert Kaye'e de ağır eleştiriler yöneltti.        100 yıllık vade        Sigara şirketlerinin tazminatı ödeyip ödemeyecekleri ya da kaç yılda ödeyecekleri henüz bilinmiyor. Ödemenin 100 yıl sürebileceği belirtildi.        ABD'nin büyük sigara firmalarını mahkemede savunan avukatlar, şirketlerin 150 ila 375 milyar dolar tazminatı ödeyebilecek güce sahip bulunduklarını ifade etmişlerdi. Oysa sigara firmalarına yakın kaynaklar, her şeye rağmen beş büyük şirketin 15.3 milyar dolar tutarındaki bir tazminatı ödeyebilecek güçte olduklarını belirttiler.        Sigara şirketleri, jürinin kararına karşı temyize başvururken, yürütmenin durdurulması talebinde bulunacaklarını bildirdiler. Temyiz sürecinin de en az iki yıl süreceği bildirildi. Wall Street'te panik        EKONOMİ SERVİSİ        Büyük Tütün (Big Tobacco) olarak adlandırılan beş büyük sigara üreticisinin ödemeye mahkum olduğu 145 milyar dolarlık tazminat, ilk etkisini şirketlerin hisselerinde gösterdi.        Tazminatın ödenmesi halinde şirketlerin iflas edeceğinin açıklanması Wall Street'te paniğe neden oldu. Tazminata mahkum olan şirketlerden New York Borsası'na kote olan Philip Morris, R.J. Reynolds ve Brown & Willimson'un sahibi olan British and American Tobacco'nun (BAT) hisseleri haberin gelmesinin ardından düşüşe geçti. Philip Morris yüzde 1.51, RJ Reynolds yüzde 3.46, BAT yüzde 1.96 değer kaybına uğradı. New York Borsası'nda S & P Tütün Endeksi karar açıklanana kadar yüzde 2 yukarıdayken, kararın ardından yüzde 4 oranında düştü.        Sigara mahkumu şirketlerden Philip Morris ve R.J. Reynolds'dan sert tepkiler gelmesine karşın, şirketler kararın temyizden döneceğine kesin gözüyle bakıyorlar. R.J Reynolds'tan yapılan açıklamada, bütün varlıklar satılsa elde edilecek paranın 499 milyon doları bulamayacağı belirtildi.

161 Sigara Bırakma Polikliniği

162 SİGARA BIRAKMA POLİKLİNİĞİ

163 Sigara içenler neden bırakmaz!
Yanlış: İstemedikleri için Yanlış: Doktorlar yardım edemediği için • Smokers do want to quit. In fact, 7 out of 10 smokers want to quit. But they need help. We know that only about 10 to 15% of smokers are ready to quit at any one time. Before counseling smokers, it’s important to determine where they are in the quitting process. • Physicians can help. The first step is to understand that smokers are all at different stages in the quitting process and that offering the same stop-smoking programs to all smokers, regardless of where they are in the quitting process, doesn’t work. • Treatments do work. There are many products available that have been proven effective in helping smokers quit. Yanlış: Tedaviler işe yaramadığı için Smoking Cessation: Clinical Practice Guideline Number 18. Agency for Health Care Policy and Research, Centers for Disease Control and Prevention, April 1996.

164 SİGARA VE SİGARA BIRAKMA
Sigara içimi bir hastalıktır (ICD-10: F17; F17.2) ve bir risk faktörüdür. Kür sağlayan etkili tedaviler artık vardır. Tüm hekimler bu tedavileri pratikte kullanmalıdır (iyi klinik uygulama) FAKAT………..

165 Günümüzde, doktorların hastalarına sigara bırakmayı önerme oranı ABD’de sağlık kuruluşları için bir kalite standartıdır. The state of managed care quality, Washington, D.C.: National. Committee for Quality Assurance, 2000:28.

166 Kapsamlı bir tütün mücadele programında en hızlı ve muhtemelen en büyük yarar sağlayan komponenti gençlere ve erişkinlere sunulan başarılı bir sigara bırakma programıdır. 50 yaşından önce bırakanlar sonraki 15 yılda sigaraya bağlı hastalıklardan ölme risklerini %50 azaltmış olurlar. Sigarayı bırakan bir kişi ortalama olarak ilk yılda MI ve İnmeye bağlı sağlık harcamasında $ 47 tasarruf sağlar ve sonraki 7 yılda bu tasarruf $ 853’dır. Sigara bırakma mamografi, kolon kanseri taraması, PAP testi, orta ve hafif hipertansiyonun tedavisi ve yüksek kolesterol tedavisi gibi diğer yaygın klinik koruyucu sağlık hizmetlerinden daha maliyet-etkindir. Kişisel ve sağlık sistemi bazında sağlık için yapılacak en önemli işlerden birisi sigara bırakmadır. California Department of Health Services. October 1998. Pierce JP, et al. JAMA 1998;280(10):893–9. Hu T-W, et al. Am J Public Health 1995b;85(9):1218–22.

167 Sigara Bırakma Programlarının Önemi
Başarılı bir şekilde sigarayı bırakan bir kişi için MI ve inmeye bağlı öngörülebilecek maliyetler için ilk yılda $47 ve sonraki 7 yılda $853 tasarruf sağlanır. Lightwood et al. Circulation 1997;96:1089–96. Sigara bırakma ör. Mammografi, kolon kanseri taraması, PAP testleri, hafif ve orta hipertansiyonun tedavisi ve yüksek kolesterol tedavisi gibi yaygın koruyucu hekimlik uygulamalarından daha maliyet-etkindir. Cummings Am J Med 1992;93:43S–47S. Tsevat J Am J Med 1992;93:43S–47S. Cromwell J JAMA 1997;278:1759–66. 2 Lightwood JM, Glantz SA. Short-term economic and health benefits of smoking cessation. Circulation 1997;96:1089–96. 3 Cummings SR, Rubin SM, Oster G. The cost-effectiveness of counseling smokers to quit. JAMA 1989;261:75–9. 4 Tsevat J. Impact and cost-effectiveness of smoking interventions. Am J Med 1992;93:43S–47S. 5 Cromwell J, Bartosch WJ, Fiore MC, et al. Cost-effectiveness of the clinical practice recommendations in the AHCPR guidelines for smoking cessation. JAMA 1997;278:1759–66.

168 Bağımlılık Smoker Davranış Nörokimyasal Psikososyal Fizyolojik Sosyal
Sigara alışkanlığı Fizyolojik Sosyal Davranışsal

169 Tanı Sigara dumanına maruziyetin ölçümü (CO analyser)
Tütün bağımlılığının testi (Fagerström test) Bırakmaya hazır olup olmama Bırakma motivasyonunun ölçümü Sigaraya bağlı vücuttaki etkilenmelerin, hastalıkların ve bunlara ait risklerin tanısı. Bırakma sonrası izlem için bazal SFT

170 SİGARAYI BIRAKINCA SÜRE 20 dk. 8 saat 24 saat 48 saat 72 saat
NE OLUYOR Tansiyon ve nabız normale döner. Vücut kendini yenilemeye başlar. Kalp krizi riski azalır. Duyu organları daha iyi çalışır. Solunum normalleşir

171 SİGARAYI BIRAKINCA 2 hafta sonra Dolaşım sistemi düzelir 3 ay sonra
1-9 ay içinde 5 yıl sonra 10 yıl sonra Dolaşım sistemi düzelir Akciğer kapasitesi % 30 arttı. Akciğer temizleniyor Akciğer kanserinden ölüm riski % 50 azalır. Akciğer ve diğer kanserlerden ölüm riski içmeyenler düzeyine iner.

172 Sigarayı Bırakmaya İstekli Hastalara Yardımcı Olacak Stratejiler
SOR Her vizitte, sigara içen bütün bireyleri sistematik olarak belirleyin. ÖNER Sigara içen her bireye bırakması için ısrar edin. DEĞERLENDİR Hastanın sigara bırakma çabası konusunda istekli olup olmadığını belirleyin. YARDIMCI OL Sigarayı bırakmada hastaya yardım edin. DÜZENLE İzlem için randevu verin.

173 Destek ve farmakolojik girişim en yüksek bırakma oranlarını sağlar
12 aylık bırakma hızı Sadece istenç……………………………. 3% * Kişisel yardım materyalleri……………… 4% * Kısa (3 dk) doktor tavsiyesi…………….. 5% ** Kısa (3 dk) doktor tavsiyesi + NRT Sigara Bırakma Klinği …………………. 10% * Smokers’ clinic & NRT ……………….. 20% * Bupropion %30.3 Bupropion + nikotin bantı %35.5 Willpower alone is the most widely used method; however, as the slide shows, it is the least effective.1 Self-help materials are a useful source of information but their effectiveness has not been extensively studied. Advice from a GP can increase quit rates—even very brief advice can result in 2% more smokers stopping (over no intervention), bringing 12-month cessation rates up to about 5%.1,2 In general, the more intensive the overall intervention, the greater the likelihood of its success. Thus, the use of a pharmacological treatment in combination with some form of motivational support provides better cessation rates than either component alone and appears to be the most effective way of helping smokers to stop.1 The Tobacco Advisory Group of the Royal College of Physicians has recently supported this complementary approach to treating nicotine addiction.3 6% * * Parrot et al, Thorax ** Richmond, Int J Tuberc Lung Dis 1999. 1. Parrott S, Godfrey C, Raw M et al. Thorax 1998; 53 (Suppl 5): S1-38. 2. Richmond, RL. Int J Tuberc Lung Dis 1999; 3: 3. Royal College of Physicians of London. Nicotine addiction in Britain: A report of the Tobacco Advisory Group of the Royal College of Physicians. London: Royal College of Physicians, 2000.

174 Türkiye Sigara Bırakma Poliklinikleri
Tıp Fakültesi Hastanelerinde (16 ) Eğitim Hastanelerinde (4) Özel Sağlık Kurumlarında (5)

175 Türkiye Sigara Bırakma Poliklinikleri
Hacettepe Ü.Tıp Fakültesi Uludağ Ü. Tıp Fakültesi İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi Ankara Ü.Tıp Fakültesi İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Marmara Ü.Tıp Fakültesi K.T.Ü. Tıp Fakültesi Ege Ü.Tıp Fakültesi Çukurova Ü.Tıp Fakültesi G.A.T.A. Cumhuriyet Ü.Tıp Fakültesi Akdeniz Ü.Tıp Fakültesi Gazi Ü.Tıp Fakültesi Abant İ.B.Ü. Tıp Fakültesi S.D.Ü. Tıp Fakültesi Trakya Ü.Tıp Fakültesi

176 Adam çocuğa bir elma vermis.
Cocuk çok sevinmis. Bir elma daha vermis. Cocuk daha çok sevinmis. Bir elma daha verince cocuk sevincten deliye dönmüs. Ve bir elma daha verince, cocuk dort elmayi elinde zaptedememis, sonuncusunu düsürmüs yere... Bu sefer aglamaya baslamis cocuk. Hayat boyledir iste... Hayal etmedigimiz bir saadete eristikten sonra, onun bir lokmasini dahi kaybetmek bizi perisan eder. Sözün özü: "Keyifler degildir yaşamı değerli yapan.Yaşamdır, keyif almayı değerli kılan. "Bernard Shaw”

177 Hepinize teşekkür ederim. Dumansız bir yaşam dilerim. Ve