Can K. Tutuğ TÜTF Psikiyatri ABD, Edirne

... konulu sunumlar: "Can K. Tutuğ TÜTF Psikiyatri ABD, Edirne"— Sunum transkripti:

1 Can K. Tutuğ TÜTF Psikiyatri ABD, Edirne
Subliminal Algı Nedir? Can K. Tutuğ TÜTF Psikiyatri ABD, Edirne

2

3 Özet Kavramlar Tarihçe Algı Eşik ve eşikaltı Deney ve çalışmalar

4 Kavramlar Bilinç Bilinçli Farkındalık Algı Subliminal Algı
1. Kişinin kendisine, yaşantılarına, çevresine, öteki kişilere, bir bütün olarak içinde yaşadığı dünyaya ilişkin farkındalığı, yaşanan deneyimlerden kendiliğinden doğan kendinin farkında olma görüngüsü; Öznenin duygularına, algılarına, bilgilerine ve kavrayışlarına bağlı olarak kendini anlama, tanıma ya da bilme yetisi; 2. farkında veya farkında olmadan algılayabildiğimiz her şeyin bilincimizde ve hafızamızda bir yerlerde tetiklenmeyi bekleyen kodlar halinde saklandığının kanıtıdır...  3.  duyusal bilginin alınması, yorumlanması, seçilmesi ve düzenlenmesi anlamına

5 Subliminal Algılamanın Tarihçesi
Tarihçe oldukça eskilere dayanmaktadır. Eski Mısır, ve Mezopotamya kültüründe çagında da ele alınmıs olabileceği tahminleri mevcuttur. Ancak Antik Yunan’da Demokritos'un (M.Ö ), bilinçaltı algılama olgusundan söz eden ilk kisi olabileceği öne sürülmüştür. Platon Timaeus, Aristotle “Parva Naturalia” isimli kitaplarında konuyu daha ayrıntılı ele alarak islemistir. Aristotle [bc 384–322] 2200 yıl önce uyanıkken algılanamayacak uyarıların, uyurken rüyalarda kendini gösterecegini ileri sürmektedir.

6 Tarihçe Farabi ve İbni Sina ise “Gündüz vakti olan ve aynı zamanda gündüzleri daha fazla uyarı olduğu için bilinçli olarak algılanamayan uyarıların, daha sonra algılandıgını gösteren bazı ipuçları olabileceğini” belirtmişlerdir.

7 Tarihçe Montaigne ve G. W. Leibniz de çok az algılanan veya hiç algılanamayan uyarıların daha sonra bilinç düzeyine nasıl çıktıklarını araştırmışlardır. Freud ve Poetzle, RÜYALAR.

8 Tarihçe 20. yy başında yapılan ilk psikoloji deneyleri bu konuya modern zamanlarda ilgiyi oluşturmuştur. Bu çalışmalarda kişilere basitçe verilen uyarının farkında olup olmadığı sorulmuştur. Örneğin harfler, sayılar ya da geometrik şekiller gibi vizüel uyaranlar deneklerin göremeyeceği ya da bir nokta gibi görebileceği uzaklığa konmuş; birdenbire konup/kaldırılan görüntüler ve görüp görmedikleri sorulmuş; benzer şekilde oldukça düşük, duyulamayacak şiddette harfler fısıldanmış ancak tüm bu görsel ve işitsel uyaranların algılanabilir olduğunu sınamak için deneklerden uyarılara ilişkin tahminlerde bulunmaları istenmiş, istatistiki analizler ışığında doğruyu bilme oranının tahmin şansından daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. [Alman filozof Wilhelm Wundt, 1879 yılında Leipzig Üniversitesi’nde İlk psikoloji laboratuarını kurmuştur. Bu çalışmasıyla Wundt deneysel psikolojinin babası olarak kabul edilmektedir.]

9 Bilinçli Algı Eşiği 24 kare/saniye Control-track [10-30 msn] 16.7 msn
Diğer duyular Tv’de ya da sinemada kullanılan bir bilinçaltı tekniği de 25 ve 25. kare tekniği. Gördüğümüz anlık bir görüntü 655 satır ve frame denilen 24 küçücük kareden oluşuyor. Her 24 kare ise -bu sinemada 25’dir- bir ekran büyüklüğündeki kareyi oluşturur. Her satırda bir de ´control-track´ denilen aralık vardır. İşte bu aralıktan görüntüler kesilip aralarına başka görüntüler atılıyor. Bilinçaltı, dinamik anlamda ise, bilinçaltı, sansür mekanizmasının engeli dolayısıyla bilinç düzeyine ulaşma olanağı olmayan zihinsel süreçleri içerir.

10 Eşik Altı Subliminal algı, herhangi bir ögenin içine gizlenerek/duyu organlarının algı eşiğinin altında kalarak bilinçaltı algılanan algıya verilen ad. Subliminal algı, farkındalık için eşik ya da eşik altında olan uyarıların düşünceleri, duyguları ya da eylemleri bilinçaltı olarak etkilemesi için kullanılan bir ifadedir. Özellikle yirminci yüzyılda subliminal algı kavramı önemli ölçüde ilgi çekici bulunmuştur. Bunda insanların düşüncelerinin, duygularının ve eylemlerinin farkındalık düzeyine ulaşmaksızın etkilenebileceği düşüncesinin payı mevcuttur. İKNA EDİCİLİK

11 Vicary Mevcut çalışmalar aynı zamanda subliminal algılamanın bireyin çeşitli duygu, düşünce ve eylemleri üzerine etkisini göstermiş ve kısa süre sonra çeşitli eşikaltı uyarıdan faydalanan pazarlama teknikleri kullanılmaya başlanmıştır. James Vicary adlı piyasa araştırmacısı 1957 yılında bir film gösterimi sırasında beş saniyede bir olacak şekilde 1/3000 saniyelik hızla perdeye ''Coca-Cola İçin!'', ''Patlamış Mısır Yiyin!'' gibi ifadeler yansıtmıştır. Bu çalışmanın ardından Coca-Cola satışlarının %18,1, patlamış mısır satışlarının ise %57,8 oranında artması dikkat çekici bulunmuştur. Perhaps the most widely known claim was made in 1957 by James Vicary, a market researcher. He claimed that over a six-week period, 45,699 patrons at a movie theater in Fort Lee, New Jersey were shown two advertising messages, Eat Popcorn and Drink Coca-Cola, while they watched the film Picnic. According to Vicary, a message was flashed for 3/1000 of a second once every five seconds. The duration of the messages was so short that they were never consciously perceived. Despite the fact that the customers were not aware of perceiving the messages, Vicary claimed that over the six-week period the sales of popcorn rose 57.7% and the sales of Coca-Cola rose 18.1%. Vicary's claims are often accepted as established facts. However, Vicary never released a detailed description of his study and there has never been any independent evidence to support his claims. Also, in an interview with Advertising Age in 1962, Vicary stated that the original study was a fabrication. The weight of the evidence suggests that it was indeed a fabrication.

12 Takistoskop

13 Anthony Marcel Rodkto → Doktor Vtauka → Avukat Reçete Hukuk Bardak
Marcel A. Conscious and Unconscious Perception: Experiments on Visual Recognition. Cognitive Psychology 15, (1983) Marcel A. Blindsight and shape perception: deficit of visual consciousness or of visual function? Brain (1998) 121, Oxford University Press Yetmişli yıllarda ise İngiliz psikolog Anthony Marcel’in çalışmaları önceki bulguları desteklemekle birlikte, başarısız reklam kampanyalarından sonra önemini yitiren subliminal algılamanın etkinliği hakkında farklı bakış açıları ortaya atmaktadır. Marcel, katılımcılardan anlamlı sözcük oluşturan (örn. doktor, ekmek) harf dizileriyle, oluşturmayanları (rodkto, kmeke) ayırmalarını istemiş, “doktor” gibi anlamlı sözcük oluşturan dizileri, kendisinden önce anlamsal olarak alakalı (“reçete” gibi) bir kelime varsa daha çabuk anlamlı sözcük sınıfına ayrılabildiğini, ancak “kitap” gibi alakasız bir sözcüğün ardından geldiğinde ise daha yavaş sınıflandırdığını ortaya çıkarmıştır. [3] Bu çalışmada Marcel, bazı durumlarda başlangıçta gelen sözcüğün durumu zorlaştırmakta olduğunu, imkansız kılmasa bile gözlemcilerin kelimelerin var olup olmayışı arasındaki farkı anlamalarını güçleştirmekte olduğunu ortaya koymuştur. [4]

14 Organ/Algı/Etki Görsel İşitsel Koku Vs.
İşitsel: Maskeleme ve Kendine-yardım eğitimi Görsel: resimler, yüz tanıma, geometrik uyarı

15 Görsel Subliminal Algılama
Reklamlar Manipülasyon Deney/çalışmalar Şizofrenideki görsel maskeleme defektleri Renkler algısal örgütlenmemize de yardımcı olmaktadır. Ürün teşhirlerinde ürünü kendi içerisinde sınıflandırmamıza olanak sağlar. Kakaolu ürünlerin kahverengiyle ilişkilendirilmesi, çilekli ürünlerin pembe ve kırmızı renkle ilişkilendirilmesi, muzlu ürünlerin sarı renk ile ilişkilendirilmesi, vanilyalı ürünlerinde genellikle beyaz renk ile ilişkilendirilmesi, fıstıklı ürünlerin yeşil ile böğürtlenli ürünlerin mor renk ile ilişkilendirilmesi verilecek örnekler arasında sayılabilir. Ülkelerin kültürlerinin en önemli parçası renktir. Coca coca genellikle ülkelerin çoğunda kırmızı rengi rahatça kullanırken, Kore de meşrubatların sarı renk ile ilişkilendirilmesinden dolayı satışlarda güçlük yaşamıştır. Renklerin markalarla bütünleşmesiyle beraber üreticiler rengi ön plana çıkan görsel ve baskılı reklamlara ağırlık vermişlerdir. Kadınlar için reklamlarda pembe, kırmızı gibi tonlar kullanan reklamcılar erkekler için de mavi ve koyu renkler kullanılmaktadır. Gelenek ve göreneklerimize göre renk algımız vardır. Düğünlerin birçoğunda beyaz veya krem tonlarına yakın eşyalar kullanmaktadır. Gelinlikler bile beyazdır. Masumluğu saflığı temsil eder. Türk geleneklerinde de renk önemli bir konumdadır. Din algısında bile renk çok önemlidir. Türbelerin ya da dini yerlerin genellikle büyük kısmında yeşil renk kullanılmıştır. Yeşil renk İslam dinin de uhrevi bir renk olarak algılanmıştır. Doğumlarda, ölümlerde bile kalıplaşmış renkler kullanılmaktadır. Doğumlarda genellikle kız çocuklarına pembe, erkek çocuklarına da mavi renk giysiler, eşyalar kullanılmaktadır. Hristiyanlıkta da ölümler de matem rengi olarak siyah renk kullanılmaktadır.

16 Görsel Subliminal Algılama
X O  Don't you know that you want to trust me? Subliminal goal priming and persuasion Journal of Experimental Social Psychology Volume 48, Issue 1, January 2012, Pages 358–360 Before being presented with a persuasive message about the consumption of tap water, the experimenters subliminally primed one group of subjects, with the goal "to trust," and did not prime others. Then the subjects were given a questionnaire about their perception of the persuasive message, the source of the message, and their intentions to consume tap water. The results indicated that the primed subjects had a better evaluation of the message, and expressed a greater intention to consume tap water. Don't you know that you want to trust me? Subliminal goal priming and persuasion We chose to use a persuasive message promoting the benefits of drinking tap water, which is a simple, an easy-to-do, and a practical daily pro-environmental behavior. Before the experimental session, participants received a questionnaire designed to assess their initial attitudes toward tap water. Participants had to indicate, on a six points Likert scale, their degree of agreement with the following statements: “I like tap water”, “I think that tap water tastes bad” (reversed score), and “I think that tap-water is good for health”. We computed a global score of attitude toward tap water (Cronbach's α=0.89). Attitude scores ranged from 1 to 6,M=3.88, and SD=1.87. Upon arriving to the lab, participants were informed that they would participate in two independent studies. They were then invited to start with the study on visual attention. The visual detection task they performed was actually a pretext to carry out the subliminal goal priming. Indeed, during the task in which participants had to indicate which shape (“O” or “X” displayed during 120 ms) they perceived on the computer screen, they were subliminally primed (30 ms) with “to trust” or with verbs1 closely related to this goal (e.g., to approve, to accept, to agree). Primes were flashed in the center of the screen and were immediately followed by a mask, which was displayed until participants responded. Thirty primes were flashed, half of them directly related to the goal “to trust”. Participants in the control condition also performed the task; however, they were not exposed to subliminal primes. In order to check the subliminal character of our priming manipulation, a separate group of 23 participants received the task with specific instructions. They were informed that words would flash during the visual detection task and that they would have to detect these words and to report them at the end of the task. None of the participants were able to recall any word flashed during the subliminal priming manipulation, indicating that the stimuli were displayed beneath the subjective threshold. Once the visual detection task was completed, participants were told the first study was over and that they would nowcomplete a survey about water consumption. They were first given 80 s to read a persuasive message promoting tap-water consumption. The messagewas illustrated with the picture awoman,Mrs.Marie, presented as the executive head of the regional water control organization. Subsequently, participants answered questions about the message they read (agreement, clarity), the source of the message (likeable/nice, trustworthy, competent), and behavioral intentions about tap water (drinking more tap water; not buying bottled water). In the last part, a funneled questionnaire allowed us to assure that participants had not perceived subliminal primes and did not discovered the relation between the two studies.

17 İşitsel Maskeleme: kendine-yardım Geri-maskeleme
İşitsel subliminal mesajlar ise genellikle hedeflenen işitsel uyarıyı saklama [7] amacından ötürü “maskeleme” olarak bilinmektedir. [8] Hatta müzik piyasasında “backmasking” adı altında gizli bir propaganda metodu olarak dikkati çeken örnekler mevcuttur.

18 Koku Subliminal Smells Can Guide Social Preferences
Wen Li, Isabel Moallen; Psychological Science 2007 vol. 18 no .12 Subliminal Smells Can Guide Social Preferences Wen Li,1,2 Isabel Moallem,1 Ken A. Paller,1,2 and Jay A. Gottfried1,2,3 1Cognitive Neurology and Alzheimer’s Disease Center, 2Department of Psychology, and 3Department of Neurology, Northwestern University PSYCHOLOGICAL SCIENCE 2007 vol. 18 no 12

19 Nerede algılanıyor? Brooks, S. J., Exposure to subliminal arousing stimuli induces robust activation in the amygdala, hippocampus, anterior cingulate, insular cortex and primary visual cortex: A systematic meta-analysis of fMRI studies. NeuroImage Volume 59, Issue 3, 1 February 2012, Pages 2962–2973 fMRI çalışmaları sonucunda görsel subliminal uyaranların subkortikal beyin bölgeleri olan amigdala, hippocampus, anterior singulat korteks, insular korteks ve primer vizüel korteks üzerinde aktivasyon bulguları elde edilmiştir. [6]

20 Sonuç Günlük hayat Bireyler arası ilişkiler «İkna edicilik»
Araştırmalar

21