TRAKYA ÜNİVERSİTESİ İ.İ.B.F İKTİSAT

... konulu sunumlar: "TRAKYA ÜNİVERSİTESİ İ.İ.B.F İKTİSAT"— Sunum transkripti:

1 TRAKYA ÜNİVERSİTESİ İ.İ.B.F İKTİSAT
Dersin Adı:AB ve Ekonomik Örgütler Konu:OPEC Yrd.Doç.Dr. Fatma CESUR TRAKYA ÜNİVERSİTESİ İ.İ.B.F İKTİSAT

2 KURULUŞ: İngilizce "Organization of Petroleum Exporting Countries" terkibinin baş harflerinden meydana gelen “OPEC” diye meşhur olan Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı, Eylül 1960'ta kuruldu. İlk olarak ham petrol fiyatlarındaki düşüşü durdurmak gayesiyle Venezuela’nın teklifiyle kurulan teşkilata Venezuela, İran, Irak, Suudi Arabistan ve Kuveyt katıldı. Daha sonra sırasıyla Katar, Libya, Endonezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Nijerya, Ekvador ve Gabon da katıldılar.

3

4 AMAÇLARI: 1960'larda başlıca petrol üreticisi ve ihracatçısı ülkelerin kurduğu bu örgütlenme temelde üye ülkelerin petrol politikalarını koordine ve birleştirmek suretiyle hem ihracatçılara güvenli, adil ve istikrarlı bir fiyat sağlamayı; hem ithalatçı ülkelere düzenli ve ekonomik petrol te­min etmeyi; hem de sektöre yatırım yapmış sermaye gruplarının çıkarlarını korumayı amaç edinmişti. Petrol fiyatlarının ve üye ülkelerinin ihracat kotalarının görüşüldüğü bir forum geçmişte çok etkili bir petrol karteli örneği vermiştir. Ancak zamanla gücünü yitirmeye başlamıştır.

5 İŞLEYİŞ: OPEC’in başlangıçta Cenevre'de olan merkezi 1965'te Viyana'ya taşındı. Teşkilatın takip edeceği politikalar üye ülkelerin temsilcilerinin katıldığı, yılda en az iki defa toplanan konferanslarda tespit edilir. Kararlar oybirliğiyle alınır. Üye ülkeler tarafından tayin edilen yönetim kurulunun başkanı konferanslar sırasında seçilir. Viyana’da bir idare ve araştırma sekreterliği vardır.

6 Dünya petrol üretiminin denetimini elinde tutan ve dünya petrol üretiminin yaklaşık yarısını sağlayan OPEC ülkeleri ham petrol rezervlerinin üçte ikisine ve doğal gaz rezervlerinin de üçte birine sahip bulunmaktadır. Bu sebeple dünya petrol piyasasında zaman zaman etkili olmaktadır.

7 GELİŞMELER: 1973 sonbaharında Viyana’da toplanan 35. konferansta alınan kararla petrol fiyatlarının %70 oranında arttırılmasıyla OPEC’in kararları dünya petrol piyasasında önemli rol oynamaya başladı. Teşkilat içinde ağırlığı elinde tutan Ortadoğu ülkeleri, birbirini takip eden fiyat artışlarını Ekim 1973 Arap-İsrail Savaşı'nda İsrail' i destekleyen batılı devletlere karşı siyasi silah olarak kullandılar. Bu maksatla petrol fiyatları Aralık 1973’te Tahran’ da toplanan konferansta yüzde 130 oranında arttırıldı ve ABD ile Hollanda’ ya petrol sevkiyatı bir müddet için durduruldu.

8 1973 Petrol Krizi, 15 Ekim 1973 tarihinde Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Birliğinin OAPEC (OAPEC, OPEC üyesi Arap ülkeleriyle Mısır ve Suriye’den oluşur) Yom Kippur Savaşında ABD’nin İsrail Ordusuna destek vermesine karşılık olarak ilan ettiği petrol ambargosudur. OAPEC, ABD ve savaşta İsrail’den yana tavır sergileyen ülkelere artık petrol ihraç etmeyeceğini bildirir. Bununla beraber OPEC üyesi ülkeler dünya petrol fiyatlarını yükselterek ülkelerine giren kaynakları artırmaya karar verirler. Gelişmiş ülke sanayileri petrole bağımlı durumda olduğu için OPEC ülkelerinin önde gelen müşterileri durumundadır.1973 yılında petrol fiyatlarındaki şaşkınlık verici artış ve dönemindeki borsanın çöküşü 1929 Krizinden beri yaşanan küresel bir ekonomik krizdi ve sadece fiyat artışlarıyla açıklanamayacak mekanizmalara ve uzun dönem etkilerine sahipti.

9 Daha sonraki senelerde yapılan fiyat artışları petrolün varil fiyatının 30 ABD dolarına yükselmesine sebep oldu. Bu fiyat artışları OPEC üyesi ülkelerin bütçe gelirlerinde büyük artışlar sağladı. Üye ülkeler bu gelirlerin bir kısmını kalkınma projelerine harcarken, önemli bir bölümüyle de sanayileşmiş ülkelerde özellikle de ABD’de büyük yatırımlara giriştiler.

10  ABD bankalarına yatırılan petrodolarların büyük bölümü bu bankalarca gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere verilen borçların finansmanında kullanıldı. Ayrıca Avrupa para piyasasına bir miktar para aktarılarak gelişmekte olan ülkelere yardım gayesiyle OPEC Milletlerarası Kalkınma Fonu kuruldu.

11  1973’de petrolün 3,29 $ olan varil fiyatı OPEC’in müdahaleleri ile ki bu müdahaleler petrol arzı kısmaya yöneliktir 1974’de 11,58 $’a, 1980’de 37 $’a yükselmiştir. Dünya konjonktüründeki iyimserlikle birlikte 2005’de varil fiyatı 55 $ olan petrol, 2009’da küresel krizin etkisiyle düşme yaşasa da yıllarında varil fiyatı 112 $ olmuştur.

12 Dolayısıyla özellikle arasındaki dönemde OPEC’in petrol fiyatları üzerindeki etki gücü daha fazladır. Ancak 1980 sonrası dönemde ve 2000 sonrasında petrole etki eden pek çok faktör oluşmaya başladı.

13 OPEC’in 1980’den itibaren dünya petrol fiyatları üzerindeki etkisi azalmaya başladı.
Yani şartlar çok değişti. OPEC eski gücünde olmadığı gibi devreye ABD gibi hem petrol üretimini artıran hem de petrol dışında alternatif enerji kaynaklarına büyük yatırımlar yapıp petrol bağımlılığını azaltan ülke girdi. Bu anlamda ABD eskisi gibi OPEC’e bağımlı değil.

14 Dolayısıyla petrol fiyatlarındaki son düşüşte ABD’den kaynaklanan bir petrol talebindeki azalmanın da etkisi olduğu söylenebilir. Aşağıdaki grafikte ABD’nin ham petrol üretimi (mavi çizgi) ve  ithalatı (kırmızı çizgi) görülebilir. Buna göre 2013 yılına gelindiğinde ABD için petrol üretimi ve ithalatının buluştuğu ve bu tarihten sonra üretimin ithalattan daha fazla olmaya başladığı yıl olmuştur.

15 Yani artık ABD petrol ithalatçısı bir ülke değil petrol üreten bir ülkedir.

16 Ayrıca diğer Batılı sanayileşmiş ülkeler başta kömür ve nükleer enerji olmak üzere farklı enerji kaynaklarına yöneldiler. Kendi ülkelerinde petrol arama ve çıkarma çalışmalarına ağırlık verdiler. Petrol ihtiyaçlarını da Meksika, SSCB gibi OPEC dışındaki petrol ihracatçısı ülkelerden karşılamaya başladılar.

17 SSCB:Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği anlamına gelmektedir
SSCB:Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği anlamına gelmektedir. Bu kavramın kısa yazılışıdır. Sovyetler Birliği olarak bilinen ülke: (SSCB) Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, 1991 yılına kadar Sovyetler Birliği (SSCB) olarak bilinen, şu anki devamı Rusya Federasyonu olan bir Avrasya ülkesidir. Başkenti Moskova'dır.

18 Enerji talebini kısmaya yönelik tasarruf politikaları uyguladılar
Enerji talebini kısmaya yönelik tasarruf politikaları uyguladılar. Bu çabaların neticesinde Batılı ülkelerin OPEC ülkelerinde üretilen petrole olan bağımlılığı azaldı ve OPEC 1982’de petrol fiyatlarını düşürmek ve üretimi kısmak zorunda kaldı. Batılı ülkelerin petrol talebinin azalması, teşkilatın iç çekişmeler ve 1980’de başlayan İran-Irak savaşı sebebiyle zaten zayıflamış olan iç bütünlüğünü daha da sarstı.

19 Suudi Arabistan teşkilat içindeki etkisi bugün büyük ölçüde azalmış olmakla birlikte OPEC’in en fazla petrol ihraç eden üyesi olarak uzun yıllar petrol fiyatlarının tespitinde belirleyici rol oynamıştır.

20

21 HAZIRLAYANLAR Simge YILMAZ 1120703001 Tansu MUSTAFAOĞLU 1120703620
İlhan SALİ FETA Seven HOÇKA Furkan BELÇO