Karbonat Sedimanter Kayalar Kalker (Kireçtaşı) + Dolomit

... konulu sunumlar: "Karbonat Sedimanter Kayalar Kalker (Kireçtaşı) + Dolomit"— Sunum transkripti:

1 Karbonat Sedimanter Kayalar Kalker (Kireçtaşı) + Dolomit
STRATİGRAFİ (JFM-203) Karbonat Sedimanter Kayalar Kalker (Kireçtaşı) + Dolomit Prof. Dr. Levent Gülen Ders – 7 Prof. Dr. Levent Gülen

2 Sedimanter Kaya Çeşitleri
1- Silisiklastik 2- Biyojenik, biyokimyasal ve organik 3- Kimyasal 4- Diğer Prof. Dr. Levent Gülen

3 2- Biyojenik, biyokimyasal ve organik Sedimanter Kayalar:
Fiziksel ve kimyasal bozunmaya uğrayan kayalardan itibaren oluşan bazı kimyasal bileşenler suda çözünürler. Bu kimyasal olarak çözünmüş malzeme su tarafından önce ırmaklara, nehirlere ve bunların da taşıması sonucunda göl, deniz ve okyanuslara kadar taşınırlar. Göl, deniz veya okyanus suyunda çözelti şeklinde bulunan bu malzeme uygun fizikokimyasal koşullar altında ya direk olarak, ya da organizmaların da yardımıyla endirek olarak çökelerek biyojenik, biyokimkasal ve organik sedimanter kayaları oluştururlar. Örnegin kireçtaşları, çörtler, fosforitler bu kategoriye ait kayalardır. Prof. Dr. Levent Gülen

4 Karbonat Kayalarının Önemi
Karbonat kayaları (kireçtaşları ve dolomitler) yeryüzündeki tüm sedimanter kayaların %20-25’ini oluştururlar. Dünya petrol rezervlerinin %50’si karbonat rezervuarlarında yer almaktadır. Karbonat kayaları önemli bir petrol rezervuarı olmalarının yanısıra, tarım ve endüstri sektörleri için de önemli bir hammadde kaynağını oluştururlar. Örneğin çimentonun temel ham maddelerinden birisi kireçtaşıdır. Karbonatlar yeraltı suları için de önemli bir aküfer kayasıdırlar. Prof. Dr. Levent Gülen

5 Karbonat Mineralleri Kalsit CaCO3 Rombohedral
Aragonit CaCO Ortorombik Dolomit CaMg(CO3)2 Magnezit MgCO3 Siderit FeCO3 Rodokrosit MnCO3 Witherit BaCO3 Stronsianit SrCO3 Prof. Dr. Levent Gülen

6 Karbonat Kayalarının Bileşenleri
Ortokemler (Çimentolar) Mikrit Spar Allokemler (Taneler) Karbonat taneleri Fosil ve fosil kavkı parçaları Ooid-Pizoid-Onkoid Pelloid Prof. Dr. Levent Gülen

7 Mikrit Mikrit esas olarak mikrokristalin karbonat ara
maddesidir. Genellikle mm den küçük kalsit veya aragonit mikrokristallerinden oluşur. Eğer karbonat kayası sadece mikrit içerirse buna Kalsilutit (çamur taşının karbonat eşdeğeri) adı verilir. Prof. Dr. Levent Gülen

8 Spar Spar karbonat çimentosuna verilen isimdir.
Genellikle mm çaplı kalsit veya aragonit kristallerinden oluşur. Mikritler diyajenez sürecinde kristalleşerek spara dönüşebilirler. Prof. Dr. Levent Gülen

9 Allokemler Karbonat taneleri Prof. Dr. Levent Gülen

10 Fosil ve fosil kavkı parçaları
Prof. Dr. Levent Gülen

11 Ooid Ooidler kalsiyum karbonatla (kalsit veya aragonit)
kaplanmış taneciklerdir. Genelde çapları 2 mm’den azdır. Çekirdekleri küçük bir kavkı kırıntısı veya bir kuvars taneciğinden oluşur. Kalsiyum karbonat kap- lamasının iç yapısı konsantrik veya radyal olabilir. Ooidlerden oluşan karbonat kayalarına Oolit adı verilir. Prof. Dr. Levent Gülen

12 Pizoid 2 mm’den daha büyük olan ooidlere Pizoid denir.
Bunlardan oluşan kayalar ise Pizolitlerdir. Ooid ve Pizoidler kalsiyum bikarbonat konsantrasyonu yüksek (doygun) ortamlarda oluşurlar. Prof. Dr. Levent Gülen

13 Onkoid Mavi-yeşil yosunların biyo-kimyasal aktiviteleri
sonucu oluşan, 1-2 cm büyüklüğe sahip küresel veya elipsoidal kalsiyum karbonat yapılarına Onkoid adı verilir. Prof. Dr. Levent Gülen

14 Peloid Peloidler ince taneli (0.1 – 0.5 mm) mikrokristalin
karbonatlar olup, belirgin bir iç yapıya sahip değillerdir. Şekilleri çoğunlukla küresel ise de; elipsoidal ve hatta şekilsiz türleri de vardır. Prof. Dr. Levent Gülen

15 Karbonat Kayalarını İsimlendirme
İsim = Bileşen + Çimento Prof. Dr. Levent Gülen

16 Kireçtaşı Sınıflaması (Folk, 1959)
Prof. Dr. Levent Gülen

17

18