EĞİTİM PROGRAMININ TEMEL ÖZELLİKLERİ

... konulu sunumlar: "EĞİTİM PROGRAMININ TEMEL ÖZELLİKLERİ"— Sunum transkripti:

1 EĞİTİM PROGRAMININ TEMEL ÖZELLİKLERİ

2 EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Genel anlamda bireyde davranış değiştirme sürecidir. Eğitim sürecinden geçen kişinin davranışlarında bir değişme olması beklenir. birey davranış süreç yaşantı kültürleme eğitim

3 İNSAN: Birey, diğer bir deyişle insan, biyo-kültürel ve sosyal bit varlıktır. YAŞANTI: Eğitim tanımında yer alan yaşantı, bireyin diğer bireylerle ve çevresiyle etkileşiminin bireyde bıraktığı izlenim olarak tanımlanır.

4 KÜLTÜRLEME: Kültürel değerlerin bireye kazandırılması sürecidir. Kültürleme, bilinçli ya da bilinç dışı, yaygın, kendiliğinden, rastlantısal ve bireysel öğrenmeleri ve bireysel şartlanmaları da kapsar. Zoraki kültürleme Gelişigüzel kültürleme Kasıtlı kültürleme

5 DAVRANIŞ: Organizmanın her hareketidir. Organizmanın etkiye karşı gösterdiği tepki ya da tepkiye karşı gösterdiği etkidir. Eğitim açısından davranışın gözlenebilir, ölçülebilir ve istenilir olması koşulları aranmaktadır. ÖĞRETME: Davranış değişikliğinin okulda planlı ve programlı bir şekilde yapılması sürecidir. Eğitim her yerde ancak öğretim daha çok okulda yapılmaktadır.

6 ÖĞRENME: Yaşantı ürünü, az çok kalıcı izli davranış değişikliğidir. Eğitim süreci çok boyutludur, süreklidir, yaşam boyu devam eder, yaşantılarla kazanılır. Zaman ve yer açısından sınırsızdır. Kültürü oluşturur. Öğrenme etkinliklerini yönlendirmek ya da kılavuzlamak öğretme sürecidir

7 EĞİTİM PROGRAMI: Eğitim literatüründe eğitim programlarının çeşitli tanımları yapılmaktadır. Varış’a göre; eğitim programı, “bir eğitim kurumunun, çocuklar, gençler ve yetişkinler için sağladığı, milli eğitim ve kurumun amaçlarının gerçekleştirilmesine dönük tüm faaliyetleri kapsar

8 Ertürk, eğitim programını “yetişek” olarak nitelemekte ve “geçerli öğrenme yaşantıları düzeni” olarak tanımlamaktadır. Eğitim Programı; “öğrenene, okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneği” olarak tanımlanabilir.

9 Müfredat Programı: Bir dersin ya da derslerin yalnızca ünite ve konularını, bu ünite ve konularla ilgili öğrencilere kazandırılacak hedef ve davranışları, derslerin işlenmesine ilişkin esasları ve değerlendirme biçimlerinin planlandığı programıdır. Eğitim programından daha dar kapsamlı olup, dinamik bir süreç değildir.

10 Öğretim Programı: Okulda yada okul dışında bireye kazandırılması planlanan bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsayan yaşantılar düzeneğidir. Ders Programı: Bir ders süresi içinde planlanan hedeflerin bireye nasıl kazandırılacağını gösteren tüm etkinliklerin yer aldığı bir plandır

11 Örtük Program: Ders içindeki veya dışındaki yaşantılar yolu ile kazandırılan, toplumda baskın olan görüş-ahlaki inanış-değer ve normları yansıtan, resmi (yazılı) programda belirtilen amaç ve faaliyetlerin dışında ortaya çıkan mesaj, etkinlik ve uygulamalardır. Bireylerin yaratıcılık özelliklerini destekleyen gezileri, kulüp faaliyetlerini sportif ve sosyal etkinlikleri vb. içine alır.

12 PROGRAM GELİŞTİRME: Program Geliştirme: Program geliştirme, programın hedef, içerik, öğretme-öğrenme süreci ve değerlendirme öğeleri arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür. Varış’a göre ise program geliştirme, gerek okul içinde ve gerekse okul dışında, Milli Eğitimin ve okulun amaçlarına uygun etkinlikler geliştirmek ve gerçekleştirmek üzere düzenlenen içerik ve etkinliklerin, uygun yöntem, teknik, araç ve gereçler geliştirilmesine yönelmiş koordine çabalarının tümüdür.

13 Eğitimde bu çok kullanılan temel kavramlardan yola çıkarak öğretme sanatını icra etmeden önce işe, planlama ile başlamanın gereği ortaya çıkmaktadır. Eğitimde Planlama; öğretim etkinliklerinin en rasyonel ve düzenli şekilde nasıl yürütüleceğinin önceden ortaya konmasıdır.

14 Öğretim terimi olarak plan, belirli eğitim amaçlarına ve program hedeflerine ulaşmak için öğretim etkinliklerinden hangisinin seçileceği, bunların öğrencilere niçin ve nasıl yaptırılacağını, ne gibi yardımcı ve tamamlayıcı kaynak ve araçların kullanılacağını, elde edilen başarının nasıl değerlendirileceğini önceden tasarlayıp kağıt üzerinde saptamaktır.

15 Planlı ve programlı yapılan bir eğitim öğretim, hem verimli çalışmayı hem de hedefe en kısa yoldan ulaşmayı sağlar. Plan yapmak bir zorunluluk olmanın ötesinde her şeyden önce derse giren öğretmene güven duygusu vermektedir.

16 Öğretim etkinliklerinde planlı çalışmanın yararları
Öğretmenin, eğitim öğretimde neyi niçin ve nasıl okutacağını düşünmesini sağlayarak verimi arttırır Konuların ne zaman ve ne kadar süre içinde işleneceğinin zaman sırasına göre düzenlenmesini sağlar. Öğretmen ve öğrencileri dağınıklıktan kurtarır, onlara güven kazandırır Hedefleri gerçekleştirecek en uygun yöntem, teknik, araç ve gereçlerin seçilmesini, derse hazırlıklı gidilmesini sağlar

17 Öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine göre yetiştirilmesini sağlar.
Eğitim-öğretim etkinliklerinin değerlendirilmesinin sağlam ve güvenilir olmasını sağlar. Öğretmen ve öğrencilere düzenli ve birlikte çalışma alışkanlığı kazandırır Eğitim etkinliklerinde düşünceye açıklık kazandırır.

18 Yıllık Plan: Öğretilecek temel konuları ve her konu için kullanılacak ortalama süreyi içeren bir ana taslaktır. Ünite Planı: Bir öğrenme ünitesi bütünlüğü içinde hazırlanmış kapsamlı ders planıdır. Günlük Plan: Bir günde yapılması planlanan farklı dersler için öğretme-öğrenme etkinliklerinin birlikte tasarlanmasıdır Ders Planı: bir derste işlenecek konu yada konular için öğretme-öğrenme etkinliklerinin tasarlanması.

19 Eğitimde Program Geliştirme Süreci
Program geliştirme, programın hedef, içerik, öğretme-öğrenme süreci ve değerlendirme öğeleri arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür. Program boyutlarından birinde olan bir değişme sistemde yer alan diğer boyutları da etkileme durumundadır Program geliştirme çalışmalarının en önemli yönü, okul ve okul çevresindeki hayatın ve öğrencilerin geliştirilmesini amaç edinmesidir. Program geliştirme, bilimsel dayanakları olan ve teknik süreçlerden yararlanan bir araştırma çabasıdır. Bu nedenle program geliştirme çalışmaları kapsamlı ve sürekli devam eden bir süreçtir.

20 Program Geliştirmeyi Gerekli Kılan Nedenler
Bilgi ve teknolojinin değişmesi Bireylerin gereksinimlerinin değişmesi Eğitim-öğretim kuram, ilke ve uygulamalarının gelişmesi Toplumsal yapı ve işleyişte değişmeler Eğitim programlarının ilk uygulamada yüzde yüz etkili öğrenmeyi sağlama iddiasının olmaması Uluslar arası standartlar

21 Eğitim Programının Temel Öğeleri

22 Program Geliştirme Sürecinde Yer Alan Ögeler
Hedef (Amaç) Niçin? Ölçme Ve Değerlendirme Ne Kadar? Öğretme – Öğrenme Nasıl? İçerik Ne?

23 Hedef Nedir? Hedef; yetiştirilecek bireyde bulunması uygun görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir istendik özelliklerdir. Bu özellikler, bilgileri, becerileri, alışkanlıkları, yetenekleri, tutum ve davranışları kapsar. Amaç; hedefe Ulaşma isteği.

24 Öğrenme etkinliklerinin verimliliğinde hedeflerin belirlenmesi kadar aşamalı olarak sıralanması da önem taşır. Bu nedenle hedefler genel olarak kolaydan zora, basitten karmaşığa, somuttan soyuta doğru sıralanmaktadır. Bu sıralamaya uygun düşecek şekilde hedefler genel olarak uzak hedefler, genel hedefler ve özel hedefler olmak üzere üç düzeyde ele alınır.

25 Uzak Hedefler Ülkenin politik felsefesini yansıtan ve eğitim sistemiyle ulaşılmak istenen genel idealleri kapsayan genel nitelikte belirlenmiş hedeflerdir.” Örneğin; Muasır medeniyetler seviyesine ulaşmak” eğitim alanındaki en önemli hedeflerden biridir. Uzak hedefler, bir ülkenin eğitim felsefisini ve eğitime bakış açısını göstermektedir. Bu nedenle de genel ve özel hedefler eğitimin uzak hedeflerinin gerçekleştirilmesi için yapılandırılmıştır.

26 Genel Hedefler Genel hedefler ; uzak hedeflerin yorumu hatta dökümü olarak tanımlanmaktadır. Genel hedefler, uzak hedeflerin uygulanabilirlik düzeyini artırmak amacıyla hazırlanır. Okulun ve eğitimin genel hedefleri olmak üzere iki gruba ayrılır. Eğitimin genel hedefleri ülkenin örgün ve yaygın eğitim uygulamaları ile ulaşmak istediği tüm hedefler olarak ifade edilebilir. Okulun genel hedefleri ise o okulda yetişecek insan gücünün nitelikleri temel alınarak hazırlanan ve okulun işlevselliğini gösteren hedefler olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla “eğitimin genel hedefleri eğitim felsefesini, okulun genel hedefleri ise eğitim felsefesine ek olarak okulun işlevselliğini (işgörüsünü) yansıtır.

27 Özel Hedefler Öğretim kademelerine göre, bir disiplin ya da çalışma alanında, program, ders, ünite gibi öğretim aşamaları ile öğrenciye kazandırılması uygun bulunan bilgi, beceri, yetenek, ilgi ,tutum ve alışkanlıkları kapsayan hedeflerdir. Okulun amaçları, dersin amaçları ve konunun amaçları bu grupta yer alır.

28 Okulun Amaçları: Bu amaçlar okul türüne göre farklılık gösteren amaçlardır. Örneğin bir genel lisenin asıl amacı öğrencileri üniversiteye hazırlamak iken bir endüstri meslek lisesinin asıl amacı öğrencilere belirli bir mesleğin gerektirdiği bilgi ve becerileri kazandırmaktır. Dersin Amaçları: Herhangi bir dersin eğitsel açıdan ulaşmak istediği hedeflerdir. Konunun Amaçları: Herhangi bir dersin bir konusunun ve belli bir kursun amaçları bu türden amaçlardır.

29 Eğitim Hedeflerinin Sınıflandırılması
Hedeflerin aşamalı sınıflaması üç alanda yapılmaktadır. Bu alanlar; Bilişsel Alan, Duyuşsal Alan ve Devinişsel (Psiko-motor) alandır.

30 Bilişsel Alan Bilgiyi tanıma, hatırlama, onun üzerine akıl yürütme, kavramlar, genellemeler, kuramlar ve bunları denetleme aşamalarından oluşur. Yani, zihinsel öğrenmelerin çoğunlukta olduğu ve zihinsel yetilerin geliştirildiği alandır. Bu alanın alt basamakları; bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirmedir.

31 Bloom Taksonomisine Göre Bilişsel Alan Basamakları
Değerlendirme: Bu düzeydeki davranışlar daha çok bir olayın, bir durumun yada bir ürünün niteliği hakkında belirli ölçütler kullanarak bir değer yargısına ulaşılması gibi davranışları içerir. Sentez: Belirli fikir yada öğeleri bir takım ilişki ve kurallara göre bir araya getirip bir bütüne, bir genellemeye, bir kurama ulaşma şeklindeki davranışları kapsar. Analiz: Bir bütün yada sistemi öğelerine ayırmak, öğeler arasındaki ilişkileri belirlemek. Bütün yada sistemle ilgili özellikleri, kuram ve ilkeleri bilmek. Uygulama: Uygulama düzeyindeki davranışlar daha önce öğrenilen kavramların, ilkelerin, kuramların yeni durumlarda kullanılması ile ilgilidir. Kavrama: Kavrama düzeyi bir öğrencinin daha önce öğrendiklerini kullanarak yeni bir bilgi üretmesiyle ilgilidir. Bilgi: Bilgi düzeyindeki bir davranış, ezber öğrenmeyi içerir ve olgular, ilkeler ve terimlerin hatırlanmasını gerektirir.

32 BİLGİ Bu basamak bir kişinin herhangi bir nesne ve olgu ile ilgili özellikleri görünce tanıması, sorunca söylemesi yada ezberden aynen tekrar etmesi gibi öğrenmeleri kapsar. Bu basamakta hedef ifadeleri bilgisi (kavramlar, olgular, araç ve gereçler, sıralama, sınıflama, ölçütler, yöntemler, ilke ve genellemeler, kuram ve yapılar) hatırlayabilme, tanıyabilme gibi ifadeler ile biter. Örneğin,“Vücudumuzu Tanıyalım” ünitesinde geçen belli başlı kavramlar bilgisi, sosyal bilgiler dersiyle ilgili belli başlı ilkeler bilgisi, Osmanlı Devleti ile ilgili belli başlı olguların kronolojik sırasını hatırlayabilme.

33 KAVRAMA Kavrama düzeyinde öğrencinin bilgi basamağında öğrendiklerini özümsemesi, kendine mal etmesi, anlamını kavrayabilmesi söz konusudur. Verilen bir bilgiyi başka bir bilgi formuna çevirme, gerekçe göstererek açıklama, neden-sonuç ilişkisi kurma, kendi cümleleri ile özetleme, özgün bir örnek verme, yorumlama ve kestirme vardır. Kavrama basamağında hedef ifadeleri açıklayabilme, yorumlayabilme gibi eylemsiler ile biter. Örneğin, Türkçe dersinde okuduğu bir metni anlayabilme, okuduğu metnin ana fikrini söyleyebilme, verilen bir bilgiyi grafikle ifade edebilme, İngilizce dersinde pasif cümleleri, aktif cümlelere çevirebilme, fen bilgisi dersinde deneyin sonucunu kestirme gibi.

34 UYGULAMA Bu basamakta öğrencinin daha önceki basamaklarda kazandığı öğrenmelere dayalı olarak yeni bir problemi çözmesi, problemi çözerken de bir takım ilke ve yöntemleri kullanması istenir. Bu düzeyde hedef yazarken hedef cümlesinin sonuna “problem çözebilme, ilkeleri yada yöntemleri kullanabilme” gibi ifadelerden biri getirilir. Örneğin, matematik dersinde dört işlem gerektiren problemleri çözebilme, dilbilgisi kurallarına uygun cümleler yazabilme.

35 ANALİZ Analiz basamağı bir bütünü onu oluşturan öğelerine ayırma, öğeler arasındaki ilişkileri belirleyebilme gibi öğrenmeleri içerir. Örneğin, Türkçe dersinde verilen bir cümleyi öğelerine ayırabilme, kimya dersinde basit birleşikler arasındaki ilişkiyi belirleyebilme.

36 SENTEZ Sentez parçalardan bir bütün oluşturma işlemidir.
Sentez düzeyinde oluşturulan bütünün yeni olması, özgün bir ürün ortaya konulması büyük önem taşır. Bu basamakta yer alan hedeflere örnek olarak; kurallarına uygun bir kompozisyon yazabilme, ölçme ve değerlendirme dersinde yeni bir ölçme tekniği geliştirebilme, özel öğretim yöntemleri dersinde yeni bir öğrenme modeli oluşturabilme gibi hedef ifadelerini verebiliriz.

37 DEĞERLENDİRME Bu düzeyinde bir ürünü bir ölçütle karşılaştırarak yargıda bulunma, eleştirme ve değerlendirme vardır. Örneğin, verilen edebi bir metni, böyle bir metinde bulunması gerekli özelliklere göre eleştirebilme, Atatürk ilke ve inkılaplarının ülkemiz açısından önemini değerlendirebilme.

38 DUYUŞSAL ALAN İlgi, tutum ve değerlerle ilgili duygu ve eğilimlerden oluşur. Duyuşsal alan davranışları, öğrencilerin belirli tercihler yapma, bir şeyden hoşlanma yada hoşlanmama, bir durumu sahiplenme yada kaçınma eğilimleri olarak tanımlanır. Bu alanda bireyin özellikleri ön plandadır. Duyuşsal alan, alma, tepkide bulunma, değer verme, örgütleme ve kişilik haline getirme basamaklarından oluşur.

39 Duyuşsal Alan Basamakları
Bir Değerler Bütünüyle Nitelenmişlik: Özümsenen değerlerle tutarlı bir yaşam felsefesi yada dünya görüşü geliştirme. Örgütleme: Farklı değerleri tutarlı bir değerler sistemi oluşturacak şekilde örgütleme. Değer Verme: Bir davranış, olay yada olguya değer verme, bir değeri diğerlerine tercih etme ve bir değere kendini adama. Tepkide Bulunma: Belirli uyarıcılarla ilgilenme, onlara belli biçimlerde tepkilerde bulunma. Alma: Belirli bir fikir, olay yada uyarıcıya dikkat çekme, bunlara karşı hoşgörülü olma ve belirli uyarıcıları diğerlerinden ayırarak seçme.

40 Alma Belirli bir olay ya da uyarıcının farkında olma (örneğin, okul ve sınıf kurallarının farkında olma), belirli bir davranışı yapma eğilimi gösterme (örneğin, farklı düşüncedeki kişileri dinlemeye dönüklük) ve uyarıcılar arasından bazılarını seçme (örneğin, TV programlarını seçmede dikkatli oluş) eğilimlerinden oluşur.

41 Tepkide Bulunma Kişilerin bazı uyarıcılara bilinçli tepkiler göstermesi (örneğin, okul ve sınıf kurallarına uymaya razı oluş) zorlama olmaksızın gönüllü bir şekilde bir şey yapmaya istekli olması (örneğin, okul kulüp faaliyetlerinde çalışmaya istekli oluş).

42 Değer Verme Değer verme basamağı bir değeri kabullenme, kendini ona adama ile ilgili öğrenmeleri içerir. Örneğin, ders araçlarını korumayı takdir ediş, her türlü eleştiriye açık oluş, sınıfı temiz tutmayı kendine iş ediniş.

43 Örgütleme Bu düzeyde bir değeri kavramsallaştırma ve yeni bir değer sistemi oluşturma vardır. Örneğin, sınıf kurallarına uymaya kararlı oluş, okulda mutlu ve sevilen bir kişi olmak için çaba göstermede kararlılık.

44 Bir Değerler Bütünüyle Nitelenmişlik
Bu düzeyde bir kişinin herhangi bir davranışı her zaman ve her durumda göstereceğini, bir yaşam felsefesi olarak onu benimsediğini belirtir. Örneğin, yasalara her zaman saygılı olmayı bir alışkanlık haline getiriş, tüm insanları seven bir kişiliğe sahip oluş.

45 DEVİNİŞSEL (PSİKO-MOTOR) ALAN
Devinişsel alan, zihin ve kas koordinasyonunu gerektiren becerilerin baskın olduğu alandır. Organların tek tek ve toplu hareketleriyle ilgili becerileri kapsar. Bu alanda beceriler ön plandadır. Devinişsel alanın alt basamakları, algılama, kurulma, kılavuzla yapma, mekanikleşme, beceri haline getirme, uyum(duruma uydurma) ve yaratmadır.

46 Devinişsel (Psiko-motor) Alan Basamakları
Yaratma: Yeni, orijinal bir ürün ortaya koyma. Uyum: Önceden kazanılan becerileri yeni durumlarda kullanma. Dışa Vuruk Faaliyet: Karmaşık bir beceriyi kolayca, en az zaman ve enerji harcayarak yapma. Fizik Kabiliyet: Bir beceriyi kendi başına hiç kimseden yardım almadan istenilen düzeyde yapma. Kılavuzlaşmış Faaliyet: Bir beceriyi, önce beceriyi yapan başka bir kişiyi taklit ederek ve daha sonra da kendisinin yapması. Kuruluş: Bir motor hareket için zihinsel, bedensel ve duygusal yönden hazır olma. Duyuşsal Uyarılma: Bir becerinin nasıl yapıldığını izleme, hareketlerin farkına varma.

47 Duyuşsal Uyarılma Bu basamakta kişi doğru becerinin nasıl yapıldığını dikkatlice izler. Örneğin, beden eğitimi dersinde bir takla hareketinin nasıl yapıldığını öğretmeni izleyerek öğrenmesi, hareketlerin farkına varması.

48 Kuruluş Bu basamakta kişi bir beceriyi yapmak için fiziksel ve zihinsel olarak hazır hale geçer. Örneğin, takla hareketini yapmak için vücudu hazır hale getirme, konsantre olma.

49 Kılavuzlaşmış Faaliyet
Kişinin bir beceriyi öğretmen ile beraber, onun denetiminde ve ondan yardım alarak yapması. Örneğin, takla hareketini öğretmenden yardım alarak yapma.

50 Fizik Kabiliyet Kişinin bir beceriyi örneğin takla hareketini kimseden yardım almadan kendi başına yapması.

51 Dışa Vuruk Faaliyet Kişinin bir beceriyi kendi başına istenilen nitelik ve sürede yapması. Örneğin, takla hareketini daha az zaman ve enerji harcayarak, istenilen nitelikte ve zamanda yapması.

52 Uyum Öğrenilen becerinin yeni bir durumda kullanılması.
Örneğin, öğrenilen takla hareketlerini birleştirilerek yapılması ya da takla hareketinin kasa üzerinde tekrarlanması.

53 Yaratma Burada yeni bir ürün ortaya koyma ağırlık taşır.
Örneğin, öğrendiğinden daha özgün, kendine has bir stilde takla hareketini gerçekleştirmek.