AYAK-AYAKBİLEĞİ BİOMEKANİĞİ

... konulu sunumlar: "AYAK-AYAKBİLEĞİ BİOMEKANİĞİ"— Sunum transkripti:

1 AYAK-AYAKBİLEĞİ BİOMEKANİĞİ

2 Ayak yapılarının fonksiyonu;
Stabilite Destek Şok absorbe Adaptasyon Kuvvet dağılımı İleri hareket

3 Distal tibiofibular eklem :
Eklem yüzü: incissura fibularis- fibulanın distal ucu arasındadır. Eklem tipi: Syndesmosis

4 Talocrural eklem; Tibia ve fibulanın distali ile talus arasındaki eklem Hareketleri: talusun ant. ve post. gliding’i ile dorsi ve plantar fleksiyon İstirahat pozisyonu: 10º plantar flek. Kilitli pozisyonu: full dorsi flek.

5 Artrokinematik hareketler
Talocrural eklemde: dorsi fleksiyon ile talusta post. gliding Plantar fleksiyon ile anterior gliding

6 Ayak yapıları(eklemleri)
Subtalar Midtarsal MTP PIP DIP

7 Subtalar eklem: Talusun inferioru, calcaneusun superioru arasındadır.
Hareketi: inversiyon-eversiyon

8 Midtarsal eklem(Chopart):
Talonavikular-calcaneocuboid eklemdir Ayağı ön ve arka ayak olarak 2’ye ayırır Dengenin sağlanmasında ve stabilitede önemli Subtalar eklemle birlikte çalışır. Arka ayakta inv., ever. olurken ön ayağın yere temasını sağlar. Hareketleri: kayma ve rotasyon yapılabilir.

9 Tarsometatarsal eklem(Lisfrank)
Medialde 1.,2. ve 3. metatarslar ile ilk 3 cuneiform kemik arasında Lateralde ise 4. ve 5. metatarsler ile cuboid kemik arasındadır Fonksiyonu: stabilite

10 Metatarsophalangeal eklemler:
Metatars başları ile falankslar arasındadır. Fleksiyon, ekstansiyon ve çok az rotasyon Streslere açık bir eklemdir. Sıklıkla subluksasyonlar meydana gelir.

11 Proksimal ve distal phalangeal eklemler:
Menteşe tip özelliktedir. Fleksiyon - Ekstansiyon

12 Ayak arkları; 1- Medial longitudinal ark 2- Lateral longitudinal ark
3- Transvers ark

13 Medial longitudinal ark:
Apeks: Navikula Yüksekliği: 15-18mm

14 Lateral longitudinal ark:
Apeksi: Cuboid Yüksekliği: 3-5mm.

15 Transvers ark: 3 bölümden meydana gelmiştir:
1- Anterior transvers ark; 1. ve 5. metatars başları arasında 2- Mid transvers ark: 3 cuneiform ve cuboid kemik tarafından oluşturulur 3- Posterior transvers ark: Cuboid ve navikula arasında

16 Arkların fonksiyonu: Bu arklar, plantar fasianın, plantar kasların ve bağların fonksiyonu ile korunur. Bağlar ayağa yük binmesi ile gerilir. Vücut ağırlığı sınırlı bir yüzey tarafından desteklenir. Ayağın plantar yüzeyindeki damar ve sinirler korunur.

17 Ayak tabanındaki yük dağılımı:
Ayağa ağırlık binip, statik olarak durulduğunda her iki ekstremiteden eşit şekilde geçer(%50, %50). Tibiadan yüklerin 5/6’sı Fibuladan 1/6’sı geçer. Calcaneustan yüklerin %60’ı, Metatars başlarından %40’ı geçer. Metatarslardan geçen yüklerin 1/3’ü 1. Metatarsta, 2/3’ü diğer metatarslardan geçer.

18 Ayak ayakbileği kas dinamiği

19 Dorsi fleksiyon yaptıran kaslar:
M. Tibialis anterior, M. Ekstansör digitorum longus, M. Ekstansör hallusis longus M. Pereneus longus - brevis

20 Plantar fleksiyon yaptıran kaslar:
M. Gastrocnemius M. soleus M. Tibialis posterior M. Fleksör digitorum longus

21 İnvertör kaslar; M. Tibialis posterior
M. Tibialis anterior (ayağı dorsi fleksiyonda iken inversiyona götürür.)

22 Evertör kaslar: M. Peroneus longus
M. Peroneus brevis, primer olarak fonksiyonları dorsi fleksiyonda eversiyon

23 AYAKBİLEĞİ BAĞ YARALANMALARINDA FİZYOTERAPİ

24

25 Lateral kollateral ligamentler
Ant. Talofibular Lig.(ATFL) Calcaneofibular Lig. (CFL) Post. Talofibuler Lig. (PTFL)

26 Yaralanma Plantar fleksiyon ve inversiyonda meydana gelir Sırasıyla
ATFL CFL ve PTFL yaralanır

27 Risk Faktörleri Intrinsik Faktörler İleri yaş
İyi tedavi edilmemiş önceki yaralanmalar Kuvvet dengesizliği Fleksibilitedeki yetersizlik Pes planus gibi alt ekstremite deformiteleri

28 Extrinsik Faktörler Uygunsuz ayakkabı Uygun olmayan alan
Ortam sıcaklığı

29 Grade Bulgu ve semptomlar Grade I Grade II Grade III
Hafif hassasiyet, ödem ve ağrı Minimal fonksiyonel kayıp Stabilite normal Grade II Orta şiddette ağrıödem Orta şiddette ekimoz Lateral yapılrda hassasiyet NEH ve fonksiyonda kayıp Hafif instabilite Grade III Ciddi ödem, ekimoz Şiddetl, ağrı Ciddi hareket ve fonksiyon kaybı Tam instabilite

30

31 Değerlendirme Hikaye Ağrı Palpasyon Gözlem Ne zaman ? Nasıl? Nerde?
Önceden geçirilmiş yaralanma? Ağrı Palpasyon Hassasiyet Ödem Gözlem Ekimoz- ödem Çevre ölçümü Volümetrik ölçüm

32 NEH Kas kuvveti Kısalıklar Radyografik inceleme MRI
Isokinetic testtler Manuel kas teti Kısalıklar Radyografik inceleme MRI

33 Özel testler Ant. Çekmece Testi ATFL Talar Tilt Test CFL

34 Tedavi Konservatif Cerrahi

35 Faz I Faz II Faz III

36 Faz I amaçlar Ağrı Ödem Yaralan yapıları koruma

37 Fizyoterapi Faz I PRICE Protect Rest Ice Compression Elevation EFA

38 Faz I Kuvvetlendirme egzersizleri Izometrik egzersizler

39 Koruma ayak bileği ortezleri

40 Faz II Amaç Tam NEH kazanmak

41 Faz II NEH egzersizleri Germe egzersizleri Kuvvetlendirme egzersizleri
Alfabe egz. Aktif DF-PF Germe egzersizleri Gastrokinemius Soleus Kuvvetlendirme egzersizleri Peroneus longus-brevis Derin friksiyon masajı EFA

42 Faz III Amaç Kassal kuvveti arttırmak Fleksibiliteyi sağlamak
Proprioseptif duyuyu restore etmek

43

44 AYAK ve AYAK BİLEĞİ DEFORMİTELERİ

45 Ayakbileği ekleminde ekin;
Dorsi fleksiyon hareketinde kısıtlanma Ön ayağın devamlı plantar fleksyonu Halluksun medialinde ve 2.,3.,4., metatars başlarının altında nasırlar gelişir.

46 Ayakbileği ekleminde ekin;

47 Ayakbileği ekleminde ekin;

48 Pesplanus: Medial arkın çökmesi Ayak tabanındaki yük dağılımı değişir.
Ağrı ayakta başlar proksimal segmentlere kadar çıkar. Not: Yeni doğanda pes planus vardır ancak 5-6 yaşından sonra ark gelişir.

49 Pes cavus: Konjenital/sonradan olabilir. Patolojiktir.
Medial ark çok yükselir Plantar fasia kısalır Parmaklar çekiç parmak görünümündedir. Çok ağrılıdır. Ayağa ağırlık verilinde ayak 3 noktadan yere temas eder. Bu bölgelerde nasır oluşur. Proksimal eklemlere yayılan ağrılar olur.

50 Pes ekinovarus Ayağın lateral arkı boyunca konveksite, medial arkı boyunca konkavite gösterir Ayağın dış kenarına basarak yürürler Talusun navikula ve calcaneus ile açısal ilişkisi bozulmuştur. Deformitenin 3 komponenti vardır; 1- ayakbileğinin ekin pozisyonu 2- subtalar eklemin inversiyonu 3- ön ayağın adduksiyonu

51 Pes ekinovarus Nedenleri: 1- Genetik 2- İntrauterin ayak pozisyonu

52 Pes ekinovarus Ayağın tüm lateral kenarı boyunca nasır oluşur.
Yürüyüş bozulur Deformite ilerleyicidir.

53 Hallux valgus: Başparmağın MTP eklemden itibaren add.’a gitmesi
Oluş sebepleri: 1- abd.-add. kas dengesizlikleri 2- Yüksek topuklu ve sivri burunlu ayakkabı giyimi 3- ön ayak açılarında normalden sapmalar

54 Hallux valgus: 1. MT ağrılıdır. MT başı yanında kızarıklık ve ağrı

55 Çekiç parmak Parmaklar MTP eklemden itibaren hiper ekstansiyonda, İP eklemden fleksiyondadır Ayakkabıyla temas eden yüzeylerde nasırlar görülür.

56 Metatarsus adduktus: Ayak tarsometatarsal eklemden itibaren adduksiyondadır.

57 AYAK ve AYAK BİLEĞİ PROBLEMLERİ

58 Aşil tendiniti: Tendonun dejeneratif hastalığına peritonon da inflamatuar bir yanıt oluşmasıdır. En belirgin semptom aşil tendonunda ağrı ve duyarlık olmasıdır. Yürmede ve merdiven inip çıkmada zorluktan yakınma sıkça görülür.

59 Hasta anemnez verirken ağrının olduğu sırada bir ses duyduğunda bahsederse o zaman aşil tendonunda kısmi veya tam bir yırtık düşünülebilir. Aşil tendonunun kalkaneusa yapışma yerinin 5-6 cm yukarısında, şişlik ve duyarlık olması, Aşil tendonunun çok sert ve ayak bileğinin dorsifleksiyonunda 90 dereceye zorlukla gelmesi, tendon boyunca palpe edilebilen bir defekt yırtığı düşündürür.

60 Tedavide başlangıçta ağrı ve duyarlılık azaltılmaya çalışılır.
Bu amaçla istirahat, soğuk uygulama ve NSAİİ kullanılabilir. Topuğun yükseltilmesi tendona binen yükü azaltacağı için uygulanması önerilir.

61 Kronik devrede elektrik stimülasyon ve ultrason tedavileri ve egzersizin birlikte uygulandığı protokoller uygulanır Terapötik egzersizler kuvvet, dayanıklılık ve esneklik hedeflenmeli Tendonun tam yırtığı düşünüldüğünde cerrahi konsültasyon yapılmalıdır

62 Metatarsalji; Metatars kemiklerinin başlarının bulunduğu ayağın plantar yüzündeki ağrıdır. Primer ve sekonder olabilir. Metatarsların başlarında iç veya dış kaynaklı biyomekanik sorunların sonucunda yükün artmasına bağlı olarak oluşur.

63 NEDENLERİ Ayakta aşırı pronasyon deformitesi,
yüksek topuklu veya sivri uçlu ayakkabı giymek, destek yapısı kötü ayakkabı giymek, obezite, pes planus

64 Belirtileri Özellikle yürürken ayağın ön tarafındaki ağrı ile karakterizedir. Hastalar “yürürken ayakkabımın içinde sanki çakıl var “ diyerek ağrılarını ifade ederler. Fizik muayenede ayak hem yük taşırken hem de ağırlıksız olarak değerlendirilir. Ayakta şişlik, kitle ve nasır yönünden inceleme yapılır. Nasırlar aşırı yük binmenin tipik belirtileridir.

65 Değerlendirme Ayak parmakları muayenesinde 2. metatarsalın uzun 1. metatarsalın kısa olması (Morton Ayağı) değerlendirilmelidir. Bu durumda 2. metatarsal normalin üzerinde yük taşımak durumunda kalır.

66 Değerlendirme Metatarsal arkın değerlendirilmesi yapılmalı ve çökme varsa buna eşlik eden parmak deformiteleri gözden geçirilmelidir Ayağın arka kısmı varus/valgus deformiteleri yönünden değerlendirilmelidir

67 Tedavide Başlangıçta ağrının azaltılması amacı ile analjezik ve antiinflamatuar ilaçlar kullanılır Ayakkabı düzenlenmesi ve ortotikler özellikle önemlidir Metatars başı yastıkçıkları, tabanlıklar ve destekler ayağın durumuna göre verilebilir Postür bozuklukları var ise bunlar düzeltilmeye çalışılır Ayak kaslarının kuvvetlendirilmesi çalışmaları yapılır

68 Tarsal Tünel Sendromu;
Tibial sinir veya dallarının fleksör retinaculum altında sıkışması sonucu oluşan bir tuzak nöropatisidir. Diğer tuzak nöropatileri ile karşılaştırıldığında tarsal tünel sendromu oldukça ender görülür

69 Nedenleri Travma ve post-travmatik değişiklikler,
lezyonların kompresyonu, sistemik hastalıklar, eklem yapısı veya deformitesi ile ilişkili biyomekanik nedenler

70 Belirtiler: Hastalar genellikle ayak tabanında ağrı ve paresteziden yakınırlar. Ağrı yanıcı tarzda olabilir, kramp veya ayak tabanında sertlik hissedilmesi de görülen yakınmalardır. Semptomlar uzun süre ayakta durmak veya yürümekle artar. Tarsal tünel sendromu genellikle tek taraflıdır.

71 Değerlendirme Fizik muayenede Tinel testi kullanılır.
Tibial sinir üzerine vurmakla tibial sinir boyunca ağrı ve parestezi bulguları oluşturulur. Baş parmağın ekstansiyonu ve ayak bileğinin pasif eversiyonu ile de semptomlar oluşturulabilir. İlgili tibial sinir dallarının duyu muayenesinde azalma saptanabilir. İlerlemiş olgularda kaslarda atrofi gözlemlenebilir.

72 Tedavide Eğer biyomekanik olarak ayakta bir bozukluk varsa ortezlerle düzeltilmelidir. Fizik tedavi modaliteleri uygulanabilir (ultrason, iyontoforez gibi). Egzersizler germe ve kuvvetlendirme egzersizleri şeklinde düzenlenebilir.

73 Plantar Fasciitis; Plantar fasya medial kalkaneal tuberesitastan başlayarak metatars kemiklerinin başlarına ayrı ayrı yapışan çok katlı fibröz bir yapıdır. Plantar fasciitis fasyanın özellikle kalkaneusa yapışma yerinde tekrarlayan mikrotravmalar sonucu oluşan bir aşırı kullanım yaralanmasıdır.

74 Plantar Fasciitis; Sporcularda özellikle koşucularda görülür
Sporcu olmayan kişilerde ise uzun süreli sert zeminde yürüme, ayakta durma veya merdiven çıkma sonrasında görülür Pes planus, pes cavus ve ayakta bulunan arkların sert oluşu ve kötü ayakkabı bu duruma katkıda bulunan olaylardır

75 Hastalar ayakların altında özellikle plantar fasyanın kalkaneusa yapıştığı yerde şiddetli ağrıdan yakınırlar. Ağrı genellikle ayakta dururken veya sabah uyandığında ilk adımlarda veya uzun süreli oturmayı takiben kalkıp adım atarken şiddetlidir. Antrenmanın başlangıcında şiddetli iken egzersiz yaptıkça ağrı azalır.

76 Tedavide ilk dönemde istirahat, Soğuk uygulama bandaj uygulanabilir Soğuk uygulama özellikle akşamları kişi eve geldiğinde buz masajı şeklinde uygulanırsa çok yararlı olabilir

77 Rehabilitasyon programı plantar fasyanın germe ve kuvvetlendirilmesine hedeflenmelidir
Gastro-soleus, quadriceps, hamstring, ve kalça fleksör ve ekstansörleri de bu programın devamında ele alınmalıdır Uygun ayakkabı ve ortotikler ayakta bulunan patolojileri düzeltmek için gereklidir