Maliye Müfettiş Yardımcıları Yetiştirme Çalışmaları

... konulu sunumlar: "Maliye Müfettiş Yardımcıları Yetiştirme Çalışmaları"— Sunum transkripti:

1 Maliye Müfettiş Yardımcıları Yetiştirme Çalışmaları
KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU Maliye Müfettiş Yardımcıları Yetiştirme Çalışmaları Hazırlayan Yönetenler Burak BAĞLAR Kürşat ÖZGÜLER Ersan GÜNDEŞLİ

2 1-TARİHÇE Kamu mali yönetim sistemimiz 1927 yılında çıkarılan 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunuyla düzenlenmiş, söz konusu Kanun az sayıda değişiklikle uzun yıllar yürürlükte kalmış ve kamu mali yönetimini düzenleyen temel kanun olma niteliğini sürdürmüştür. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu tarihinde kanunlaşarak 1050 sayılı kanunun yerini almıştır.

3 Genel Gerekçe Bütçe kapsamının genişletilmesi suretiyle bütçe hakkının en iyi şekilde kullanılması Genel ve Katma Bütçeden Merkezi Yönetim Bütçesine geçilmesi Döner Sermaye ve Fon Bütçelerinin ilgili idare bütçesine dahil edilmesi Mahalli İdareler Bütçesi ve Sosyal Güvenlik Kurumları Bütçesinin TBMM’nin bilgisine sunulması Bütçe hazırlama ve uygulama sürecinde etkinliğin arttırılması Çok Yıllı Bütçeleme Sistemine geçilmesi Stratejik Plan-Performans Program, OVP-OVMP-Kalkınma Planları çerçevesinde Performans Esaslı Bütçeleme Sisteminin benimsenmesi

4 Genel Gerekçe Malî yönetimde mali saydamlığın sağlanması
Faaliyet raporları Sağlıklı bir hesap verme mekanizması ile harcama sürecinde yetki-sorumluluk dengesinin yeniden kurulması Kusursuz Sorumluluk harcama sürecinde görevleriyle sınırlı sorumluluk

5 Genel Gerekçe Etkin bir İç Kontrol Sistemi
İç kontrol sistemi ile harcama öncesi kontrol ve harcama sonrası iç denetim ilgili kamu idarelerine devredilmesi Vize uygulamalarının kalkması (Maliye Bakanlığının yetkisi) Kamuda aynı Muhasebe Sisteminin kullanılması zorunlu hale getirilmiştir.

6 2-GENEL HÜKÜMLER KAMU KAYNAĞININ KULLANILMASININ GENEL ESASLARI
AMAÇ, KAPSAM VE TANIMLAR KAMU MALİYESİ KAMU KAYNAĞININ KULLANILMASININ GENEL ESASLARI

7 Kanunun Amacı Kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda 1. Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, 2. Hesap verebilirliği, 3. Malî saydamlığı, sağlamak üzere; Kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, Kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, Tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını, Malî kontrolü, düzenlemektir.

8 sosyal güvenlik kurumları
Kanunun Kapsamı GENEL YÖNETİM MERKEZİ YÖNETİM sosyal güvenlik kurumları Mahalli İdareler

9 Kanunun Kapsamı Genel Yönetim Merkezi Yönetim Bütçesi
Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri (I Sayılı Cetvel) Özel Bütçeli İdareler (II Sayılı Cetvel) Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar (III Sayılı Cetvel) Sosyal Güvenlik Kurumları (IV Sayılı Cetvel) Sosyal Güvenlik Kurumu Türkiye İş Kurumu Gn. Müd. Mahalli İdareler Bütçesi Belediyeler İl Özel İdareler Mahalli İdareler ve Birlikler

10 Kanunun Kapsamı Dışındaki
Kamu Kurumları Kamu İktisadi Teşebbüsleri Belediye İktisadi Teşebbüsleri T.C. Merkez Bankası Özel hukuk hükümleri çerçevesinde kurulmuş, sermayesinin tamamı veya bir kısmı Devlete ait kamu şirketleri Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Kamu görevi veya hizmeti yürüten vakıf ve dernekler

11 İstisnalar Avrupa Birliği fonları ile yurt içi ve yurt dışından kamu idarelerine sağlanan kaynakların kullanımı ve kontrolünde uluslararası anlaşmaların hükümleri geçerlidir. Uluslararası anlaşmalarda buna yönelik bir hüküm yoksa Avrupa Birliği fonları da 5018 sayılı Kanuna tabidir.

12 İstisnalar 2) Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar, bu Kanunun sadece tanımlar, mali saydamlık, hesap verme sorumluluğu, bütçe türleri ve kapsamı, merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması, sunulması ve görüşülmesi, kamu yatırım projeleri, kesin hesap kanunu, genel uygunluk bildirimi, taşınır ve taşınmaz işlemleri, taşınmaz tahsisi, mal yönetimindeki etkinlik, kamu hesapları ve mali istatistikler, dış denetim, kamu idarelerinin sorumluluğu ve kurumlardan alınacak hasılat payı ile ilgili hükümlerin yer aldığı 3, 7, 8, 12, 15, 17, 18, 19, 25, 42, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 68, 76 ve 78’ıncı maddelerine tâbidir.

13 Tanımlar Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Uluslararası sınıflandırmalara göre belirlenmiş olan, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idareleri. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri.

14 Tanımlar Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri: Devlet tüzel kişiliğine dahil olan ve bu Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kamu idareleridir. Genel bütçeli kuruluşlar; tek bir tüzel kişilik dahilinde, aynı nakit idaresi kapsamında, kendilerine has mal varlığı ve geliri olmayan, hazine birliği ilkesi kapsamında yer alan idareler olarak varlığını sürdürmektedir. Özel bütçe kapsamındaki kamu idareleri: Bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer alan her bir kamu idareleridir. Her birinin ayrı tüzel kişiliği bulunmaktadır.

15 Tanımlar Düzenleyici ve denetleyici kurumlar: Bu Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan kurumlar. Sosyal güvenlik kurumları: Sosyal güvenlik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan ve bu Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan kamu kurumlarıdır. Mahallî idare: Yetkileri belirli bir coğrafi alan ve hizmetlerle sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren belediye, il özel idaresi ile bunlara bağlı veya bunların kurdukları veya üye oldukları birlik ve idareler.  

16 Tanımlar Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belge. Kamu kaynakları: Borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerler. Kamu gideri: Kanunlarına dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlarının iskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderler Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belge. Kamu kaynakları: Borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dahil  kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerler. Kamu gideri: Kanunlarına dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlarının iskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderler

17 Tanımlar Kamu geliri: Kanunlarına dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilen her türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma araçlarının primli satışı suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri, alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirler. Özel gelir: Genel bütçe kapsamındaki idarelerin kamu görevi ve hizmeti dışında ilgili kanunlarında belirtilen faaliyetlerinden ve fiyatlandırılabilir nitelikteki mal ve hizmet teslimlerinden sağlanan ve genel bütçede gösterilen gelirler. Harcama birimi: Kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birimi

18 Tanımlar Üst yönetici: Bakanlıklarda müsteşar (MSB hariç) diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı Harcama yetkilisi: Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi Gerçekleştirme görevlisi: Harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal ve hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanmasını sağlayan görevliler Muhasebe yetkilisi: Gelirlerin tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm mali işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanmasını yapan görevliler.

19 Kamu Maliyesi Gelirlerin toplanması, Harcamaların yapılması,
Açıkların finansmanı, Kamunun varlık ve borçları ile Diğer yükümlülüklerinin yönetimini kapsar. Kamu maliyesi, merkezden ve yerinden yönetim esaslarına göre yürütülür. Kamu Mali Yönetimi Mali Kontrol

20 Hazine Birliği Hazine birliği; devletin her türlü gelirinin Hazine havuzunda toplanması ve bütün giderlerinin bu havuzdan ödenmesidir. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir, gider, tahsilat, ödeme, nakit planlaması ve borç yönetimi Hazine birliğini sağlayacak şekilde yürütülür. Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin tüm gelirleri Hazine veznelerine girer, giderleri bu veznelerden ödenir. Bu idareler özel vezne açamaz.

21 Kamu Kaynağının Kullanılmasının Genel Esasları
HESAP VERME SORUMLULUĞU STRATEJİK PLANLAMA VE PERFORMANS ESASLI BÜTÇELEME MALİ SAYDAMLIK

22 bömöç Mali Saydamlık Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında denetimin sağlanması amacıyla kamuoyu zamanında bilgilendirilmesidir. Bu amaçla; Görev, yetki ve sorumlulukların açık olarak tanımlanması, Hükümet politikaları, kalkınma planları, yıllık programlar, stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması, yetkili organlarda görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları ile raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması, Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından sağlanan teşvik ve desteklemelerin bir yılı geçmemek üzere belirli dönemler itibarıyla kamuoyuna açıklanması, Kamu hesaplarının standart bir muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir muhasebe düzenine göre oluşturulması Zorunludur.

23 Hesap Verme Sorumluluğu
Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.

24 Hesap Verme Sorumluluğu
bömöç Hesap Verme Sorumluluğu BAKANLAR; Hükümet politikasının uygulanmasından, Stratejik planların hazırlanmasından ve uygulanmasından, Bütçelerin hazırlanmasından ve uygulanmasından, Diğer bakanlıklarla işbirliğinin ve koordinasyonun sağlanmasından Her mali yılın ilk ayı kamuoyunun bilgilendirilmesinden sorumludurlar. (Siyasi sorumluluk) Kanunun amacı- orman- sorumluluık türleri

25 Hesap Verme Sorumluluğu
ÜST YÖNETİCİ; İdarelerin stratejik plan ve bütçelerinin hazırlanmasından ve uygulanmasından, Kayıp ve kötüye kullanmanın önlenmesinden, Mali yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesinden ve izlenmesinden sorumludur. (idari sorumluluk)

26 Hesap Verme Sorumluluğu
HARCAMA YETKİLİSİ Harcama talimatlarının bütçe ilke ve esasları ile mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından sorumludur. (idari ve mali sorumluluk)

27 Hesap Verme Sorumluluğu
HARCAMA YETKİLİSİ Sayıştay’ın tarihli ve 5189\1 No.lu Genel Kurul Kararında harcama yetkililerinin mali sorumluluğu da karara bağlanmış bulunmakta, Sayıştay’a karşı hesap verme konusunda tam ve doğrudan sorumlu olduğu belirtilmektedir. - Harcama Yetkisinin Devri

28 Hesap Verme Sorumluluğu
GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİSİ Harcama talimatı üzerine; işin yaptırılmasına ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesinden, Ödeme için gerekli belgelerin hazırlanmasından sorumludur. (göreviyle sınırlı mali sorumluluk)

29 Hesap Verme Sorumluluğu
Muhasebe Yetkilileri ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde; a) Yetkililerin imzasını, b) Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında sayılan belgelerin tamam olmasını, c) Maddi hata bulunup bulunmadığını, d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri, Kontrol etmekle yükümlüdür. Muhasebe yetkilileri, ilgili mevzuatında düzenlenmiş belgeler dışında belge arayamaz.

30 Hesap Verme Sorumluluğu
TBMM BAŞBAKAN Bakan Üst yönetici Harcama Yetkilisi Gerçekleştirme Görevlileri

31 Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme
(PEB) PERFORMANS PROGRAMI FAALİYET RAPORLARI

32 Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme Sisteminin Temel Unsurları
Performans Programı Faaliyet Raporu Misyon Vizyon Stratejik Amaçlar Stratejik Hedefler Performans Hedefleri Faaliyet/Projeler

33 Performans Esaslı Bütçeleme
kamu idarelerinin ana fonksiyonlarını, bu fonksiyonların yerine getirilmesi sonucunda gerçekleştirilecek amaç ve hedeflerini belirleyen, kaynakların bu amaç ve hedefler doğrultusunda tahsisini ve kullanılmasını sağlayan, performans ölçümü yaparak ulaşılmak istenen hedeflere ulaşılıp ulaşılamayacağını değerlendiren, sonuçları raporlayan, bir bütçeleme sistemidir.

34 Stratejik Planlama Kamu idarelerinin; içeren plandır. Kamu idareleri;
Orta ve uzun vadeli amaçlarını, Temel ilke ve politikalarını, Hedef ve önceliklerini, Performans ölçütlerini, Bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemleri, Kaynak dağılımlarını, içeren plandır. Kamu idareleri; Kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak,  stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle Stratejik plan hazırlarlar.

35 Performans Programı Kamu idareleri;
Yürütecekleri faaliyet ve projeler ile Bunların kaynak ihtiyacını, Performans hedeflerini, Performans göstergelerini, içeren performans programı hazırlar. Bu programlar, Yıllık olmalıdır. Stratejik planda yer alan amaç ve hedefler doğrultusunda hazırlanmalıdır. Performans hedefleri ve göstergelerine yer vermelidir İdarenin faaliyet/projelerini ve bu faaliyet/projeler için gerekli kaynak ihtiyacını göstermelidir

36 Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi
Stratejik Plan bir kurumun Neredeyiz Nereye Gideceğiz Misyon (Ne iş yapıyoruz-yapmalıyız?) Vizyon (nerede olmak istiyoruz) ? Nasıl yaparız ? Sorularına yanıt aradığı belgedir. Performans esaslı bütçeleme ise bunu gerçekleştirmeye yönelik kaynakları tahsis eden ve bunu hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını test eden bütçedir.

37 Sistemin İşleyişi

38 3- MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE KANUNU
Bütçe Türleri, Kapsamı ve İlkeleri, Gelir ve Giderleri Etkileyecek Kanun Tasarıları Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Bütçelerin Uygulanma Esasları Harcama Yapılması Gelirlerin Toplanması Faaliyet Raporları , Kesin Hesap Kanunu ve Genel Uygunluk Bildirimi

39 Bütçe Türleri ve Kapsamı
Genel Yönetim Merkezi Yönetim Bütçesi Genel Bütçe (I Sayılı Cetvel) Özel Bütçe (II Sayılı Cetvel) Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Bütçesi (III Sayılı Cetvel) Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi (IV Sayılı Cetvel) Sosyal Güvenlik Kurumu Türkiye İş Kurumu Mahalli İdareler Bütçesi Belediyeler İl Özel İdare Mahalli İdare Birlikleri

40 Klasik Bütçe İlkeleri Genellik İlkesi Birlik İlkesi Açıklık İlkesi Subjektif Doğruluk (Samimiyet) İlkesi Objektif Doğruluk İlkesi Önceden İzin Alma İlkesi Harcamalarda Tahsis İlkesi Denklik İlkesi

41 Bütçe İlkeleri Bütçe İlkeleri
1-Bütçelerin hazırlanması ve uygulanmasında, makro ekonomik istikrarla birlikte sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak esastır. 2-Kamu idarelerine bütçeyle verilen harcama yetkisi, kanunlarla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır. 3-Bütçeler, kalkınma planı ve programlarda yer alan politika, hedef ve önceliklere uygun şekilde, idarelerin stratejik planları ile performans ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre hazırlanır, uygulanır ve kontrol edilir. 4-Bütçeler, stratejik planlar dikkate alınarak izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür ve değerlendirilir. Bütçe İlkeleri

42 Bütçe İlkeleri Bütçe İlkeleri
5-Bütçe, kamu malî işlemlerinin kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlar 6-Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak bütçelerde gösterilir. 7-Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır. 8-Bütçelerde gelir ve gider denkliğinin sağlanması esastır. Bütçe İlkeleri

43 Bütçe İlkeleri Bütçe İlkeleri
9-Bütçeler, ait olduğu yıl başlamadan önce Türkiye Büyük Millet Meclisi veya yetkili organlarca kabul edilmedikçe veya onaylanmadıkça uygulanamaz. 10-Bütçelerde, bütçeyi ilgilendirmeyen hususlara yer verilmez. 11-Bütçeler kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların görülmesini sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca uluslararası standartlara uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tabi tutularak hazırlanır ve uygulanır. 12-Bütçe gelir ve gider tahminleri ile uygulama sonuçlarının raporlanmasında açıklık, doğruluk ve mali saydamlık esas alınır. Bütçe İlkeleri

44 Bütçe İlkeleri Bütçe İlkeleri
13-Kamu idarelerinin tüm gelir ve giderleri bütçelerinde gösterilir. 14-Kamu hizmetleri, bütçelere konulacak ödeneklerle, mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirilir. 15-Bütçelerde, ödenekler belirli amaçları gerçekleştirmek üzere tahsis edilir. Bütçe İlkeleri

45 Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu
Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu; merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir ve gider tahminlerini gösteren, bunların uygulanmasına ve yürütülmesine yetki ve izin veren kanundur.

46 Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Hazırlama Süreci
bömöç Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Hazırlama Süreci CB Onay 11 Aralık 31 Aralık Komisyon Genel Kurul Tasarı 17 Ekim Orta Vadeli Program En geç Eylül ayının ilk haftası sonuna kadar En geç Eylül ayının 15’ine kadar En geç Ekim ayının ilk haftası YPK En geç Eylül ayının 15’ine kadar En geç Eylül ayı sonuna kadar Orta Vadeli Mali Plan Bütçe Çağrısı ve Bütçe Hazırlama Rehberi Teklif Görüşmeler Yatırım Genelgesi ve Yatırım Programı Hazırlama Rehberi

47 Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Hazırlama Süreci
1 Kurumların stratejik planlarını hazırlamaları 2 Bakanlar Kurulu en geç Eylül ayının ilk haftası sonuna kadar toplanarak Kalkınma Bakanlığınca hazırlanan Orta Vadeli Programı kabul eder. Program aynı süre içinde resmi gazetede yayımlanır. 3 Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Orta Vadeli Malî Plan, en geç Eylül ayının onbeşine kadar Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanır ve Resmî Gazetede yayımlanır 4 a) Maliye Bakanlığınca hazırlanan Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberinin en geç Eylül ayının onbeşine kadar Resmi Gazetede yayımlanır. b) Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberinin en geç Eylül ayının onbeşine kadar Resmi Gazetede yayımlanır. 5 Kamu idarelerince, önceden hazırlanan Stratejik Planlar, Performans kriterleri ve Bütçe Hazırlama Rehberindeki esaslara göre gider ve gelir (Genel Bütçeli İdareler gelir teklifi Maliye Bakanlığınca hazırlanır) tekliflerinin hazırlanması 6  Kamu idareleri, stratejik planları ile Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış olarak Maliye Bakanlığına gönderir. Kamu idarelerinin yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Kalkınma Bakanlığı verilir.

48 Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Hazırlama Süreci
7 Kurumlardan gelen tekliflerin değerlendirilmesi ve Maliye ve Kalkınma Bak. yetkilileri ile ilgili kuruluş yetkilileri ile görüşmelerin yapılması 8 Kesinleşmiş Bütçe Tekliflerinin kurumlarca gönderilmesi 9 Maliye Bakanlığınca, bakanlık gider tekliflerinin ve Genel Bütçe Gelir Teklifinin hazırlanması 10 Makro ekonomik göstergeler ve bütçe büyüklüklerinin en geç Ekim ayının ilk haftası içinde Yüksek Planlama Kurulunda görüşülmesi 11 Maliye Bakanlığınca Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının Hazırlanması 12 Bütçe Tasarısı, Milli Bütçe Tahmin Raporu ve diğer dokümanların Bakanlar Kuruluna sunulması 13 Bakanlar Kurulunca incelenen ve kabul edilen Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının mali yıl başından en az 75 gün önce TBMM'ye sevk edilmesi 14 Eylül ayının sonuna Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların, Sayıştay’ın ve TBMM’nin bütçelerinin doğrudan TBMM’ye sunulması 15 Bütçe Tasarısının TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülmesi

49 Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Hazırlama Süreci
16 Plan ve Bütçe Komisyonunca kabul edilen bütçe tasarısının TBMM genel kurulunda görüşülmesi ve tasarının kanunlaştırılması 17 Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun Cumhurbaşkanınca Onaylanması 18 Bütçe Kanununun Resmi Gazetede yayımlanması

50 Maliye Bakanlığı, merkezi yönetim bütçe kanunu tasarısının hazırlanmasından ve bu amaçla ilgili kamu idareleri arasında koordinasyonun sağlanmasından sorumludur.

51 OVP: makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak şekilde hazırlanır Büyüme ve İstihdam, Kamu açığı ve GSYH’ye oranı, Ödemeler dengesi vb. hususlara ilişkin tahminleri içerir. OVPM: gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleri Hedef açık ve borçlanma durumu Kamu idarelerinin ödenek teklif tavanları

52 Gelir ve gider tekliflerinin hazırlanmasında;
Merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması Gelir ve gider tekliflerinin hazırlanmasında; a) Orta vadeli program ve mali planda belirlenen temel büyüklükler ile ilke ve esaslar, b) Kalkınma planı ve yıllık program öncelikleri ile kurumun stratejik planları çerçevesinde belirlenmiş ödenek tavanları c) Kamu idarelerinin stratejik planları ile uyumlu çok yıllı bütçeleme anlayışı, d) İdarenin performans hedefleri dikkate alınır.

53 Kamu idareleri, merkez ve merkez dışı birimlerinin ödenek taleplerini dikkate alarak gider tekliflerini hazırlar. Genel bütçe gelir teklifi Maliye Bakanlığınca, diğer bütçelerin gelir teklifleri ilgili idarelerce hazırlanır. Kamu idareleri, stratejik planları ile Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış olarak Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına gönderir. Kamu idarelerinin yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Kalkınma Bakanlığına verilir.

54 Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda;
1-Yılı ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri 2-Varsa bütçe açığının veya fazlasının tutarı, açığın nasıl kapatılacağı veya fazlanın nasıl kullanılacağı 3-Vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen vergi gelirleri ve garanti sınırları 4-Borçlanma ve garanti sınırları 5-Bütçelerin uygulanmasında tanınacak yetkiler 6-Bağlı cetveller 7-Malî yıl içinde gelir ve giderlere yönelik olarak uygulanacak ve kısmen veya tamamen uygulanmayacak hükümleri yer alır.

55 bömöç KAMU YATIRIM PROGRAMI Kamu yatırım programı, merkezî yönetim bütçe kanununa uygun olarak Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanır ve anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on beş gün içinde Bakanlar Kurulu kararıyla Resmî Gazetede yayımlanır.

56 bömöç EK BÜTÇE Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalması halinde veya öngörülmeyen hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, karşılığı gelir gösterilmek kaydıyla, kanunla ek bütçe yapılabilir. 1- Ödenek Var 2- Ödenek Yok

57 GEÇİCİ BÜTÇE Zorunlu nedenlerle merkezî yönetim bütçe kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu çıkarılır. Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki yıl bütçe başlangıç ödeneklerinin belirli bir oranı esas alınarak belirlenir. Geçici bütçe uygulaması altı ayı geçemez. Cari yıl bütçesinin yürürlüğe girmesiyle geçici bütçe uygulaması sona erer ve o tarihe kadar yapılan harcamalar ve girişilen yüklenmeler ile tahsil olunan gelirler cari yıl bütçesine dahil edilir.

58 Harcama Yapma Süreci Ödeme Giderin Gerçekleştirilmesi (istisna: ön ödeme) Yüklenmeye Girişilmesi Harcama Talimatı Ayrıntılı Harcama Programı, Ayrıntılı Finansman Programı ve Serbest Bırakma Oranı Bütçede Ödeneğinin Bulunması Kanuni Dayanağının Olması (Örn: bütçe k., 657, 6245, 4734,4735)

59 Bütçede Ödeneğin Bulunması
Kamu idareleri, bütçelerinde yer alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz. Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis edildikleri amaçlar doğrultusunda yılı içinde yaptırılan iş, satın alınan mal ve hizmetler ile diğer giderlerin karşılanmasında kullanılır. Harcama yetkilileri bütçede öngörülen ödenekleri kadar, ödenek gönderme belgesiyle kendisine ödenek verilen harcama yetkilileri ise tahsis edilen ödenek tutarında harcama yapabilir. Ancak cari yılda kullanılmayan ödenekler yıl sonunda iptal olunur

60 Ödenek Aktarmaları Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki ödenek aktarmaları kanunla yapılır. Ancak, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, aktarma yapılacak tertipteki ödeneğin yılı bütçe kanununda farklı bir oran belirlenmedikçe yüzde beşine kadar bütçeleri içinde ödenek aktarması yapabilirler. Bu şekilde yapılan aktarmalar, yedi gün içinde Maliye Bakanlığına bildirilir. Personel giderleri tertiplerinden, aktarma yapılmış tertiplerden ve yedek ödenekten aktarma yapılmış tertiplerden, diğer tertiplere aktarma yapılamaz.

61 Yedek Ödenek Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nda;
belirtilen hizmet ve amaçları gerçekleştirmek, ödenek yetersizliğini gidermek, Veya bütçelerde öngörülemeyen hizmetleri gerçekleştirmek, için ihtiyat amaçlı olarak Maliye Bakanlığı bütçesine, genel bütçe ödeneklerinin %2’sine kadar ödenek konulabilmektedir.

62 Örtülü Ödenek Gizliliği olan istihbarat ve savunma hizmetleri,
Siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle Devlet ve Hükümet İcapları ilgili olarak Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık bütçesine konulan ödenektir. İlgili yılda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplamı, genel bütçe başlangıç ödenekleri toplamının binde beşini geçemeyecektir.

63 Yüklenmeye Girişilmesi
Usulüne uygun olarak düzenlenmiş sözleşme esaslarına veya kanun hükmüne dayanılarak iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması, Karşılığında geleceğe yönelik bir ödeme yükümlülüğüne girilmesidir. Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan işler için yüklenmeye girişilemez. Yüklenme süresi mali yılla sınırlıdır.(Ertesi yıla geçen yüklenme ve Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler) Harcama yetkilileri, tahsis edilen ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler. Yüklenmeye girişilen tutara ait ödenekler saklı tutulur; başka iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması için kullanılamaz.

64 Harcama Talimatı Bütçeden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında; hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü, Gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler, yer alır.

65 Harcama Yetkilisi Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. Harcama yetkilileri bütçede öngörülen ödenekleri kadar, ödenek gönderme belgesiyle kendisine ödenek verilen harcama yetkilileri ise tahsis edilen ödenek tutarında harcama yapabilir.

66 Giderin Gerçekleştirilmesi
Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, Görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması Gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; Harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması, Tutarın hak sahibine ödenmesiyle, tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; İşin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, Teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, Belgelendirilmesi, Ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması, görevlerini yürütürler.

67 Ödeme Muhasebe Yetkilisi tarafından yapılır.
Muhasebe yetkilileri ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde;   a) Yetkililerin imzasını,   b) Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında sayılan belgelerin tamam olmasını,  c) Maddi hata bulunup bulunmadığını, d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri  Kontrol etmekle yükümlüdür. Bunlar konusunda hata bulursa ödeme yapmaz. Durumu 1 işgünü içinde harcama yetkilisine bildirir.

68 Ödenemeyen Giderler Kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir. Sırasıyla kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere, ilama bağlı borçlara, ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara öncelik verilir. Ödeme emri belgesine bağlandığı halde ödenemeyen tutarlar, bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınır ve buradan ödenir. Ancak, malın alındığı veya hizmetin yapıldığı malî yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar talep edilmeyen emanet hesaplarındaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme kararı üzerine ödenir.

69 Gelirin Dayanakları Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelirlerinin kanuni dayanakları bütçelerinde gösterilir. Genel bütçe gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsili Maliye Bakanlığı veya tarh ve tahakkuka ilgili mevzuatına göre yetkili idareler tarafından yapılır.

70 Gelirlerin Toplanması Sorumluluğu
bömöç Gelirlerin Toplanması Sorumluluğu Kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk, tahsiliyle yetkili ve görevli olanlar, ilgili kanunlarda öngörülen tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumludur.

71 Bütçenin Kapatılması Egzersiz Usulü
Jestiyon Usulü (İstisna: Bütçe Emanetleri, Avans ve Kredilerin Mahsubu)

72 Üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkililerince, hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, her yıl faaliyet raporu hazırlanır. Faaliyet Raporları Kamuoyuna açıklanır. Birer örneği Sayıştaya ve Maliye Bakanlığına gönderilir

73 IV. Faaliyet Raporları ve Kesin Hesap
RAPORUN ADI HAZIRLAYAN SUNULAN SÜRESİ BİRİM FAALİYET RAPORU Harcama Yetkilisi Üst Yönetici Mart İDARE FAALİYET RAPORU -Merkezi Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri -Sosyal Güvenlik Kurumları - Mahalli İdareler Sayıştay Maliye Bakanlığı Kamuoyu (İçişleri Bakanlığı -Mahalli İdareler için) Nisan MAHALLİ İDARELER GENEL FAALİYET RAPORU İçişleri Bakanlığı Kamuoyu Haziran 15 GENEL FAALİYET RAPORU Haziran SAYIŞTAY DEĞERLENDİRMESİ TBMM Ağustos

74 Sınıflandırmasının Yapısı
bömöç Analitik Bütçe Sınıflandırmasının Yapısı Temelde Uluslararası Para Fonu’nca hazırlanan Devlet Mali İstatistiklerine dayanmaktadır. 1- Harcama Ve Borç Vermenin Sınıflaması * Kurumsal Sınıflama * Fonksiyonel Sınıflama * Finansman Tipi Sınıflama * Ekonomik Sınıflama 2- Gelirin Sınıflaması 3- Açık/Fazlanın Finansman Sınıflaması

75 ABS’nin Temel Özellikleri
Kurumsal sınıflama yolu ile program sorumlularının belirlenmesine imkan verir Bütün genel yönetim birimleri için uygulama zorunluluğu olduğu için bütçe verilerinin kolay konsolide edilmesini sağlar Uluslararası karşılaştırma yapmaya ve analize imkan verir Bu yolla mali saydamlığı hedefler Özellikle performans esasına dayalı bütçe sistemi için gerekli altyapıyı ve veri desteğini sağlamayı amaçlar

76 I. DÜZEY II. DÜZEY III. DÜZEY IV. DÜZEY - Bakanlıklar ile Anayasal olarak eşdeğer kurumlar, - Bütçe türleri itibariyle sınıflandırmayı içermektedir. -Birinci düzeydeki tanımlanan yöneticilere doğrudan sorumlu olan birimler, -Bütçe türleri kapsamında yer alan kurumları ifade etmektedir. - Ana hizmet birimleri gibi politikaların uygulanmasında n sorumlu olan birimleri ifade etmektedir. -Danışma ve denetim birimlerini, -Destek ve lojistik birimlerini, -Politikaları uygulayan birimleri ifade etmektedir.

77 Kurumsal Sınıflandırma

78 Fonksiyonel Sınıflandırma
Fonksiyonel sınıflandırma devlet faaliyetinin türünü göstermek üzere tasarlanmıştır. Dört düzeyli ve altı haneli kod grubundan oluşmaktadır. Fonksiyonel sınıflandırma ekonomiye müdahalesinin yönü ve sonuçları hakkında bilgi verir. BİRİNCİ DÜZEY, devlet faaliyetlerini ana fonksiyona ayırmaktadır. İKİNCİ DÜZEYDE, ana fonksiyonlar programlara bölünmektedir. ÜÇÜNCÜ DÜZEYDE, kodlar nihai hizmetleri göstermektedir. DÖRDÜNCÜ DÜZEY, açılacak muhtemel ihtiyaçlar için boş bırakılmıştır.

79 Fonksiyonel Sınıflandırma (3. Düzey)
01 GENEL KAMU HiZMETLERİ 1 Yasama ve Yürütme Organları, Finansal ve Mali işler, Dışişleri Hizmetleri Yasama ve yürütme organları hizmetleri 2 Finansal ve mali işler ve hizmetler 3 Dışişleri hizmetleri 9 Sınıflandırmaya girmeyen yasama ve yürütme organları, finansal ve mali işler, dışişleri hizmetleri Dış Ekonomik Yardım Hizmetleri Gelişmekte olan ülkelere yapılan ekonomik yardım hizmetleri Uluslararası kuruluşlar aracılığı ile yapılan ekonomik yardım hizmetleri Sınıflandırmaya girmeyen dış ekonomik yardım hizmetleri Genel Hizmetler Genel personel hizmetleri Genel planlama ve istatistik hizmetleri Diğer genel hizmetler I II III FONKSİYONEL SINIFLANDIRMA

80 Finansman Tipi Sınıflandırma
Bu sınıflandırmanın amacı ülkemizde çok karmaşık olan kurumlararası fon aktarmaları yolu ile yapılan harcamaların kaynağının nereden geldiğini yani finansmanını görmektir. Kurumun performansını değerlendirirken finansman kaynaklarının yani başka kurumlara bağımlılık derecesinin de göz önüne alınması konusunda bize işaret vermesi açısından önemlidir. Sınıflandırma tek haneli koddan ibarettir.

81 Finansman Tipi Sınıflandırma

82 Ekonomik Sınıflandırma
Bu sınıflandırma ile devletin yaptığı harcamaların ekonomiye olan etkisini görmemizi sağlar. Ekonomik sınıflama kamu hizmetlerinin ne kadarının kurum tarafından yerine getirilmesini ne kadarının kurum dışından satın alınmasını gerektiği konusunda da yardımcı olur. Ekonomik sınıflama aynı tür harcamanın (temizlik hizmetleri) kurumsal sınıflama ile birlikte ele alındığında değişik kurumlarda kaça mal olduğunu görmemize yarar. Aynı zamanda bütçe ödeneklerinin ekonomik dağılımı kamu hizmetlerinin sunumundaki stratejik tercihleri sorgulamayı ve stratejik planlarda buna göre düzenleme yapmayı gerektirir.

83 Ekonomik Sınıflandırma (1. Düzey)

84 Ekonomik Sınıflandırma (4. Düzey)

85 Gelirin Sınıflandırılması
Gelirin sınıflandırılması dört düzeyli bir kod sisteminden oluşmaktadır. Gelir türleri itibariyle her bir gelir türü alt gruplara ayrılmıştır. Her alt grup da kendi içinde gruplara ayrılmış ve bu ayrım IV. Düzeyde sona ermektedir.

86 Gelirin Sınıflandırılması (1. Düzey)

87 Gelirin Sınıflandırılması (4. Düzey)

88 Finansmanın Ekonomik Sınıflandırması
Finansmanın ekonomik sınıflandırması, bütçe açığının nasıl finanse edileceği yada bütçe fazlasının nasıl değerlendirileceğinin sınıflandırılmasında kullanılmaktadır. Açık/fazla finansmanın ekonomik sınıflandırması dört düzeyli ve altı haneli bir kod grubundan meydana gelmektedir.

89 4: TAŞINIR VE TAŞINMAZLAR
- Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince, taşınır ve taşınmaz edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden çıkarılması, ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek yöntem, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgalli malların tahliyesi gibi hususlar ilgili kanunlarında düzenlenir. - Bu malların kaydı ile taşınırların muhafazası, kullanımı, mal yönetim hesabının verilmesi ve mal yönetim sorumlularıyla bunlar adına görev yapacak olanların belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir

90 Taşınır ve Taşınmazlar
Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin edindiği taşınmazlar Hazine adına, diğer kamu idarelerine ait taşınmazlar ise tüzel kişilikleri adına tapu sicilinde tescil olunur. Hazine adına tescil edilen taşınmazlar Maliye Bakanlığı tarafından yönetilir.

91 Taşınır ve Taşınmazlar
EDİNİM İDARE ELDEN ÇIKARMA Taşınmaz Satın Alma ECRİMİSİL SATIŞ Taşınır Satın Alma TAHSİS DEVİR Yapım (İnşaat) KİRA TERK Kamulaştırma KAMU KONUTLARI Devletleştirme İRTİFAK HAKKI TESİSİ Trampa Teferruğ Tefevvüz İzale-i Şuyu Bağış İstimval Kanunlar Gereği Mal İntikali

92 4- KAMU HESAPLARI VE MALİ İSTATİSTİKLER

93 4- KAMU HESAPLARI VE MALİ İSTATİSTİKLER
Muhasebe sistemi; karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak ve malî raporların düzenlenmesi ile kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak şekilde kurulur ve yürütülür. Kamu hesapları, kamu idarelerinin gelir, gider ve varlıkları ile malî sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden olan her türlü işlemlerle garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş bir düzen içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle kamuoyuna gerekli bilgilerin sağlanması amacıyla tutulur.

94 Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında gösterilir. Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir. Bütçede nakit esası benimsenirken devlet muhasebe sisteminde tahakkuk esası benimsenmiştir.

95 5: BÜTÇENİN DENETİMİ Bütçenin Denetim Aşamaları Ön Mali Kontrol
İç Denetim Dış Denetim Kesin Hesap Kanunu ve Parlamento Denetimi

96 İÇ KONTOL SİSTEMİ 5018 sayılı Kanun Bütçenin idari denetiminin iç kontrol yöntemi ile yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

97 İç Kontrolün Tanımı İdarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin; Etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, Varlık ve kaynaklarının korunmasını, Muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, Mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan; organizasyon, yöntem ve süreçle, iç denetimi kapsayan mali ve mali olmayan diğer kontrollerin bütünüdür.

98 İç kontrolün amacı a) Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini, b) Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini, c) Her türlü malî karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini, d) Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini, e) Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı korunmasını, Sağlamaktır.

99 Kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrol sistemleri;
harcama birimleri, muhasebe ve malî hizmetler ile ön malî kontrol, iç denetimden oluşur. İç Kontrol Sistemi üst yöneticinin gözetiminde, Mali hizmetler biriminin teknik desteği ve koordinatörlüğünde Harcama birimlerinin bizzat katılımıyla ve uygulamasıyla İç denetim biriminin danışmanlık desteğiyle Yürütülmelidir.

100 Mali Yönetim Ve Kontrol Yapısı
BAKAN ÜST YÖNETİCİ Mali Hizmetler Birimi İç Denetim Birimi Muhasebe Birimi* Harcama Birimi Harcama Birimi Harcama Birimi Harcama Sonrası Denetim Ön Mali Kontrol İç Kontrol *Genel bütçe kapsamındaki idarelerde muhasebe hizmetleri Maliye Bakanlığı tarafından yürütülmektedir.

101 Ön Mali Kontrol Ön mali kontrol, mali işlemlerin sonuçlandırılmasından önce yürütülen tüm kontrol faaliyetleridir. Ön mali kontrol, harcama birimlerinde işlemlerin gerçekleştirilmesi aşamasında yapılan kontroller ile mali hizmetler birimi tarafından yapılan kontrolleri kapsar.

102 Ön Mali Kontrolde Süreç
mali karar ve işlemlerin hazırlanması, yüklenmeye girişilmesi, iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesi belgelendirilme Harcama yetkilisi ile muhasebe yetkilisi görevi aynı kişide birleşemez.

103 Muhasebe Hizmeti Muhasebe hizmeti; gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması Muhasebe Yetkilisi; sayılan işlemleri yürüten ve muhasebe biriminin yönetiminden sorumlu, usulüne göre atanmış sertifikalı yönetici, Muhasebe Birimi; sayılan işlemlerin yapıldığı birim. Muhasebe Yetkilisi Mutemedi; muhasebe yetkilisi adına ve hesabına para ve parayla ifade edile bilen değerleri geçici olarak almaya, muhafaza etmeye, vermeye, göndermeye yetkili ve bu işlemler ile ilgili olarak doğrudan muhasebe yetkilisine karşı sorumlu olan kamu görevlileri ve yetkili memurlar..

104 Muhasebe Yetkilisi Görev ve Sorumlulukları
Gelirleri ve alacakları ilgili mevzuata göre tahsil etmek, Giderleri ve borçları hak sahiplerine ödemek, Mali rapor ve tabloları düzenlemek, Vezne ve ambarların kontrolünü yapmak, Muhasebe birimini yönetmek Muhasebe yetkilileri, ilgili mevzuatında düzenlenmiş belgeler dışında belge arayamaz. Sayılan konulara ilişkin hata veya eksiklik bulunması halinde ödeme yapamaz. Belgesi eksik veya hatalı olan ödeme emri belgeleri, düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç bir iş günü içinde gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı olarak gönderilir. Hataların düzeltilmesi veya eksikliklerin giderilmesi halinde ödeme işlemi gerçekleştirilir.

105 İç Denetim Ön Mali Kontrol İç Denetim İÇ KONTROL

106 İç Denetim İç denetim, kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların Verimlilik etkililik ekonomiklik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız ve nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetidir.

107 İç Denetim İdarelerin yönetim ve kontrol yapıları,
Mali işlemlerin risk yönetimi, Yönetim ve kontrol süreçlerinin Etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun olarak gerçekleştirilir.

108 DIŞ DENETİM

109 Dış Denetim Dış denetim idarenin dışında kamu idarelerinin veya özel idarelerin kaynak kullanımını ve sonuçlarını denetleyen mekanizmaya denir. Dış denetimin amacı, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, yönetimin malî faaliyet, karar ve işlemlerinin; kanunlara, kurumsal amaç, hedef ve planlara uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının TBMM'ye raporlanmasıdır. 5018/63

110 Genel kabul görmüş uluslararası denetim standartları dikkate alınarak;
Dış Denetim Genel kabul görmüş uluslararası denetim standartları dikkate alınarak; Mali ve hukuki denetim: Kamu idaresi hesapları ve bunlara ilişkin belgeler esas alınarak, malî tabloların güvenilirliği ve doğruluğuna ilişkin denetim. Uygunluk denetimi: Kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygunluğunun denetimi Performans denetimi: Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi, faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ve performans bakımından değerlendirilmesi 5018/63

111 Dış Denetimin Sonuçları
Denetimler sonucunda düzenlenen raporlar, idareler itibarıyla konsolide edilir ve bir örneği ilgili kamu idaresine verilerek üst yönetici tarafından cevaplandırılır. Sayıştay, denetim raporları ve bunlara verilen cevapları dikkate alarak düzenleyeceği dış denetim genel değerlendirme raporunu TBMM'ye sunar. Sayıştay tarafından hesapların hükme bağlanması; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir, gider ve mal hesapları ile bu hesaplarla ilgili işlemlerinin yasal düzenlemelere uygun olup olmadığına  karar verilmesidir. 5018/63

112 Sayıştayın Denetlenmesi
Sayıştay’ın denetlenmesi, her yıl TBMM adına TBMM Başkanlık Divanı tarafından görevlendirilen ve gerekli mesleki niteliklere sahip denetim elemanlarından oluşan bir komisyon tarafından, Hesaplar ve bunlara ilişkin belgeler esas alınarak yapılır.     5018/63

113 KESİN HESAP KANUNU TBMM, merkezi yönetim bütçe kanununun uygulama sonuçlarını onama yetkisini kesin hesap kanunuyla kullanır. Kesin hesap kanunu tasarısı, Maliye Bakanlığınca hazırlanır. İzleyen mali yılın Haziran ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulunca TBMM’ne sunulur ve bir örneği Sayıştay'a gönderilir. TBMM’de İdarelerin faaliyet raporları, Genel faaliyet raporu, Dış denetim genel değerlendirme raporu ve Kesin hesap kanunu tasarısı ile Merkezi yönetim bütçe kanunu tasarısı, birlikte görüşülür.

114 Genel Uygunluk Bildirimi
Sayıştay, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri için düzenleyeceği genel uygunluk bildirimini, kesin hesap kanun tasarısının verilmesinden başlayarak en geç yetmiş beş gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. Genel uygunluk bildirimi; dış denetim raporları, idare faaliyet raporları ve genel faaliyet raporu dikkate alınarak hazırlanır. Kesin hesap kanunu tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştay'ca sonuçlandırılmamış denetimleri önlemez ve hesapların kesin hükme bağlandığı anlamına gelmez.

115 8- YAPTIRIMLAR VE YETKİLİ MERCİLER

116 Ödenek Üstü Harcama Kamu zararı oluşturmamakla birlikte bütçelere,
ayrıntılı harcama programlarına, serbest bırakma oranlarına aykırı olarak veya ödenek gönderme belgelerindeki ödenek miktarını aşan harcama talimatı veren harcama yetkililerine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının iki katı tutarına kadar para cezası verilir. 5018/20-f Genel veya kısmi seferberlik, savaş ilanı veya Bakanlar Kurulu kararıyla zorunlu askeri hazırlıkların yapıldığı olağanüstü hallerde Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu idarelerin ödenek toplamları aşılmamak şartıyla, birleştirilerek kullanılabilir. Bu durumda da mevcut ödeneklerin yeterli olmaması halinde toplam ödenek tutarının yüzde on beşine kadar ek harcama yapılabilir. Yukarıda sayılan hallerde sevk ve intikalle ilgili giderler için, harcama yetkililerinin onayıyla görevlendirilecek mutemetlere gereken miktarda avans verilebilir ve gönderilecek ödeneğe istinaden bir ay içinde mahsup edilir.

117 Kamu Zararı Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır. Kamu zararının belirlenmesinde; İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması, Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması, Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması, İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması, İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması, Esas alınır.

118 Kamu Zararının tespiti: Kamu Zararının Tahsili:
Kontrol, denetim veya inceleme, Sayıştayca kesin hükme bağlama, Adlî, idarî veya askerî yargılama, Kamu Zararının Tahsili: Rızaen ve sulh yolu ile ödenmek, Borçlar Kanunu hükümlerine göre takas yapılmak, 2004 sayılı Kanun hükümleri uygulanmak,

119 Kamu Zararı Alınmamış para, mal ve değerleri alınmış;
sağlanmamış hizmetleri sağlanmış; yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri uygulanır. Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para cezası verilir. Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

120 Para Cezaları ve Yetkili Merciler
Bu Kanunda belirtilen para cezaları, ilgili kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından verilir. Para cezaları, karar verilmesini izleyen ay başından başlamak üzere ve herhangi bir hüküm almaya gerek kalmaksızın; ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek tahsil olunur.      

121 9- MALİYE BAKANLIĞINCA YÜRÜTÜLECEK HİZMETLER

122 Maliye Bakanlığınca Yürütülecek Hizmetler
Malî yönetim ve kontrol sisteminin tümüyle zaafa uğradığı, belirgin yolsuzluk veya kamu zararına yönelik emarelerin ortaya çıktığı durumlarda; İlgili bakanın talep etmesi veya doğrudan Başbakanın onayı üzerine Maliye Bakanı, yetkili denetim elemanlarına, kamu idarelerin tüm malî yönetim ve kontrol sistemlerini, malî karar ve işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirir. Bu teftişler sonucunda düzenlenecek raporların bir örneği İç Denetim Koordinasyon Kuruluna, bir örneği de gerekli işlemlerin yapılması için ilgili bakana gönderilir.

123 Teşekkürler…