MİKROEKONOMİ YRD. DOÇ. DR. ÇİĞDEM BÖRKE TUNALI

... konulu sunumlar: "MİKROEKONOMİ YRD. DOÇ. DR. ÇİĞDEM BÖRKE TUNALI"— Sunum transkripti:

1 MİKROEKONOMİ YRD. DOÇ. DR. ÇİĞDEM BÖRKE TUNALI 15.09.2015
İ.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Ders 1: Mikroekonomiye Giriş: Temel Kavramlar

2 Ekonomi Biliminin Tanımı ve İçeriği
Ekonominin Tanımı Kıt kaynaklarla sonsuz olan insan ihtiyaçlarının en iyi nasıl tatmin edileceğini inceleyen bilim dalıdır. Çeşitli kısıtlar (constraints) altında yapılan ekonomik seçimlerin (economic choices) incelenmesidir. Ekonomi 1- Makroekonomi 2- Mikroekonomi Tüketim Üretim Piyasalar

3 Ekonominin İlgilendiği Temel Sorular
Ne, Ne kadar üretilecek? Nasıl üretilecek? Nerede üretilecek? Kimin için üretilecek?

4 Ekonominin İlgilendiği Temel Sorular
Ne, Ne Kadar Üretilecek? Üretimde kullanılan üretim faktörleri sınırlı olduğundan üretilebilecek mal ve hizmetler de sınırlıdır. Onun için de ne gibi malların ne miktarda üretileceğine ilişkin bir tercih yapılması gerekmektedir.

5 Ekonominin İlgilendiği Temel Sorular
Nasıl üretilecek? Üretimine karar verilen mallar nasıl üretilecektir? Üretimde sermaye yoğun bir teknoloji mi yoksa emek yoğun bir teknoloji mi kullanılacaktır?

6 Ekonominin İlgilendiği Temel Sorular (Emek Yoğun Üretim)

7 Ekonominin İlgilendiği Temel Sorular (Sermaye Yoğun Üretim)

8 Ekonominin İlgilendiği Temel Sorular
Nerede Üretilecek? Üretimin ekonomik olarak en düşük maliyetle gerçekleştirilmesi ve aynı zamanda çevre kirliliğine de neden olmaması gerekmektedir.

9 Ekonominin İlgilendiği Temel Sorular
Kimin İçin Üretilecek? Bu soru gelir dağılımıyla ilgili olup, toplumsal adaletin sağlanması için önemlidir. Kapitalist toplumlarda bu sorun Marjinal Verimliliğe Göre Gelir Dağılımı Teorisi çerçevesinde çözümlenir. Bu teoriye göre üretim faktörleri üretimden üretime katkıları oranında pay alırlar.

10 Ekonomi Politikasının Temel Hedefleri
Ekonomi politikasıyla ulaşılması istenen hedefler: Etkinlik Adil Gelir Dağılımı Büyüme İstikrar İç ve Dış Borçlardan Kaçınmak

11 Ekonomi Politikasının Temel Hedefleri
Kaynakların en verimli şekilde tam olarak kullanılması Üretim Etkinliğini ifade eder. Üretimin etkin olduğu noktalar üretim olanakları eğrisi üzerinde gösterilir.

12 Ekonomi Politikasının Temel Hedefleri
Üretim Olanakları Eğrisi Mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan kaynaklar (üretim faktörleri) dört grupta toplanmaktadır: Emek Sermaye (makine ve techizat,binalar, işlenmiş hammaddeler, mal stokları vb. gibi) Sabit sermaye (Makine ve techizat, binalar) Stoklar (İşlenmiş hammade ve mal stokları) Finansal Sermaye (Mal ve hizmet üretiminde kullanılan fiziksel sermayenin satın alınmasında kullanılır) Doğal Kaynaklar (hava, su, toprak, madenler ve ormanlar) Girişimcilik (Üretim faktörlerinin biraraya getirilerek, üretimin gerçekleştirilmesi gayretidir. Bu gayreti gösteren kişi girişimci olarak adlandırılır. Dolayısıyla, girişimcilik girişimcinin mal ve hizmet üretme gayretidir.)

13 Ekonomi Politikasının Temel Hedefleri
Üretim, üretim faktörlerinin (emek, sermaye, doğal kaynaklar, girişimcilik) mal ve hizmetlere dönüştürülmesi faaliyetidir. Üretim Olanakları Eğrisi ise; bir toplumda sahip olunan sınırlı kaynaklar ve teknoloji düzeyi ile üretilebilecek en yüksek (maksimum) mal ve hizmet bileşimlerini gösteren eğridir. Üretilebilecek Mallar Yatırım Malları (Sermaye Malları) (Üretim sürecinde kullanılır. Tüketim Malları (Tüketiciler tarafından kullanılır.)

14 Ekonomi Politikasının Temel Hedefleri
Üretim Olanakları Eğrisi üzerindeki herhangi bir nokta, üretim etkinliğini (tüm kaynakların en etkin şekilde kullanıldığını) eğrinin içindeki herhangi bir nokta ise; üretimde etkin olunamamasını ifade eder. Üretim etkinliği aynı zamanda teknik etkinlik olarak ta adlandırılmaktadır. Ekonomik Etkinlik ise; üretim etkinliğinin yanısıra toplumun tercih edeceği mal ve hizmet bileşiminin üretilmesini ifade eder. Yani ekonomik etkinlik, üretim olanakları eğrisi üzerinde toplumun tercih ettiği mal ve hizmet bileşimi (kombinasyonudur). Bu nokta piyasa ekonomilerinde piyasa güçleri tarafından, merkezi planlamanın olduğu ekonomilerde ise; merkezi planlama dairesi tarafından belirlenir.

15 Ekonomi Politikasının Temel Hedefleri
Üretim Olanakları Eğrisi ile İlgili Kavramlar Artan Fırsat Maliyetleri Kanunu (Law of Increasing Opportunity Cost) Bir malın üretimini birer birim arttırırken diğer malın üretimin gittikçe daha fazla kısmamız gerekmektedir. Örnek: bazı sulak araziler pirinç üretimine daha uygundur. Prinç üretimini arttırmak istediğimizde pirinç üretimine daha az uygun arazileri kullanmaya başlarız. Eğer pirinç üretimini daha da arttırmak istersek, pirinç üretimine çok daha az uygun arazileri kullanmaya başlarız ve her defasında bir birim daha fazla pirinç üretmek için başka bir malın üretiminde kullanılan araziden daha çok kullanmamız gerekmektedir. Bu durum diğer malın üretiminin daha fazla kısılması demektir.

16 Ekonomi Politikasının Temel Hedefleri
Üretim Olanakları Eğrisini Ne Kaydırır? Ekonomik Büyüme Ekonominin üretim kapasitesinin artıp daha fazla mal ve hizmet üretilmesine ekonomik büyüme denir. Ekonomik Büyümenin Kaynakları Üretim Faktörlerinde meydana gelen artış Teknolojik gelişme

17 Ekonomi Politikasının Temel Hedefleri
Adil Gelir Dağılımı (Daha sonra inceleyeceğiz.) Büyüme Ekonominin üretim kapasitesinin arttırılması ve daha fazla mal ve hizmet üretilmesidir. Ekonomik büyüme reel GSYİH ya da reel GSMH’daki yüzde artışla ölçülür. İstikrar Üretim ve fiyatlardaki dalgalanmaların kontrol altına alınmasıdır. Fiyatlardaki dalgalanma =Enflasyonda meydana gelen dalgalanma Enflasyon: Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışlardır. İç ve dış borçlardan kaçınmak

18 Ekonomiye İlişkin Temel Kavramlar
Fırsat Maliyeti: Herhangi bir ekonomik karar alındığında vazgeçilmesi gereken en iyi alternatiftir. Örnek; 50 TL’niz olduğunu varsayalım. Sinema+yemek = 50 2 Kitap + Yemek = 50 1 Kitap + 1 Tişört = 50 1 Boğaz Turu + 1 Yemek = 50 Hangi alternatifi seçerseniz diğer alternatifler sizin fırsat maliyetinizi oluşturacaktır.

19 Ekonomiye İlişkin Temel Kavramlar
Talep: Diğer faktörler sabit kalmak şartıyla (zevkler ve tercihler, tamamlayıcı ya da ikame malların fiyatları) bir malı belirli bir dönemde satın alma istek ve yetisidir. Arz: Diğer faktörler sabit kalmak şartıyla bir malı belli bir dönemde satma istek ve yetisidir. Piyasa: Arz ve talebin karşı karşıya geldiği yerdir. Denge: Kıt kaynaklar kullanılarak maksimum üretimin gerçekleştirildiği ve optimizasyonun sağlandığı noktadır. Fiyat: Değişim oranıdır, piyasada arz ve talebin kesiştiği noktada oluşan fiyat denge fiyatı olarak adlandırılır. Marjinal: İlave, ek anlamına gelir. Örnek: Marjinal Fayda: Tüketim miktarı bir birim arttırıldığında toplam faydada meydana gelen artıştır. Marjinal Maliyet: Üretim miktarına bir birim arttırıldığında maliyette meydana gelen artıştır. Son birim üretimin maliyetidir.

20 Kaynaklar ERTEK, Tümay (2009) Temel Ekonomi (Basından Örneklerle), Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.