SAĞLIKLI İLETİŞİM KURMAK

... konulu sunumlar: "SAĞLIKLI İLETİŞİM KURMAK"— Sunum transkripti:

1 SAĞLIKLI İLETİŞİM KURMAK
İki insan birbirlerini beş duyularının her hangi biriyle fark ettikleri anda ‘’iletişim ‘’ başlar. Aksi mümkün değildir. Karşıdan karşıya geçerken birisine gülümsemeniz, dolmuşta para uzattığınız kişiye teşekkür etmeniz gibi.

2 İlişki ise; en az iki kişi arasında kişilere özel önceki ve o andaki mesaj ve yanıt alışverişlerinin toplamıdır. Arada kurulan bağ, münasebet anlamına da gelir.

3 İLETİŞİMDE ZAMANI PLANLAMAK
Günlük hayatta farklı şifreler sahip insanlarla iletişim kurarız. Kimine merhaba derken, kiminin gözünün içine bakarak, kimine dokunarak iletişim kurarız. Çocuklarımızın da farklı şifreleri olduğunu unutmayalım.6-11 yaşındayken dokunmak işe yararken,11 yaşından sonra birey olarak dikkate alınmak işe yarayacaktır. Her çocuk birey olduğunu bilmek ve dikkate alınmak ister.

4 BİRLİKTE SOHBET ETME İHTİYACI
6-11 yaşta anne babalarıyla sohbet etmeyi severler. Onları dinlemek gerekir.11 yaştan sonra ise daha çok arkadaşlarıyla sohbet etmekten hoşlanırlar .Onlarla ortak sohbet konuları bulmak, birlikte vakit geçirmeyi planlamak gerekir.

5 BİRLİKTE İŞ YAPMA İHTİYACI
6-11 yaşta anne babalarından ev ve okuldaki sorumlulukları için gerekli becerileri öğrenme ihtiyaçları vardır. Ailelerin örnek ve destek olmaları gerekir.11 yaştan sonra onlara güvenildiğinin gösterilmesi gerekir. Fikirleri, yapmak istedikleri, dinlenilmeli, uygun tepki verilmelidir.

6 KİŞİLER ARASI İLETİŞİM
SÖZSÜZ İLEŞİTİM Sesli Sessiz Nesnelerle SÖZLÜ İLEŞİTİM Dinleme Konuşma

7 İki tür iletişim kurarız; Sözlü ve Sözsüz iletişim
İletişim uzmanlarına göre, sözsüz iletişimin sözlü iletişime göre daha etkili olduğu savunulmaktadır. Sözsüz iletişim: Sesli iletişim : Hımm,yaa,şışt Sessiz iletişim : Beden dilini jest ve mimikleri kullanma Nesnelerle iletişim : Giydiklerimiz, takılarımız, saçımız vb..

8 SESE DAYALI OLANLAR *SESİN TONU *SESİN YÜKSEKLİĞİ *EEE, IHM SÖZCÜKLERİ
*DURAKSAMALAR *SESİN TONU *SESİN YÜKSEKLİĞİ *EEE, IHM SÖZCÜKLERİ *DUYGU TONU *TEKRARLAR *SÖZE YANLIŞ BAŞLAMA *GEREKSİZ SÖZCÜKLER *AKICILIK *DOĞALLIK *SEÇİLEN SÖZCÜKLER

9 SES DIŞINDAKİLER *GÖZ İLİŞKİSİ *YÜZ İFADELERİ *VÜCUT DURUŞU
*KİŞİSEL ALAN *KIYAFET,AKSESUAR *MEKANI KULLANMA *DOKUNMA *KAFA İŞARETLERİ *EL VE KOL DURUŞU *BACAKLARIN DURUŞU *BEDEN YÖNELİMİ *OTURMA BİÇİMLERİ

10 CAN KULAĞI İLE DİNLEMEK
Çocuğunuza bırakabileceğiniz en büyük miras O’na dinlemeyi öğretmektir.

11 ETKİN DİNLEMENİN ÖZELLİKLERİ
SESSİZLİK (SÖZ KESMEDEN) ANLATILMAK İSTENENİN NE OLDUĞUNU ANLAMAYA ÇALIŞMAK, ANLATILANIN ALTINDA YATAN DUYGUYU ANLAMAYA ÇALIŞMAK, KOŞULSUZ KABULLE DİNLEMEK, DÜRÜST OLARAK DİNLEMEK(TUZAK KURMADAN DİNLEMEK)

12 FİZİKSEL DİNLEMENİN ÖZELLİKLERİ
KONUŞANIN YÜZÜNE DOĞRU BAKMAK, BEDEN OLARAK ONA YÖNELMEK, GÖZLE İYİ BİR İLİŞKİ KURMAK, KONUŞANA DOĞRU EĞİK DURMAK, DİNLERKEN RAHAT OLMAK GEREKİR.

13 ANLATILANLARIN BASİT BİR TEKRARI,
ANLATILANLARIN DUYULDUĞUNA İLİŞKİN BİR MESAJ, ANLATILANLARI ÖZETLEME, DUYGULARI DİLE GETİRME,

14 ETKİN DİNLEMENİN FAYDALARI
KİŞİ KENDİNİ DİNLEYEN KİŞİYE YAKIN HİSSEDER, SORUNUNU İLK BAŞTAKİ KADAR ÖNEMLİ GÖRMEYEBİLİR, SORUNUNU RAHATLIKLA DİLE GETİRDİĞİ İÇİN,ÇÖZÜM YOLLARINI DA DAHA RAHAT DÜŞÜNEBİLİR.

15 DİNLERKEN KONUŞANIN TEŞVİK EDİLMESİ
KONUŞAN KİŞİNİN ANLATTIKLARINDA YER ALAN ANAHTAR SÖZCÜKLERİN TEKRARLANMASI İLE, TEK SÖZCÜKLÜ TEKRAR ETTİRİCİLER İLE, (HIHI,EEE,SONRA,BAŞKA) KONUŞMANIN SÜRMESİNE YARAYACAK KISA SORULARIN SORULMASI İLE GERÇEKLEŞTİRİLEBİLİR.(NASIL OLDU?)

16 DUYGULARIN KİŞİSELLEŞTİRİLMESİ
DUYGU......HİSSEDİYORSUN,ÇÜNKÜ KAYGI HİSSEDİYORSUN,ÇÜNKÜ SINAVIN SONUCUNU BEKLİYORSUN. OLAY/DURUM İÇİN DUYGU SINAV SONUCUNU BEKLEDİĞİN İÇİN KAYGILISIN.

17 İLİŞKİYİ ZENGİNLEŞTİRMEYE YÖNELİK SORU NASIL SORULMALIDIR?
ÇOK ÖZENLE, FAZLA OLMAYACAK BİÇİMDE, YARGILAYICI,HESAP SORUCU İZLENİM BIRAKTIĞI İÇİN ”NEDEN,NİÇİN,NİYE” SORU SÖZCÜKLERİNDEN KAÇINARAK ; BUNLARIN YERİNE “NE,NASIL”SÖZCÜKLERİNİ KULLANARAK, KONUŞMAYI SÜRDÜRECEK AÇIK UÇLU SORULAR SORULMALIDIR.

18 KONUŞMAYI SÜRDÜRMEYE YÖNELİK AÇIK UÇLU SORULAR ;
DAHA FAZLA BİLGİ ALMAYI SAĞLAR, KONUŞANIN KEŞİF YAPMASINI SAĞLAR, DİNLEYENİN DİKKATLİ DİNLEDİĞİNİ GÖSTERİR, KONUŞANIN UZUN AÇIKLAMALAR YAPMASINI SAĞLAR.

19 KAPALI UÇLU SORULAR EVET YADA HAYIR GİBİ KISA YANITLANIR,
YANITLAYICI AZ DÜŞÜNÜR, BELLİ GERÇEKLERİN ELDE EDİLMESİNDE YARARLIDIR, İSTENİLEN ALANLA İLGİLİ KONUŞMAYI YÖNLENDİRİR, OLUMLU İFADELERİ PEKİŞTİRMEK İÇİN KULLANILIR.

20 ETKİLİ BİR İLETİŞİM BECERİSİ « BEN DİLİ »

21 BEN DİLİ ÖZELLİKLE OLUMSUZ DUYGULARIN YAŞANDIĞI DURUMLARDA,
OLUMSUZ DUYGULARIN YAŞANDIĞI KİŞİYE ÖNCE DAVRANIŞ YADA DURUM TANIMLANARAK, BU DAVRANIŞ VEYA DURUMDAN NASIL ETKİLENDİĞİ BELİRTİLDİKTEN SONRA, NE HİSSEDİLDİĞİNİN SÖYLENMESİNE DAYALIDIR.

22 SORUN ÇÖZÜCÜ BEN DİLİ DAVRANIŞIN TANIMI Davranışının yorum katılmadan ne ise aynen ifade edilmesi SOMUT ETKİ Para, zaman, emek, Sağlık, enerji kaybının ifade edilmesi DUYGUNUN İFADESİ Hissedilen duygunun ifade edilmesi

23 Banyodaki musluğu açık bıraktığında gidip kapatmak zorunda kalıyorum
Banyodaki musluğu açık bıraktığında gidip kapatmak zorunda kalıyorum. Bu durum beni öfkelendiriyor. Saçlarını bu şekilde toplamandan hoşlanmıyorum. Kalktığında odanı toplarsan beni mutlu edersin kızım. Bilgisayarda fazla zaman geçirmenden hoşlanmıyorum. Derslerini aksatmaya başladığını düşünüyorum. Böyle devam edersen bilgisayar kullanmanı yasaklamak zorunda kalabilirim.

24 SEN DİLİ KİŞİYİ SUÇLAYICIDIR, DAVRANIŞTAN ÇOK KİŞİLİĞE YÖNELİKTİR,
YENİDEN KONUŞMA İSTEĞİNİ ENGELLEYİCİDİR, KİŞİ KENDİNİ SUÇLANMIŞ VE ANLAŞILMAMIŞ HİSSEDER, NEYE KIZILDIĞININ ANLAŞILMAMASINA NEDEN OLUR, KİŞİYİ GÜCENDİRİR ,KIRAR, KİŞİNİN DİRENMESİNE NEDEN OLUR.

25 * Sanki spor toto oynamışsın. Bu ne biçim karne böyle?
* Sen zaten hep böylesin. * Odanı yine toplamamışsın. Çok dağınıksın. Kime çektin sen böyle? * Ne zaman seni ders çalışırken göreceğim? Çok tembelsin. * Hakkında sürekli şikayet işitiyorum. * ödevlerini neden yapmadın? * Bilgisayarını kapat, dersine çalış. * Sen adam olacaksın da ben de göreceğim.

26 BEN DİLİ Mİ,SEN DİLİ Mİ? Yeter artık, Yapma şunu. – Sen dili
Kardeşine vurduğun zaman canı acıdığından ağlıyor. Ben de onu teselli ederken ne yapacağımı şaşırıyorum. Bu durum beni üzüyor. – Ben dili Terbiyesizlik yapma. – Sen dili Notlarını böyle düşük görünce başarısız olacağını düşünerek kaygılanıyorum. – Ben dili Hakkında sürekli şikayet işitiyorum. – Sen dili

27 BEN DİLİNİN YARARLARI SEN DİLİNDEKİ GİBİ KİŞİLER SAVUNMAYA GEÇMEZLER,
BİREY KARŞISINDAKİNİ SUÇLU HİSSETTİRMEZ, DİLİ KULLANAN KİŞİNİN NEDEN O DUYGUYU YAŞADIĞI ANLAŞILDIĞI İÇİN İLETİŞİM SAĞLIKLI OLUR. BEN MESAJI ALAN KİŞİ BAŞKALARINI DÜŞÜNMEYİ DE ÖĞRENİR. YAKINLIĞI ARTIRICIDIR, ANLAŞMAZLIKLARI AZALTIR, KONUŞAN KİŞİYİ DUYGULARINI BİRİKTİRMEDİĞİ, ETKİLİ OLARAK DİLE GETİRDİĞİ İÇİN RAHATLATIR.

28 BEN MESAJLARI SEN MESAJLARI
DAVRANIŞA YÖNELİKTİR ÖZELE VE O ANA YÖNELİKTİR GÖNDEREN KİŞİNİN DUYGU VE DÜŞÜNCELERİNİ İÇERİR ÖZGÜVENE OLUMLU KATKISI VARDIR GÖNDERENE YARDIM İSTEĞİ UYANDIRIR ATILGAN İNSANLAR YARATIR İLETİŞİMİ ZEDELEMEZ İLİŞKİYİ GELİŞTİRİR SORUMLULUK DUYGUSUNU GELİŞTİRİR İŞBİRLİĞİNE YÖNELİK İSTEK UYANDIRIR KİŞİLİĞE YÖNELİKTİR BÜTÜNE VE GENELE YÖNELİKTİR KARŞIMIZDAKİ KİŞİ İLE İLGİLİ OLUMSUZ DEĞERLENDİRMELER İÇERİR KARŞIMIZDAKİ KİŞİNİN ÖZGÜVENİNİ ZEDELER ÖFKE VE NEFRET GİBİ OLUMSUZ DUYGULAR UYANDIRIR ÇEKİNGEN YA DA SALDIRGAN İNSANLAR YARATIR İLETİŞİMİ ZEDELER İLİŞKİYİ ZEDELER SORUMLULUK DUYGUSUNU GELİŞTİRMEZ İŞBİRLİĞİNE KARŞI DİRENÇ YARATIR

29 İLETİŞİMDE GÜVEN OLUŞTURMA
TEPKİSİZ DEĞİL,SESSİZCE DİKKATLE DİNLEME KARŞIMIZDAKİNİN SÖYLEDİKLERİNİ ANLAYIP ANLAMADIĞINI SINAMAK DAHA İYİ ANLAMAK İÇİN EK BİLGİ İSTEYEN UYGUN SORULAR SORMAK BULGULARI DOĞRUDAN İFADE ETMEK GİBİ DAVRANIŞLARLA GERÇEKLEŞİR.

30 İLETİŞİMDE GÜVEN AZALTMAK
KONUYU HİÇBİR AÇIKLAMA YAPMADAN DEĞİŞTİRMEK DEĞİŞTİRİLEMEYECEK TÜRDEN KONULARA ODAKLAŞMAK GEREKSİZ VE YIKICI ELEŞTİRİLERDE BULUNMAK ÖĞÜT VERMEK VE İKNA ETMEYE ÇALIŞMAK ŞİDDETLE KARŞI ÇIKMAK BELİRSİZ ŞEKİLDE HEMFİKİRMİŞ GİBİ GÖRÜNME YORUM YAPMA

31 NEDEN DİNLERİZ? BİLGİ ALMAK İÇİN ZEVK İÇİN GERİ BİLDİRİM VERMEK İÇİN
ANLAMAK İÇİN KİŞİSEL ÇIKAR İÇİN GÜÇ ELDE ETMEK İÇİN

32 İYİ BİR DİNLEYİCİNİN ÖZELLİKLERİ
SÖZ KESMEZ YARGILAMAZ KARŞILIK VERMEDEN ÖNCE DÜŞÜNÜR YÜZÜ KONUŞANA DÖNÜKTÜR KONUŞANI İŞİTEBİLECEĞİ UZAKLIKTA DURUR SÖZEL ULMAYAN MESAJLARI GÖZLER NE DENDİĞİNE ODAKLAŞIR DİNLERKEN NE DİYECEĞİNİN PROVASINI YAPMAZ SON SÖZÜ SÖYLEME ÇABASINA GİRMEZ.

33 İLETİŞİMİN 12 ENGELİ

34 YÖNLENDİRME,EMİR VERME ‘’ Yapman gerekir…’’ ‘’ Yapmak zorundasın…’’
‘’ Benim kızım top oynayamaz, buna izin vermem - Korku ya da aktif direnç yaratabilir; - Söylenenin tersini ‘’ denemeye ‘’ davet edebilir; - İsyankar davranışa ya da misillemeye yol açabilir. GÖZDAĞI VERME,UYARMA ‘’…yapmazsan….olur ‘’ , ‘’ Ya yaparsın, yoksa…’’ ‘’ Zayıf getirirsen o zaman külahları değişiriz! ‘’ - Korku, boyun eğme yaratabilir; - Söz konusu sonuçların gerçekten meydana gelip gelmeyeceğini ‘’denemeye’’ yol açar; - Gücenme kızgınlık, isyankârlığa neden olabilir.

35 ‘’ …yapmalıydın ‘’,’’ senin sorumluluğun ‘’,’’..Şöyle yapmalı’’
AHLAK DERSİ VERMEK ‘’ …yapmalıydın ‘’,’’ senin sorumluluğun ‘’,’’..Şöyle yapmalı’’ ‘’ Okumanın değerini bil, nankörlük etme.’’ - Zorunluluk ya da suçluluk duyguları yaratır; - Çocuğun durumunu daha şiddetle savunmasına yol açabilir; (Kim demiş?) - Çocuğun sorumluluk duygusuna güvenilmediği izlenimi verir. ÇÖZÜM GETİRME,ÖĞÜT VERME ‘’ Ben olsaydım…’’, ‘’Neden yapmıyorsun? ’Sana şunu önereyim…’’ ‘’ Ödevini yapmak için neden bir program yapmıyorsun?’’ - Çocuğun kendi sorunlarını çözmekten aciz olduğunu ima eder; - Çocuğun sorunu bütünüyle düşünüp, değişik seçenekler getirip seçenekleri denemesine engel olur. - Bağımlılıkta da direnme yaratabilir.

36 SUÇLAMA,ELEŞTİRME,YARGILAMA
‘’Olgunca düşünmüyorsun…’’,’’Sen zaten tembelsin..’’ ‘’ Açık fikirli değilsin. Düşüncelerin yeterince olgunlaşmamış.’’ - Yetersiz, aptallık, yanlış değerlendirme anlamı taşır. - Çocuğun olumsuz bir yargıya hedef olma ya da azarlanma korkusuyla iletişimi kesmesine yol açar; - Genellikle çocuk yargı ve eleştirileri gerçek olarak algılar ( Ben kötüyüm) ya da karşılık verir. ( Siz de mükemmel değilsiniz!) ÖVME,AYNI DÜŞÜNCEDE OLMAK,TEŞHİS KOYMA ‘’ Çok güzel….’’,’’Haklısın öğretmen berbat birine benziyor’’, ’’Bence harika bir iş yapıyorsun…’’ ‘’ Her zaman için umut veren bir öğrenci oldun ‘’ - Ailenin beklentilerinin çok yüksek olduğunu ima eder. - İstenilen davranışı yaptırabilmek için; söylenen içtenlikten yoksun bir manevra gibi algılanabilir. - Çocuğun öz-imgesi ile övgü uygun değilse çocukta kaygı yaratabilir.

37 ALAY ETME:AD TAKMA ‘’ Koca bebek…’’ ‘’Hadi bakalım Süpermen’’,’’ Geri zekalı’’,’’Hadi sen de sulu göz’’ ‘’ Bebek gibi konuşuyorsun ‘’ - çocuğun kendini değersiz hissetmesine, sevilmediği kanısına varmasına yol açabilir; - Çocuğun öz-imgesi üzerinde çok olumsuzdur; - Genellikle karşılık vermeye iter.

38 ANALİZ ETME;YORUMLAMA
‘’ Senin derdin nedir biliyor musun?’’,’’Herhalde çok yorgunsun’ ’Aslında sen öyle demek istemiyorsun.’’ ‘’Çaba göstermediğin için okuldan hoşlanmıyorsun.’’ - Tehdit edici; tedirgin edici olabilir ve başarısızlık duygusunu uyandırabilir. - Çocuk kendisini korumasız, kıstırılmış hisseder, kendisine inanılmadığı kanısına varabilir. - Çocuk, yanlış anlaşılma endişesi ile iletişimi keser.

39 DUYGULARINI PAYLAŞMA;
GÜVEN VERME,TESELLİ ETME ‘’Aldırma…boş ver, düzelir…’’,’’Hadi biraz neşelen…..’’ ‘’ Duygularını anlıyorum ama son sınıfta daha iyi olacak.’’ - -Çocuğun kendini ‘’ anlaşılmamış’’ hissetmesine neden olur; -Kızgınlık duyguları uyandırır (Size göre kolay tabi) - Çocuk genellikle mesajı ‘’ kendini kötü hissetmen doğru değil ‘’ biçiminde algılar. - Yaşamın güzellikleriyle savaşmak yerine, onlardan kaçınmak mesajını ima edebilir; - Çocuğa sorunların önemsiz, saçma ve gereksiz olduğu anlamını verebilir. - Çocuk bir güçlükle karşılaştığında açık davranmaktan çekinebilir.

40 NUTUK ÇEKME,TARTIŞMA,MANTIK YOLUYLA İNANDIRMA
‘’İşte şu nedenle hatalısın….’’,’’Olaylar gösterir ki….’’,’’Evet ama …..’’,’’gerçek şu ki….’’ ‘’Üniversite mezunu lise mezunundan yüzde elli fazla kazanır.’’ - Savunucu tutumları ve karşı tutumları kışkırtır; - Çoğunlukla çocuğun aileyle iletişimini kesmesine ve artık dinlememesine yol açar; - Çocuğun kendisini beceriksiz ve yetersiz hissetmesine yol açabilir.

41 İNCELEMEK, ARAŞTIRMAK, SORGULAMAK, SORUŞTURMAK
‘’Neden?...Kim?....Sen ne yaptın?......Nasıl?....’’ ‘’ Eğitimsiz ne yapacaksın? Nasıl geçineceksin? - Soruları cevaplama genellikle eleştiri veya zorunlu çözüm gerektirdiğinden çocuklar genellikle hayır demeye, yarı doğru cevap vermeye, kaçmaya yönelir veya yalan söyler; - Sorular genellikle soru soranın nereye varmak istediğini açıklamadığından, çocuk korku ve endişeye kapılabilir; - Ailenin endişelerinden doğan sorulara cevap vermeye çalışan çocuk kendi sorununu, gözden kaçırabilir.

42 KONUYU DEĞİŞTİRME, SAPTIRMA, İŞİ ALAYA VURMA
‘’Daha güzel şeylerden konuşalım…’’,’’ Sen neden dünyayı yönetmiyorsun?’’ ‘’ Yemekte sorun istemiyorum. ‘’ - Yaşamın güçlükleriyle savaşmak yerine, onlardan kaçınmak mesajını ima edebilir; - Çocuğa sorunların önemsiz, saçma ve geçersiz olduğu anlamını verebilir; - Çocuk bir güçlükle karşılaştığında açık davranmaktan çekinebilir.

43 SAĞLIKLI BİR AİLEDE SORUNLARI ÇÖZMEK İÇİN KULLANILAN YÖNTEMLER
Duygu ve düşünceler olduğu gibi, abartılmadan ortaya konulmalıdır. Bu tutuma kendine güvenli ve saygılı tutum diyoruz. Bu tutum içinde olan kişiler hem kendilerine hem de başkalarına saygı gösterirler. Sorunlar şimdiki bağlam içinde ele alınmalı ve eski birikimler içine sokulmamalıdır. Kesinlikle öğüt verme kullanılmamalı, davranışlar somut bir biçimde ayrıntılı olarak ele alınmalıdır. Yargılamaya gidilmemeli, kişiler kendi duygu ve düşüncelerini ifade edebilmelidirler. Duygu ve düşünceler, ne az ne eksik, olduğu gibi ifade edilmelidir. Karşısındakine, beklediğine ya da en mükemmel olması gerektiğine göre ifadeler aranmalıdır.

44 Sorun çözmede etkin dinleme kullanılmalıdır
Sorun çözmede etkin dinleme kullanılmalıdır.(Göz hizasına inerek, göz kontağı kurarak, sözünü kesmeden) Konunun özü ile konuya ilişkin olmayan ayrıntılar birbirinden ayırt edilmelidir. Örneğin siz çocuğunuza ‘’ iki saat geciktin ‘’ dediğinizde, çocuğunuz size: ‘’ hayır bir saat kırk beş dakika geciktim ‘’ dememelidir. Belirli bir zaman konusu içinde ancak bir çatışma üzerinde durulmalı, başka çatışma konuları çatışmaya katılmamalı. Örneğin: Hem geç kalıyorsun hem de bana yardım etmiyorsun ‘’ diyerek iki konuyu birden ortaya atmamak gerekir. Birinin haklı çıkması yerine her iki tarafın da anlaşabileceği bir çözüme yönelmesi gerekir.’’ Ben haklıyım, sen yanlış hareket ediyorsun ‘’ tarzında davranmamak gerekir.

45 HAZIRLAYAN Haluk Fikret TAŞKIRAN 80. Yıl Cumhuriyet Anadolu Lisesi
Rehber Öğretmeni