URGANLI ÇOK PROGRAMLI ANADOLU LİSESİ

... konulu sunumlar: "URGANLI ÇOK PROGRAMLI ANADOLU LİSESİ"— Sunum transkripti:

1 URGANLI ÇOK PROGRAMLI ANADOLU LİSESİ
MADDE BAĞIMLILIĞI

2 Merhaba      Hiç düşündünüz mü yada bilen varmı içinizde 'merhaba' ne anlama geliyor diye?. Çok ilginç bir o kadar da hoş ve sıcak bir anlamı varmış meğer. 'merhaba' aslında farsça kökenli olup 'benden size zarar gelmez' anlamına geliyormuş. Çok hoş değilmi ? Bunu öğendikten sonra karşımdaki insana merhaba demek daha bir anlamlı oldu benim için.

3 MADDE BAĞIMLILIĞI İnsanlığı etkileyen en önemli sorunlardan biri haline gelen madde kullanımı ve bağımlılığının geçmişi insanlık tarihi kadar eskidir.

4 MADDE BAĞIMLILIĞI? Bir maddenin belirgin bir etkiyi elde etmek için alınması sürecinde ortaya çıkan bedensel, ruhsal ya da sosyal sorunlara rağmen madde alımının devam etmesi, bırakma isteğine rağmen bırakılamaması, aynı etkiyi elde edebilmek için giderek madde miktarının arttırılması ve maddeyi alma isteğinin durdurulamaması durumudur.

5 Maddenin zararlı (kötüye) kullanımı
Kişinin kendine, hayatına, ailesine ve çevresine zarar verecek tarzda madde kullanmasıdır. Okul başarısızlığı,ailesel sorunlar, fiziksel problemlerin ortaya çıkması, yasal sorunlar vb.

6 BAŞLAMA NEDENLERİ merak" Arkadaş baskısı "problemlerini unutmak"
"kafa bulmayı istemek"

7 MADDE BAĞIMLILIĞI TANI ÖLÇÜTLERİ
Maddeyi kullanmak için güçlü bir istek, Maddeyi kullanma davranışını denetlemede güçlük, Yoksunluk belirtileri, Tolerans gelişimi, Maddeyi elde etmek, kullanmak ve belirtilerini gizlemek için aşırı zaman ve çaba harcama, Madde kullanımı sosyal, ruhsal, fiziksel sorunlara yol açsa da maddeyi almaya devam etme, Bu maddelerin 3 tanesinin olması kişiye bağımlı demek için yeterlidir.

8 Bağımlılık tıbbi bir hastalıktır.
(biyolojik-psikolojik-sosy) Bağımlılık kronik-tekrarlayıcı bir hastalıktır.

9 Bağımlılığı diğer hastalıklardan ayıran en önemli özellik, bağımlığın doyum (ve bazıları için keyif) vermesidir

10 Bağımlılık kalıcıdır ancak kullanım durdurulabilir
Bir nikotin bağımlısı sigara ve tütün ürünlerini bıraktıktan sonra da “remisyonda bir nikotin bağımlısı”dır

11 Diyabetli bir hasta diyetine çok dikkat etse ve kan şekeri hep normal sınırlarda seyretse, hiçbir şikayeti olmasa o kişi yine de “belirti vermeyen” bir diyabet hastasıdır. Bağımlılar da bağımlı oldukları maddeyi kullanmayı kalıcı olarak bırakıp onun bütün olumsuz etkilerinden kurtulabilirler. Ancak eski hallerine dönmek istemiyorlarsa hiçbir zaman tekrar sosyal kullanıcı olmayı denememelidirler

12 İnsanların görme,koku alma, dokunma gibi çeşitli duyulardan zevk alabilmesi veya sevme, ödül alma, sınıf geçme, yarış kazanma gibi deneyimlerden yaşanan olumlu duygular beynin dopamin salgılamasına bağlıdır. Kendimizi sakin, mutlu hissediyoruz. Bir süre sonra salgılanan dopamin miktarı eski haline dönüyor ve biz olağan hayatımıza devam ediyoruz, yeni mutlu bir an yaşamayı bekliyoruz, çünkü beynimiz bunu hafızaya kaydediyor ve ona tekrar ulaşmak için gerekli hareketleri hatırlar ve tekrarlatır.

13 Bağımlılık yapan maddeler ilk kullanıldığında hızlı ve yüksek miktarda dopamin salgılanır: ‘ödül’
Tekrarlayan kullanımlarda dopamin yine yükselir ama eski düzeylerine ulaşamaz Bağımlılarda dopamin salınımı bozulur, kişi artık hiçbirşeyden zevk alamaz olur

14 Bir süre sonra madde kullanımı yemek yemekle aynı anlama geliyor
Daha sonra da bu maddelere ulaşıp kullanma isteği hayatta kalmak için gerçekten gerekli davranışların önüne geçiyor. Aile ,iş toplum gibi önceden değer taşıyan unsurlar bağımlılık karşısında önemini yitiriyor

15 BAĞIMLILIK İKİLEMİ ZARAR ZEVK

16 Bağımlılık Yapıcı Maddeler
Tütün/Sigara Alkol Esrar Uçucu maddeler Ekstazi Eroin Kokain Halusinojenler Sedatif ilaçlar Kafein ve enerji içecekleri Kumar (loto,iddia,at yarışları, internet oyunları vb.) Diğer maddeler

17 Madde Kullanan Kişilerde İpucu Olabilecek Belirtiler
Giysilerde ve nefeste maddenin kokusu El, yüz ve giysilerde boya ve lekeler Kendisine gösterdiği özenin azalması Yeme alışkanlığının bozulması, zayıflama Bulantı, kusma, terleme, gözlerde kanlanma Kas ve eklem ağrıları, kramplar Ciltte renk değişiklikleri,iğne izleri Halsizlik, yorgunluk, dikkat eksikliği Huzursuzluk, sıkıntı hissi, depresyon

18 Odasında yalnız kalmayı tercih etme
Evde daha az vakit geçirme Arkadaş çevresinin değişmesi, yeni arkadaşlar edinme Daha fazla para harcama Okul ve iş yaşamında başarısızlık Bazen neşeli, sakin,bazen öfkeli olma Sinirlilik Aile ile ilişkilerinin azalması Yasa dışı davranışlarda bulunma Uygunsuz para harcama

19 Giderek okula, spora, hobilerine karşı ilgisini kaybeder
Hafif uykulu ve yorgun gözükebilir Yalan söyleme, okuldan kaçma gibi davranış değişiklikleri görülebilir Daha saldırgan ve öfkeli olabilir Evden kaçma, çeşitli yaralanmalar, suça karışma görülebilir

20 MADDE KULLANIMINA BAŞLAMA YAŞI
% YAŞ ALTI % yaş % % % YAŞ ÜSTÜ

21 HEDEF KİTLE GENÇLER NEDEN GENÇLER Gençlik; cesaretin çekingenliğe, serüven isteğinin durağanlığa üstün geldiği dönemdir.

22 Çocuğumuzun madde kullandığını öğrenmek:
Büyük bir hayal kırıklığı Üzüntü Yıkım Anne-babalar ne hisseder: Utanç Suçluluk Korku Öfke

23 Genellikle ilk konuşmada inkar ederler
Üzerine gitmek yerine izlemeye devam edin Uygun bir ortamda tekrar konuşun Amacımız yargılamak, etiketlemek, suçlamak değil, destek olmaktır.

24 Sihirli değnek? Aileler genellikle hızlı ve kalıcı bir çözüm beklentisi içindedirler Bu yüzden hayal kırıklığına uğrarlar Bu süreç aile ve genç için bir davranış değişikliği gerektirir Bizim önerilerimiz o ailenin tek doğrusu olamaz. Bu yüzden karşılıklı görüş alışverişi şarttır

25 BİR ÇOK KİŞİ BAĞIMLI OLDUĞUNUN FARKINDA DEĞİLDİR.
***Kişi bağımlı olunan durumu hep inkar eder, kabul etmez, istediği zaman maddeyi bırakabileceğini düşünür. ***Kullanılan madde miktarı artar, önceden etki gösteren miktar aynı etkiyi göstermez duruma gelir. Bu durum bağımlılığın en önemli göstergelerindendir.

26 MADDENİN ÖZELLİKLERİ Bir madde kullanıldıktan sonra, sahte iyi oluş halini ne kadar kısa zamanda ve şiddetli ortaya çıkarıyorsa bağımlılık yapıcı gücü o kadar fazladır. Örneğin; sigara alkole göre daha fazla bağımlılık yapıcı gücü olan bir maddedir.

27 FARKLIDIRLAR Kızdırmaya çalışırlar. Onların bilmeden yaptıkları bu tuzağa düşmeyin. Tartışmaya hazırdırlar. Tartışmaktan kaçının. Tartışma beraberinde savunmayı getirir, madde içme ve kullanma davranışında değişiklik oluşmasını sağlamaz Talepkardırlar. Talepler belli kurallar içerisinde yerine getirilebilir. Israrlı davranırlar. Israrla söylediğinizin arkasında durun.

28 DEĞİŞİK UYUŞTURUCU MADDELER VERİLMİŞ BİR ÖRÜMCEĞİN YAPTIĞI AĞLAR

29 ALKOL ÇOK YAYGIN OLARAK KULLANILAN BİR MADDEDİR.
Alkolün bağımlılık yapıcı etkisi yüksektir, üretimi ve satışı yasal bir madde olduğu için bireyler bu maddeyi kullanmaktan çekinmemektedir.

30 BABASI ALKOL BAĞIMLISI OLAN ÇOCUKLARDA ALKOL BAĞIMLILIĞI RİSKİ, BABASI ALKOL BAĞIMLISI OLMAYAN ÇOCUKLARA GÖRE 4 KAT DAHA FAZLADIR.

31 TÜTÜN KULLANIMI ETKİLERİ/SONUÇLARI

32 RAHATSIZ EDİYOR !!!

33 TÜTÜN İÇMEK=HASTALIK ! TÜTÜN İÇMEK=ÖLÜM !

34 SİGARA DUMANI 50’sinin kanser yaptığı bilinen, 250’den fazlasının zararlı olduğuna dair veri olan 4000’den den fazla kimyasal madde içermektedir.

35

36 KANSER

37 KANSER

38 GANGREN

39 DERİDE YAŞLANMA DİŞLER

40 İNME

41 “DUMANSIZ” TÜTÜN AĞIZ KANSERİ DUDAK KANSERİ

42 Sigaraya Başlama Nedenleri
Yakın çevrede tütün ürünü kullanan kişilerin varlığı Tütün ürün(leri)nin reklamının yapılması Modaya veya güncel akımlara uyma çabası Sıkıntı/stres Eğlenmek için Merak Özenti Formda kalmak için Yalnızlığı gidermek için İlgi çekmek için

43 SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM ÖNEMLİ BİR SORUN “HALK SAĞLIĞI SORUNU”

44

45 SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM
Çocukların %40’ı -Sigara içmeyen erkeklerin %33’ü -Sigara içmeyen kadınların %35’i risk altında

46 Sigara ve Riskli Gruplar
Çocuklar Gençler Yaşlılar Gebeler Engelliler (kendini savunamayacak)

47 EKONOMİK KAYIPLAR UNUTULMAMALI !!

48 SİGARA İÇİLMEDİĞİNDE;
Daha az hastane başvurusu (doğrudan ve dolaylı harcamalarda azalma), Çalışan sağlığında iyileşme, işe gidememe süresinde azalma, Üretimde artma, İç ortam zararlarının azalması (boya, tamirat, vb), Yangınların azalması, Bireysel kazanımlar (sigaraya verilen paranın başka alanlara harcanması olanağı)

49 ÖNLEMEK GEREKLİ !!

50 NARGİLE…

51 NARGİLE… Nargile kullanıcıları nargileyi sigaradan daha farklı bir ürün olarak ALGILAMAMALIDIRLAR. Yaklaşık bir saatlik (20-80 dakika arasında) sürebilen bir nargile içimi sonucunda solunan duman miktarı adet sigara içilmesiyle alınan duman miktarı kadardır.

52

53 TÜTÜN KULLANIMI Dünya genelinde başlıca ölüm nedenlerinden sadece 3’ünde artış görülmektedir: HIV-AIDS, şişmanlık ve sigara kullanımı. Trend böyle devam ederse 2020 yılında 10 milyon kişi sigaradan ölecektir. Eğer etkili önlemler uygulamaya konmazsa bu yüzyılda bir milyar kişi sigara yüzünden ölecek olup ölümlerin yarısı orta yaşlarda gerçekleşecektir. Sigaranın ülkemiz insanlarına getirdiği mali yük yılda yaklaşık 30 milyar TL’dir. (~20 milyar USD).

54 4207 SAYILI TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ ve KONTROLÜ HAKKINDA KANUN
Amaç: Kişileri ve gelecek nesilleri tütün ürünlerinin zararlarından korumak, Herkesin temiz hava soluyabilmesini sağlamaktır. Bu Kanunla ülkemiz, tütün kontrolü konusunda yasal düzenlemesi olan sayılı ülkeler arasına girmiş, hatta önderlik yapar hale gelmiştir. Türkiye Tütünsüz Kanunu olan dünyada 13 ülke arasındadır. 19 Temmuz 2009 tarihinden itibaren, Bermuda, Yeni Zelanda, Uruguay, İngiltere ve İrlanda’dan sonra TÜRKİYE Dünya’daki 6. Avrupa’daki 3. ülke olmuştur.

55 ULUSAL TÜTÜN KONTROL PROGRAMI
Birey ve Toplum Davranışına Yönelik ULUSAL TÜTÜN KONTROL PROGRAMI Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim Sigarayı Bırakma Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler Ulusal Politika Oluşmasına Yönelik Fiyat ve Vergilendirme Çevresel Dumana Maruziyeti Önleme 15 yaşından büyüklerde sigara içmeyenlerin oranını %80’in üzerine çıkarmak, 15 yaşından küçüklerde ise %100’e yakın olmasını sağlamaktır. Ulusal Tütün Kontrol Programı Sigaraya Yönelik Reklam Promosyon Sponsorlukları Önleme Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler Ürün Kontrolü ve Tüketiciyi Bilgilendirme Yasadışı Ticaretin Önlenmesi Tütün Kullanımı ve Ulusal Tütün Kontrol Programının İzlenmesi, Değerlendirmesi ve Raporlanması Gençlerin Ulaşabilirliğinin Engellenmesi Tütün Üretimi ve Alternatif Politikalar 55

56 MADDE KULLANIMI İLE İLGİLİ YANLIŞ İNANÇLAR
“Ben bağımlı olmam.” “Bir kere denemekle bir şey olmaz.” “Esrar bir ottur, zararı yoktur.” “Esrar hafif bir maddedir.” “Arasıra kullanmakla bir şey olmaz.” “Esrar, alkolden daha tehlikeli değildir.” “Madde hakkında konuşabilmek için onu denemelidir. ’’ “Herkes kullanıyor bir şey olmuyor”

57 “Madde yaratıcılığı geliştirir, konsantrasyon ve bilinci artırır.”
“Ben kontrol edebilirim” “Madde yaratıcılığı geliştirir, konsantrasyon ve bilinci artırır.” “Benim iradem güçlüdür”

58 MADDEYE HAYIR

59 Teşekkür ederiz