Muhasebe Anabilim Dalı Bilimsel Toplantı 21 Aralık 2006

... konulu sunumlar: "Muhasebe Anabilim Dalı Bilimsel Toplantı 21 Aralık 2006"— Sunum transkripti:

1 Muhasebe Anabilim Dalı Bilimsel Toplantı 21 Aralık 2006
Negatif Şerefiye Muhasebe Anabilim Dalı Bilimsel Toplantı 21 Aralık 2006 Kerem Sarıoğlu, Özgür M. Esen

2 EREĞLİ DEMİR ve ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş.
Örnekler ACIBADEM SAĞLIK HİZMETLERİ VE TİCARET A.Ş. Şerefiye EREĞLİ DEMİR ve ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. Negatif Şerefiye Birikmiş Amort. Acıbademin varlık toplamı ; ; Ereğli’nin varlık toplamı ; Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

3 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
Araştırma Sonucu (2004) “Negatif Şerefiye” isimli bilanço kaleminin anlaşılırlığı hakkında finansal tablo kullanıcılarının görüşleri olumsuzdur. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

4 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
ŞEREFİYE TDK Sözlüğünde “şerefiye”; bir yer bayındır duruma getirildiğinde çevrede bulunan mülklerin değeri arttığından, sahiplerinden belediyece alınan para kooperatiflerde üst katlardaki evlerin veya caddeye bakan evlerin sahiplerinden alınan fazla ücret Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

5 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
PEŞTAMALLIK TDK Sözlüğünde “peştamallık”; işlek bir dükkanı kiralamak isteyenin o dükkanı işletene verdiği para Loncalara bağlı esnaf kollarında çıraklıktan ustalığa geçen kimse için ustalık belirtisi olmak üzere beline peştamal kuşandırılırdı. Peştamal kuşandıktan sonra ayrı bir dükkan açmak isteyen yeni ustalar tutacakları yerin durumuna göre belli bir para ödedikleri için peştamallık terimi meydana gelmiştir. Meydan Laroesse’da peştamallık, başkasına devredilen ya da kiralanan ticari bir kurumun yeri, ticari ünü, manevi değeri göz önüne alınarak eski kiracı veya sahibine açıktan verilen para olarak tanımlanmıştır. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

6 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
GOODWILL Goodwill kelimesi’nin sözlük anlamı: (Amerikan Heritage Dictionary) “işletmelerin müşterileri ile olan iyi ilişkileri nedeniyle sahip olduğu değer” Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

7 Muhasebe Dilinde “Şerefiye”
“Peştemallık” kelimesinin sözlük anlamına daha yakın bir anlamda kullanılmaktadır.” Bir işletme diğer bir işletmeyi satın alırken, o işletmenin sahip olduğu net varlıklarının (varlıklar-borçlar) toplam değeri üzerinde bir tutar kadar ödeme yapılması durumunda, yapılan bu fazla ödeme tutarı. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

8 Fazla Ödeme = Hava Parası
Neden fazla ödeme? 1) Toplam değer > Ayrı ayrı değer 2) İşletmenin itibarı 3) Coğrafi konumu 4) Tecrübeli çalışanları 5) Müşteri porföyü Neden işletmenin sahip olduğu varlık ve borçların net değeri üzerinde bir ödeme yapılır? 1)Genellikle işletmenin sahip olduğu varlıkların ayrı ayrı değerlerinin toplamı, bunların işleyen bir işletme içerisinde birarada olması durumunda sahip olacakları toplam değerden daha düşüktür. 2)İşletmenin kuruluşundan bugüne sahip olduğu itibar, müşteri portföyü, tecrübeli çalışanları, mevcut işletme organizasyonu varlıkların değeri içerisinde raporlanmamaktadır. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

9 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
UFRS 3 Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarında “Şerefiye”; satın alan işletmenin yaptığı toplam ödemenin, satın aldığı işletmenin tüm varlık ve borçları ile bilanço dışı yükümlülüklerinin gerçeğe uygun değerini aşan bölümü olarak tanımlanmıştır. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

10 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
UFRS 3 UFRS 3’de “gerçeğe uygun değer”; karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında bir varlığın el değiştirmesi ya da bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken değer olarak ifade edilmiştir. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

11 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
ŞEREFİYENİN İTFASI UFRS 3 ile şerefiyenin itfa edilmesi uygulamasına son verilmiştir. IAS 36 (Impairment of Assets) İtfa yöntemi yerine getirilen yeni uygulama ile, şerefiyenin bağlı olduğu varlık grubunun (nakit yaratan birimin) yılda en az bir kez olmak üzere değer düşüklüğü testine tabi tutulacağı ifade edilmiştir. Ancak şerefiyenin değer düşüklüğünün tespiti tek başına şerefiye kalemi ele alınarak mümkün değildir. Çünkü şerefiye tek başına bir varlık değil başka bir varlık grubuna bağlı olarak ortaya çıkmış bir kalemdir. Bu nedenle bu kalemdeki değer düşüklüğü de ancak ilgili olduğu varlık grubunun değeri incelenerek belirlenebilir. Burada değer düşüklüğü test edilen her nekadar satın alınan işletme gibi gözükse de öncelikle şerefiyedir. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

12 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
NAKİT YARATAN BİRİM IAS 36’da “nakit yaratan birim”; birleşme sonucunda yeni oluşan işletmenin diğer tüm varlıklardan bağımsız olarak nakit yaratma kabiliyetine sahip varlık grubu olarak tanımlanmıştır. IAS 36 Varlıklardaki değer düşüklüğü Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

13 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ TESTİ Kullanımdaki Değer Gerçeğe Uygun Değer Düşük Olanı Geri Kazanılabilir Değer Kayıtlı Raporlanacak Kullanımdaki değer ile kastedilen. Söz konusu nakit yaratan birimin gelecekte yaratacağı nakit akışlarının bugünkü değeridir. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

14 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
Örnek (D.Düş.Yok) Kullanımdaki Değer Gerçeğe Uygun Değer Düşük Olanı Geri Kazanılabilir Değer Kayıtlı Raporlanacak 2.700 2.700 4.000 4.400 4.000 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

15 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
Örnek (D.Düş.Var) Kullanımdaki Değer Gerçeğe Uygun Değer Düşük Olanı Geri Kazanılabilir Değer Kayıtlı Raporlanacak 2.600 2.700 2.600 4.400 2.600 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

16 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
Negatif Şerefiye ??? Negatif hava parası ??? ??? Varlık ve borçların net gerçeğe uygun değerinden fazla yapılan ödemenin negatif olması ??? Neden anlaşılmaz Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

17 Negatif Şerefiye US-GAAP ve IFRS
Amerikan Finansal Muhasebe Standartları Kurulu (FASB) ve Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) US-GAAP ve IFRS SFAS No.141 (2001) ve IFRS 3 (2004) “Negatif Şerefiye” Negatif şerefiye hem amerikan hem de uluslararası muhasebe standartlarından çıkarılmıştır. O kadar ki Negatif şerefiye sözünün (negative goodwill) nin n’si bile IFRS 3 asıl metni içinde yer almamasına çalışılmıştır. IFRS 3’ün 56. paragrafından negative goodwill ismi verilmeden açıklanmış. Bir işletmenin gerçeğe uygun değerinden daha düşük bir tutar karşılığında satınalınması durumunda gerçeğe gerçeğe uygun değer ile maliyet arasındaki farkın hemen gelir olarak muhasebeleştirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu standardın geçerlilik kazandığı tarihten önce finansal tablolara alınmış negative goodwill ise hemen özsermayede geçmiş yıl kârşarından azaltılara yok edilir. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

18 NEGATİF ŞEREFİYE SPK “negatif şerefiye”yi tanımlıyor.
Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ (Seri: XI, No:25) 12. kısım, üçüncü bölüm, madde 318 “Değişim tarihinde, iktisap edilen tanımlanabilir varlık ve borçların makul değerinde iktisap edenin, iktisap payının iktisap maliyetini aşan kısmı…” Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

19 SPK-MS: Negatif Şerefiye’nin İtfası
Madde 318 Gelecekte beklenen zararla ilgili ise, söz konusu zarar gerçekleştiğinde; Gelecekte beklenen bir zararla ilgili değilse, par.Olm.Varlıklar > negatif şerefiye tutarı par.olm.varlıkların kalan ağırlıklı ortalama ömürleri dikkate alınarak itfa edilir. Negatif şerefiyenin parasal olmayan varlıkların makul değerini aşan kısmı hemen gelir olarak kaydedilir. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

20 Sunumun başındaki örneği hatırlayalım.
ACIBADEM SAĞLIK HİZMETLERİ VE TİCARET A.Ş. Şerefiye EREĞLİ DEMİR ve ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. Negatif Şerefiye Birikmiş Amort. Acıbademin varlık toplamı ; ; Ereğli’nin varlık toplamı ; Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

21 ACIBADEM SAĞLIK HİZMETLERİ VE TİCARET A.Ş.
Şerefiye yılındaki şerefiye üç ayrı işletmenin satınalınmasından doğan şerefiyelerin toplamı (bknz. Dipnot s.1) net kârlar Acıbadem Bursa Hastanesi A.Ş.’ne İlişkin Negatif Konsolidasyon Şerefiyesinin İtfası şerefiyelerin toplamı (bknz. Dipnot s.5) Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

22 EREĞLİ DEMİR ve ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş.
Negatif Şerefiye Birikmiş Amort. yılındaki şerefiye ÖİB’den geçmişte üç ayrı işletmenin devralınmasından doğan şerefiye toplamı (bknz. Dipnot s.1) şerefiyelerin toplamı (bknz. Dipnot s.3) Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

23 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
Sonuç Negatif şerefiye isminde bir bilanço kalemi yaratılması hatalı bir uygulamadır. SPK Muhasebe Standartları halen bu uygulamaya izin vermektedir. Bu durumun nedeni söz konusu standartların UFRS’nin son değişikliklerden önceki halinin bir çevirisi olmasıdır. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu

24 Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu
Sonuç BİR İŞLETMENİN BAŞKA BİR İŞLETMEYİ GERÇEĞE UYGUN DEĞERİNDEN DAHA DÜŞÜK BİR DEĞERE SATIN ALMASI SON DERECE ENDER RASTLANACAK BİR DURUMDUR. Böyle bir durumda aradaki fark satınalan için bir GELİRDİR. Özgür Esen, Dr. Kerem Sarıoğlu