ENERJİ HUKUKU VE TAHKİM

... konulu sunumlar: "ENERJİ HUKUKU VE TAHKİM"— Sunum transkripti:

1 ENERJİ HUKUKU VE TAHKİM
Av. Ferdi KAROĞLU ENERJİ HUKUKU VE TAHKİM

2 Enerji Talebi ve Yatırımlar
2035 yılında dünya nüfusunun 8,7 milyara yükseleceği öngörülmektedir. Bu durum, 1,7 milyar insana daha enerji arzı sağlanması gerektiğini ortaya koymaktadır. Öngörülen nüfus artışının yüzde 90’ından fazlasının OECD dışı ülkelerden kaynaklanacağı tahmin edilmektedir.

3 Enerji Talebi ve Yatırımlar
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (UEA) tahminlerine göre 12,7 milyar ton eşdeğer petrol (TEP) olan dünya birincil enerji talebinin 2035 yılında; Mevcut enerji politikaları ile devam senaryosuna göre yüzde 47 oranında artışla 18,7 milyar TEP, Yeni politikalar senaryosuna göre yüzde 35 oranında artış ile 17,2 milyar TEP’e ulaşması beklenmektedir.

4 Enerji Talebi ve Yatırımlar
UEA verilerine göre enerji sektörüne 2014 ile 2035 yılları arasında küresel ölçekte üçte ikisi OECD dışı ülkelerde olmak üzere toplam 40,2 trilyon dolar yatırım yapılacağı tahmin edilmektedir.

5 Enerji Talebi ve Yatırımlar

6 Türkiye Enerji Sektöründeki Mevcut Yasal Düzenlemeler
EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) 4628 sayılı ‘’Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’’ ile 2001 yılında kuruldu. Bağımsız İdari Otorite Amaç: Elektrik, doğal gaz, petrol ve LPG'nin; yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir enerji piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması.

7 Türkiye Enerji Sektöründeki Mevcut Yasal Düzenlemeler
Elektrik Piyasası 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu Doğalgaz Piyasası 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu Petrol Piyasası 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu LPG Piyasası 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Kanunu

8 Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler
tarih ve 3096 sayılı “Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkındaki Kanun” Amaç: ‘’…Türkiye Elektrik Kurumu dışındaki özel hukuk hükümlerine tabi sermaye şirketleri statüsüne sahip yerli ve yabancı şirketlerin elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticareti ile görevlendirilmesini düzenlemek…’’ Kapsam: ‘’…Türkiye Elektrik Kurumu dışında elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticareti görevinin verilmesi ile sözleşme, süre, tarife ve görevin sona ermesi şekil ve esasları…’’ Yap İşlet Devret (YİD) ve İşletme Hakkı Devri (İHD) Modelleri Danıştay Denetimi Sorunsalı

9 Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler
tarih ve 3996 sayılı ‘’Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret modeli çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun’’ Amaç: ‘’…kamu kurum ve kuruluşlarınca (kamu iktisadî teşebbüsleri dahil) ifa edilen ‘’ileri teknoloji veya yüksek maddi kaynak’’ gerektiren bazı yatırım ve hizmetlerin, yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yaptırılmasını sağlamak…’’

10 Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler
Kapsam: ‘’…köprü, tünel,baraj,sulama,içme ve kullanma suyu,arıtma tesisi, kanalizasyon, haberleşme, kongre merkezi, kültür ve turizm yatırımları, ticari bina ve tesisler, spor tesisleri, yurtlar, tema parklar, balıkçı barınakları, silo ve depo tesisleri, jeotermal ve atık ısıya dayalı tesisler ve ısıtma sistemleri elektrik üretim, iletim, dağıtım ve ticareti maden ve işletmeleri, fabrika ve benzeri tesisler, çevre kirliliğini önleyici yatırımlar,otoyol, trafiği yoğun karayolu, demiryolu ve raylı sistemler, gar kompleksi ve istasyonları, teleferik ve telesiyej tesisleri, lojistik merkezi, yeraltı ve yerüstü otoparkı ve sivil kullanıma yönelik deniz ve hava alanları ve limanları , yük ve/veya yolcu ve yat limanları ile kompleksleri, sınır kapıları ve gümrük tesisleri, milli park (özel kanunu olan hariç), tabiat parkı, tabiatı koruma alanı ve yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarında planlarda öngörülen yapı ve tesisleri, toptancı halleri ve benzeri yatırım ve hizmetlerin yaptırılması, işletilmesi ve devredilmesi konularında, yap-işlet-devret modeli çerçevesinde sermaye şirketlerinin veya yabancı şirketlerin görevlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar…’’

11 Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler
‘’Madde 5 – (Değişik: 20/12/ /2 md.) Yüksek Planlama Kurulunca belirlenen idare ile sermaye şirketi veya yabancı şirket arasında yapılacak sözleşme, özel hukuk hükümlerine tabidir.’’

12 Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler
Anayasa Mahkemesi’nin tarihli iptal kararı ‘’Hizmetin niteliği itibarıyla özel hukuk sözleşmesi olması mümkün değildir’’ Danıştay’ın yaklaşımı Finans ve kredi kaynaklarının geri çekilmesi

13 Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler
tarih ve 4446 sayılı Kanun ve Anayasa değişikliği Anayasanın 47 nci maddesinin son fıkrası, “Devlet, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişileri tarafından yürütülen yatırım ve hizmetlerden hangilerinin özel hukuk sözleşmeleri ile gerçek veya tüzelkişilere yaptırılabileceği veya devredilebileceği kanunla belirlenir.” şeklinde değiştirilmiştir.

14 Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler
125 inci maddesinin ilk fıkrası, “Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde bunlardan doğan uyuşmazlıkların millî veya milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülebilir. Milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilebilir.”

15 Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler
tarih ve 4501 sayılı “ Kamu Hizmetleri İle İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Başvurulması Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun” 4501 sayılı Kanun - Yabancılık unsuru tanımı: “Sözleşmeye taraf kurulu veya kurulacak şirket ortaklarından en az birinin yabancı sermayeyi teşvik mevzuatı hükümlerine göre yabancı menşeli olması veya sözleşmenin uygulanabilmesi için yurt dışı kaynaklı sermaye veya kredi veya teminat sözleşmelerinin akdedilmesinin gerekli olması hallerinden biri”.

16 Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler
tarih ve 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu Amaç ve kapsam: ‘’Madde 1 – Bu Kanunun amacı, milletlerarası tahkime ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Bu Kanun, yabancılık unsuru taşıyan ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği veya bu Kanun hükümlerinin taraflar ya da hakem veya hakem kurulunca seçildiğI uyuşmazlıklar hakkında uygulanır.’’

17 Enerji Şartı Anlaşması (Energy Charter Treaty)
Enerji Şartı Anlaşması (EŞA), 17 Aralık 1994 tarihinde Lizbon’da imzalanmış ve 16 Nisan 1998 yılında yürürlüğe girmiştir. EŞA’ya 53 ülke üye, 14 ülke ise gözlemci olarak katılım göstermiştir. Yatırım, ticaret, enerjinin taşınması, çevre, rekabet, piyasalara giriş, teknoloji transferi, enerjinin verimli kullanımı ve uyuşmazlıkların çözümü gibi alanlarda, enerji sektöründe rol oynayan aktörlerin hak ve yükümlülüklerini düzenleyen ilk geniş kapsamlı ve çok taraflı uluslararası sözleşme

18 Enerji Şartı Anlaşması
Amaç: Liberal sisteme geçiş aşamasında olan Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin ekonomilerinin canlandırılmasında enerji sektörünün öneminin anlaşılmış olmasıdır. İkincisi ise, gelişmiş Batı Avrupa ülkelerinin ihtiyaçları olan enerjiyi temin ettikleri Kuzey Denizi, Orta Doğu ve Kuzey Afrika kaynaklarının güvensizliği karşısında alternatif bulmaları gerektiğini anlamaları ve bu nedenle arz güvenliğini temel sorun olarak ele almaları.

19 Enerji Şartı Anlaşması
Kapsam: Yatırım, ticaret, enerji transiti, enerji verimliliği ve çevresel boyutu ve uyuşmazlıkların çözülmesi

20 Enerji Şartı Anlaşması
Temel Özellikler Yatırımların Korunması Enerjinin, enerji ürünlerinin veya enerjiye dayalı ürünlerin DTÖ kapsamında ticareti Enerjinin transit geçiş serbestisi Enerji verimliliğinin geliştirilmesi Yatırımcı – devlet tahkimi ile devletlerarası tahkim dahil, uluslararası uyuşmazlık çözümü Geliştirilmiş hukuksal saydamlık

21 EŞA – Uyuşmazlıkların Çözümü
Ticari Uyuşmazlıklar EŞA m. 5 ve m. 29; taraf devletler arasında çıkan uyuşmazlığın müzakereler ve paneller aracılığıyla çözülmesi, aksi halde tazminat ödenmesi veya yükümlülüklerin askıya alınması vardır. Tüm bunların dışında, EŞA’nın 28 inci maddesi uyarınca, tarafların bu hususta anlaşması halinde, ticari uyuşmazlıkların, 27 nci madde kapsamında çözülmesi de mümkündür. Ayrıca, yabancı yatırımcının da, ticari uyuşmazlıklarda 26 ncı madde kapsamında uyuşmazlığın çözümünü talep edebilmesinin mümkün olduğu kabul edilmektedir.

22 EŞA – Uyuşmazlıkların Çözümü
Transit Uyuşmazlıkları EŞA m. 7; transit serbestisi temelinde, enerji maddeleri ve ürünlerinin transitine ilişkin hükümleri düzenlemektedir. Bu hükümlerin uygulanmasından doğacak uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin yöntem ise altı ve yedinci fıkrada düzenlenmiştir. EŞA’ya göre, uyuşmazlık tarafı âkit devletler farklı bir çözüm yöntemi benimsemedikleri takdirde ve taraflardan birinin başvurması halinde, Genel Sekreter taraflarla uyuşmazlık hakkında görüşür ve 30 gün içerisinde bir arabulucu atar. Arabulucu, uyuşmazlığın çözümü için gerekli tüm çabayı gösterir; ancak 90 gün içinde taraflar arasında bir anlaşma sağlayamazsa, taraflara uyuşmazlığa ilişkin bir çözüm veya çözüm yöntemi önerir ve uyuşmazlık çözülene kadar geçerli olacak ( bu süre 12 ayı geçemez) tarife başta olmak üzere tüm anlaşma şartlarını belirler.

23 EŞA – Uyuşmazlıkların Çözümü
Rekabet Uyuşmazlıkları EŞA, rekabet uyuşmazlıklarının çözümü için kapsamlı ve teknik bir yöntem öngörmemektedir. Anlaşmaya göre, anlaşma taraflarından biri, diğer anlaşma taraflarından birinin 6 ncı madde kapsamında düzenlenen rekabet kurallarını ihlal ettiği ve bu durumun da önemli bir menfaatini olumsuz yönde etkilediği kanısındaysa, durumu bu anlaşma tarafına ve onun rekabet otoritesine, durumun tespitine yarayacak gerekli bilgi ve belgelerle birlikte bildirerek gerekli önlemlerin alınmasını talep eder. Bildirimi alan anlaşma tarafı veya onun rekabet otoritesi durumu inceleyerek ve gerek görürse bildirimi yapan anlaşma tarafının rekabet otoritesiyle de bilgi alışverişinde bulunarak, bir önlem alınması gerekip gerekmediğine karar verir ve kararını gerekçeleriyle birlikte bildirimi yapan anlaşma tarafına bildirir. Karar bir önlem alınması gerektiği yönünde olursa, bildirimi yapan anlaşma tarafını alınan önlemlerden ve gelişmelerden de haberdar edecektir. Rekabete ilişkin uyuşmazlığın çözümü için diplomatik yollara başvurulabilmekle beraber, EŞA’da diğer konular için öngörülen uyuşmazlıkların çözüm yöntemlerine başvurulamayacağı hususu açıkça belirtilmiştir

24 EŞA – Uyuşmazlıkların Çözümü
Çevreye İlişkin Uyuşmazlıklar Anlaşmaya göre, bir veya birden fazla Anlaşma tarafının talebi halinde, 19 uncu maddenin uygulanmasından veya yorumlanmasından kaynaklanan uyuşmazlıklar, söz konusu uyuşmazlığın çözümüne uygulanacak bir uluslararası anlaşmanın bulunmaması şartıyla, Enerji Şartı Konferansı incelemesine sunulur. Konferans bir çeşit danışman gibi, sorunun çözümüne ilişkin önerileri taraflara iletecek, sorunun çözümü için çaba gösterecektir

25 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırım : EŞA m 1 (6); ‘’…bir yatırımcı tarafından doğrudan veya dolaylı olarak sahip olunan ya da kontrol edilen her türlü varlık…’’ Yatırım kapsamı : ‘’ayni veya ayni olmayan, taşınır ve taşınmaz servetler ve ipotek, haciz ve teminat gibi her türlü mülkiyet hakkı; bir firma veya teşebbüs, ya da bir firma veya teşebbüsteki hisse senetleri, tahviller veya diğer iştirak şekilleri, bonolar ve bir firma veya teşebbüsün borçları; bir ekonomik değere sahip olan ve bir yatırıma ilişkin olarak yapılan kontratla ilgili olan para ve hizmet performansı talepleri; fikri mülkiyet; kazanç; yasalarla, kontratlarla veya enerji sektöründeki herhangi bir ekonomik aktivite girişimine ilişkin kanunlara uygun olarak verilen ruhsat ve izin belgelerine binaen tevcih edilen haklar’’

26 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırımcı: ‘’ Anlaşma tarafı açısından, söz konusu Anlaşma tarafı devlette uygulanmakta olan kanunlarla uyumlu olarak o ülkede sürekli ikamet eden veya o ülkenin vatandaşı veya uyruğuna sahip olan bir gerçek kişi; söz konusu Anlaşma tarafı devlette uygulanmakta olan kanunlarla uyumlu olarak örgütlenen bir firma ya da organizasyon; “üçüncü ülke” açısından ise, Anlaşma tarafı için belirtilen bu şartları, gerekli değişiklikleri yaparak yerine getiren gerçek kişi, firma veya organizayon’’

27 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırımın Korunması a) EŞA m. 10: “Yatırımların Teşviki, Korunması ve Uygulamalar” İstikrarlı, adil, uygun ve şeffaf şartlar, Eşit ve adil bir uygulama, İstikrarlı ve devamlı korunmaya ve güvenliğe mazhar olma, makul olmayan veya ayrım gözeten önlemlerle, yatırımların idaresi, idamesi, faydası, kullanma hakkı veya devredilmesi açısından eşitsizlik yaratacak biçimde davranmama

28 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Umbrella Clause (Şemsiye Klozu) EŞA m. 10 (1) / son: ‘’ Her Anlaşma tarafı, diğer bir Anlaşma tarafı yatırımcısı veya yatırımcısının bir yatırımı ile taahhüt etmiş olduğu yükümlülükleri yerine getirecektir.”

29 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Umbrella Clause İki taraflı spesifik bir ticari anlaşmasının ihlalinin, uluslararası nitelik taşıyan ikili veya uluslararası bir yatırım anlaşmasının ihlali olarak değerlendirilmesine imkan sağlar.

30 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırımın Korunması b) Ayrımcılık Yapmama ve En Çok Gözetilen Ulus Kaydı Anlaşma tarafları, yatırımların yapılması aşamasında, yani yatırım öncesi aşamada, Anlaşmanın diğer taraflarına, kendi yatırımcılarına veya Anlaşmanın diğer taraflarından birinin yatırımcısına veya üçüncü bir ülkenin yatırımcısına sağladığından daha az düzeyde olmayan uygulamayı sağlamak için çaba gösterecektir.

31 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırımın Korunması c) Anahtar (Key) Personel m. 11: Anlaşma taraflarının, diğer Anlaşma taraflarının yatırımcılarının ve bu yatırımcılar tarafından görevlendirilen anahtar personelin, yapılacak yatırım faaliyetleri için kendi ülkelerine girmelerine ilişkin taleplerini iyi niyetle incelemekle yükümlü olduklarını düzenlemektedir

32 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırımın Korunması d) Kayıpların Telafi Edilmesi m. 12: Yatırımcılara, özellikle ekonomik ve politik yönden istikrara kavuşmamış ülkelerdeki savaş, silahlı çatışma, milli seferberlik, iç isyan gibi olaylardan kaynaklanan zararların telafisi için gerekli korumayı sağlamaktadır.

33 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırımın Korunması e) Kamulaştırma m. 13: Bir Anlaşma tarafı, diğer bir Anlaşma tarafının yatırımlarını kamulaştırmak isterse bunu, kamu menfaatine dönük bir amaç için, ayrım gözetmeksizin, tamamen kanuna uygun bir şekilde ve zamanında yeterli bir telafi sağlayarak yapmak zorundadır.

34 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırımın Korunması f) Yatırımlara İlişkin Transferler m. 14: İlk ve ek sermaye, geri ödemeler, sözleşmeye bağlanmış ödemeler, yurtdışından istihdam edilmiş personelin ücret ve hak edişleri, anlaşmazlığın çözümünden doğan ödemeler ile kayıpların telafisi ve kamulaştırma sonucu yapılan ödemeler serbestçe transfer edilebilir.

35 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırımın Korunması g) Subrogasyon m.15: Bir Anlaşma tarafı veya bu tarafı temsil eden bir kurum (kefil taraf), başka bir Anlaşma tarafının (ev sahibi taraf) ülkesindeki bir yatırımcının bir yatırımı ile bağlantılı olarak yapılmış bir kefalet veya garanti kapsamında bir ödemede bulunursa ev sahibi taraf, yatırımcının hak ve talebinin kefil tarafa devrini kabul edecek ve kefil taraf, kefil olunan tarafın halefiyete istinaden almaya ve kullanmaya hak kazanmış olduğu hakları kullanabilecektir.

36 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırımın Korunması h) Diğer Anlaşmalarla İlişki m. 16: EŞA ile diğer uluslararası anlaşmalar arasında bir ihtilaf meydana gelirse, yatırımcının lehine olan kurallar uygulanacaktır

37 EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları
Yatırımcı ile Anlaşma Tarafı Devlet Arasındaki Uyuşmazlıkların Çözümü (EŞA m. 26) İyi niyet ile çözüm aranması (3 ay) Seçimlik Haklar Yatırım yapılan devletin ulusal mahkemelerine veya idari makamlarına başvurma Anlaşma tarafı devlet ile ortaklaşa kararlaştırılan uyuşmazlık çözüm yöntemi (BIT) Uluslararası Tahkim

38 EŞA – Uluslararası Tahkim
ICSID Tahkimi 1965 tarihli “Devletler ve Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasında Meydana Gelebilecek Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümlenmesine İlişkin Sözleşme” uyarınca oluşturulan Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Merkezi (ICSID) Kurumsal Tahkim Yatırım konusunda uzman Dünya Bankası bünyesinde örgütlü Kararları bağlayıcı ve resen infaz edilebilir

39 EŞA – Uluslararası Tahkim
b) UNCITRAL Tahkim Kuralları United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) tahkim kuralları, ad hoc tahkimde kullanılmak üzere düzenlenmiş olup, hemen hemen her türlü ad hoc tahkime uygulanabilir nitelikte olan kurallardan oluşmaktadır. Ad Hoc tahkim, kurumsal değil Birlşmiş Milletler (BM) Milletlerarası Ticaret Hukuku Komisyonu tarafından 1976 yılında oluşturulmuştur. EŞA kapsamında henüz uygulanmamıştır.

40 EŞA – Uluslararası Tahkim
c) Stockholm Ticaret Odası Tahkim Enstitüsü SCC Tahkim Enstitüsü, 1917 yılında kurulmuş olup, odadan bağımsız bir tüzel kişiliğe sahiptir yılında gözden geçirilen tahkim kuralları uygulanmaktadır. Burada taraflarca uygun bulunan maddi hukuk ku- ralları uygulanmakta olup, taraflarca maddi hukuk kuralı seçilmezse hakem heyeti tarafından uygulanacak hukuk tespit edilmektedir.

41 EŞA – Uluslararası Tahkim
Anlaşma Tarafları Arasındaki Uyuşmazlıkların Çözümü (EŞA m. 27) Öncelikle makul sürede diplomatik yollarla çözüm Üç hakemden oluşan ad hoc hakem heyeti UNCITRAL Tahkim Kuralları

42 EŞA – Uluslararası Tahkim
EŞA Kapsamında Verilen Hakem Kararlarının Tenfizi (m. 26/5) 1958 tarihinde New York’ta imzalanan ‘’Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’’

43 YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA DAİR İKİLİ ANLAŞMALAR (BILATERAL INVESTMENT TREATIES)
İki devlet arasında imzalanan, bir devletin gerçek veya tüzel kişileri tarafından diğer devletin ülkesinde gerçekleştirilecek yatırımların karşılıklı teşviki ve korunması amacını taşıyan uluslararası anlaşmalardır. Amaç: Taraf ülke yatırımcılarının diğer taraf ülkede yapacağı yatırımları teşvik etmek ve yatırımcıları kamulaştırma ve diğer zararlara karşı korumak

44 İkili Anlaşmalarda Yatırımlara Uygulanan Standartlar
YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA DAİR İKİLİ ANLAŞMALAR (BILATERAL INVESTMENT TREATIES) İkili Anlaşmalarda Yatırımlara Uygulanan Standartlar Tam Koruma ve Güvenlik (Full Protection and Security) Adil ve Eşit Muamele (Fair and Equitable Treatment) Keyfi ve Ayrımcı Muamele Yasağı (Arbitrary and Discriminatory Treatment) En Çok Gözetilen Ulus Muamelesi (Most Favored Nation) Milli Muamele (National Treatment)

45 Türkiye Cumhuriyeti tarafından en çok tercih edilen tahkim merkezleri:
YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA DAİR İKİLİ ANLAŞMALAR (BILATERAL INVESTMENT TREATIES) Türkiye’nin taraf olduğu ikili yatırım anlaşması (BIT) sayısı 82 olup bunların 74 tanesi onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Türkiye Cumhuriyeti tarafından en çok tercih edilen tahkim merkezleri: ICSID, Milletlerarası Ticaret Odası (MTO) Tahkim Divanı (International Chamber of Commerce International Court of Arbitration), United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) tahkim kuralları, ad hoc tahkim.

46 Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları
Stokholm Chamber of Commerce Uzan Davası (V2014/Ö23) Talep : 2,5 milyar Euro İddia : Davacı ÇEAŞ elektrik şirketinin yüzde 8,56 Kepez elektrik şirketinin yüzde 9,89 oranında hissedarı olduğunu, Enerji Şartı Anlaşmasının 17 ve 26 ncı maddeleri çerçevesinde “yabancı yatırımcı” sıfatı taşıdığını, 2003 yılında imtiyaz sözleşmeleri iptal edilerek el konulan şirketler nedeniyle zarara uğradığını iddia etmektedir.

47 Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları
International Chamber of Commerce Irak Petrolleri Davası (20273/AGF/ZF) Talep: 250 milyon Dolar tazminat ödenmesi ve Irak’la Türkiye Cumhuriyeti arasında imzalanmış olan boru anlaşmalarının (ITP Antlaşmaları) ihlaline son verilmesi

48 Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları
Libananco Davası (ICSID Case No:ARB/06/08) Talep: 10 milyar 100 milyon Dolar İddia: 2006 yılında Çukurova Elektrik A.Ş. (ÇEAŞ) ve Kepez Elektrik T.A.Ş. (KEPEZ) şirketlerinden her birisinin toplam sermayesinin yaklaşık yüzde 66’sına sahip olduğu iddiasıyla Güney Kıbrıs menşeli arkasında Cem Cengiz Uzan’ın olduğu Libananco Holding tarafından açılan davada hakem heyetince davacının yatırımcı sıfatı taşımadığı gerekçesiyle taleplerinin reddine karar verilmiştir.

49 Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları
Alaplı Davası (ICSID Case No:ARB/08/13) Hollanda antilerinde (Curacao adası)  Taylan Morova tarafından kurulan (bir tabela şirketi olan) Alaplı Elektrik B.V. avukatları tarafından 27 Ağustos 2008 tarihinde  Türkiye aleyhine 100 milyon USD tazminat talebiyle açılan tahkim davasında, Hakem  Heyeti 16 Temmuz 2012 tarihinde 2’ye karşı 1 oy çokluğu ile davacının Enerji Şartı Anlaşması ve Hollanda-Türkiye İki Taraflı Ticaret Anlaşması hükümleri çerçevesinde korunması gereken bir yabancı yatırımcı olmadığı sonucuna varmış ve yetkisizlik  nedeniyle davacının talepleriyle birlikte davayı reddetmiştir.

50 Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları
Cementownia Nowa Huta (CNH) Davası (ICSID Case No:ARB(AF)/06/2) Polonya menşeli Cementownia Nowa Huta (CNH) şirketi tarafından 2006 yılında Türkiye aleyhine Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID) nezdinde ÇEAŞ’ın yüzde 12,24 ve KEPEZ’in yüzde 10,73 oranında hissesine sahip olduğu ve anılan şirketlerin imtiyazının iptal edilmesi nedeniyle zarara uğratıldığı iddiası ile tahkim davası açılmıştır. Yapılan yargılama sonucunda Hakem Heyeti 17 Eylül 2009 tarihinde davacının tüm taleplerini reddetmiştir. Karara ilişkin davacı tarafından iptal başvurusu yapılmamış ve karar kesinleşmiştir.

51 Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları
Europe Cement Investment and Trade (ECIT) Davası (ICSID Case No:ARB(AF)/07/02) Polonya menşeli Europe Cement Investment &Trade (ECIT) şirketi tarafından 2007 yılında Türkiye aleyhine Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID) nezdinde ÇEAŞ’ın toplam sermayesinin yüzde10,24’üne, Kepez’in toplam sermayesinin ise yüzde 11,61’ine sahip olunduğu iddiasıyla tahkim davası açılmıştır. Yapılan yargılama sonucunda Hakem Heyeti 13 Ağustos 2009 tarihinde davacının tüm taleplerini reddetmiştir. Karara ilişkin davacı tarafından iptal başvurusu yapılmamış ve karar kesinleşmiştir.

52 Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları
İSEDAŞ Kanel - 2 Dava SBD

53 www.aoklegal.com karoglu@aoklegal.com