Pardus Temel Seviye Kullanıcı Eğitimi

Pardus Temel Seviye Kullanıcı Eğitimi
Sürüm Ağustos 2012 Pardus K Fatih Akıllı Tahta sürümüne göre hazırlanmıştır.

Bu bölümde Pardus’un kurulumu ve grafik arayüzdeki çalışma ortamı ayarları gösterilecektir.
Pardus’u kurarken kurulum sırasında yapılabilecek olan ayarlar, özellikle Windows işletim sistemi içeren bir bilgisayarda iki sistemin bir arada çalışacak biçimde ayarlanması önemli konulardır. Çalışma ortamı ayarları içerisinde arka plan ve çözünürlüğün ayarlanması önemli konulardır. 3. Bölüm Pardus Kurulumu ve Çalışma Ortamı Ayarları

Pardus 2011.K3 sürümü, diğer Pardus sürümlerinden önemli bazı farklar içermektedir. Daha çok «akıllı tahta» gözetilerek hazırlandığı için bazı uygulamalar hazır kurulu olarak gelmeyebilir. Ancak bu uygulamaların kurulamayacağı anlamına gelmez. Bu uygulamaları paket yönetim sistemi üzerinden kurmak için bir engel yoktur. Fatih projesi kapsamında dağıtılan ilk grup akıllı tahtalar, kullanım kolaylığı açısından açılışta otomatik olarak belli bir kullanıcı ile açılacak biçimde yapılandırılmıştır. Ancak bu sistemlerin kullanıcı adı ve parolaları dağıtılmadığı için akıllı tahta donanımı üzerinde yazılım kurmak ve bazı yapılandırma ayarlarını değiştirmek mümkün değildir. Ancak kurulum DVD’si ile kurulm yapılan herhangi bir bilgisayar için böyle bir engel yoktur. Pardus Kurulumu Pardus 2011.K3 Akıllı Tahta sürümünün kurulumu bir kaç aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamaların en önemli olanları şunlardır: Kurulum DVD’si üzerinden çalışan bir Pardus’un yüklenmesi. Kurulumun başlatılması. Sisteme dair temel ayarların yapılması. Disk bölümlemenin gerçekleştirilmesi. Akıllı Tahta için hazırlanan Pardus sürümü, özelleşmiş bir sürümdür. Daha önceki Pardus sürümlerine göre daha az miktarda aygıt sürücüsü içerdiği için daha az sayıda bilgisayarda «sıfır sorun» ile kurulacaktır. Bu nedenle eğer kurulumda sıkıntı yaşarsanız 32 Bit sürümü kullanmanız yada alternatif kurulum yollarını takip etmeniz önerilebilir.

Pardus Kurulumu Kurulum sırasında yaklaşık 6,3 GB veri diske yazılacaktır. Bu nedenle uygun büyüklükte boş alanınız olacağından emin olun. Kullanıcı verilerini de düşünecek olursanız asgari 20 GB makul bir alan olacaktır. Kurulum sırasında grafik arayüzün yüklenmesi öncesinde ve sonrasında ekran bir süre için düz metin kipinde görünecektir. Bu nedenle ekranın en/boy oranı da değişecektir. Bu bir hata değildir. Kurulum adımları bilgisayarınızın özelliklerine bağlı olarak 30 dk’yı geçmeyecektir. Ancak sanal makine olarak yapılan kurulum, sanal makine alt yapınızın disk erişim performansına bağlı olarak daha uzun sürebilir.

Pardus Kurulumu CD ile İlk Açılış Yükleme Süreci Başlar
Linux işletim sistemi, bütün işletim sistemleri gibi 32 bit ve 64 bit platformlara hitap etmektedir. Pardus kurulum DVD'si öncelikle canlı bir Pardus sistemini DVD üzerinden çalıştıracak ve daha sonra kurulumu gerçekleştirecek şekilde yapılandırıldığı için sisteminizin 32 bit veya 64 bit olmasına göre farklı bir DVD ile kurulum yapmanız gerekmektedir. Doğru DVD'yi kullanmadığınız durumda, sistemin yüklenmesi başlamayacak; bunun yerine bir hata mesajı alacaksınız. Karşınıza çıkacak olan ilk seçenek işlemci türünüz ile ilgilidir ve aslında çekirdek türünüzü seçmenize yarar. AMD64, Intel veya AMD olduğuna bakmaksızın her türlü 64 bit işlemci anlamına gelmektedir. 686, daha yakın tarihli 32 bit bir işlemci anlamına gelmektedir. 486 ise daha eski tarihli 32 bit bir işlemci anlamına gelmektedir. İşlemci türünden emin değilseniz, deneme-yanılma yolu ile kısa sürede bulabileceğiniz gibi, işlemci üreticilerinin Internet sitelerinden de oldukça kapsamlı bilgi edinebilirsiniz. Pardus Kurulumu CD ile İlk Açılış Yükleme Süreci Başlar

Pardus Kurulumu Yükleme Sona Erer Grafik Arayüz Yüklenir
Elinizdeki DVD’nin yapılandırmasına bağlı olarak, aradaki bir aşamada sizden kullanıcı adı ve parola istenecek olursa pardus / pardus ikilisi ile giriş yapabilirsiniz. Pardus Kurulumu Yükleme Sona Erer Grafik Arayüz Yüklenir

Pardus Kurulumu Kurulumu Başlatmak Kurulum Ayarları 1
Daha önce belirttiğimiz gibi, Pardus kurulum DVD'si aynı zamanda bir canlı DVD (İng. live DVD) olarak hazırlanmıştır. Bunun anlamı, grafik arayüz yüklendikten sonra, canlı olarak kullanabileceğiniz ancak bilgisayarınızın diskine bir şey yazmayan bir Pardus sistemine sahip olduğunuzdur. Örneğin bu sistem ile kolayca bilgisayarınızda var olan donanımların desteklenip desteklenmediğini tespit edebilirsiniz. Tipik bir örnek kablosuz ağ kartınızın çalışıp çalışmadığına yada ekran ve ekran kartınıza uygun olarak yüksek bir çözünürlük sağlayıp sağlayamadığınıza bakmak olacaktır. Ayrıca bu sistemi kullanarak bilgisayarınızda bulunan disk bölümleri, diğer işletim sistemleri ve benzeri konularda bilgi edinmek için inceleme yapmanız da mümkündür. Kurulum için masaüstünde sol tarafta bulunan simgeye çift tıklayarak kurulum uygulamasını çalıştırabilirsiniz. Yanlışlıkla bu uygulamayı iki kere çalıştırmanız durumunda iki ayrı pencerede iki ayrı kurulum programı ortaya çıkacaktır. Bu durumda iki programı da kapattıktan sonra, kurulum programını dikkatlice tek bir kopya olacak şekilde çalıştırın. Kurulum sırasında size sorulacak olan ilk soru kurulum sırasında menülerde kullanılacak olan dildir. Bu dil Pardus için Türkçe olarak seçili gelmektedir, ancak değiştirmeniz mümkündür. İleri seçeneğine tıklayarak bir sonraki adıma geçebilirsiniz. Pardus Kurulumu Kurulumu Başlatmak Kurulum Ayarları 1

Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 2 Kurulum Ayarları 3
Benzeri biçimde, kurulan sistemin yerel ayarlarının doğru yapılması için zaman dilimi ve klavye ayarları da sorulacaktır. Zaman dilimi olarak Europe/Istanbul ve klavye seçeneği olarak Türkçe klavyeler hazır seçili gelmektedir. Ancak F klavye ve Q klavye arasında seçim yapmak isterseniz bunu kendiniz yapmanız gerekir. Ayrıca seçtiğiniz klavye türünün düzgün çalışıp çalışmadığını anlamak için test edebileceğiniz küçük bir alan bulunmaktadır. Test için önerilen karakterler, Türkçe’de bulunan ancak diğer dillerde bulunmayan harfler (ğ, ü, ş, ı ve i, ö, ç); parantez karakterleri, büyüktür ve küçüktür işaretleri (< ve >), eposta adreslerinde kullandığımız «at» karakteri diyez (#), ve soru işareti (?) karakterleridir. Ancak tipik olarak testte bir başarısızlık olmayacaktır. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 2 Kurulum Ayarları 3

Kurulumun bir sonraki adımında, Pardus kurulumunun yapılacağı disk ve disk bölümü seçilmektedir. Eğer bilgisayarınızda birden çok disk veya disk bölümü yoksa, yada daha önce başka bir işletim sistemi bulunmayan bir diske kurulum yapıyorsanız bu kısım oldukça basittir. Ancak birden fazla disk veya disk bölümünüz varsa, veya aynı anda birden çok işletim sisteminin barındırılmasını istiyorsanız o zaman kurulum adımlarınız biraz daha karmaşık olacaktır. Linux, diskleri disk denetçisine bağlandığı sıraya bağlı olarak a,b,c gibi harflerle sıralar ve /dev/sda, /dev/sdb gibi adlandırır. Eğer birden fazla diskiniz varsa, o zaman bu diskleri ayırt ederken marka ve model bilgileri ile disklerin formatlanmamış alanları size rehberlik edebilir. Eğer tıpatıp aynı diskten bir kaç tane kullanıyorsanız o zaman disklerin BIOS’daki sırasına bakmanız gerekir. Linux için her bir disk, bir veya birden fazla disk bölümüne ayrılmıştır. Bu bölümler de 1,2,3 gibi numaralar ile sıralanır ve /dev/sda1, /dev/sda2 gibi adlandırılır. Bu adlandırma Windows’daki C:, D: türü adlandırmaya benzerdir ancak aynı değildir. Çünkü Windows’daki C: ve D: gibi isimler aslında birer etikettir. Windows’da D: olarak adlandırılan bir sürücünün aslında diskte /dev/sda2 adlı ikinci bölümü temsil ettiği kesin değildir. Özellikle çok sayıda disk bölümü olan bilgisayarlarda Windows’un adlandırmasına güvenmek doğru olmaz. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 4 Kurulum Ayarları 5

Daha önceden disk bölümlerine ayrılmamış bir alana Pardus kuracak olursanız, bu disk bölümlerini otomatik olarak yada elle yaratma seçenekleriniz vardır. Bu bölümde, detaylı bilgi verilmesi adına elle bölümlendirme gerçekleştirilecektir. Tipik bir Linux kurulumunda iki tür disk bölümü yaratılması beklenir. Bellek ile ilgili işlemler sırasında kullanılan takas alanı (swap) amaçlı bölüm, Sistem, yazılımlar ve kullanıcı verileri için kullanılan bölüm veya bölümler. Linux için bu bölümlerin sayısı çok değişken olabilir. Ancak her bir disk bölümünün biçimlendirilmesi gereklidir. Takas alanı için tek bir biçimlendirme seçeneği vardır. Diğer disk bölümleri ise amaca uygun biçimde farklı şekillerde ve bir çok farklı ince ayar ile biçimlendirilebilir. Pardus kurulumu sırasında hem var olan disk bölümlerini düzenlemek hem de yeni disk bölümleri yaratmak mümkündür. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 6 Kurulum Ayarları 7

Yeni bir bölüm yaratırken o bölümün büyüklüğünü ve öncesi ve sonrasında bırakılacak olan boşluk miktarını seçmek gerekmektedir. Bölümler arasında boşluk bırakmak zorunlu değildir ancak ileride boyutunu değiştirmeyi öngördüğünüz bir disk bölümü bulunuyorsa, o disk bölümünün arkasında boşluk bırakmak uygun bir davranış olabilir. Ayrıca birden çok disk bölümü yaratacağımızı düşünerek, ilk yaratacağımız bölümün arkasında diğer bölümler için yeterli boşluk bırakmamız gerekeceğini de unutmamak gerekir. Örnek kurulumda ilk olarak takas alanı için yaklaşık 4 GB büyüklüğünde bir disk bölümü oluşturuyoruz. Takas alanının boyutu konusunda bir çok alternatif görüş mevcuttur, bazı durumlarda takas alanı yaratılması dahi gerekli olmayabilir. Ancak tipik olarak bir diz üstü bilgisayar kullanılacağını varsayarak, bilgisayarınızın belleğinin 1,5 ile 2 katı büyüklükte bir takas alanı yaratılması önerilebilir. Örneğin 4 GB bellekli bir bilgisayarda 8 GB alan ayrılması uygun olacaktır. Takas alanının dosya sistemi türü olarak linux-swap seçmeniz gerekmektedir. Takas alanı oluşturulduktan sonra, seçilen diskteki disk bölümleri listesinin değiştiği görülecektir. Ancak, aslında bu disk bölümü henüz yaratılmamıştır. Görülmekte olan bir ön izlemedir. Değişikliklerin uygulanması daha sonraki bir adımda gösterilecektir. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 8 Kurulum Ayarları 9

Bir sonraki adım olarak sistemin, uygulamaların ve kullanıcı dosyalarının bulunacağı disk bölümünü yaratacağız. Bu aşamada aslında elimizde bir çok seçenek bulunmaktadır. Çünkü Linux dosya sisteminde dizinler disk bölümleri ile dinamik biçimde eşlenmektedir. Dolayısı ile çok sayıda disk bölümü ile çalışmak ve tek ve büyük bir disk bölümü ile çalışmak arasında sistemin işleyişine dair bir fark yoktur. İdeal olan durum çok sayıda dosya sistemi oluşturmak ve bu dosya sistemleri için çeşitli ince ayarlar yapmaktır. Bu yaklaşım hem çok daha güvenli hem de daha performanslı olmaktadır. Ancak gündelik amaçlar ile kullanılan bir bilgisayar ve bu bilgisayarın kullanıcısı için bu türde ince ayarlar öncelikli değildir. Bu nedenle bir çok kurulumda, tek ve büyük bir disk bölümü kullanılmaktadır. Buradaki örnekte de tek ve büyük bir disk bölümü oluşturulacaktır. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 10 Kurulum Ayarları 11

Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 10
Ext4 dosya sistemi ext serisi dosya sisteminin 4. nesline ait bir dosya sistemidir. İleri günlükleme kabiliyetleri ile diskte veri kaybını minimum seviyeye indirmektedir. ext4 yeni bir sistem olmakla birlikte, son derece yaygın kullanılmaktadır. Ayrıca bazı ileri özelliklerini gözardı ederek kolayca eski ext sürümlerindeki bir disk bölümü olarak da görülebilir. Dolayısı ile çeşitli kurtarma CD’leri ile de kolayca erişilebilir. Linux aynı zamanda Windows işletim sistemi ailesinde kullanılan FAT ve NTFS serisi dosya sistemlerini de kullanabilir, ancak bu dosya sistemlerinde ext ailesinde bulunan bazı özellikler bulunmadığı için ext ailesinin kullanılması daha pratik bir karardır. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 10 Örnekte oluşturulan disk bölümü, seçilen diskte kalan tüm alanı kaplayacak şekilde boyutlandırılmaktadır. Disk bölümün dosya sistemi ise ext4 olarak seçilmiştir.

Ext4 olarak biçimlendirilen disk bölümü Windows’da tamamen görünmez hale geçeceği için, ileride Windows açıldıktan sonra diskinizin küçüldüğü gibi bir izlenime kapılabilirsiniz. Bu elbette ki doğru değildir. Olan şey Windows’un diskinizin bazı bölümlerine erişemediği için yanılmasıdır. Öte yandan Pardus ve tüm Linux işletim sistemleri Windows disk bölümlerinize erişebilecektir. Dolayısı ile birden çok işletim sistemi ile çalışırken, Pardus kullandığınız sırada Windows tarafındaki bir dosyaya erişme şansınız olacaktır. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 11 Birden fazla işletim sisteminin paralel olarak kullanıldığı durumda, özellikle Windows işletim sistemi ailesi ext dosya sistemlerine destek vermediği için ext4 olarak biçimlendirilendisk bölümünü göremeyecektir.

Ayarlar yapıldıktan sonra, değişiklikleri uygulamanız mümkündür. Bunun için araç çubuğunda yer alan «Uygula» düğmesine tıklamanız ve daha sonra gelen uyarı ekranında onay vermeniz yeterlidir. Bu özellik, disk bölümlendirmesinin geri dönülemez bir işlem olması nedeni ile eklenmiş yararlı bir özelliktir. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 12 Kurulum Ayarları 13

Disk bölümlendirmesi ve dosya sistemlerinin biçimlendirmesi özellikle çok büyük diskler (örneğin 1 TB) söz konusu değilse çok kısa sürede tamamlanabilecek işlemlerdir. Bölümlendirme ve biçimlendirme işlemleri belirli bir sıra ile yapıldığı için durum göstergesi de tek tek işlemlerin tamamlanma durumunu göstermektedir. Eğer yapılan işlemlerin sırasını görmek istiyorsanız, iletideki «ayrıntılar» bölümüne tıklayabilirsiniz. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 14 Kurulum Ayarları 15

Disk bölümlendirmesi işlemleri bittikten sonra, uygulanacak bir değişiklik kalmadığı için «uygula» düğmesi pasif hale geçecektir. Bu pencereyi kapatıp, kuruluma geri dönmek mümkündür. Kurulum adımında kalınan yer disk bölümlerinin seçilmesi idi. Dolayısı ile yeni oluşturduğumuz disk bölümleri içerisinden bir adedinin Pardus’un kurulum bölümü olarak seçilmesi gerekmektedir. Yeni oluşturduğumuz ve ext4 olarak biçimlendirdiğimiz disk bölümüne sağ tıklayarak, «/» olarak atanmasını seçmemiz gerekmektedir. Bu noktada sorulması ve yanıtlanması uygun bir soru «/» karakterinin anlamıdır. Daha önce Linux’da disk bölümleri ile dizinler arasındaki ilişkinin mantıksal olduğu, yani oldukça dinamik biçimde gerçekleştiği ifade edilmişti. Bunun olabilmesi için Linux’da dizinlerin adlandırması da disk bölümlerinden bağımsız biçimde olmak zorundadır. Windows işletim sisteminde ise adlandırma disk bölümlerine bağımlıdır. Örneğin Windows’da C:\DIZIN biçimindeki adlandırma C: disk bölümüne atıfta bulunduğu için disk bölümlerinden bağımsız değildir. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 16 Kurulum Ayarları 17

Bununla birlikte, dizinlerin bir hiyerarşi biçiminde oluşturulacağı da kesindir. Bu hiyerarşinin tepesinde yer alan ve tüm dizinlerin (mantıksl yerleşimde) bir diğerine göreceli olarak nerede bulunduğunu ifade etmeye yarayacak bir referans noktası bulunması gereklidir. «/» karakteri, bu referans noktasını ifade etmektedir ve «kök» (İng. Root) olarak adlandırılmaktadır. Bu nedenle, Linux’da bütün dizin adresleri, mutlak olarak ifade edildiği zaman «/» karakteri ile başlar. Örneğin bora kullanıcısının kişisel dosyalarının yer aldığı dizini /home/bora adresindedir. Bu durum, kökün altındaki «home» dizini altındaki «bora» dizini anlamına gelmektedir. Öte yandan her zaman mutlak konumları kullanmak zorunda kalmayız. İçinde bulunduğumuz dizine göreceli olarak adlandırmak genelde daha kolaydır. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 16 Kurulum Ayarları 17

Linux işletim sisteminde kök dizini altındaki dizinlerin hiyerarşisi bir standart çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu standart uzun yıllar içerisinde oluşturulduğu için hemen hemen değişmez biçimdedir. Ancak güncel ihtiyaçlar ve bilgisayar sistemlerinin kullanım alanları değişip geliştikçe, standart da güncellenmektedir. Linux dizin hiyerarşisinde, kök dizini altındaki ana dizinler ve kullanım alanları aşağıda listelenmiştir. /bin – Hem sistem yöneticisi yetkisi hem de sıradan kullanıcı yetkileri ile çalıştırılabilir uygulama yazılımları bu dizinde yer alır. Linux komut satırı olarak da adlandırdığımız kabuklar (bash, csh, vb) bu dizinde yer alır. Ayrıca komut satırında sıklıkla kullanılan komutlar (cp – dosya kopyalama, rm – dosya silme, mv – dosya taşıma, ls – bir dizindeki dosyaları listeleme, vb) yine bu dizinde yer alırlar. Dikkat edilmesi gereken bir şey, bu komutların kendi çalışabilir dosyaları burada bulunmakla birlikte; bu komutların programlarının kullandığı kitaplıkların bu dizinde yer almamasıdır. /bin dizinine yazma hakları kısıtlıdır. Bu kısıtlama sayesinde sıradan kullanıcıların çalıştırdığı herhangi bir program bu alandaki komutların programlarında bir değişiklik yaratamaz. Böylelikle virüsler ve diğer zararlı yazılımların geleneksel bulaşma yollarından birisi engellenmiştir. Linux altında geleneksel bir virüs bulunmayışının ana nedeni /bin dizini üzerindeki yazma korumasıdır. /boot – Sistemin açılış sürecinde çalıştırılan tüm bileşenler burada yer alır. Bunlar arasında açılış diskinin MBR yedeği, açılış yapılabilecek çekirdek sürümlerine dair ayar dosyaları, açılışta yüklenecek olan çekirdeğin kendisi veya çekirdeğin bulunduğu noktaya bir bağlantı, önyükleyici ve önyükleyici ayar dosyaları bulunmaktadır. Ancak sistem yüklenirken sıradan kullanıcı hakları ile çalıştırılacak olan uygulamalar bu dizinde yer almaz. /dev – Bu dizin, sistemde yer alan aygıtların ve özel dosyaların temsil edildiği bir dizindir. Bu dizin, Linux’un «her şey bir dosyadır» yaklaşımını açıkça göstermektedir. Bu dizin altına bakıldığı zaman öncelikle sa1, sda2 gibi adlarla sistemdeki disk bölümleri görülebilir. Ayrıca CD/DVD sürücüler, kart okuyucu, web kamerası gibi aygıtlar da görülebilir. Ancak bir çok aygıtın /dev altındaki dizin hiyerarşisinde nerede bulunacağı değişkendir. Bunun nedeni öncelikle her aygıtın her bilgisayarda aynı şekilde montajlanmış olmayabileceğidir. Örneğin bir çok dizüstü bilgisayardaki web kameralar ve kart okuyucular aslında anakarta USB üzerinden bağlanmıştır. Bu aygıtların USB kabloları bilgisayarın şasesi içinden geçtiği için bilgisayarı sökmeden bu kabloları keşfetmek mümkün değildir. Ayrıca bazı aygıtların takılıp çıkarılabilir olması da önemlidir. Yazıcılar her seferinde farklı bir aygıt üzerinden erişime açılabilir. Linux’da bu nedenle aygıta erişmek isteyen bir programın kullanacağı ek soyutlama katmanları da bulunur. Kurulum Ayarları 16 Kurulum Ayarları 17

Linux işletim sisteminde kök dizini altındaki dizinlerin hiyerarşisi bir standart çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu standart uzun yıllar içerisinde oluşturulduğu için hemen hemen değişmez biçimdedir. Ancak güncel ihtiyaçlar ve bilgisayar sistemlerinin kullanım alanları değişip geliştikçe, standart da güncellenmektedir. Linux dizin hiyerarşisinde, kök dizini altındaki ana dizinler ve kullanım alanları aşağıda listelenmiştir. /etc – Bu dizin sistemle ve yazılımlarla ilgili ayar dosyalarının bulunduğu bir dizindir. Dolayısı ile bu dizin bir yedekleme politikasının içerisinde bulunması gereken bir dizindir ve tipik olarak MB yer kaplar. Bir çok kez herhangi bir Linux kurulumunun disk arızası, vb bir nedenle hasar görmesi durumunda, yeniden kurulum yapmak yerine /etc dizininin yedekten geri döndürülmesi çok daha hızlı bir çözüm olacaktır. Güvenlik nedeni ile /etc ve alt dizinlerine erişim hakları kısıtlıdır. /home – Bu dizin Linux sistemindeki kullanıcıların kendilerine ait dosyalarının bulunduğu alt dizinlerden oluşur. Bu dosyaların bazıları, kullandığınız uygulama yazılımlarının size özel ayarları (örneğin grafik arayüz ayarları) için her bir uygulamanın kendi ayar dosyası dizinlerinde bulunur. Ayar dosyalarını genellikle elle düzenlemek yerine o uygulamanın ayarlarla ilgili ekranlarında düzenlediğiniz için bu dosyalara sık sık erişmeniz gerekmez. Bu nedenle bu dosyaların dizinleri adının başında nokta karakteri bulunan dizinlerde bulunudr. Ayrıca kullanıcıların kendi belgeleri de /home dizininde yer alır. Dolayısı ile /home dizini yedeklenmesi gereken önemli bir dizindir. Güvenlik gereği bir kullanıcı, /home altında yer alan dizinlerin listesini görebilir ancak sadece kendi dizinine giriş yapabilir. Buna ek olarak, özellikle çok sayıda (örneğin yüzlerce) kullanıcının aynı /home dizini altında dizinleri olacağı zaman kullanıcı dizinlerinin doğrudan /home altında olması (örneğin /home/boragungoren gibi) yerine ek bir hiyerarşinin daha oluşturulması (örneğin /home/idareciler/boragungoren gibi) sistem yönetimi açısından kolaylıklar sağlayabilir. Tahmin edilebileceği gibi /home dizini önemli ölçüde dosya içererek çok geniş bir alan kaplayabilir. Bu nedenle /home altındaki dizinler için kotaların oluşturulması ve yönetilmesi gerekebilir. Ayrıca bu dizinin bağlandığı dosya sisteminin genişleyebilir alt yapıya kurulması yada farklı kullanıcı bölümlerinin farklı disk bölümlerine atanması gerekebilir. /home dizininin uzaktaki bir sunucudan sunulması da pratik bir çözüm olabilir. Ancak sadece bir kaç kullanıcının olacağı bir ev bilgisayarında veya kişisel bir dizüstü bilgisayarda bu tür önlemlere gerek olmaz. /initrd – Bu dizin önyükleyicinin bir disk imajını belleğe yüklemesi için tasarlanmıştır. Bu disk imajı asgari özellikleri bulunan bir çekirdek içerecektir ve daha sonra sistem için gereken ek çekirdek modülleri farklı yerlerden alınarak belleğe yüklenecektir. Bu özelliğin gündelik olarak kullanımı daha çok Linux’un kurulum sırasında yüklenmesi ile olur. Ancak özellikle çok sayıda farklı donanım profillerinde çalışmak zorunda kalacak bir Linux imajı (örneğin USB çubuktan çalıştırılacak bir Linux) tasarlanması gerekiyorsa initrd kullanılabilir. Kurulum Ayarları 16 Kurulum Ayarları 17

Linux işletim sisteminde kök dizini altındaki dizinlerin hiyerarşisi bir standart çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu standart uzun yıllar içerisinde oluşturulduğu için hemen hemen değişmez biçimdedir. Ancak güncel ihtiyaçlar ve bilgisayar sistemlerinin kullanım alanları değişip geliştikçe, standart da güncellenmektedir. Linux dizin hiyerarşisinde, kök dizini altındaki ana dizinler ve kullanım alanları aşağıda listelenmiştir. /lib – Bu dizin çekirdek modülleri ve sistem yöneticisi yetkileri ile çalıştırılması gereken kitaplıkları barındırır. Bu dizindeki kitaplıkların dosya uzantısı genelde «.so» (İng. Shared object için kısaltma) olur. Linux için kitaplık kavramı, Windows’daki DLL kavramı ile eşleniktir ancak Linux kitaplıkları çalıştırıldıkları kullanıcı yetkileri nedeni ile ayrıca sınıflandırılmaktadır. /lost+found – Bu dizinde kurtatılan dosyalar bulunur. Ancak kurtarılma kavramını daha detaylı biçimde açıklamak gereklidir. Linux’un kapanış süreci öngörülmeyen biçimde (örneğin elektrik kesintisi nedeni ile) aniden sonlanmış olursa, bir sonraki açılış sırasında dosya sisteminin denetlenip denetlenmeyeceği sorulur. Bu denetleme fsck adındaki bir uygulama ile yapılır ve fsck kurtarabildiği dosyaları bu dizine yazar. Dolayısı ile sistemin ani kapanışı sonrasında dosya sisteminde denetleme yaptırılmaz ise /lost+found dizinine otomatik olarak bir dosya girmez. Ayrıca, Linux’da bir çok işlem dosya soyutlaması ile oluşturulduğu için bilgisayar aniden kapandığı sıradaki ağ bağlantıları dahil olmak üzere bir çok işleme dair dosya soyutlamaları da bu dizinde belirebilir. Bu dosyaların boyutları genellikle 0 olacaktır ve kurtarılmaları gerekli olmaz. /media – Bu dizin, takılıp çıkartılabilir depolama araçlarına erişimi kolaylaştırmak için tasarlanmış bir dizindir. Bu aygıtlara /dev hiyerarşisi altından erişebilmenin yanı sıra, bu dizin altında oluşturulan dizinler veya bağlar üzerinden de erişmek mümkündür. Tipik olarak kullanılan bir adres /dev/cdrom adındaki bağlantıdır. Bu dizin altındaki varlıkların bazılarının dizin bazılarının bağlantı olduğuna dikkat etmek gerekir. Örneğin birden fazla CD/DVD sürücüsü olan bir sistemde /media/cdrom0 ve /media/cdrom1 olarak iki farklı dizin bulunurken, /media/cdrom adresi ise bunlardan birisine (tahminen /media/cdrom0 dizinine) erişimi sağlayan bir bağlantı olacaktır. /mnt – Bu dizin, sisteme bağlanan disk bölümlerinin kök dosya sistemine eklendiği yerdir. Böylelikle hangi aygıta dosya sistemi üzerindeki hangi mutlak konum üzerinden erişilebileceği anlaşılır. Bazı disk bölümlerinin nereden «bağlanacağı» önceden bellidir. Kurulum sırasında veya sonrasında ayarlanan bu bağlantılar sistem açılışı sırasında yapılır. Ancak kullanıcı eylemleri sonucu bağlanan disk bölümleri de olacaktır. Bunlar CD/DVD sürücüler, USB aygıtlar, ağ üzerinden erişilen dosya sistemleri olabilir. Normal şartlarda /mnt altından bağlanan bir disk bölümüne erişmek için ek bir yere ihtiyaç olmaz ancak özellikle CD/DVD sürücüler için /mnt/cdrom gibi adreslere ek olarak /media/cdrom ve /cdrom gibi adresler de birer bağlantı olarak sağlanmaktadır. Kurulum Ayarları 16 Kurulum Ayarları 17

Linux işletim sisteminde kök dizini altındaki dizinlerin hiyerarşisi bir standart çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu standart uzun yıllar içerisinde oluşturulduğu için hemen hemen değişmez biçimdedir. Ancak güncel ihtiyaçlar ve bilgisayar sistemlerinin kullanım alanları değişip geliştikçe, standart da güncellenmektedir. Linux dizin hiyerarşisinde, kök dizini altındaki ana dizinler ve kullanım alanları aşağıda listelenmiştir. /opt – Bu dizin temel (asgari) kurulum dışında yer alan uygulamaların dizinlerinin yer aldığı bir dizindir. Linux’un temel kurulumu çok az yer kaplayan küçük bir kurulum olduğu için aslında /opt dizini altında çok sayıda küçük uygulama yer alabilir. Bununla birlikte bir çok uygulama da /usr/bin veya /usr/local/bin altına kurulmaktadır. /proc – Bu dizin altında Linux’daki tüm aygıtları ve süreçleri simgeleyen özel bir sanal dosya sistemi yer alır. Bu sanal dosya sistemi altındaki dosyalar sistemin o andaki durumuna dair bilgileri (örneğin bellek durumu, bağlanan aygıtlar, işlemcinin özellikleri, vb) içerir. Örnek olarak /proc/driver/rtc sistemin gerçek zamanlı saatine dair bilgileri ve ayarlarını elde etmek, /proc/cpuinfo ise sistemdeki işlemcinin özelliklerini öğrenmek için kullanılabilir. /root – Bu dizin sistem yöneticisi hesabı olan «root» hesabının kullanıcı dizinidir. Sistem yöneticisi hesabının /home altına konmayışı sistem arızalarına karşı bir önlemdir. Örneğin /home dizininin ağ üzerinden uzaktaki bir sunucudan alındığı bir sistemde ağ bağlantısı kesilecek olursa /home bağlanamaz, ancak /root bağlanabilir. Aynı önlem nedeni ile /root dizininin bulunduğu disk bölümünün, / kök dizininin bağlandığı disk bölümü ile aynı olması gerekir. /sbin – Bu dizinde sistem yöneticilerinin kullandığı çeşitli yardımcı programlar bulunur. Bu dizinin benzeri bir dizin de /usr/sbin dizinidir. İkisi arasındaki fark şudur: /sbin dizini içinde çok daha temel ve olmazsa olmaz uygulamalar bulunmaktadır. Sistemde ciddi bir arıza olması durumunda sistemin açılışında kesinlikle bağlandığı emin olunan disk bölümü (yani / kök dizininin bağlandığı disk bölümü) /sbin dizinini de içerecektir. Ancak /usr/sbin farklı bir disk bölümünde bulunabilecek daha az kritik bir içeriğe sahiptir. Tasarımın bu derece hataya karşı önlem içerecek şekilde karmaşıklaşmasının nedeni Linux’un tüm disk bölümlerinin ağ üzerinden erişilebilecek varlıklar olduğunun bilincinde olmasıdır ve ağ bağlantısı kolayca kesilebilir. Kullanıcı normal şartlarda çalıştırdığı komutun /sbin yada /usr/sbin altından çalıştığının farkına varmaz çünkü komutların hangi dizinden çağrılacağını kolaylaştıran bir mekanizma (PATH çevre değişkeni) bulunmaktadır. Ancak arıza durumundaki davranış farklıdır. Kurulum Ayarları 16 Kurulum Ayarları 17

Linux işletim sisteminde kök dizini altındaki dizinlerin hiyerarşisi bir standart çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu standart uzun yıllar içerisinde oluşturulduğu için hemen hemen değişmez biçimdedir. Ancak güncel ihtiyaçlar ve bilgisayar sistemlerinin kullanım alanları değişip geliştikçe, standart da güncellenmektedir. Linux dizin hiyerarşisinde, kök dizini altındaki ana dizinler ve kullanım alanları aşağıda listelenmiştir. /usr – Bu dizin, kurulumun en büyük ve çok sayıda alt dizinleri ile en karmaşık alanlarından birisidir. Pardus 2011 K3 Akıllı Tahta sürümünün yaklaşık 6,3 GB yer kaplayan standart kurulumunda /usr ve alt dizinleri toplam 4,8 GB yer kaplamaktadır. Bunun nedeni hemen hemen tüm uygulamaların ve bu uygulamaların kendilerine ait kitaplıkları, dokümantasyonları ve benzeri varlıklarının (örneğin görseller) burada yer almasıdır. Örneğin bir grafik işleme uygulaması ile gelen kitaplıklar içinde GB mertebesinde grafik dosyaları bulunabilir. /var – Bu dizin, geçici ve değişken dosyalar için ayrılmıştır. Bu dosyalar içinde yazıcılar, tarayıcılar gibi aygıtlarla olan iletişimde kullanılan geçici dosyalar, değişik uygulamaların (örneğin eposta uygulamaları) kullandığı geçici dosyalar, sistem kayıt dosyaları gibi dosyalar bulunmaktadır. /var dizini altındaki dosyalara çok miktarda yazma ve okuma işlemi gerçekleştirildiği için sunucularda /var dizininin farklı ve ince ayar yapılmış bir dosya sistemi üzerinde bulunması beklenebilir. Ancak kişisel bir bilgisayar için bu tür bir ince ayara gerek yoktur. Bununla birlikte, /var dizini altında çok sayıda dosya hızla büyüme eğilimi gösterebilir. Örneğin /var/crash dizini sistemin çökmesi durumunda alınabilecek bazı kayıtları içerir ve /var/log dizini ve alt dizinleri sistem kayıt dosyalarını içerir. Bu nedenle /var dizininin içindeki dosyaların büyüklüklerinin denetlenmesi, bunların bazılarının silinmesi, bazılarının ZIP, TAR.GZ, vb bir biçimde sıkıştırılarak yedeklenmesi gibi sistem politikaları geliştirilmesi önemlidir. Çok uzun bir süre (örneğin yıllarca) hiç bir bakım görmeksizin kullanılan bir Linux bilgisayarın /var dizininde biriken dosyalar nedeni ile diskinin dolması bile mümkündür. /srv – Ayrılmış bir dizindir. Sistem üzerinde çalışan hizmetlerin (İng. Services) kullanması için düşünülmüştür ancak yaygın olarak kullanımda değildir. /tmp – Önemli bir dizindir. Geçici dosyaların yerleştirilmesi için ayrılmıştır. Örneğin bir çok uygulamanın çakışmaları engellemek için koyduğu kilitler bu dizinde yer alır. Çalışma sırasında bu dizinden elle dosya silinmesi önerilmez. /tmp dizini ayrıca tüm kullanıcıların erişebildiği bir dizin olduğu için zaman zaman (yanlış bir biçim olsa bile) iki kullanıcı arasında dosya paylaşımı için de kullanılır. Ancak bu durumda paylaşılan dosyaya tüm kullanıcılar erişebileceği için mahremiyet veya güvenlik gibi bir durum söz konusu değildir. Ayrıca bir çok Linux sisteminde /tmp peryodik olarak temizlenir. Bu nedenle kullanıcıların /tmp altına koyacakları dosyalarının ne zaman silineceği konusunda bir öngörüsü de olamaz. Bu nedenlerle iki kullanıcının dosya paylaşması için daha farklı yolların kullanılması önerilir. Kurulum Ayarları 16 Kurulum Ayarları 17

Kurulumun yapılacağı disk bölümünü seçtikten sonra, bir dizi ayar daha yapılması gerekmektedir. İlk ve belki de en önemli ayar, sistem için bir kullanıcı oluşturulmasıdır. Bu kullanıcının bir kullanıcı adı ve parolası da bulunmaktadır. Pardus’da kullanıcı adı ve parola olmaksızın otomatik giriş yapılan bir kullanıcı için ayarlar mümkün olmakla birlikte, bu durum kullanıcı adı ve parola oluşturulması zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. Çünkü bütün Linux işletim sistemleri tasarım gereği çok kullanıcıya yönelik hazırlanmıştır. Aynı anda birden çok kullanıcının sistemi kullanması, sisteme uzaktan erişim veya aynı kullanıcının birden çok oturum açması, Linux için sıradan bir şeydir. Aynı ekranda belirlenmesi gereken küçük bir diğer ayar da bilgisayarın adlandırılmasıdır. Bu isim, daha sonra özellikle yerel ağdaki diğer bilgisayarlara duyurulacağı için diğer bilgisayarlardan farklı seçilmesinin pratik önemi vardır. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 18 Kurulum Ayarları 19

Kurulum sırasında ayarlanması gereken tek ve oldukça önemli gelişmiş seçenek ön yükleyicinin kurulumudur. Önyükleyici, bilgisayarınızın açılması adımları arasında yer alan küçük bir yazılımdır. Bilgisayarınızın açılması sırasında ilk önce BIOS devreye girer ve donanım arızalarına karşı basit bir kaç denetim gerçekleştirir. Bu denetimlerden sonra BIOS, kendi ayarlarında bulunan yükleme sırasına göre, her bir disk aygıtının başında (diskler için MBR adını verdiğimiz alan) bir önyükleyici bulunup bulunmadığını kontrol eder. Eğer bir önyükleyici bulunuyorsa, bu önyükleyici programını belleğe yükler ve çalıştırır. Önyükleyici, kendisinin yine diskte bulunan ayar dosyalarına bakarak yüklenebilecek olan işletim sistemi çekirdeklerinin listesini elde eder. Çoğu önyükleyici sadece tek bir çekirdek gördüğü zaman otomatik olarak bunu yüklemektedir. Bu nedenle önyükleyicinin varlığı, özellikle Windows kullanıcıları için görünür değildir. Ancak Linux işletim sistemi kullanıcıları için önyükleyici ekranı, yüklemek istedikleri sistemlerin listesini gördükleri tanıdık bir ekrandır. Önyükleyici yazılımları da zaman içinde gelişmektedir. Günümüzde en yaygın kullanılan önyükleyici GRUB2 önyükleyicisidir ve Pardus da bu önyükleyiciyi kullanmaktadır. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 20 Kurulum Ayarları 21

Windows ile Linux’un bir arada bulunması en yaygın durum olduğu için bu konuda Windows 7 için örnek vermek doğru olacaktır. Eğer daha önce Windows 7 yüklü bir bilgisayara kurulum yapıyorsanız Windows 7 ön yükleyicisi diskin başındaki alana kurulu durumdadır. GRUB’ı buraya kuracak olursanız, Windows 7 önyükleyicisini silerek yerine GRUB’ı kurmuş olursunuz. GRUB, Windows’un yüklenmesini de sağladığı için bunun bir sakıncası yoktur. Eğer GRUB’ı diskin başına kurmazsanız, farklı bir disk bölümünün başına kurmanız gerekir. Bu durumda Windows 7’nin önyükleyicisi silinmediği için BIOS tarafından bu önyükleyici çalıştırılacaktır. Bu durumda Windows önyükleyicisine Pardus’a dair ayar eklemediğiniz müddetçe önyükleyicide Pardus için seçenek oluşmayacaktır. Ancak bu ayarlar yapıldıktan sonra Windows 7 önyükleyicisi Pardus’un bulunduğu disk bölümünü yüklemek isteyecektir. Bu durumda da o disk bölümünün başındaki GRUB yüklenecek ve alışık olduğumuz listeyi gösterecektir. Görüldüğü gibi Windows’un önyükleyicisinin kullanımı işleri karışık hale getirmektedir. Ancak Windows önyükleyicisini silmekten kaçınmak isteyebileceğiniz durumlar da olabilir. Bunlardan birisi, Pardus’u deneme, gösteri veya eğitim amaçlı olarak kurup, kısa süreli olarak kullanmak durumunda olmaktır. Bu durumda sistemin Windows’a geri döneceği baştan belli olduğu için Windows’un önyükleyicisini silmemek daha pratiktir. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 20 GRUB’ın yükleneceği yerin pratik önemi, özellikle birden çok işletim sistemi kullanılacaksa görülmektedir. Sadece Pardus bulunacak bir kurulumda doğrudan /dev/sda seçilebilir.

Önyükleyicinin kurulduğu yerin seçilmesinden sonra, kurulumda yapılacakların bir özeti verilecek ve kurulum için son bir onay istenecektir. «Kur» düğmesine tıklayarak bu onay verilebilir.

Pardus Kurulumu Dosyalar Kopyalanırken Kurulum Ayarları 22
Pardus’un kurulumu sırasında yaklaşık 6,3 GB büyüklüğünde dosya arşivden çıkartılarak diske yazılacaktır. Bu alanın içinde işletim sistemi, ofis yazılımı, Internet araçları gibi bir çok uygulama da bulunduğu için 6,3 GB aslında mütevazi bir boyuttur. Ancak her durumda bu hacimdeki bir verinin arşivden çıkartılması işlemci performansına, diske yazılması da diskinizin yazma performansına bağımlıdır. Pardus göreceli olarak eski bilgisayarlarda dahi performanslı olarak kullanılabilir. Ancak kurulum sırasında bu adım eski bilgisayarlarda oldukça uzun zaman alabilir. Sistemin kilitlenmediğinden emin olmak için ekranın altındaki ilerleme mesajları takip edilebilir. Buna ek olarak kurulumun yapıldığı Pardus DVD’sinin bir çalışan DVD olması, bu aşamada bir avantajdır. Kurulum işlemleri sırasında İnternet uygulamalarını kullanmak veya Pardus ile gelen değişik küçük araçları çalıştırıp incelemek de mümkündür. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 22 Dosyalar Kopyalanırken Pardus’un kurulum DVD’sindeki dosyalar sıkıştırılmış haldedir. Bu nedenle dosyaların açılması ve diskinize kopyalanması zaman alacaktır. Yüksek güçte bir işlemciniz ve çok hızlı bir diskiniz yoksa şu anda bir ara verebilirsiniz.

Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 23 Kurulum Sona Ermiştir
Pardus kurulumunun son adımı, tüm işletim sistemi kurulumlarında olduğu gibi sistemin yeniden başlatılmasıdır. Yeniden başlatma öncesinde kurulum DVD’si dışarı çıkartılacaktır. Bu DVD’yi sürücüden almanız gerekmektedir. Pardus Kurulumu Kurulum Ayarları 23 Kurulum Sona Ermiştir

Çalışma Ortamı Ayarları
Kurulumda varsayılan ayarlar ile çalışmışsanız, yeniden başlatılan sisteminiz hiç bir sorun çıkarmadan açılacaktır. İlk açılış sırasında göreceli olarak muhafazakar ayarlar ile yapılandırılmış bir masaüstü ortamı ile karşılaşılmaktadır. Bu masaüstünün ayarlanması, daha sonraki adımlarda kullanıcılara görsel kolaylık sağlaması açısından önemlidir. Çalışma Ortamı Ayarları Önceki sürümlerin aksine, Fatih projesi için özel hazırlanan 2011.K3 sürümü Pardus’da, kurulum sonrasında ilk açılış sırasında herhangi bir ayar yapmanıza gerek yoktur. Ancak rahat kullanım için bazı ayarları değiştirmek isteyebilirsiniz.

İki görünüm ayarı, rahat çalışma için önemli olabilir. Ekran çözünürlüğü Pencerelerin davranışı ve temalara dair ayarlar Her iki ayar da sistem ayarları aracı içerisinden değiştirilmektedir. Araca erişmek için ekranın sol alt köşesindeki Pardus simgesine tıklayarak KickOff menüsünü harekete geçirmek gerekmektedir. Menüde «Sistem Ayarları» yazan simgeye tıklanacak olursa ayarların yapılacağı bir pencere açılacaktır.

Pardus’un kurulumu sonrasındaki karşılaşacağınız tipik çözünürlük 1024x768’dir. Bu çözünürlük bir çok dizüstü bilgisayardaki geniş ekranlar için çok uygun bir çözünürlük değidlir. Pardus’u deneme amaçlı olarak bir sanal makineye kurmanız durumunda da 1024x768 yine dizüstü bilgisayarların ekranlarında yer alan bir pencere için uygun olmayabilir. Bu nedenle çözünürlüğün ayarlanması pratik bir öneme sahiptir. Sanal makine için 800x600, doğrudan kullanım için ise dizüstü bilgisayara uygun bir diğer çözünürlük daha doğru olacaktır. Çalışma Ortamı Ayarları İlk önce ekran çözünürlüğünü değiştirmek daha doğru olacaktır. Bunun için Donanım kategorisinde bulunan «Görüntü ve Ekran» seçeneğine çift tıklamak gerekmektedir.

Ekran ayarlarının yapılabildiği bu pencerede birden fazla türde ayar yapılabilmektedir. Bu örnekte sadece ekran çözünürlüğü (pencerede «boyut») ayarları gösterilmektedir. Ancak birden fazla ekran kullananların, soldaki listede yer alan «Çoklu Monitör» seçeneğini de kullanması önerilir. Yeni ayarların etkin hale gelmesi için pencerenin sağ alt köşesindeki «Uygula» düğmesine tıklanmalıdır.

Ayarlar yapıldıktan sonra bir önceki pencereye dönmek için pencerenin sol üst köşesinde yer alan «Genel Bakış» düğmesine tıklamak gerekmektedir. Pencereyi sağ üst köşedeki çarpı sembolünden kapatmak bir önceki aşamayı getirmeyecektir.

Pencerelerin ne şekilde göründüğü ve temalarla ilgili ayarlar için «Çalışma Alanı Görünümü» isimli simgeye çift tıklayarak ilgili menü penceresi açılmalıdır.

Bu menüde birden fazla ayar yapılabilmektedir. Bu örnekte, ilk önce pencerelerin üst kısmında yer alan küçük simgeleri (pencere başlığı) değiştirmek için dekorasyon stili seçilecektir. Hazır kurulu olan stil olan Oxygen’dan, daha geleneksel görünümlü Plastik stiline geçmek için önce stilin üzerine tıklanmalı, daha sonra da değişikliğin anında uygulanması için pencerenin sağ alt köşesinde bulunan «Uygula» düğmesine tıklanmalıdır. Değişiklik derhal uygulanacaktır.

«Plastik» stiline dönüşen pencerenin sağ üst köşesindeki küçük simgelerin değiştiğine dikkat edin. Bir sonraki adım, masaüstü temasının değiştirilmesidir. Bir tema masaüstündeki renkler ve benzeri küçük görsel ayarları içerir. Standart kurulu gelen tema olan Air temasnında «Aya» temasına geçmek için önce seçilen temanın üzerine tıklanması, daha sonra da yine pencerenin sağ alt köşesinde bulunan «Uygula» düğmesine tıklanması gerelidir. Uygulama anında etkisini gösterecektir.

Kendiniz deneyin: Az önce değiştirdiğiniz ayarları eski değerlerine geri getirin.

Çift İşletim Sistemi Kurulumu (Dual-Boot)
Pardus’un birden fazla işletim sisteminin bulunduğu bir sistemde çalışabileceği daha önce belirtilmişti. Ancak özellikle Windows’un daha önceden kurulu olduğu bir bilgisayarın Pardus kurulmadan önce çift yüklemeye hazırlanması, kurulumun sorunsuz ve veri kaybı olmadan yapılması için son derece önemlidir. Çift İşletim Sistemi Kurulumu (Dual-Boot) Pardus dışında bir veya birden çok işletim sisteminin aynı bilgisayarda bir arada bulunacağı bir kurulum yaparken dikkat edilecek şeyler şunlardır: Her bir işletim sisteminin disk bölümleri dikkatlice korunmalıdır. İdeal durumda her işletim sisteminin sistem dosyaları için bir, kullanıcı verileri için en az bir adet olarak en az iki disk bölümü bulunmalıdır. Tipik olarak Windows kurulumları tek disk bölümüne yapıldığı için ideal durumdan sapma gösterir. Bu nedenle disk bölümünün düzenlenmesi gerekebilir.

Bir çok bilgisayar üreticisi, sattıkları bilgisayar ile birlikte Windows 7’nin (özellikle Home Edition), tek bir disk bölümüne (C:) kurulu olduğu bir yapılandırmayı tercih etmektedir. Aşağıdaki bilgiler, bu durumdaki bir bilgisayarın birden çok işletim sistemi ile sorunsuz çalışması için gereken ön çalışmalar konusunda bir fikir verecektir. Windows’un tek bir disk bölümünde yer alması, esasında Windows’un çalışması için de verimsizdir. Windows’un kullandığı dosya sistemlerinin yaşadığı ve disk performansını olumsuz etkileyen «parçalanma» (İng. Fragmentation) probleminin ana kaynaklarından birisi budur. Bu nedenle, bu disk bölümünün parçalanması, C: ve D: olarak ikiye ayrılması, Linux için gereken alanın ise D: bölümünden sonra bırakılacak boşluk içinde yer alması doğru olacaktır. C: bölümünün kolayca ikiye ayrılması için öncelikle C: bölümünün içindeki dosyaların disk bölümünün başlarında yer alması gerekmektedir. Bu nedenle dosya sistemindeki parçalanmaya karşı yardımcı araçlar ile dosyaların birleştirilmesi gerekir. Yaygın bir özgür yazılım olan MyDefrag yazılımının «consolidate free space» seçeneği bu konuda son derece başarılıdır. C: bölümünün ikiye ayrılması öncesinde diskte önemli yer kaplayan ve genelde disk bölümünün sonunda bulunan iki adet Windows sistem dosyasının (hiberfil.sys ve pagefile.sys) kaldırılması; disk bölümleme gerçekleştikten sonra küçültülen C: disk bölümü için yeniden oluşturulması gereklidir. Hatta yeniden yaratılırken bu iki dosyanın boylarının sabit hale getirilmesi de önerilebilir. Çift İşletim Sistemi Kurulumu (Dual-Boot) Birden çok işletim sisteminin önyükleyicide görünmesi istendiği zaman önyükleyici ayarları da önem kazanır. Her işletim sisteminin kendi önyükleyicisi olabilir. Bu durumda prensip, en ilkel önyükleyicisi olan işletim sisteminin ilk, en gelişmiş önyükleyicisi olan işletim sisteminin en son kurulmasıdır. Ancak her zaman prensibe uygun çalışmak mümkün olmayabilir. Bu durumda kurulum sonrasında GRUB ayarları ile çalışmak gerekebilir. Bu konuyu ileride göreceğiz.

C: ve D: bölümlerini ayırmak için kullanılabilecek bir çok ücretsiz disk bölümü düzenleme aracı bulunmaktadır. Bunların herhangi birisi kullanılabilir. Bölümlerin ayrılması tamamlandıktan sonra yapılabilecek küçük işlemler vardır. C: bölümü ikiye ayrıldıktan sonra kişisel dosyaların D: bölümüne aktarılması ve boşalan C: bölümünün yine bir birleştirme aracı ile birleştirilmesi, Windows performansı açısından önerilebilir, ancak Linux kurulumu için önemli değildir. D: bölümüne Linux tarafından da kolayca erişileceği için kullanıcı dosyalarının bu bölüm üzerinden paylaşılması mümkün olduğu düşünülmelidir. Çift İşletim Sistemi Kurulumu (Dual-Boot) Pardus dışında bir veya birden çok işletim sisteminin aynı bilgisayarda bir arada bulunacağı bir kurulum yaparken dikkat edilecek şeyler şunlardır: Her bir işletim sisteminin disk bölümleri dikkatlice korunmalıdır. İdeal durumda her işletim sisteminin sistem dosyaları için bir, kullanıcı verileri için en az bir adet olarak en az iki disk bölümü bulunmalıdır. Tipik olarak Windows kurulumları tek disk bölümüne yapıldığı için ideal durumdan sapma gösterir. Bu nedenle disk bölümünün düzenlenmesi gerekebilir.

Bölümlendirmeye ek olarak daha önce bahsedilen GRUB ve Windows 7 önyükleyicisi arasındaki ilişkiler de düşünülmelidir. Takip eden sayfada, bir bölümlendirme örneği gösterilmiştir. Örnekteki düzenin ideal bir düzen olarak düşünülmesi doğru değildir. Sadece olası bir yapılandırma olarak görülmelidir. Bu tartışmanın bir benzeri Mac OS X için de yapılabilir. Mac OS X’in bir çok bileşeni UNIX temelli olduğu için Windows’a göre sistemlerin daha uyumlu olacağı düşünülebilir. Ancak yine de Apple firmasının kendine has ince ayarları ve değişiklikleri bulunmakta olduğu için Mac OS X ile çift yüklemenin yapılması için de benzeri konulara dikkat etmek gerekmektedir. Çift İşletim Sistemi Kurulumu (Dual-Boot) Birden çok işletim sisteminin önyükleyicide görünmesi istendiği zaman önyükleyici ayarları da önem kazanır. Her işletim sisteminin kendi önyükleyicisi olabilir. Bu durumda prensip, en ilkel önyükleyicisi olan işletim sisteminin ilk, en gelişmiş önyükleyicisi olan işletim sisteminin en son kurulmasıdır. Ancak her zaman prensibe uygun çalışmak mümkün olmayabilir. Bu durumda kurulum sonrasında GRUB ayarları ile çalışmak gerekebilir. Bu konuyu ileride işlenecektir.

Windows ve Pardus’un birlikte çalışması öngörüldüğü zaman, bunun farklı nedenleri ve kullanım biçimleri olabilir. Eğitim kuruluşlarındaki bilgisayar laboratuarları gibi Windows veya Pardus’dan birisinin sık sık silinip yeniden kurulmasının gerekli olması durumunda yapılabilecek ayarlar çeşitlilik kazanmaktadır. Windows kurulumunun fazla değişmediği ancak Pardus kurulumunun sık sık silinmesi gerekebilecek durumlarda Pardus’un silinmesi sonrasında yeniden kurulana kadar geçen sürede Windows’un hala yüklenebilir olması önemli ise, bu durumda Windows’un açılış sürecine en az düzeyde müdahale edilmesi gerekir. Bu durumda Pardus’un GRUB ile yüklenmesi yerine, Windows’un kendi yükleyicisi ile yüklenmesi öngörülmelidir.

Pardus Temel Seviye Kullanıcı Eğitimi

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "Pardus Temel Seviye Kullanıcı Eğitimi"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

Pardus Temel Seviye Kullanıcı Eğitimi

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "Pardus Temel Seviye Kullanıcı Eğitimi"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim