BÖBREĞİN TOPOĞRAFİK ANATOMİSİ VE FONKSİYONLARI

... konulu sunumlar: "BÖBREĞİN TOPOĞRAFİK ANATOMİSİ VE FONKSİYONLARI"— Sunum transkripti:

1 BÖBREĞİN TOPOĞRAFİK ANATOMİSİ VE FONKSİYONLARI
Dr. Ahmet A. Kıykım İç Hastalıkları A.D. Nefroloji B.D.

2 Genel Bilgiler En az normal 1 böbrek 120-170 gr. 11-12 cm.
< 9 cm = “Küçük böbrek” “Nefron” = temel işlevsel birim Her böbrekte milyon nefron var.

3

4

5

6

7

8 Korteks Medulla Renal arter Renal ven Kaliks Üreter Piramid

9

10

11

12

13 GLOMERÜL

14

15 FİLTRASYON MEMBRANI Slit diyafram PODOSİT BAZAL MEMBRAN ENDOTEL

16

17 PODOSİTLER

18

19 Böbreğin damar yapıları ve kan akımı
Renal arter Renal ven Kalp debisinin %20’sini alır = 1200 ml/dak. İki ayrı kapiller yatak mevcut: Glomerül Peritübüler kapiller yatak (vasa recta)

20

21 BÖBREĞİN FONKSİYONLARI
Glomerüler filtrasyon Tübüler reabsorbsiyon Tübüler sekresyon Peritübüler üretim ve detoksifikasyon

22 Temel işlevsel birim NEFRON Her böbrekte ortalama 1.500.000 adet (+)
Glomerül Proksimal tübül Henle kulpu Distal tübül Konnektör segment Kollektör tübül Her böbrekte ortalama adet (+) %80’i kortekste

23 Temel fonksiyonlar Filtrasyon Endokrin fonksiyon
Kan basıncı düzenlenmesi Sıvı-elektrolit dengesi Asid-Baz dengesi Detoksifikasyon

24 Filtrasyon Starling güçleri: Damar içi hidrolik basınç
Damar içi onkotik basınç Bowman kapsül içi hidrolik basınç Bowman kapsül içi onkotik basınç

25 Filtrasyon Günlük: 180-200 L. (İdrar: 1 L) İlk ultrafiltrat: İZOTONİK
Ozmolarite: 2 x (Na+K) + Glu/18 + BUN/2.8 Üre Glukoz Na+ K+ HCO3 Protein ve şekilli elemanlar dışında tamamı (+) Tübüler alanlarda gereksinime göre: İzotonik Hipertonik Hipotonik

26 Proksimal tübül fonksiyonu: Reabsorbsiyon
Reabsorbsiyonun en fazla olduğu alan. Tamamen emilenler: Glukoz (eşik: 180 mg/dl) Aminoasitler Vitaminler (suda eriyenler) Kısmen emilenler: Su, Na+ (%65) Üre, K+ (%50) HCO3 (%85-90) Fosfat (%75) Ca++ (%60), Mg++ (%30), Ürik asid

27 Proksimal tübül fonksiyonu: Sekresyon
Son kısmında olur. Birçok organik anyon ve katyon Özellikle H+ ve NH4+ İlaçlar: Loop diüretikler Penisilin Salisilatlar (aspirin) Oksalat Safra tuzları

28 İnen kol (Aquaporin-1):
Henle Kulpu İnen kol (Aquaporin-1): Su Çıkan kol (Na-K-2Cl-ATP-az): Na+ K+ Cl- Mg++ (ASIL DENGE NOKTASI)

29 Distal Tübül Henle kulpunun çıkan kalın kolu Makula densa
Distal kıvrımlı parça

30 Distal Tübül fonksiyonları
Aldosteron etkisiyle: Na+ geri emilimi K+ sekresyonu HCO3 geri emilimi H+ sekresyonu Ca++ geri emilimi (ASIL DENGE NOKTASI)

31 Kollektör tübül İdrara son şeklini veren segment: pH Su
H+ iyon sekresyonu HCO3 geri emilimi Su ADH aracılı su geri emilimi (AQ2) Toplam filtrattaki suyun %9.5’i burada kontrol edilir. Na+ ve K+ içeriği Aldosteron etkisi (+)

32 Jukstaglomerüler aparat
Damar parçası Afferent arteriol Özelleşmiş düz kas hücreleri Sempatik sinir son uçları Tübüler parça Makula densa

33

34 MAKULA DENSA

35 Renin-Anjiyotensin Sistemi

36 Böbreği değerlendirme yöntemleri
Anamnez ve fizik muayene Kişisel ve ailesel özellikler Fizik bulgular Laboratuar testleri Kan testleri Kan sayımı Biyokimyasal testler Mikrobiyolojik ve serolojik testler Kan gazları Görüntüleme yöntemleri Direk grafiler USG, BT, MRI Nükleer Tıp yöntemleri (sintigrafi) Anjiografi

37 Böbrek hastası ile karşılaşma
Yakınması olmayan kişi Doğrudan böbrek ile ilgili yakınmalar Böbreği de tutan sistemik hastalık belirti ve bulguları Ailesel böbrek hastalığı açısından başvuru

38 Semptomatik hasta: Sıradan belirtiler
Poliüri Pollaküri Oligüri Anüri Nokturi Hematüri Pnömatüri Böğür ağrısı Ödem Hipertansiyon

39 Semptomatik hastalar: Özel klinik sorunlar
Asemptomatik proteinüri Nefrotik sendrom Akut nefritik sendrom Mikroskopik hematüri Aralıklı makroskopik hematüri Akut böbrek yetmezliği Kronik böbrek yetmezliği

40 Anamnez / FM ÖZEL BULGU YOK!!! Genel inceleme: Sistem incelemeleri:
Aktif yakınmalar? Çocukluk çağı, gebelik? Tanı almış sorunlar? Jinekolojik ve obstetrik öykü? İlaç kullanımı? Beslenme şekli? Aile öyküsü (genetik danışmanlık) Genel inceleme: Yaşamsal veriler Genel inspeksiyon bulguları Sistem incelemeleri: Sinir sistemi (SSS, PSS, OSS) Kalp ve akciğer sistemi Gastrointestinal sistem Ürogenital sistem Lokomotor sistem… ÖZEL BULGU YOK!!!

41 Kostovertebral açı hassasiyeti muayenesi

42

43 Tam Kan sayımı Eritrosit Lökosit Trombosit

44 Basit idrar tetkiki Spot alınır. Yoğunluk (dansite) pH
(Fizyolojik süreç) : İzotonik <1008: Hipotonik >1015: Hipertonik pH Protein (<200 mg/gün) (Albumin<30 mg/gün) Glukoz (-) Mikroskopi (Eritrosit, lökosit, epitel hücresi)

45 Kan biyokimyası Üre Kreatinin Elektrolitler (Na, K, Ca, P, Mg…)
Protein (Albumin total protein) Ürik asid Parathormon Kan gazı

46 “Glomerüler filtrasyon hızı” ölçümü
Fonksiyon kapasitesini ölçen altın standart test Klasik: İdrar kreatinini [mg/dl] × 24 saatlik idrar volümü [ml] = plazma kreatinini [mg/dl] × 1440 [dak olarak gün] Cocgroft-Gault formülü: = (140-Yaş) × Vücut ağırlığı (kg) / Plazma kreatinin × 72 (bayanlarda sonuç 0.8 ile çarpılır)

47 Serolojik testler Hepatit belirleyicileri Diğer virüs belirleyicileri
Otoantikorlar (ANA, Anti-ds-DNA, ANCA)

48 Doku örnekleri Böbrek biyopsisi Kas-sinir-cilt biyopsisi
Diğer organ biyopsileri Cilt Rektum

49 Görüntüleme yöntemleri
Direk grafiler USG Doppler-USG BT MRI Sintigrafi Anjiyografi