BANU TEMEL PSİKOLOJİK DANIŞMAN PSİKODRAMATİST

... konulu sunumlar: "BANU TEMEL PSİKOLOJİK DANIŞMAN PSİKODRAMATİST"— Sunum transkripti:

1 BANU TEMEL PSİKOLOJİK DANIŞMAN PSİKODRAMATİST

2 JACOP LEVY MORENO kuramın yaratıcısı

3 JACOP LEVY MORENO 20 MART 1892 de Karadenizde bir gemide dünyaya geldi. Akrabalarının bir kısmı istanbul’ a yerleştiler. Türkiye’de yaşamaya başladılar. Moreno’nun ailesi ise Bükreş’e yerleşti. Viyana ‘ da Üniversitede tıp okudu. aile hekimliğinde uzmanlaşırken giderek psikiyatriye ilgi duymaya başladı.

4 Psikodramanın temelleri:
Moreno’, tıp öğrencisiyken Viyana’da çocuk bahçelerinde çocukların oyunlarını gözlemlemeye başladı. Çocukların oyunlarında anne-babalarıyla rol değiştirdiklerini , onların rolüne girdiklerini, yaşantılarını tekrar tekrar sahnelediklerini gözlemledi. Çocuklar otorite figürlerine asice karşı çıkmaktaydılar ve Moreno, bu çocuklara doğaçlama öyküler anlattığında, çocukların öykülerle, yaratıcılıklarını kullanarak ilişki kurduklarını ve böylece yaratıcı benlik ifadelerinde bulunduklarını ve bunun çocukların düşmanca duygularını azalttığını fark etti. Bu onun terapötik sistemini geliştirmesine temel oluşturmuştur (Altınay, 2000, ss. 25,26).

5 İlk denemeler: Moreno ilk resmi psikodrama oturumunu 1921’de Avusturya’da Tag Der Narren denen geleneksel günde yapmıştır. Kralın Romanı adı verilen bu oyunun sanatçısı ve yazılı metni yoktu. (spontanite Tiyatro)Oturuma, kral rolünü oynamak ve soruna yeni çözümler üretmek üzere bin kişi davet edilmiş ve oturumlar sabah yediden akşam saat ona kadar sürmüştür ve tarihe, psikodramanın doğmasına ilk ışık tutan dramatik tiyatro çalışmaları olarak geçmiştir

6 İlk denemeler: 1927’den itibaren Moreno, Mt. Sinai Hospital’da ve diğer merkezlerde “rol oynama” çalışmalarının demonstrasyonlarını sergilemiş ve böylece psikodramayı yaşama geçirmeye başlamıştır.

7 Önemli karar! Moreno o dönem Avrupa’da Freud ve psikanalizin yayıldığı ve kabul gördüğü bir ortamda kendi doğrularının ve kuramının yer bulamayacağını anlayınca Amerika’ya göç etti. Böylece Psikolojiyle ilgili öngörülerini yayabileceği yeri bulmuş oldu.

8 Psikodramanın temelleri:
 Sing sing hapishanesinde yaptığı çalışmalardan sonra ilk kez “grup psikoterapisi” kavramını literatürde kullanan kişi oldu. New York kızlar okulunda , çocukların oda ve oyun arkadaşı seçimlerini inceleyerek “kişiler arası etkileşim üzerine “sosyogramlar” oluşturdu. Böylece sosyometri ve grup psikoterapisi üzerine teknikler uygulayıp makalelerinde anlatmaya başladı.

9 Psikodramanın temelleri:
1934’de Moreno, en önemli psikiyatri merkezlerinden olan Washington St. Elizabeth Hastanesinde psikodramayı sergilemiştir psikodrama için önemli bir gelişme yılıdır. Çünkü, Moreno, özel bir psikiyatrik hastane olan Beacon Hill Senatoryumunu ve psikodrama tiyatrosunun da bulunduğu ve psikodrama eğitimlerinin yapıldığı birimlerin yer aldığı merkezi açmıştır (Altınay, 2000, ss. 30,31).

10 Psikodramanın temelleri
1934 yılında dünyaca ünlü “ sosyometrinin temelleri” kitabını yazdı. Moreno “psikodrama” adlı üç ciltlik eserini ise 1946,1959,1963 yılında yazarak tamamladı. 14 mayıs 1974 te öldü. 2 yaşında çok ağır bir hastalık geçirirken annesi falcı olan bir çingeneye götürür. Çingene bebeğin çok büyük bir adam olacağını ve dünyanın her yerinden insanların onu görmeye geleceğini söyler. Moreno , çingenenin dediği gibi çok ünlenmiş, dünyada grup psikoterapisi, psikodrama ve sosyodramanın yaratıcısı olmuştur.

11 Kuram iki önemli unsurun üstüne oturtulmuştur
1* ROL KURAMI 2* AN FELSEFESİ

12 ROL GELİŞİM AŞAMALARI:
*Embiryonal Dönem: anne karnındaki dönem. * 1. aşama/ evren: sen ben ayrımı yok. Özdeşim bütünlüğü var. Embiryonel dönemden getirdiği somatik roller var.emen- uyuyan- dışkılayan. Rol beklentileri bu dönemde oluşur.emziren, temizleyen….

13 Rol gelişim aşamaları 2. aşama/ evren: somatik rollere eş olarak ruhsal ve sosyal roller oluşmaya başlar.zevk alan, öfkelenen, üzülen… 3.aşama/ evren: transandant roller gelişir. Bu bebeğin kendi rolünden çıkarak annesinin rolünden kendine bakabilmesi ile mümkün olur.bebeğin oyunlarında yaşamaya başladığı olgudur. Neden önemli; birey evreni, doğayı ve yaşamı anlamaya çalıştığı her an transandant roldedir. Ve yaşam gücünü burdan alır. Transandant roleri gelişmemiş bireyler kaygılı ve güvensizdirler. Sürekli tran. Rolde kalanlar ise psikotiklerdir.

14 İnsan bağlar içinde yaşar!!
Kurama göre ilk bağ bebek doğmadan anneyle kurulur. Anneyle ilişki; çevreyle ilişkiyi belirler. Anne bebeğin ilk çevresidir, ne kadar kaygılı, huzurlu, spontan, cesaretli, mutlu, destekleyici ise öyle oluyoruz. Annenin yapacağı önemli şey, SEVMEK ve DESTEKLEMEK..

15 Rol kuramı: YANLIŞ anne tutumu cesaretimizi kırar. Doğru tutumlar ve karşılanan rol beklentileri bizi cesaretlendirir. Böylece;çocuk anneden bağımsız olarak bir bağ geliştirecek. Buradaki sağlıklı bağ ;kimlik matriksindeki diğer kişilerle kuracağı bağların da sağlıklı olacağının göstergesidir.

16 Rolün bileşenleri KOLLEKTİF BİLEŞENİ: Anne, öğretmen, sevgili…
KİŞİSEL BİLEŞENİ: Isırarak seven anne, kıskanç sevgili..

17 An felsefesi; Yaşam “an”lardan oluşur.
Yaşamın bilgisi “an”da gizlidir. ( yük örneği). Anda olmak geçmiş ve gelecekten bağımsızca şimdi burada olmaktır. Anda duran insanda kaygı, korku, anksiyete( gelecek), ve pişmanlık, öfke, travma ( geçmiş) yoktur. An sağlıklılık kriteridir.

18 An felsefesi: Bilinmeyen ve o anda varolan.. Felsefenin üç önemli kavramı: Spontanite (duruma yeni ve uygun tepki verme) Yaratıcılık eylem

19 Kuram; İnsana psikanalizin atfettiği negatif özelliklere göre bakmaz aksine; insanın pozitif yönelimli olduğuna inanır. Bu sağlıklı olma durumuna insanın spontanite, yaratıcılık, eylemle ulaşabileceğini , şifa bulacağını vurgular.

20 PSİKODRAMA NEDİR? Eylem tekniğidir.
Rosenbaum (1965)’a göre, psikodrama, bireyin algılarını, duygularını, tavırlarını, kaygılarını, yani iç dünyasını drama yoluyla ifade etmesidir . Psikodrama, bireyin, üzüntü ve kaygıya kaynaklık eden problemini, bir grup karşısında, gerçek yaşamında olduğu biçimiyle, bir rol olarak oynayıp ortaya koymasıdır.

21 PSİKODRAMA NEDİR? Gerçeğin dramatizasyonla yeniden keşfedilmesidir.
Yaşam simülasyonudur. Soyuttan somuta herşeyin sahnede görünür kılınabildiği bir yöntemdir.

22 Psikodramanın 5 unsuru:
1- grup 2- lider-psikodramatist 3-sahne 4- protogonist- baş oyuncu 5- yardımcı egolar

23 GRUP 8-10 kişi en az- en fazla 20 eğitim grupları.
Amaç 1. evrendeki anneyle birlikte olma birlikte yapma deneyimini koruyucu ortamda deneyimletmektir. Kapalı grup – açık grup, çocuk grupları…

24 Yönetici-lider- psikodramatist
FEPTO ‘ya bağlı diplomaya sahiptirler. Kendileri de eğitim aşamasında hasta olarak terapisel süreçten geçerler. Hazırlık- temel- üst aşama olarak üç aşamalı eğitim alınır.( 6 yıllık eğitim) 2 Sınav, grup yönetme, protokol sunma,work shop, yaz çalışmaları, yabancı terapistlerle çalışma, tez yazma.

25 sahne Diğer terapilerden ayıran en önemli özellik sahne unsurudur.
Moreno; 3 basamaklı sahne kullanırdı. Şimdi değişti. Sahne yaşamın yeniden yaratıldığı büyülü mekandır.

26 Sahne; Sahne yaşantının “şimdi ve burada”ya getirilmesinde ilk adım attığı yerdir. Bazen sadece sahneyi kurmak bile terapötik etki yapar. Sahnede herşey görünür kılınır. objeler, hayli unsurlar,minderler , sandalyeler, yardımcı egolar kullanılır.. Terapist sorularıyla yardımcı olur. Ne var? Nerde duruyor? Ses, ışık, nasıl…

27 Protogonist- baş oyuncu
Protagonist, Yunanca’da birinci anlamına gelen ‘protos’ sözcüğü ve oyuncu anlamındaki ‘agonist’ sözcüğünün birleşiminden oluşmuştur. Psikodramada kendi yaşantısını / sorununu sahnede canlandıran kişidir. Protagonist, psikodramanın varolma nedenlerinden biridir (Altınay, 2000, s. 147).

28 Protogonist- baş oyuncu
Baş oyuncunun seçimi farklı şekillerde olabilir ; bunlardan biri üyelerden birinin gönüllü olarak bu rolü üstlenmesidir. Birden fazla gönüllü baş oyuncu olduğunda genellikle seçimi grup yapar; her aday baş oyuncu olmanın kendisi için önemini anlatır ve grup birine karar verir.

29 Protogonist- baş oyuncu
O günkü oturumda protogonistin çalışmak istediği konu çalışılır. Lider ve grup protogonist için vardır artık.

30 Yardımcı egolar Psikodrama oturumlarında protogonistin hayatındaki kişiler, olgular,kavramlar, duygular, obje, hayali kahraman, gruptan seçilen kişiler tarafından oynanır. Aksi gerekmedikçe role protogonist tarfından seçilirler. Bu seçimlerde psikodramanın önemli kavramlarındanbirisi karşımıza çıkar”TELE” . Üyeler role seçileceğimi biliyordum diyerek geri bildirimde bulunurlar. Tele bilinçdışı bir seçimdir. İçinde bilgi barındırır. Sağlıklı kişiler arası seçimler ve ilişkiler “tele” kavramıyla açıklanır.

31 Yardımcı egolar; Üyeler seçildikleri role;” tanıtıcı eşleme” sayesinde ısınırlar. Oyun bitince yrdm. Egolar mutlaka rolden çıkartılır. Temizlenirler. Yr. Egolar protogonistin verdiği rolleri yine protogonistin şekillendirdiği tarzda oynarlar. Bazen spontan oynamalarına izin verilir. Rüyalar hariç… Amerika’da yrd. Ego sertifikası alıyorlar. Reddetme hakkı var. Gönüllü olabilir.

32 Önemli yardımcı egolar;
DOUBLE-EŞ: Protogonistin Kendisini Oynayan Yardımcı Egodur. Double Tüm Oyun Boyunca aktiftir. Paylaşım aşamasından sonra rol geri bildirimi protogonistin farkındalığı için önemli bilgiler taşır. ANTOGONİST: Protogonistin hayatındaki önemli kişileri oynamak için seçilen yrd. Egoya “antogonist “( ana karakter) denir.anne-baba- çocuk-dayı-sevgili…

33 PSİKODRAMADA TEKNİKLER
1- ROL DEĞİŞTİRME: Hiçbir psikodrama oturumu rol değiştirmeden yapılamaz.****istisnalar!( tacizcisi ile rol değiştirmez..) Empatiden farkı; karşıdakinin gözleri ile bakabilmesinden öte; “o olmasıdır”. Rol değiştirme ; “ARTIK GERÇEKLİK” işidir.karşılaşmalar barındırır.

34 Artık gerçeklik; Subjektif gerçeklik: kendi rolünden gördüğü.kendi dünyasında yaşadığı. (Yardım etmeyen , desteklemeyen eş.) Artık gerçeklik; kendisi dışında bir role girerek o rolün subjektif gerçeğini yaşamasıdır.( eşin gördüğü güçlü bir kadın…) Objektif gerçeklik; bireyin içinde bulunduğu duruma dışarıdan bakmasıdır.( ayna tekniği) mesafeyi görebilir…

35 Rol değiştirme: Sahnede ne kadar rol varsa protogonist tarafından oynanır. Bu bize protogonistin hayatına gerçek olarak yaklaşabilmemize izin verir. Yrdm. Egolar rol değiştirme sırasında protogonisti iyi gözlemlerler. Duruş, mimik, söz , duygu…

36 Rol Değiştirme Tekniği
         Psikodramada oyun sırasında rol değiştirme tekniği uygulandığında, baş oyuncu o an orada bulunmayan bir tanıdığını temsil etmek üzere karşısında bulunan yardımcı oyuncuyla rol değiştirir. Örneğin; baş oyuncu babasını temsil etmek üzere bir yardımcı oyuncuyu sahneye çağırmışsa, bu baş oyuncu, bazen karşısındaki oyuncu ile yer değiştirerek baba rolüne geçer, yardımcı oyuncu da baş oyuncunun yerine geçip çocuk rolünü alır, baş oyuncu artık kendisi gibi değil babası gibi hissetmeye ve davranmaya çalışır

37 2-Eşleme: Eşlemeyi yapan oyuncu, bir yardımcı ego, yönetici (terapist) veya yardımcı terapist olabileceği gibi grup üyelerinden diğer biri de olabilir. Bu oyuncu baş oyuncunun arkasında durur, omzuna dokunur! ve onun duruşu ve yürüyüşünü aynen taklit eder, kendini onun yerine koyar ve onun duygularını dile getirir. Baş oyuncunun söyleyemediği, söylemek istemediği veya o anda bilincinde olmadığı duygularını ifade eder. Eşlemeyi yapan oyuncu o anda kendi düşünce, duygu ve gereksinimlerini bir kenara bırakmalıdır. Eşlemeyi yapan oyuncu, baş oyuncunun korku, utanma, tutukluk, çekingenlik, sözelleştirememe veya saygı, nezaket, saldırganlık ya da suçluluk duygusu nedeniyle açıklayamadığı duygularını ifade etmeye veya bilinç dışına attıklarını, unuttuklarını ortaya çıkarmaya yardımcı olur .

38 eşleme Eşlemenin dili 1. tekil şahıs “ben” dir.
Dirençi çözen en önemli tekniktir. Protogonist yapılan eşlemeyi reddedebilir. Eğer uygunsa tekrarlamasını lider ister. Farklı biçimlerde eşleme yapılır.

39 Eşleme: İçgörü kazandırıcı eşleme,destekleyici eşleme, doğrudan eşleme, Koruyucu eşleme,kendini sorgulayıcı eşleme( neden işyerimdeki kızları kıskanıyorum?),ters eşleme( ben bunları ölene kadar taşırım, bunlar az daha fazlası olsun.), koruyucu eşleme( lider yapar,travmatize durumlarda kullanılır. lider araya girer. Konuşur.) çoklu eşleme( melek şeytan), Çoğul eşleme , peşpeşe eşlemeler. En önemlisi TANITICI EŞLEME”. YRD. EGOLARI role sokmak için kullanılır. Protogonist yrd. Egonun arkasında durur. Omzuna dokunur. Tanıtır. Sorulara cevap verir. Lider göz temasını yrd. Egoyla yapar. Rolün kişisel bileşinini duyarız.

40 Eşleme: Uygun bir eşleme, her şeyden önce oyunun akışını hızlandırır, baş oyuncunun spontanlığını, yaratıcılığını ve  üretkenliğini artırır. Zaman zaman uygun eşlemelerle karşılaşan baş oyuncuların katarsis yaşadıkları görülür (Dökmen, 1995, s. 175). En önemli eşleme biçimi; ÇÜNKÜ………….. Tamamlamasını istemedir.

41 3-Ayna tekniği:    Ayna baş oyuncunun kendi yaşamının bir ya da daha fazla kesitine dışarıdan bakması anlamına gelir .ayna tekniği özellikle baş oyuncuların dirençlerini aşmada ve onlara sahip oldukları çelişkileri göstermede etkili bir geribildirim ve yüzleştirme aracıdır .

42 Ayna tekniği: Baş oyuncu sahneyi oynadıktan sonra, yönetici onun kenara çekilmesini ister. Sahnedeki oyunda baş oyuncunun yerini onu temsil eden double alır. Double ve yardımcı oyuncular az önceki sahneyi tekrar ederler. Baş oyuncu bu sahneyi kenardan izler ve böylece kendi davranışlarına dışarıdan bakma fırsatı bulur. Bu yaklaşım, baş oyuncuya yönelik etkili bir geribildirim verme yoludur.

43 Psikodrama odası; Halı, Sandalyeler Objeler Minderler

44 Psikodrama 3 aşamadan oluşur.
1- ısınma 2*oyun 3/ kapanış

45 Isınma Önce liderin ısınmasıyla başlar. Grubu gözlemleme, gelen- gelmeyen, nerde oturduğu, sohbetler, şakalar, renk seçimleri,,,,grubun gerçeğine ısınma geçmiş oturumlardan kalanları gözden geçirme..

46 Isınma: Oturuma , bir önceki çalışmanın protogonisti dinlenerek başlanır. Çalışmada yaşadığı duygular, farkındalıklar, hayatlarında meydana gelen değişiklikler, rol paylaşımlarından ne aldığı….(çalışmanın yapıldığı hafta protogonistin paylaşımı alınmaz.)

47 Isınma: Protogonist paylaşımından sonra diğer üyelerin paylaşımları alınır. Bir önceki çalışmayla bağlantılı şeyler, ya da bağımsız konuları , önerileri, gönüllü protogonist adayı olup olmadıkları Lider mutlaka üyelere ; “çalışmak istediğiniz bir konu var mı? “ diye sorar. Bazen üyeler çıkmaz o zaman ısınma oyunlarından yararlanılır. ( Deniz Altınay 400 ısınma oyunu) Yeni grupta Birinci oturum başlı başına grubun psikodramaya ve tekniklere ısınma sürecidir.grubun ilk oturumu TANIŞMA’dır.liderle, grupla, tekniklerle… Seçimler, tele, eşleme, ayna,karşılaşma, eyleme geçme , sosyometrik çalışmalarla üyeler psikodramaya ısınırlar.

48 Oyun aşaması:          Psikodrama oturumunun ikinci aşamasıdır. Bu aşamada, ısınma aşamasında ortaya çıkan baş oyuncunun getirmek istediği oyun sergilenir. Yönetici ve baş oyuncunun sahneye gelmeleriyle oyun aşaması başlar. Odada sahne olarak kullanılacak yer mutlaka belirlenir. Üyeler orayı boşaltır. Sahnenin karşısına gelecek şekilde otururlar. ISINMA YÜRÜYÜŞÜ:protogonist ve yönetici sahnede bir süre birlikte dolaşırlar;(çember şeklinde lider içeride olur). yönetici baş oyuncunun duygu ve gereksinimlerini kavramaya çalışarak, dolaşma bittiğinde oyunun hangi sahneyle başlaması gerektiğine karar verir. Durmalar, soru sorma , dokunma,dinleme becerisi iyi olmalı. ****

49 oyun Isınma yürüyüşünde sahneye karar verilir. Lider sahneye geçmeden kontrat yapar. (Kafasındaki sahne, saat,birini seçme, sahnenin sınırları, esneklikler….) Protogonist yrd. Ego seçimine başlar, double seçilir. Sahne kurulur. Herşey sahnede görünür kılınır. Somutlaştırılır. Tanıtıcı eşlemeler yapılır ve çalışma derinleşerek gider.

50 Oyun aşaması Temel ilke; “konuşma! Anlatma! Yap göster!” . Eğer eyleme geçmiyorsa konuşuyorsa direnç vardır. Ayna, rol değiştirme , eşleme , teknikleri kullanılarak çalışmalar yapılır. Lider daima protogonistin yanında aktiftir ama grubu da kontrol altında tutar. Çalışma yüzeydeki çatışmadan çekirdek çatışmaya doğru gider. Sarmal bir yapı vardır.

51 Psikodramada oyun aşamasında uyulması gereken bazı temel ilkeler vardır. Bu ilkeler şu şekilde sıralanabilir :          1. Psikodramada oyunların anlatılması değil, oyunlaştırılması esastır.          2. Psikodramada “şimdi ve burada” ilkesine uyulması gerekir. Geçmiş ve gelecek ancak şu an ile bütünleştiği zaman önemlidir.          3. Psikodrama sahnesinde entelektüel tartışmalara girilmesi değil, duyguların yaşanması esastır.          4. Yönetici, psikodramanın hiçbir safhasında, özellikle de oyun sırasında doğrudan yorumlar yapmaz ve yorum sayılabilecek sorular sormaz.          5. Psikodramada oyunun yazarı ve baş aktörü baş oyuncudur. Baş oyuncu rolleri dağıtan ve oyunu sürükleyen kişidir. Yöneticinin bu tablodaki yerinin esnek olması gerekir.

52 Kapanış aşaması: Yapılmış olan çalışmanın anlam kazanması, ortaya çıkan verilerin değerlendirilmesi, yoğun duygulanım ve regresyonlardan uzaklaşılması, yöneticinin son yorumlarını ve değerlendirmelerini yapması bu aşamada olur. Rolden çıkartma işlemi bu aşamanın en önemli unsurlarından birisidir. Bu, baş oyuncunun sahnelerinde kullandığı her şeyi kendi rollerine iadesi anlamına gelir. Bu işlem sırasında yardımcı egolar üstlendikleri, oynadıkları ve çoğu kez yarattıkları rollerin etkisinden kurtulup kendileri olurlar. Görüşme / kapanış aşamasının bir diğer önemli unsuru da sahnelerin temizlenmesidir. Protogonistin temizliği tek başına yapması önemlidir.

53 Geribildirimler: Oyunun sona ermesiyle psikodrama sona ermez, oturum sürdürülmelidir ; sahne boşaltılır, grup başlangıçta olduğu gibi daire oluşturacak biçimde oturur ve görüşme aşaması başlar . ***Protogonist artık dinlemeye başlar. Kendisi oyunla ilgili paylaşımı bir sonraki oturum yapar…

54 Geribildirimler; kapanış aşaması kendi içerisinde;
a) Rol geri bildirimi, b) Özdeşim geri bildirimi, c) Çağrışım / Paylaşma / Sharing ve d) Süreç analizi ( eğitim gruplarında) bölümlerinden oluşmaktadır

55 Rol geribildirimi Yardımcı egolar , oyunda girdikleri rolden konuşarak neler yaşadıklarını, duygularını, kendi davranışlarının protogoniste etkilerini söylerler. Baş oyuncu son derece önemli bilgileri yardımcı egoların ağzından duyar ve kendisiyle hesaplaşmalar içine girer Örneğin;Annesi olarak onu ne kadar eleştirdiğimi gördüm. O kadar yalnızdım ki , yaptığı iyilikleri tehdit olarak algıladım. Ona çok öfkeliydim…

56 Özdeşim Geribildirimi
Gruptaki izleyiciler( rol almayanlar), hatta yönetici, bazen sahnede oynanan rollerden birisiyle özdeşim kurarlar, onu kendilerine yakın hissederler. Özdeşim kuran karşıdakini anlamak yerine (veya anlamakla beraber), ona benzemektedir. ( evrensellik)

57 Çağrışımlar: Psikodrama sahnesinde geçen olaylar, grup üyelerinin kendi yaşamlarında bir çok şeyin kıpırdanmasına, yeniden anımsanmasına veya keşfedilmesine neden olurlar. Bu çağrışımlarını gruba aktarmaları baş oyuncu için olduğu kadar grup üyeleri için de çok önemlidir. Baş oyuncu yalnız olmadığı duygusunu yaşar ve diğerlerinin deneyimlerinden yararlanma fırsatı bulur.

58 Paylaşmanın temel işlevleri şu şekilde sıralanabilir :
         1. Paylaşma insanlara belli duyguların evrensel olduğunu gösterir. Yalom (1992)’a göre, yaşantılarımızın evrenselliğini görmek başlı başına tedavi edici bir etkiye sahiptir.          2. Grup üyelerini birbirine yakınlaştırır, grupta güven havasının oluşmasını sağlar.          3. Paylaşma esnasında bazı üyeler, sahnede izledikleri yaşantıya benzer kendi yaşantılarından söz ederken katarsis fırsatı bulurlar, içgörü kazanabilirler.          4. Bazı üyeler bir süredir unutmuş oldukları anılarını anımsayabilirler. Bu üyeler paylaşma sırasında ortaya getirdikleri bu anılarını gelecek oturumlarda oyun konusu yapmaya karar verebilirler.

59 Süreç analizi: Süreç analizine, genellikle bir ruhsal hastalık tanısı almamış kişilerden oluşan gruplarda ve daha çok da psikodrama eğitimi alan eğitim gruplarında yer verilir. Süreç analizinin diğer görüşme bölümlerinden önemli farkı; oyunun teknik özellikleri bakımından ele alınması, irdelenmesidir; ( rol kuramı, an felsesesi, patolojiler) konuşmalar duygusal nitelikli olabileceği gibi entelektüel düzeyde de olabilir .

60 Kuramın özü: bir iç yaşantının tekrar yaşanabilir olması ve bunun iyileştirici işleve sahip olmasıdır. Moreno’nun ikinci kez yaşanan her gerçeğin birinciden kurtuluş olduğu biçimindeki sözü biraz daha açıklanmaya çalışılırsa; eğer bir gerçeği ikinci kez yaşarsak, bu gerçeği kontrolümüz altına alabiliriz, diğer bir değişle; ilk kez yaşadığımız olaylar bizi kontrolleri altına alabilir ama biz bunu psikodrama ile tekrar yaşarsak, böylece biz onları kontrolümüz altına alırız. Bireyin sahip olduğu bu iç yaşantı geçmişteki bir olayla da ilgili olabilir veya henüz gerçekleşmemiş bir olayla da ilgili olabilir. Kontrolümüz altına aldığımızda ise onların bize vereceği zarardan kurtulabiliriz. “Karşılaşma” kavramı birey için önemlidir…

61 Kısaca; Haftada bir gün 2,5 – 3 saat 10 – 16 kişi arasında
Yaşantı grupları, açık gruplar, temalı gruplar. Görme engellilerle yapılmaz. Bireysel psikodrama, grupla psikodrama, çocuk psikodraması, tangodrama,…

62 Kısaca; Geçmiş gelecek “şimdi burada”ya getirilir.
Sahnede herşeyle çalışılır. Moreno ; Freud’la karşılaştığında ona şöyle der; “siz insanların rüyalarını analiz diyorsunuz . Ben ise insanlara rüya görme cesareti veriyorum”.