YAZIM KURALLARI.

... konulu sunumlar: "YAZIM KURALLARI."— Sunum transkripti:

1 YAZIM KURALLARI

2 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Uzaydan Dünya'yı görmek isterdim. göreceğiz. B)Sizde mi Ankara’da oturuyorsunuz? C) Her yıl nisan ayında Kırşehir'e gider. D) Siz Sinekli Bakkal romanını okudunuz mu?

3 ÇÖZÜM = A, B, D seçeneklerinde yazım yanlışı yok ama C seçeneğinde Nisan’ın N’si büyük yazılacaktı. CEVAP = (C)

4 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) Günlerdir aynı konunun tartışılması sabrını taşırdı. B) Bu konuda onun da fikrini almak istedi. C) Törende çok mutlu olmuş, göğüsü kabarmıştı. D) Ona bir armağan vererek gönlünü almaya çalıştı.

5 ÇÖZÜM : İki heceli kimi sözcükler, arkalarına ünlüyle başlayan bir ek aldığında sözcüklerin ikinci hecelerindeki dar ünlüler (i, ı, ü, u) düşer. Bu ses değişikliği yazıya da geçer. Örneğin, karnı, kıvrım, alnına, devrik, kaynata, sabrı, oynamak... Bu soruda C seçeneğinde “göğüsü” sözcüğü yanlış yazılmıştır; çünkü bu sözcükte hece düşmesi de dediğimiz bu ünlü düşmesi olur ve sözcük “göğsü” yazılır. Yanıt: C

6 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) Nasıl oldu da beni hatırlayamadı, bir türlü anlayamadım. B) O kadar çok çalıştı ki havanın karardığını fark etmedi. C) Bugün sinemaya gidelim, yarında size geliriz. D) Yarınki toplantıya kimlerin katılacağı belli değil henüz.

7 ÇÖZÜM : “–de” eki isim durum eklerinden biridir, “–de, –da,–te, –ta” biçimlerine girer, bütün çekim ekleri gibi özel adlardan sonra gelince kesme işaretiyle ayrılır. Bütün ekler gibi önceki sözcüğe bitişik yazılır.“Nerede, kimde, ne zaman” sorularına yanıt verdirtir.“de” sözcüğüyse cümlelere “gibi, ötekilerle aynı” türünden anlamlar kazandıran bir bağlaçtır,bazen iki cümlenin, yargının arasına da girer. Bir sözcük olduğu için ayrı yazılır. “de, da” biçimlerine girer; ama hiçbir zaman “te, ta” olmaz ve ondan önce kesme işareti kullanılmaz. A seçeneğindeki “da” iki yargının arasına girmiş bağlaçtır; bu nedenle ayrı yazılması doğrudur. E seçeneğinde “geçmişte” sözcüğündekiyse ektir,bitişik yazılması doğrudur. C seçeneğindeki “da”,“yarın” sözcüğüne öbür günler gibi anlamı katan bir bağlaçtır; ayrı yazılması gerekirdi. B ve D seçeneklerinde “de” bağlacıyla değil, “ki”bağlacı ve “–ki” ekiyle ilgili bilgi yoklanmaktadır. B seçeneğindeki “ki” iki cümlenin arasında kullanılan bir bağlaçtır, ayrı yazılması doğrudur; D seçeneğindeki sıfat türeten “–ki” ekidir; bitişik yazılması doğrudur. Bununla ilgili bilgiyi başka bir soruda gösterelim. Yanıt: C

8 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ki” nin yazımında yanlışlık yapılmıştır?
A) Yeter ki doğruyu söylesin. B) Anladım ki her zaman yanımdaymış. C) Onun ki biraz fazla değil mi? D) Bizimki bu akşam gidecekmiş.

9 ÇÖZÜM : “ki” bağlacı yabancı dilden alınmıştır; belli bir anlamı yoktur; cümlelerin arasında kullanılır. Sesi hiç değişmez ve elbette ayrı yazılır. Sadece oluşturduğu bileşik sözcükler bitişik yazılır. Örneğin, halbuki,oysaki, mademki, sanki. “–ki” ekleriyse iki tanedir.Bunlardan biri “–de” ekinin arkasından ya da yalın sözcüklere gelen ve işaret sıfatları türeten,yer, zaman bağlantısı kuran bir ektir. Diğeriyse“–im, –in” tamlayan eklerinden sonra gelir, bir adın yerini tuttuğundan ilgi zamiri adını alır.Bu soruda A ve B seçeneklerinde iki cümlenin arasında kullanılan “ki” bağlacı vardır. D seçeneğindeki ilgi zamiri eki. Bu cümlelerin yazımları doğrudur. C seçeneğindeki de ilgi zamiridir; bitişik yazılması gerekir. Yanıt: C

10 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) Art arda yaşadığımız sıkıntılar, doğruyla yanlışı ayırtetmemizi sağladı. B) Onu gördükten sonra kendi durumuna şükretti. C) “O ana kadar sesimi çıkarmadım, sabrettim;ama daha fazla dayanamadım.” dedi. D) Azmetti; karşılaştığı bütün engelleri yenerek amacına ulaştı.

11 ÇÖZÜM : Bu soru yardımcı eylemlerin yazımı hakkında. “Olmak,etmek, eylemek” yardımcı eylemleri kendilerinden önceki sözcükte ünsüz türemesi ya da ünlü düşmesi olursa bitişik, bunlar olmazsa ayrı yazılır. Örneğin, hissetmek, zannetmek, affolmak;sabretmek, devretmek, kaybolmak; arz etmek,terk etmek, mutlu olmak... “şükretti, sabrettim, azmetti,zehretti” de ünlü düşmesi olmuştur; bitişik yazılmaları doğrudur. “ayırt” sözcüğünde ünlü düşmesi olmadığı için o sözcüklerin ayrı yazılması gerekirdi. Yanıt: A

12 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayrı yazılması gereken sözcüklerin bitişik yazılmasından kaynaklanan bir yazım yanlışı vardır? A) Ona beşyüz soruluk bir test verdim. B) O da bir zamanlar beyazperdenin yıldızlarından biriydi. C) Savaşlarda birçok suçsuz insan kırılmıştı. D) Çocuğa suçiçeği aşısı yaptırdınız mı?

13 ÇÖZÜM : Yazımla ilgili genel kuralları hatırlatmak için birkaç soru çözelim. Bu soru bitişik ve ayrı yazılmalarla ilgili. “hissediyordu” nun neden bitişik yazılacağını az önce anlattık. “suçiçeği, birçok ve beyazperde” sözcükleri anlam kayması nedeniyle bitişik yazılır. Sözcükler, birinin ya da ikisinin anlamının değişmesiyle üçüncü bir anlam kazandığında bileşik sözcüğe dönüşür ve bitişik yazılır. A’da “beşyüz”ün bitişik yazılması yanlıştır; çünkü ticari kağıtlar dışındaki yazılarda yazıyla yazılan sayılarda her sözcük diğerinden ayrı yazılmalıdır. “beş yüz” diye yazılmalıydı. Yanıt: A

14 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?
A) Van gölündeki canavar bir kez daha kendini gündeme oturttu. B) 13 Haziran onlarla son toplanma tarihimiz olacak. C) Onlara gidecekdik; ama zamanımızı iyi kullanamadık. D) Üç yıldır Taksim meydanındaki bir büfede çalışıyormuş.

15 ÇÖZÜM : Kurum adları, adresler, yapıt adları, coğrafyadaki özel yer adları, tarihteki tek olay adları bütün olarak özel isimdir; bu öbeklerdeki her sözcük büyük harşe başlanarak yazılır. Bu nedenle A’da doğru yazım “Van Gölü’ndeki”, D’de “Taksim Meydanı’ndaki” C’de ünsüz benzeşmesine uyulmamasından kaynaklanan yazım yanlışı vardır. Doğru yazım “gidecektik”olacaktı. B’deyse yanlış yok; çünkü belli bir tarihi veren, gün ve yılın rakamlarının söylendiği durumlarda,gün ve ay adları büyük harşe başlar; bunun dışındaki durumlarda küçük yazılır. Yanıt: B

16 A) 1930'larda Güneydoğu'da petrol bulma çalışmaları yapılmıştır.
8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yer adının yazımında bir yanlışlık yapılmıştır? A) 1930'larda Güneydoğu'da petrol bulma çalışmaları yapılmıştır. B) Gelişmişliğine rağmen İskandinavya halkı geleneklerine bağlıdır. C) Meriç havzasındaki çevre kirliliği bazı türleri tehdit ediyor. D) Victoria Gölü'nde avlanmak için iki ayrı ülkeden izin almak gerekir.

17 ÇÖZÜM : Bu soruda da aynı bilgi yoklanıyor. C seçeneğinde doğru yazım, o öbek bir coğrafya adı olduğu için, “Meriç Havzası’ndaki” olacaktı. Yanıt: C

18 9. Türkçede özel ada bağlı saygı sözcükleri, sanlar ve takma adlar büyük harfe başlar. Bu kurala göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) Sizinle görüşmeyeceğimi Ahmet Bey'e söyledim. B) Komşularımızdan doktor Kemal Bey'i dün kaybettik. C) Hatice Nine, beni torunu Mert'le tanıştırdı. D) Salondaki bay, bayan herkes; Bayan Ayşe İnan'ı bekliyordu.

19 ÇÖZÜM : Soruda da açıklandığı gibi, özel adın parçasına dönüşen sözcükler o özel adla beraber büyük harfe başlanarak yazılır. “Ahmet Bey, Hatice Nine,Bayan Ayşe İnan, İkinci Mahmut” böyle örneklerdir.B seçeneğindeki “doktor” sözcüğü de “Kemal Bey”in ünvanına dönüşmüştür; onun da büyük başlaması gerekirdi. Yanıt: B

20 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısaltmalarla ilgili bir yazım yanlışı vardır?
A) İTÜ'nün bahar şenlikleri başladı. B) PTT'nin özelleştirilmesi tepki alıyor. C) Özgür, MTA'da çalışmaya başlamış. D) THY'nın ücret politikası yine değişmiş.

21 ÇÖZÜM : Kısaltmalardan sonra gelen ekler kısaltmanın okunuşuna uyar, kısaltmanın açılımının okunuşuna değil. Örneğin bu soruda, D seçeneğinde THY kısaltması Türk Hava Yolları diye okunursa “–nın”ekini alabilir; böyle okumaksa yanlıştır. Kısaltmayı okursak “THY’nin” biçiminde ek getirmemiz gerekir;sözcüğün böyle yazılması doğru olurdu. Diğer seçeneklerde kısa okunuşlara uyulduğu için yanlış yapılmamıştır. Yanıt: D

22 11. Aşağıdaki özel isimlerden hangisi yanlış yazılmıştır?
A) Atatürk çok çalışkanmış. B) Bizde istanbul’da yaşıyoruz. C) Atatürk yılında Selanik’te doğdu. D) Ben Final dershanesine gidiyorum.

23 ÇÖZÜM = B seçeneğindeki “istanbul’da” sözcüğü “İstanbul’da” olacaktı .Büyük harfle başlayacaktı. Orada yanlışlık yapılmıştır. YANIT = B

24 12. Aşağıdakilerden hangisinin yazımı doğrudur?
A) Gelmiyecek misin ? B) Gelmeyecekmisin ? C) Gelmiycek misin ? D) Gelmeyecek misin ?

25 ÇÖZÜM = A, B ve C seçeneklerinin yazımı yanlıştır. Ama D seçeneğinin yazımı doğrudur. YANIT = D