KAFA TABANI ANATOMİSİ Dr. Ali Rıza Gökduman DOÇ. DR. ÖZGÜR YİĞİT İEAH KBB KLİNİĞİ.

... konulu sunumlar: "KAFA TABANI ANATOMİSİ Dr. Ali Rıza Gökduman DOÇ. DR. ÖZGÜR YİĞİT İEAH KBB KLİNİĞİ."— Sunum transkripti:

1 KAFA TABANI ANATOMİSİ Dr. Ali Rıza Gökduman DOÇ. DR. ÖZGÜR YİĞİT İEAH KBB KLİNİĞİ

2 Kafa tabanı önde nasion, arkada oksiputa kadar uzanan intrakraniyal yapılarla ekstrakraniyal yapılar arasındaki sınırı yapan bölgedir.

3 KAFA TABANININ ALT YÜZÜNÜN TOPOGRAFİK ANATOMİSİ Önde üst kesici dişler, arkada oksipital kemiğin üst nukal çizgisi, yanda maksilla dişleri, zigomatik kanal ve mastoid proses bulunur. Önde üst kesici dişler, arkada oksipital kemiğin üst nukal çizgisi, yanda maksilla dişleri, zigomatik kanal ve mastoid proses bulunur.

4 Occipital Kemik Kafatasının arka alt kısmını oluşturur – Pars basilaris – Pars laterales – Squama occipitalis 1-Pars basilaris: Foramen magnum’un önünde bulunur. Ön ucu sfenoid kemiğin korpusu ile eklem yapar. Üst yüzünde bulbus’un oturduğu clivus adında bir çukurluk bulunur. Tuberculum pharyngeum

5 Occipital Kemik 2-Pars lateralis: Foramen magnum’un iki yanında bulunur. – condylus occipitalis (atlas) – tuberculum jugulare

6 Occipital Kemik 3-Squama occipital: Oksipital kemiğin en büyük parçasıdır. Pars squamosa’nın dış yüzü konveks, iç yüzü konkavdır. Protuberentia occipitalis externa (inion) Crista occipitalis externa

7 Occipital Kemik 3-Squama occipital: Eminentia cruciformis Protuberentia occipitalis interna Artı şeklindeki çıkıntı iç yüzü 4 çukurluğa böler. Fossa cerebralis, Fossa cerebellaris Crista occipitalis interna Sulcus sinus transversi Sulcus sinus sigmoidei Sulcus sinus sagittalis superior Foramen magnum SULCUS SİNÜS SİGMOİDEUS

8 SFENOİD KEMİK Corpus sphenoidalis Ala major ve minor Processus pterygoideus Fossa hypophysialis (Burada hipofiz bezi oturur. )

9 SFENOİD KEMİK Ala major – for. rotundum, – for. ovale – for. spinosum bulunur. Ala minor’lar – canalis opticus (İçinden n. opticus geçer.) Fissura orbitalis superior

10 ETHMOİD KEMİK lamina cribrosa, – foramina cribrosa – crista galli lamina perpendicularis

11 PALATİN KEMİK L harfine benzer. lamina perpendicularis lamina horizontalis – Ön kenarı maxilla’nın processus palatinus’u ile eklem yapar foramen palatinum majus foramina palatina minor

12

13 KAFA TABANININ ALT YÜZÜNÜN TOPOGRAFİK ANATOMİSİ Sert damak: Önde maksillanın palatin proçesi, arkada palatin kemiğin horizontal plate İnsisiv Fossa: Her iki tarafında lateral insisiv kanal yer alır. İçinden büyük palatin damar geçer Büyük palatin fossa: 3 molar diş bitişiğindedir. İçinden büyük palatin damar ve sinirler geçer Koana: Üstte sfenoid, dış yanda medial pterigoid, altta palatin kemiğin horizontal plate, içte septumun arka kısmı

14 KAFA TABANININ ALT YÜZÜNÜN TOPOGRAFİK ANATOMİSİ Pterigoid plateler: sfenoid büyük kanadının köküne bağlanır. Lateral-medial. Bunlar arasında pterigoid fossa yer alır. Foramen spinozum: Orta meningeal damarlar Zigomatik ark: Foramen lacerum: Emisser venler ve asendan farengeal arterin meningeal dalı geçer.İCA çaprazlar. Karotid kanal: A.Karotis interna N. Petrozus profundus geçer Foramen jugulare: İJV, 9,10,11 Foramen ovale: Mandibuler sinir(V3) Aksesuar meningeal arter Emisser venler N.Petrosus superfisialis minör

15 KAFA TABANININ ALT YÜZÜNÜN TOPOGRAFİK ANATOMİSİ Stiloid proses : Stiloglossus, stilohiyoid(CN7), stilofarengeal(CN9), stilohiyoid ligaman, stilomandibuler lig. Foramen stilomastoideum Digastrik oluk Foramen mastoideum Foramen magnum: medulla oblangata ve spinal kord birleşir. Oksipital kondiller: atlas Ön kondiler kanal: CN12,Posterior meningeal arter dalı,Emisser venler İnion

16 PTERİGOİD FOSSA

17 KAFA TABANINIM BÖLÜMLERİ VE FONKSİYONEL KISIMLARI Kafanın alt yüzü 3 kısma ayrılır. – Arka kafa tabanı Oksipital alan(muskuler alan) – Orta kafa tabanı Farengeal Tubal Nörovasküler İşitsel Artikuler İnfratemporal fossa – Ön kafa tabanı Fasiomaksiller alan

18 ARKA KAFA TABANI Oksipital alan(muskuler alan) REKTUS KAPİTİS POSTERİOR MİNÖR C1-EKSTANSİYON REKTUS KAPİTİS POSTERİOR MAJÖR C1-EKSTANSİYON VE ROTASYON SEMİSPİNALİS CAPİTİS YAN FLEKSİYON SUPERİOR OBLİK KAS C1-YAN FLEKSİYON

19 ORTA KAFA TABANI FARENGEAL: – Nazofarenksin çatısının oluşturur. – Üst konstriktör kaslar nazofarengeal fasya ile kafa tabanına yapışırlar. – Petröz kemiğin tepesi, foramen laserum ve rosenmüller fossa bu bölgede yer alır.

20 ORTA KAFA TABANI TUBAL: – Östaki tüpünün kıkırdak kısmı kemik kısmı ile petröz kemik ile sfenoid kemiğin büyük kanadı arasındaki dar yarık boyunca ilerler. – Karotid kanalın hemen önünde yer alır.

21 ORTA KAFA TABANI Nörovasküler: – İnternal karotid arter » Karotid foramen yoluyla petröz kemiğe girdikten sonra öne bir kavis çizer, orta fossada foramen laserumu çaprazlar ve kavernöz sinüse girer. » Kohlea ve timpanik kavite önünde yer alır. » Östaki borusundan ince bir kemik lamel ile ayrılır.

22 ORTA KAFA TABANI Nörovasküler: – Juguler foramen » Fibröz duranın iki tranvers septası ile ön, orta ve arka bölümlere ayrılır. » Ön bölüm CN 9 jacobson siniri(CN 9 timpanik dalı, petröz ganlion, timpanik kaviteyi innerve eder.) » Orta bölüm CN 10(arnold siniri—CN10 aurikuler dalı) CN 11 » Arka bölüm İJV – Majör superficial petrozal sinir(orta fossadan foramen laseruma ulaşır ve vidian siniri oluşturmak için derin petrozal sinir ile birleşir.) – CN12(anterior kondiler foramenden çıkar)

23

24 ORTA KAFA TABANI İŞİTSEL: – Nörovasküler alanın anterolateralindedir. – Petrotimpanik fissür(glaserian fissür) » Korda timpani » İMA dalı olan anterior timpanik arter » Anterior timpanik ven

25 ORTA KAFA TABANI ARTİKÜLER ALAN: – İşitsel alanın önünde yer alır. – Timpanoskuamöz fissürün arkasında

26 ORTA KAFA TABANI İNFRATEMPORAL FOSSA: – Farenks lateral duvarı ile ramus mandibula arasında yer alır. – Önde maksilla araka duvarı ve inferior orbital fissür – Arkada karotis kılıfı, stiloid çıkıntı – Medialde medial pterigoid kas, interpterigoid fasya – Lateral mandibula – Tabanı temporal kemik skuamöz parçası ve sfenoid kemik büyük boynuzu

27 ORTA KAFA TABANI İNFRATEMPORAL FOSSA: – İçinden; Lateral pterigoid kas(V3) Medial pterigoid kas(V3) Maksiller arter(ECA dalı) Mandibuler sinir(V3) Pterigoid venöz pleksus ve maksiller venler

28 İnfratemporal bölge lateralden bakış mandibular ramus superioru rezeke edilmiş parotid gland ve fasiyal sinir temporal kas ve masseter ile inferiora devrilmiş İNFRATEMPORAL FOSSA

29 ORTA KAFA TABANI İNFRATEMPORAL FOSSA: – İnfraorbital fissür yolu ile orbitaya bağlanır. – Pterigomaksiller fissür yolu ile fossa pterigomaksillerise bağlanır.

30 İNFRATEMPORAL FOSSA Nervus mandibularis(V3): – Foramen ovaleden infratemporal fossaya girer. – Arka kökten çıkan dallar N. Aurikulotemporalis (aurikula, DKY) N. Lingualis (kafa tabanının 2 cm altında corda timpani ile birleşir.) N.alveolaris inferior (mylohyoid kasa dal verir) – Ön kökten çıkan dallar N. Buccalis –duysal dal (yanak mukoz membranını) Temporal, massetter ve pterigoid lateral kasa motor dallar verir.

31 Pterygopalatine Fossa Pterygopalatin ganglion (V2) Maksillar arter Vidian Siniri Anterior: Maksilla Posterior: Sfenoid kemik pterigoid çıkıntısı Medial: Palatin kemik perpendikular plate Lateral: Pterigomaksiller fissür İnferior: Palatin kemik piramidal çıkıntısı

32 Posteriorda – foramen rotundum –OKF Posteriorda – foramen lacerum – OKF Posteriorda - Palatovaginal kanal – nazofarinks Anteriorda – İnf. Orbital Fissür – Orbita Medialde – Sfenopalatin foramen – nazal kavite Lateralde – pterygomaksillar fissür – infratemporal fossa İnferiorda – pterygopalatin kanal – oral kavite

33 KAFATASININ İÇ ANATOMİSİ Anteriorda :frontal sinüs arka duvarı Posteriorda: protuberansia oksipitalis interna, oksipital ve parietal kemik

34 os temporale os frontale os occipitale os sphenoidale os ethmoidale os parietale

35 KAFASININ İÇ ANATOMİSİ Anatomik olarak 3 anatomik fossaya ayrılır Sfenoid kemiğin ala minör arka kenarı ve sfenoid kemiğin optik sulkus ön kenarı Temporal kemik petröz kısmı Temporal kemik petröz kısmı

36 KAFASININ İÇ ANATOMİSİ ANTERİOR KAFA ÇUKURU: ANTERİOR KAFA ÇUKURU:  Anteriorda:Frontal kret, frontal sinüs arka duvarı  Posteriorda: Sfenoid ala minor  Medialde: Kribriform plate  Lateralde: Frontal kemik  Superiorda: Frontal loblar, olfaktor bulbus, olfaktor traktus

37 ANTERİOR KAFA ÇUKURU Krista galli: falks serebri buraya tutunur Jugulum sfenoidale: Foramen çekum: Burundan superior sagittal sinüse uzanan emisser venler geçer. ön ethmoidal foramen: Anterior ethmoid damaralar, nazosilier sinirin ön dalı geçer. Kribform plate: Olfaktör sinir lifleri geçer arka ethmoidal foramen: Arka ethmoid damarlar ve nazosilier sinirin arka dalı

38 ANTERİOR KAFA ÇUKURU Olfaktör Bulbus Ve Traktus – Nazal kavite tavanı bipolar hücreler – Ethmoid kemik kribform tabakası – Olfaktör bulbus – Olfaktor korteks

39 ORTA KAFA ÇUKURU  Anteriorda: Sfenoid ala minor ve major kanatlar bulunur. Üstte superior orbital fissür ile ayrılırlar.  Posteriorda: Temporal kemik petröz kısmı  Superiorda: Temporal lob  İnferiorda: Medialde tabanda sfenoidin ala majorü ile temporal kemiğin petröz kısmı, trigeminal ganglion bulunur.

40 ORTA KAFA ÇUKURU CN III, IV, V 1, VI orta meningeal arter-orbital dalı rekürren meningeal arter Superior opthalmik ven CN V 2 CN V 3 N. Petrosus Superficialis minör Aksesuar meningeal arter Orta meningeal arter ve ven Ascending pharyngeal arter- meningeal dal Optik sinir Opthalmik arter Trigeminal basıklık (Meckel’s Cave):

41 ORTA KAFA ÇUKURU Nervus Optikus: – Retina- canalis optikus-optik kiazma- traktus optikus- oktipital lob(görme merkezi) Hipofiz Willis poligonu

42 ORTA KAFA ÇUKURU CN3( OKULOMOTOR) – Mezensefalon – Motor+parasempatik CN4(TROKLEAR) – Mezensefalon – Motor – Superior oblik kas CN6(ABDUSENS) – Pons – Motor – Lateral rektus Orta fossada kavernöz sinüs içinden geçerler. Bu bölgenin patolojilerinden etkilenirler.(hipofiz, İCA anevrizması)

43 KAVERNÖZ SİNÜS: Sfenoid kemiğin kenarlarında lokalize geniş venöz sahalardan oluşur. Fossa crani mediada yer alır.

44 ORTA KAFA ÇUKURU CN5(TRİGEMİNUS) – Lateral pontin bölgeden kaynaklanır. – Posterior fossadan köken alır. Petröz çatıyı çaprazlar ve orta faossada yer alan Meckel kavitedeki trigeminal gangliona ulaşır. – Duyusal ve motor kök – Trigeminal ganglion (gasserian/semilunar) (duyusal kökün genişlemesi ile oluşur.Petröz kemik anterolateral yüzünde)

45 ORTA KAFA ÇUKURU (Foramen ovale)

46 ORTA KAFA ÇUKURU Nervus Trigeminus: – Oftalmik Dal(V1) Kavernöz sinüsten geçer. Lakrimal, frontal, nazosilier Superior orbital fissür – Maksiller Dal(V2) Kavernöz sinüs Foramen rotundum ile kafatsının terkeder ve sfenopalatin fossaya geçer. – Mandibuler Dal(V3) Foramen ovale İnfratemporal fossa

47 ARKA KAFA ÇUKURU  Anteriorda: Petröz ridge’in arka üst çatısı fossanın ön dış sınırını oluşturur.  Posteriorda: Oksipital ve pariyetal kemikler bulunur.  Medialde: Foramen magnum,  Superiorda: Serebellar hemisferler.  İnferiorda: Serebellar fossa, juguler ve hipoglossal foramina.

48 ARKA KAFA ÇUKURU AİCA’nın internal labirentin dalı CN7 CN8 Pars nervosa: CN IX, inferior petrosal sinus Pars vascularis: CN X, XI, jugular bulb CN XII Hypoglossal arter Foramen magnum: Medulla oblongata Vertebral arterler Anterior/Posterior spinal arterler

49 ARKA KAFA ÇUKURU AİCA’nın internal labirentin dalı CN7 CN8 Endolenfatik kanal

50 ARKA KAFA ÇUKURU CN7(fasiyal sinir): – Subaraknoid boşluk yolu ile lateral ve kraniyale doğru ilerleyerek iç kulak yoluna CN8 ile girer. – Fasial sinir CN 8 in anteriorunda yer alır.

51 İNTERNAL AKUSTİK KANAL

52 ARKA KAFA ÇUKURU CN 8(vestibulokoklear sinir): – Bulbustan kaynaklanır. – Koklerar kök sinirin dorsal ve kaudal bölümünü oluşturur. – Vestibuler kök sinirin ventral bölümünü ouşturur. – CN 7, AİCA ile internal akustik kanala girer.

53 ARKA KAFA ÇUKURU CN 9(glossofarengius) Mikst sinir medulla oblongata -Motor (nuc.ambigus) -Parasempatik (inf. Sal.nuc.) duysal CN 10( vagus) Mikst sinir medulla oblongata -Motor (nuc.ambiguus) -Parasempatik (dorsal vagal nuc.) CN 11(aksesor) Motor lifler içerir. Kraniyal(nuc. ambigus) ve spinal(c1-4) olmak üzere iki bölümü vardır. Medullanın posteriolateral yüzünde yer alır. Juguler foramene girer. Posterior inferior serebellar arterin ventralinde ve dorsalinde yer alabilirler.

54 CN 9.10.11 Posterior inferior serebellar arterin ventralinde ve dorsalinde yer alabilirler. ARKA KAFA ÇUKURU

55 CN 12(hipoglossus): – Medulla oblongatadan kaynaklanır. – Sadece motor lifler içerir.beyin sapını terk ettikten sonra canalis hipoglossiden geçtikten sonra parafaringeal boşluğa girer. – Dilin interensk kaslarını innerve eder. – Vertebral arter CN 12 anteromedialinde yer alır. – PICA CN 12 çıkış noktasının superior ve inferiorundan kaynaklanır. ARKA KAFA ÇUKURU

56

57 KRANİYAL VENÖZ SİNÜSLER Dura materin iki tabakası beynin bazı bölgelerinde birbirinden ayrılarak dura mater ven sünüslerinin oluşturur. Tüm sinüsler V. Jugularis İnternaya dökülür. Tek sinüsler – Superior sagittal – İnferior sagittal – Sinüs rektus – Oksipital – Baziller Çift sinüsler – Transvers – Sigmoid – Superior petrozal – İnferior petrozal – Kavernöz – sfenoparietal

58 KRANİYAL VENÖZ SİNÜSLER

59

60 YAKLAŞIMLAR A-ÖN KAFA TABANI YAKLAŞIMLARI – Lateral rinotomi veya degloving tekniği – Kraniyofasiyal rezeksiyon veya transfrontal sinüs yaklaşımı – Geniş subfrontal yaklaşım – Osteoplastik frontal sinüs cerrahisi

61 B- ORTA KAFA TABANI YAKLAŞIMLARI Lateral kafa tabanı yaklaşımları İnfratemporal yaklaşımlar Fisch 1,2,3 Transparotid Eksternal ritidektomi Lateral fasyal Lateral transtemporal sfenoid Subtemporal –preaurikuler yaklaşım Transtemporal Transkoklear Translabirentin Transfasial İntrakraniyal Medial kafa tabanı yaklaşımları (Hipofiz-klivus ve nazofarenkse yönelik ekstradural yaklaşımlar) Transethmoidal(transseptal) sfenoidektomi Lateral rinotomi Midfasyal degloving Mandibulotomi+transpalatal, transoral Genişletilmiş maksillotomi

62 C- ARKA KAFA TABANI YAKLAŞIMLARI – Translabirentin – Retrosigmoid – Orta fossa yaklaşımı – Retrolabirentin – Transkoklear – Transotik

63

64 ARKA KAFA TABANI YAKLAŞIMLARI YAKLAŞIMENDİKASYONAVANTAJLARIDEZAVANTAJLARI TRANSLABİRENTİNİşitme kaybı yapan SPK tm,vestibuler nörektomi,fasial dekompresyon Geniş görüş sahası. Fasial sinir onarıma imkan sağlar. Total işitme kaybı RETROSİGMOİD (SUBOKSİPİTAL) İAK içine fazla girmeyen SPK tm Geniş görüş sahası. İşitme korunabilir. İAK fundusu ortaya konmaz. ORTA FOSSAİntrakanaliküler küçük tm, vestibuler nörektomi,fasial dekompresyon İşitme korunabilir.İAK alt kısmına ve SPK ye ulaşılmaz. RETROLABİRENTİNVestibuler nörektomi, trigeminal nöralji İşitme korunur.Görüş sahası sınırlı TRANSKOKLEARVestibuler nörektomi, klivus ve petröz apeks lezyonları Klivus, petröz apeks geniş görüş sağlar. Total işitme kaybı, geçici fasyal paralizi TRANSOTİKKlivus ve petröz apeks lezyonları Klivus, petröz apeks geniş görüş sağlar. Total işitme kaybı

65 Sabrınız için teşekkür ederim

66 Referanslar 1.Surgery of the Ear, Glascock-Shambaugh,2010 2.The Temporal Bone- A Manual For Dissection and Surgical Approaches, Mario Sanna 3.Surgical Anatomy of the Lateral Skull Base, Oswaldo Laércio M. Cruz, Cummings Otolaryngology, Chapter 173, 2010 4.Baş-Boyun Cerrahisi-Can Koç