Alkol Kullanım Bozuklukları

... konulu sunumlar: "Alkol Kullanım Bozuklukları"— Sunum transkripti:

1 Alkol Kullanım Bozuklukları
Osman Zorbaz Ahmet Tanhan

2 Tanımlar Alkol : Alkol, diğer bazı zehirleyici maddeler gibi, keyif verici, alışkanlık ve bağımlılık yaratan bir maddedir. İçki olarak kullanılan alkol etil alkoldür (C2H5OH). Alkollü İçki : Bileşiminde çeşitli oranda alkol bulunan ve içildiği zaman geçici bir keyif ve sarhoşluk veren, zamanla da vücutta zehirleyici tesirler yapan ve birçok insanda alışkanlık yaratan içkilere denir. Alkolizm: Bireyin beden ve ruh sağlığını, aile, sosyal ve iş uyumunu bozacak derecede sık ve fazla alkol alma ve alkol alma isteğini durdurmama ile beliren bir bozukluk-hastalıktır.

3 Alkol Bağımlılığı Tanı Ölçütleri:
Niyetlendiğinden daha fazla miktar ve sürede alkol almak. Kişi bırakmayı istediği ya da defalarca bırakmayı denediği halde yeniden içmeye başlar. İçkiye fazla vakit ayırır. Bazıları gün içinde kimseye fark ettirmemeye çalışarak içebilir. İçki içmeye fırsat bulamadığı sosyal faaliyetleri, hobileri, başka zevk verici aktiviteleri azaltır ya da terk eder. Alkole bağlı ya da alkolle artan fiziksel (karaciğer hastalığı, yüksek tansiyon, gastrit vb), ya da psikolojik (depresyon, anksiyete, uyku bozukluğu vb) problemler yaşamasına rağmen içmeye devam eder. Aynı etkiyi almak için içtiği miktarı arttırır ya da başkaları için çok sayılacak miktarlarda içtiği halde etkilenmez Alkol almadığı zaman titreme, terleme, çarpıntı gibi şikayetler yaşar.

4 Alkolü Kötüye Kullanım Tanı Ölçütleri:
İşte, okulda ya da evde üstüne düşen görevleri tekrarlayıcı bir biçimde aksatma: Kişi alkol nedeniyle zaman zaman işini ya da okulu aksatır. Fiziksel olarak tehlikeli durumlarda yineleyici biçimde alkol kullanımı: örneğin alkol etkisinde iken araba kullanmak. Alkol ile ilişkili ortaya çıkan yasal sorunlar Alkolün neden olduğu ya da alevlendirdiği sürekli ya da tekrarlayıcı insanlar arası sorunlar

5 Alkolizmin Kliniği Alkolizm, davranışsal bir bozukluktur.
Tekrarlayıcı olarak fazla miktarlarda alınan alkole bağlı problemler gelişmesi anlamına gelir. Alkolik, kötü sonuçlar doğurmasına rağmen, kompulsif bir biçimde alkol içmeye devam eder. Alkolizmde, alkol aliminin sınırlanması ile ilgili kontrol kaybolmuştur

6 İnsanlar Neden İçiyorlar?
Zevk almak Duygu durumu düzeltmek Stresle basa çıkmak Alkol içme arzusu (craving)

7 Alkoliğin Hayati İçenlerle arkadaşlık eder, evlenir
İçmek için her zaman neden vardır: mutluluk, neşesizlik, gerginlik vs İçme fırsatları sonsuzdur: maç, av, parti, tatil, doğum günü vs Alkolizm ilerledikçe problemler artar, yalnız içmeye baslar, gizlice içer, şişeleri saklar, durumun ciddiyetini saklamaya çalışır Suçluluk duygusu gelişir, suçluluk ve pişmanlık duygularını bastırmak için daha çok içmeye ve sabahları kalkınca içmeye baslar

8 Doğal Gidiş, Cinsiyet Farkı ?
Erkeklerde daha erken baslar (20 civarı), sinsi gidişlidir, 30 yasından önce problemleri farketmek zordur. 45 yaşından sonra başlama nadirdir. Kadınlarda başlangıç daha geç olur, depresyon daha sıktır.

9 Alkol Bağımlılığının Nedenleri (Etnoloji)
a) Psikodinamik Kuramlar: Psikoanalitik kurama göre aşırı katı ve baskıcı üstbenlikleri olan kişiler alkolü bilinçdışı gerginliklerini azaltmak için içerler. Bilinen psikoanalitik özdeyişde söylendiği gibi, katı üstbenlik alkol içinde erir. Freud oral döneme saplanmış kişilerin bunaltılarını alkol gibi maddeleri ağız yoluyla alarak azalttıklarını, oral doyum sağladıklarını düşünür.

10 Alkol Bağımlılığının Nedenleri (Etnoloji)
b) Davranışsal Kuramlar: Davranış bilimciler sürekli alkol almayı öğrenilmiş bozuk bir davranış olarak görürler. Alkol alımının gerginliği azaltan, rahatlatan özellikleri gibi olumlu pekiştirici yanları ilk alkol alımından sonra bu davranışın sürmesine katkıda bulunur. Ayrıca aile büyükleri ve akrabaların içme alışkanlıkları da kişilerin içme davranışını etkiler.

11 Alkol Bağımlılığının Nedenleri (Etnoloji)
c) Toplumbilimsel Kuramlar (Sosyolojik): Gelenek ve töreleri ile alkolü onaylamayan toplumlarda alkolizm oranının az olduğu düşünülür. Kimi iş kolları ve çalışma ortamlarında -otel, içkili lokanta, bar, pavyon,yurtlar, gemiler, vb- çalışan kişilerde alkollü içki tüketimi daha yüksektir. Alkolün kolay ve ucuz elde edilebilirliği de önemli başka bir etkendir.

12 Alkol Bağımlılığının Nedenleri (Etnoloji)
d) Dirimsel (Biyolojik) Nedenler: Alkoliklerde görülen fizyolojik ayrılıkların alkolizmin nedeni mi olduğu, yoksa kötü beslenme, fazla miktarda alkol alımı ve aşırı zorlarla dolu bir yaşam biçiminden mi kaynaklandığı kesin olarak bilinememektedir. Alkolün sinir sisteminde yol açtığı kimyasal değişikliklere dikkat çekilmiş, alkol bağımlılığının gelişiminde ventral tegmental alan, hipotalamus ve nucleus accumbensden geçen dopaminerjik, GABAerjik, noradrenerjik ve serotonerjik yolların etkinliklerinden söz edilmiştir.

13 Alkol Bağımlılığının Nedenleri (Etnoloji)
e) Kalıtımsal Etkenler: Birincil alkol bağımlılığının oluşumunda kalıtımsal etkenlerin önemi uzun yıllardır vurgulanmaktadır. Alkol bağımlılarının ailelerinde birinci derece yakınlarda bağımlılık oranı 3-4 kat daha yüksektir. İkiz çalışmalarında tek yumurta ikizlerinde bağımlılık oranının çift yumurta ikizlerine ya da ayrı cinsiyetteki kardeşlere oranla daha yüksek olduğu düşünülmektedir.

14 Alkolizmin ilk Belirtileri
Direnç artımı (tölerans): Uzun süre alkol kullanımı sonucunda istenen, hoşa giden etkiyi elde edebilmek için daha fazla miktarlarda alkol alınır. Böylece her gün alınan alkol miktarının aylar boyunca giderek artması. Alkol etkisi altında taşkın davranışlar gösterme ve ertesi sabah duyulan suçluluk. Alkol amnezisi, bir gece önce alkol etkisi altında neler yapmış olduğunu hatırlayamama. Sabahları da alkol alma

15 Bağımlılık Gelişimi Uzun süre alkol kullanımına bağlı direnç artımı ve alınan alkol miktarının azaltılması ya da alkolün kesilmesinden sonra ortaya yoksunluk belirtilerinin çıkması, bunların giderilmesi için alkol alımının sürdürülmesi fizyolojik bağımlılığın temel göstergeleridir. Bunlarla birlikte son yıllarda bağımlılık gelişiminde "madde arama davranışı" üzerinde durulmaya başlanmıştır. Kullanılan maddeyi bulmak için gösterilen çabalar da bağımlılık için önemli bir ölçüttür.

16 Alkolizm Tipleri Gamma Tipi Alkolizm: Çok aşırı miktarda alkolün aralıksız biçimde alındığı epizotların yaşandığı, ama aralarda alkol alınmayan dönemlerin olduğu alkolizm tipi. Örneğin kişi günler boyunca sızıncaya kadar alkol alıp ayılır ayılmaz içmeye devam eder. Sağlık durumu nedeniyle içemez hale gelince birkaç gün hasta yatar, daha sonra 1-2 hafta alkol almaz ve sonra her şey yeniden baslar. Bu kişilerde temel problem alkol alimi ile ilgili kontrol kaybıdır, yasal ve sosyal problemler ön plandadır

17 Alkolizm Tipleri Tip A-B ya da 1-2: Erken yaslarda başlayan, ailede alkolizm öyküsünün varolduğu, antisosyal kişilik bozukluğu ile birlikte sik görülen kötü gidişli alkolizm ve daha geç yasta başlayan, aile öyküsünün olmadığı, daha çok depresyonun eslik ettiği, daha iyi gidişli alkolizm tipidir.

18 Komplikasyonlar (Alkolizmin Sonuçlari)
Sosyal: Boşanma, terk edilme İş sorunları, devamsızlık Ev-iş-trafik kazaları Adli problemler

19 Komplikasyonlar (Alkolizmin Sonuçlari)
Tibbi: 1.Akut sorunlar 2.Kronik sorunlar 3.Yoksunluk belirtileri Karaciğer harabiyeti, kardiyomiyopati (kalp büyümesi), anemi (kansızlık), yüksek tansiyon, trombositopeni (pıhtılaşma sağlayan hücrelerde azalma), miyopati (kas yıkımı), kanser, teratojenite (anne karnındaki bebekte anormallikler), pankreatit (pankreas iltahabi), pnömoni (zatüre), merkezi sinir sistemi bozuklukları (retrobulbar nörit,Wernike-Korskof Sendromu ve bunaması, serebeller atrofi)

20 Alkol Yoksunluğu Belirtileri
Otonomik hiperaktivite (terleme, nabız 100'ün üstünde) Titreme Uykusuzluk Bulantı ve kusma Geçici halusinasyon ve illüzyonlar: Alkolü bıraktıktan sonra 1-2 gün içinde görülür. Psikomotor ajitasyon Anksiyete Grand mal konvülzyonlar (epileptik nöbetler): Alkolü bıraktıktan sonra 2 gün içinde görülür.

21 Deliryum Tremens: Uzun süre fazla miktarda alkol alan kişilerde alkolü kestikten 2-3 gün sonra ortaya çıkabilen, ölüm riski taşıyan bir tablodur. Deliryum tremensin başlıca klinik özelliği saatler ya da günler içinde gelişen ve gün içinde dalgalanmalar gösteren bilinç bozukluğudur. Bilinç bozukluğu çevrede olan bitenin ayırdında olma düzeyinin azalması şeklinde görülür. Hasta gün içinde açılıp kapanmalar gösterebilir. Kişinin dikkati ilgisiz uyaranlara dağılır, dikkati bir nokta üzerine odaklama yetisi bozulmuştur. Birlikte yönelim, bellek, dil ve yargılama bozuklukları bulunur.

22 En Sık Eşlik Eden Psikiyatrik Bozukluklar?
Majör Depresyon: Alkol bağımlılarının %30-50'sinde görülür Anksiyete bozuklukları: %30 sıklıktadır. Erkeklerde sosyal fobi, Kadınlarda agorofobi sıktır. İki uçlu duygudurum bozukluğu (manik depresif bozukluk) Diğer madde bağımlılıkları: Başta sigara olmak üzere esrar vs. Kişilik Bozuklukları: Antisosyal kişilik bozuklukluğu.

23 Alkolizmin Tedavisi Alkolikler tedavi için başvurduklarında genellikle "dibe vurmuşlardır" yani sağlık, aile, meslek, sosyal yasam vb yönlerden büyük kayıplara uğramış ve çaresiz duruma düşmüşlerdir. Alkolizm tedavisi yoksunluk belirtileri kalktıktan sonra baslar. Hedef ayıklıktır (sobriety): Eslik eden psikiyatrik bozuklukların ayırıcı tanısı ve tedavisi için de bu önemlidir Ekip tedavisi gerekir. Tedavi hastanın ihtiyaçlarına göre seçilmelidir. Tedaviden sonra uzun süreli izlem gereklidir. Kişi uzun süre hastanede kalsa bile daha sonra izlenmezse alkole dönmesi kolaydır. Düzenli aralıklarla görüşmelere ya da kendine yardim gruplarına katılmalıdır. Nüksler (tekrarlamalar) ilk 6 ayda en sıktır.

24 İlaç Tedavileri? Disulfiram (Antabus)
Antidipsojenikler: Naltraxone, Acomprasate Seratonerjik antidpresanlar Lityum

25 Psikoterapi? Sıcak ama biraz otoriter bir yaklaşım gereklidir.
Adsız Alkolikler gibi kendine yardim grupları tedaviye entegre edilmelidir. Davranışçı-kognitif tedaviler iyi sonuç verir. Eğitimsel faaliyetler tedavinin önemli bir parçasıdır. Psikoterapilerde içgörü üzerinde yoğunlaşılmamalıdır. Psikanaliz gibi bu türdeki terapiler alkol kullanımını daha da arttirabilir. Hastanın içinde bulunduğu aile ele alınmalıdır, çünkü alkolizm bir "Aile Hastalığı”dır.

26 KAYNAKLAR: 1. American Psychiatric Association: Practice guideline for the treatment of patients with substance use disorders: alcohol, cocain, opioids. Am J Psychiatry 152(11)(supp): 5-59, 1995 2. Castaneda R, Sussman N, Westreich L et al: A review of the effects of moderate alcohol intake on the treatment of anxiety and mood disorders. J Clin Psychiatry 57(5): , 1996. 3. Çelikkol A: Alkol kullanım bozuklukları ve tedavisi. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları, cilt 1, sayı 2, 1996. 4. Kulaksızoğlu, A. Ergenlik Psikolojisi (2nd ed). İstanbul:Remzi Kitabevi, 1999 5. Schuckit MA, Smith TL, Anthenelli R, Irwin M: Clinical course of alcoholism in 636 male ınpatients. Am J Psychiatry 150(5): , 1993. 6. Uluğ B: Madde kullanımı ile ilişkili bozukluklar. Psikiyatri Temel Kitabı (ed): Güleç C, Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 1997, s: 7. Ünal M, Özpoyraz N: Alkol kullanımı ile ilişkili bozukluklar. Psikiyatri Temel Kitabı (ed): Güleç C, Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 1997, s:

27 Teşekkürler, mmm kay?