I. DÜNYA SAVAŞI ( ) Genel Nedenler :

... konulu sunumlar: "I. DÜNYA SAVAŞI ( ) Genel Nedenler :"— Sunum transkripti:

1 I. DÜNYA SAVAŞI (1914 - 1918) Genel Nedenler :
Hammadde Arayışı ve Sömürgecilik Yarışı Fransız İhtilali'nin Etkisi Devletlerin bloklara ayrılışı ve silahlanma yarışı

2 Özel Nedenler İngiltere: Almanya'nın Avrupa'da ve Orta Doğu'da siyasi nüfuzunu artırmasından rahatsız olmuştur. Bu nedenle Almanya'ya karşı yapılan her ittifakı destekleyerek, Almanların güçlenmesini engellemeye çalışmıştır. Almanya: Siyasi birliğini geç kurduğundan sömürgecilik yarışına geç katılmıştı. Sömürgecilik yarışında İngiltere'ye karşı rekabete girmiştir. İtalya: Almanya gibi siyasi birliğini geç tamamladığı için sömürgecilik yarışında geri kalmıştı. İtalya bu açığını kapatmaya ve Balkanlarda üstünlük kurmaya çalışmıştır

3 Avusturya-Macaristan: Rusya'nın Balkanlar­daki Slavları birleştirmek istemesinden rahatsızlık duymuştur. Balkanları, elinde tutmaya çalışmıştır. Fransa: Almanya'ya kaptırdığı kömür yatakları bakımından zengin olan Alsas-Loren bölgesini geri almak istemektedir. Rusya: Panslavizm politikası izleyerek Balkanlardaki etkinliğini artırmak ve sıcak denizlere inmek istemektedir.

4 Üçlü İttifak (Üçlü Bağlaşma) Devletleri
Almanya, İtalya ve Avusturya-Macaristan devletleri bu grubu oluşturmuştur. Daha sonra bu gruba Bulgaristan ve Osmanlı Devleti de katılmıştır. İtalya, daha sonra İtilaf grubunda savaşa katılmıştır.

5 Üçlü İtilaf (Üçlü Anlaşma) Devletleri:
İngiltere, Rusya ve Fransa'dan oluşan gruptur. İlerleyen tarihlerde Belçika, Romanya, Yunanistan, Portekiz, Japonya, A.B.D. gibi devletler de bu gruba katılmıştır.

6 SAVAŞIN BAŞLAMASI ve GELİŞİMİ
Avusturya - Macaristan veliahdı Ferdinand'ın Saray Bosna'yı ziyareti sırasında bir Sırplı tarafından öldürülmesi Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasına neden olmuştur. Avusturya - Macaristan Hükümeti, olaydan sorumlu gördüğü Sırbistan'a savaş açmıştır. Savaşın başlamasıyla Rusya, Sırbistan'ı desteklemiş, Almanya ise Avusturya-Macaristan imparatorluğu'nun yanında yer almıştır. Böylece itilaf ve İttifak devletleri arasında dört yıl sürecek olan savaşlar başlamıştır (1914).

7 Almanya'nın Osmanlı Devleti'ni kendi yanında savaşa girmesini istemesinin nedenleri:
Yeni cepheler açılmasını sağlayarak savaştaki yükünü hafifletmek, Boğazlardan Rusya'ya yapılacak yardımı önlemek, Osmanlı Devleti'nin jeopolitik konumundan (deniz, boğaz), yeraltı kaynaklarından (petrol) ve insan gücünden yararlanmak, İngiltere'nin sömürgesi altındaki Müslümanları halifenin siyasi gücünden yararlanarak ayaklandırmaktır.

8 Osmanlı Devleti'nin Almanya'nın yanında savaşa girmek istemesinin nedenleri:
Trablusgarp ve Balkan Savaşlarında kaybedilen toprakları geri almak, Almanya'nın teknik ve ekonomik yardımlarıyla devletin gücünü arttırmak, Uluslararası alanda siyasi yalnızlıktan kurtulmaktır.

9 Osmanlı Devleti'nin savaşa girmesiyle;
Savaş geniş bir alana yayılmış, Savaşın süresi uzamış, İtilaf devletlerinin Rusya'ya yardım göndermesi engellenmiştir. Yeni cepheler açılmış,

10 OSMANLI DEVLETİ'NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

11 Kafkas Cephesi Osmanlı Devleti'nin ilk taarruz cephesidir. Bu cephenin açılmasında Osmanlı Devleti'nin; Kafkaslara ulaşarak buradaki Türkleri Ruslara karşı ayaklandırmak, Kafkaslardan, Afganistan yoluyla Hindistan'a ulaşarak İngilizlerin sömürgeleriyle olan bağlantısını kesmek, Bakû petrollerinin denetimini ele geçirmek isteği etkili olmuştur.

12 Kanal Cephesi Almanya'nın isteği ile açılan taarruz cephesidir. Bu cephenin açılmasında; Mısır'ı, İngiltere'den geri almak, Süveyş Kanalı'nı ele geçirerek İngiltere'nin Uzak Doğu'daki sömürgeleriyle olan bağlantısını kesmek düşüncesi etkili olmuştur. 14 Ocak 1915'te yapılan Kanal Harekatı ile iki taarruz yapılmış, fakat başarılı olunamamıştır.

13 İtilaf devletlerinin Çanakkale Cephesi'ni açma nedenleri;
İstanbul ve Boğazları alarak Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakmak, Savaşı kısa sürede sona erdirmek, Müttefikleri olan Rusya'ya gerekli askeri yardımı göndermek, Balkan devletlerini kendi grubunda savaşa çekmek, Almanya ile Osmanlı Devleti arasındaki bağlantıyı kesmektir.

14 Çanakkale Cephesi'nin Sonuçları
Rusya'ya yardım gönderilmesi engellendi. Yardım alamayan Rusya'da ihtilal çıktı. Birinci Dünya Savaşı'nın uzamasına neden oldu. Yarım milyona yakın insan hayatını kaybetti. Çanakkale Savaşları, Mustafa Kemal'in tanınmasına ve milli mücadelede önder olmasına ortam hazırladı. Milli birlik ve beraberlikle büyük güçlerin bile yenilebileceği anlaşıldı. Bulgaristan, İttifak Devletlerinin yanında savaşa katıldı.

15 Irak Cephesi Bu cephe İngiltere tarafından açılmıştır. İngiltere'nin bu cepheyi açmasında; Petrol bölgelerini elinde tutmak, Osmanlı ordusunun İran'a girip Hindistan'ı tehdit etmesini önlemek gibi düşüncelerini gerçekleştirmek istemesi etkili olmuştur. İngilizler bu amaçla Irak'a asker çıkardılar. Ancak Kûtül Amare denilen yerde yenilgiye uğradılar ve İngiliz askeri Osmanlı kuvvetleri tarafından esir alındı, İngilizler daha sonra bölgeye takviye kuvvetler göndererek üstünlüğü ele geçirdiler ve Musul'a kadar olan yerleri işgal ettiler.

16 Yemen - Hicaz Cephesi Osmanlı ordusu kutsal yerleri korumak ve İngiltere'nin kışkırtmaları sonucunda ayaklanan Arapların isyanlarını bastırmak amacıyla mücadele etti. İki ateş arasında kalan Osmanlı ordusu bu bölgeyi boşaltmak durumunda kalmıştır.

17 BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NIN SONUÇLARI
İmparatorluklar yıkılmıştır. Osmanlı, Almanya, Rusya, Avusturya-Macaristan gibi imparatorluklar sona ermiştir. Yeni devletler kuruldu.(Yugoslavya, Polonya, Çekoslovakya) Yeni rejimler ortaya çıktı. Almanya'da Nazizm, İtalya’da Faşizm, Rusya'da Sosyalizm iktidara gelmiştir. Sömürgecilik anlayışı yaygınlaştı. Sömürgecilik anlayışı "mandacılık" adı altında yaygınlaştı. Dünya barışını sağlamak amacıyla "Milletler Cemiyeti" kuruldu. Ancak bu cemiyet kurulduktan kısa bir süre sonra amacından uzaklaşmış ve büyük devletlerin çıkarlarına hizmet eden kurum haline gelmiştir. II. Dünya Savaşı'nın başlamasında etkili oldu.Yenilen devletler ekonomik açıdan zor durumda kalmıştır.

18 WİLSON İLKELERİ Savaş sonunda yenen devletler yenilen devletlerden toprak ve savaş tazminatı almayacak, Devletlerarasındaki anlaşmazlıkları gidermek amacıyla Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulacak, Barış görüşmeleri açık olacak, gizli görüşmeler yapılmayacaktı. Wilson İlkelerinin Türkleri ilgilendiren maddeleri ise; Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelere kesin egemenlik hakkı tanınmalı, Türk egemenliğinde yaşayan diğer milletlere de kendi kendilerini yönetme hakkı tanınmalı, Boğazlar bütün devletlerin; gemilerine açık olmalıdır.

19 MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI
Mondros Ateşkes Antlaşmasını Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı(Denizcilik Bakanı) Rauf (Orbay) Bey ile İngiliz Amirali Carltop (Karltop) imzalamıştır. Ateşkes isteyen Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Limni Adası’nın Mondros limanında Ateşkes Antlaşması imzalandı (30 Ekim 1918).

20 Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Antlaşmasını neden imzaladı?
Bulgaristan Ateşkes imzalayıp savaştan çekilmesiyle İstanbul’un Trakya’dan gelecek bir saldırıya karşı korumasız olması Osmanlı Devletine Almanya’dan gelen yardım akışının durması ABD Başkanı Wilson’un Türklerin çoğunlukta oldukları yerlerde bağımsızlıklarının tanınacağı açıklaması Osmanlı Devletinin bütün cephelerde yenilmesi etkili olmuştur.

21 MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASININ EN ÖNEMLİ MADDELERİ
1. Çanakkale ve İstanbul Boğazları açılacak. Boğazlardaki istihkamlar, İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek. İtilaf Devletlerinin Karadeniz’e serbestçe geçişi sağlanacak. UYARI: Bu Madde ile; Osmanlı Devletinin Boğazlar üzerinde egemenliği sona erdi Anadolu ile Rumeli’nin bağlantısı kesildi. İstanbul’un güvenliği tehlikeye düştü.

22 2. Osmanlı Ordusu terhis edilecek.
3. Orduya ait silah ve cephane İtilaf Devletlerinin emrine verilecek. 4. Osmanlı Donanması İtilaf Devletlerinin gösterecekleri limanlarda göz altında tutulacak. UYARI: Osmanlı savunmasız duruma düşürülmüştür. Osmanlı deniz gücü etkisiz hale getirilmiştir.

23 5. Toros tünelleri İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.
6. Bütün haberleşme , ulaşım araç ve gereçleri, İtilaf Devletlerinin denetimi altında bulundurulacak. UYARI: Bölgeler arasında yardımlaşmaya engel oldular. Anadolu’nun kontrolünü ele geçirdiler.

24 7. İtilaf Devletleri, kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa, herhangi bir noktayı işgal edebilecekler(7. madde) UYARI: Mondros’un en tehlikeli maddesidir. Bu madde Türklerin çoğunlukta yaşadığı Anadolu topraklarının işgaline gerekçe olmuştur.

25 8. Trablusgarp ve Bingazideki bütün Türk subayları, en yakın İtalyan garnizonuna; Hicaz, Yemen, Suriye ve Irak’ta bulunan askeri birliklerimiz ise İtilaf Devletlerine teslim olacaklar. 9. Doğu Anadolu’daki altı ilde (Vilayeti Sitte) Diyarbakır, Erzurum, Van, Bitlis, Elazığ (Harput), Sivas karışıklık çıkarsa, İtilaf Devletleri, bu illerin herhangi bir bölümünü işgal edebileceklerdi(madde 24). UYARI: Bu madde ile Bölgenin Ermenilere verilmesi ve merkezi Erzurum olan bir Ermeni devleti kurulması amaçlanmıştır.

26 N O T : Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı Devleti’ni fiilen sona erdirmiştir. Bu Antlaşma Ateşkesten çok kayıtsız şartsız bir teslim belgesi niteliğindedir.

27 Mondros Ateşkes Antlaşmasının Uygulanışı
Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandıktan sonra Türk ordusunun önemli bir bölümü terhis edildi. Silahlara, cephanelere, ulaşım ve haberleşme araçlarına el konuldu. Yurdumuz İtilaf Devletlerince işgal edilmeye başlandı.

28 İşgal edilen yerler İtilaf Devletlerinin gemilerinden oluşan bir filo (İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan), 13 Kasım 1918’de İstanbul Limanı’na demir attı. İngilizler;Musul, Antep, Urfa, ve Maraş’ı işgal edip İzmit, Afyon, Eski,şehir, Samsun, Merzifon ve Batum’a asker çıkardılar. Fransızlar Adana’yı işgal ettiler. İtalyanlar;Antalya ve Konya’yı işgal ettiler.

29 Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)
İtilaf Devletleri Mondros Ateşkes’ini Osmanlıya kabul ettirdikten sonra 1919 da Paris’te toplandılar. İzmir ve Çevresi Yunanlılara veridi. Not: İngilizlerin Bölgede güçlü bir İtalya yerine, Kendisine boyun eğecek bir Yunanistan’ı tercih etmesinden kaynaklanmaktadır.

30 28 Haziran 1919 da Almanya ile Versay Antlaşması
10 Eylül 1919 da Avusturya ile Sen Jermen Antlaşması 27 Kasım 1919 da Bulgaristan ile Nöyyi Antlaşması 4 Haziran 1920 de Macaristan ile Trianon Antlaşması 10 Ağustos 1920 de Osmanlı Devleti ile Sevr Antlaşması imzalanmıştır.

31 İzmir’in İşgali (15 Mayıs 1919)
Paris Barış Konferansında İzmir ve çevresinin Yunanistan’a verilmesi üzerine Yunanistan 15 mayıs 1919 da İzmir’i işgal etmiştir. Yunanlılar işgallerini haklı göstermek için, bölgede Rum nüfusunun Türk nüfusundan fazla olduğunun ve Türklerin Rumları katlettiklerini iddi a etmiştir.

32 İzmir’in işgalinin önemi
İzmir’in işgali tehlikenin bütün Anadolu’ya yayılabileceğini ve işgallerin gerçek yüzünü göstermiştir. Halk arasında milli direniş düşüncesinin doğmasına neden olmuştur. Anadolu’nun pek çok bölgesinde İzmir’in işgalini protesto eden mitingler düzenlenmiştir. İşgallere İstanbul Hükümeti ve padişah’ın kayıtsız kalması üzerine Türk direniş harekatı başlamış ve Kuva-yi Milliye hareketi doğmuştur.

33 Soruşturma Komisyonunun hazırladığı Amiral Bristol Raporu’nda işgallerin haksız olduğu ve uygulamanın Wilson ilkelerine aykırı olduğu belirtilmiştir. UYARI: Amiral Bristol Raporu’yla, Batı Anadolu’daki işgalin haksızlığı ilk kez bir belgeyle kabul edilmiştir.

34 Zararlı Cemiyetler (Azınlıkların kurduğu Cemiyetler)
Mavri Mira Cemiyeti: Cemiyetin merkezi İstanbul’daki Rum Patrikhanesi’dir. Yunan Hükümetine bağlı olarak çalışan cemiyetin amacı, İstanbul’u da içine alan bir Bizans Devleti kurmaktır.

35 Pontus Rum Cemiyeti İstanbul’daki Rum patrikhanesine bağlı olarak faaliyet göstermiştir. Amacı İnebolu’dan Batum’a kadar uzanan bölgede bir Pontus Rum Devleti kurmaktır.

36 Kürt Teali (Kürtleri Yükseltme) Cemiyeti
Merkezi İstanbul’da olan bu cemiyet, işgalci devletlerden yardım alıyordu. Amacı , yabancı devletlerin koruyuculuğu altında, bazı doğu illerini de içine alacak şekilde bir Kürt Devleti kurmaktır. Bölgede yaşayan vatansever halkın şiddetli tepkisi yüzünden bu cemiyet amacına ulaşamadı.

37 Teali İslam (İslam Yükseltme) Cemiyeti
Merkezi İstanbul’da bulunan bu cemiyet Konya ve çevresinde faaliyet gösteriyordu. Amacı Türk halkını Saltanat ve hilafet makamına bağlı tutmak Anadolu’da başlayan milli harekete karşı olumsuz davranıyordu.

38 İngiliz Muhipleri (sevenleri) Cemiyeti:
Bu cemiyetin merkezi İstanbul’daydı. Cemiyetin biri açık, diğeri gizli iki amacı vardı. Açık amacı, Osmanlı Devleti’nin İngiltere’nin himayesine girmesini, sağlamak. Gizli amacı,milli hareketlere güç veren milli bilinci yok etmekti.

39 Azınlık Cemiyetlerinin Genel Özellikleri
Azınlıkların kurduğu zararlı cemiyetlerin ortak hedefi; Kargaşa çıkarmak, Güvenliği bozmak, Mondros Ateşkes Antlaşmasının 7. maddesinin uygulanmasına ortam hazırlamak

40 Yararlı Cemiyetler Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Trakya-Paşaeli Haklarını Savunma Derneği Merkezi Edirne’dedir Amacı;Yunanistan’ın Trakya’yı işgal etmesine engel olmak. Bunun için Türklerin direnişini sağlama ve gerekirse silahla karşı koyma hazırlıkları yapmıştır.

41 Şark Vilayetlerini Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (Doğu illeri Haklarını Savunma derneği)
İstanbul’da kuruldu(daha sonra Doğu Anadolu’da bazı illerde şubeler açtı). Amacı; Doğu Anadolu’da bir Ermeni ve Kürt Devleti kurulmasını engel olmak amacıyla kuruldu. Doğu Anadolu’nun Türk vatanının ayrılmaz bir parçası olduğunu Dünya’ya anlatmak için çaba harcadı.Erzurum Kongresinin toplanmasında etkili rol oynadı.

42 Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti: (Trabzon Ulusal Haklarını Koruma Derneği)
Trabzon ve çevresinde bir Pontus Rum Devleti oluşumuna engel olmak amacıyla kuruldu. Pontus Rum çeteleriyle mücadele etti. Ayrıca Erzurum Kongresi’nin toplanmasında görev yaptı.

43 İzmir Müdafaa-iHukuk-ı Osmaniye Cemiyeti: (İzmir Osmanlı Haklarını Savunma derneği)
İzmir ve çevresinin Yunanistan’a verilmesini engellemek amacıyla kurulmuştur. Bölgenin Türklere ait olduğunu basın yayın yoluyla duyurmaya çalışmışlardır.

44 Kilikyalılar (Adana ve çevresindekiler) Cemiyeti:
İstanbul’da kuruldu. Amacı; Adana ve çevresinde işgalci devletlere karşı halkın direnişini teşkilatlandırmaktır.

45 Milli Kongre Cemiyeti İstanbul Üniversitesi öğretim üyelerince kurulmuştur. Amacı; Anadolu’daki tüm işgallerin haksızlığını basın-yayın yoluyla dünya komu oyuna duyurmaktır.

46 Milli Cemiyetlerin Genel Özellikleri
Bulundukları bölgenin düşman işgalinden kurtulması için çalışmışlardır. Hem İstanbul Hükümetine hem azınlıklara hem de İtilaf devletlerine karşı mücadele etmişlerdir. Milliyetçilik duygusuyla kurulmuşlardır. Başlangıçta basın yoluyla daha sonra silahlı direniş yoluyla hareket etmişlerdir.

47 NOT: Tüm yararlı Cemiyetler Sivas Kongresinde “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirilmiştir.