EPİDEMİYOLOJİ Toplumda görülen sağlıkla ilgili olayların dağılım ve nedenlerini inceleyen bilim dalıdır.

... konulu sunumlar: "EPİDEMİYOLOJİ Toplumda görülen sağlıkla ilgili olayların dağılım ve nedenlerini inceleyen bilim dalıdır."— Sunum transkripti:

1 EPİDEMİYOLOJİ Toplumda görülen sağlıkla ilgili olayların dağılım ve nedenlerini inceleyen bilim dalıdır

2 Epidemiyolojik araştırmalar amaçlarına göre 5 grupta toplanır
1- Sağlık hizmetinin planlanması ve değerlendirilmesi için gerekli veri toplanması, 2- Hastalıklardan korunmayı sağlamak için hastalıkları oluşturan nedenlerin belirlenmesi, 3- Hastalık kontrol yöntemlerinin değerlendirilmesi, 4- Hastalıkların doğal gidişinin tanımlanması, 5- Hastalıkların sınıflandırılması.

3 Sağlık Hizmetlerinin Planlanması ve Değerlendirilmesi
Tanı Tedavi  HASTA KİŞİ Devamlı Gözlem Sağlık sorunlarının bilinmesi Koruyucu ve tedavi edici servisler  TOPLUM Hizmetlerin etkinliği (uygun bir tarama sistemi)

4 Sağlık Sorunlarının Bilinmesi
Hastalık sıklığı, Hastalık dağılımı, Sağlık hizmetlerinin kullanımı.

5 Sağlık Servislerinin Kullanımı
Kliniğe başvuran sayısı, Eğitilmiş veya geleneksel ebe seçimi, Atıkların nasıl kontrol edildiği.

6 Hizmetlerin Etkinliği
Herhangi bir hastalıktan dolayı sakatlık ve ölüm  .

7 Hastalık Oluşturan Nedenlerin Belirlenmesi
Amaç: Ortadan kaldırıldığı zaman bir hastalığın önlenmesine yol açan faktörlerin belirlenmesidir. Hastalık oluşmasında çeşitli etkenler rol oynar.  Etken (mikroorganizma) Örn.: Tüberküloz’da  Evlerin kötü havalanması  Beslenme bozuklukları

8 Basit epidemiyolojik yöntemlerle;
Hastalığın kişisel özellikleri (yaş, cins v.b.), Coğrafik dağılımı, Mevsimlerle olan ilgisi hakkında bilgi sahibi olunabilir.

9 Hastalık Kontrol Yöntemlerinin Değerlendirilmesi
Kolera aşısı için: - Aşısının koruyucu etkinliği, - Ulaşım ve personel eğitimi için geçen zaman, - Gerekli aşı için harcanacak paradeğerlendirilir. Doğum öncesi bebek beslenmesi eğitimi için: - Bebeklerde kwashiorkor vakalarında azalma, - Annelerin beslenme hakkında bilgi, tutum ve davranışlarındaki değişiklikler.

10 Hastalıkların Doğal Gidişinin Tanımlanması
Doğal gidiş bilinmezse  Prognoz bilinmez Tedaviye karar verilemez

11 EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMALARIN SINIFLANDIRILMASI
Araştırmalar temel amaç ve yöntemlerine göre: I- Gözlemsel Araştırmalar, II- Deneysel Araştırmalar,   III- Metodolojik Araştırmalar.

12 I- Gözlemsel Araştırmalar
1- Tanımlayıcı (deksriptif) araştırmalar: Kişi, yer ve zaman özelliklerine göre tanımlama 2- Analitik araştırmalar: a- Vaka-kontrol araştırmaları b- Kohort araştırmaları c- Kesitsel araştırmalar

13 II- Deneysel Araştırmalar
1- Hayvan deneyleri. 2- Müdahale Araştırmaları: a. Proflaktik önlemlere yönelik deneysel araştırmalar, b. Terapötik önlemlere yönelik deneysel araştırmalar.

14 III- Metodolojik Araştırmalar
1- Teşhis ve tarama yöntemlerinin tanı koymada ne kadar geçerli (valid) olduğunu belirleme araştırmaları, 2- Gözlemcilerin ölçüm ve gözlemlerinin ne ölçüde güvenilir-tutarlı olduğunu belirlemeye yönelik araştırmalar.

15 Tanımlayıcı Araştırmalar
Hastalıkların; - kimlerde, - nerede, - ne zaman, - ne sıklıkta, görüldüğünü saptamak için yapılır.

16 Genellikle hastane kayıtlarına dayanır ve kayıtlarda bulunan;
- cins, - yaşadığı yer, - meslek, - evlilik durumu gibi özellikler yönünden değerlendirilir.

17 Analitik Araştırmalar
Analitik araştırmalar, hastalık nedenlerini bulmak için planlanır ve uygulanır. İki şekilde yapılabilir. Örn.: Diyette mısır olması pellegraya neden olabilir mi?

18 1- Hasta grup Kontrol grubu
  mısırla beslenen mısırla beslenen   karşılaştırılır (vaka-kontrol araştırmaları)

19 2- Fazla mısır yiyen Mısır yemeyen
  hastalık (+) hastalık (+)   karşılaştırılır (kohort araştırmaları)

20 Gözlemsel Yöntemin Özellikleri
1- Araştırıcı tarafından izlenen faktörler (yaş, cins, meslek v.b.), olaylar (herhangi bir etken, tedavi yöntemi, hizmet gibi) araştırıcının kontrolü altında değildir, istendiği takdirde değiştirilemez. 2- İncelenen faktör veya olay dışında kalan tüm diğer değişkenler sabit tutulamaz. 3- Neden-sonuç (etken-hastalık) ilişkisi her zaman tam ve belirgin biçimde saptanamayabilir. Konu ve kullanılan araştırma yöntemine göre bu belirginlik düzeyi farklı olabilir.

21 Gözlemsel Yöntemin Özellikleri
4- “Neden” için deliller daha az kesindir. 5- Gözlemsel araştırmalarda olayların oldukları ortam içinde (in-vivo) incelendikleri, özel koşular yaratılmadığı için sonuçlar gerçek hayata büyük ölçüde uyar ve uygulanabilir. 6- Gözlenen olayların tekrarlanması çoğu kez olanaksızdır; olaylar toplumda olagelirken gözlenir, bittikten sonra aynı olayı yaratmak söz konusu olmayabilir. Örn.: Bir salgının tekrarı mümkün değildir.

22 Deneysel Yöntemin Özellikleri
1- Araştırıcı tarafından incelenen faktörler, olaylar (etken, tedavi yöntemi gibi) araştırıcının kontrolü altındadır, istendiği taktirde değiştirilebilir. 2- İncelenen faktör veya olay dışında kalan tüm diğer değişkenler sabit tutulabilir. 3- Neden-sonuç (etken-hastalık) ilişkisi tam ve doğru biçimde saptanabilir. Bu özellikle laboratuvar deneyleri için tam geçerlidir.

23 Deneysel Yöntemin Özellikleri
4- Araştırılan faktör dışında kalan tüm diğer faktörler sabit tutulduğu için bu faktörün “Neden” olup olmadığı kesin olarak saptanabilir. 5- Deney ortamı için sağlanan özel koşullar her zaman gerçek hayata uymayabilir. Sonuçların genellenmesinde bu nokta daima gözönünde tutulmalıdır. 6- Deney koşulları ve ortamı istenildiği zaman ve sayıda tekrarlanabilir.