Kurtuluş Savaşı’nda Cemiyetler

... konulu sunumlar: "Kurtuluş Savaşı’nda Cemiyetler"— Sunum transkripti:

1 Kurtuluş Savaşı’nda Cemiyetler
Zararlı cemiyetler Yararlı cemiyetler Şark Vilayetleri Müdafaa_i Hukuk Cemiyeti Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti Kilikyalılar Cemiyeti Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Milli Kongre Cemiyeti Türklerin kurduğu Azınlıkların kurduğu Wilson Prensipleri Cemiyeti İngiliz Muhipleri Cemiyeti Sulh ve Selamet-i Osmaniye Cemiyeti Kürt Teali Cemiyeti İslam Teali Cemiyeti Ermeni Taşnak Hınçak Cemiyeti Mavri Mira Cemiyeti Ermeni İntikam Alayı Pontus Rum Cemiyeti Alyans İsrailit Cemiyeti

2 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ZARARLI CEMİYETLER
A. TÜRKLERİN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER 1. WİLSON PRENSİPLERİ CEMİYETİ: Adından da anlaşılacağı gibi Wilson Prensiplerini esas almış ve Amerikan Mandasının kurulması ile Osmanlı Devleti’nin Milletler Cemiyeti içinde diğer devletler ile eşit hukuka sahip olabileceğini savunmuş ve bunun için çalışmıştır. Bu cemiyetin üyeleri arasında Halide Edip Adıvar, Celalettin Muhtar, Refik Halid gibi kişiler vardır.

3 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ZARARLI CEMİYETLER
A. TÜRKLERİN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER 2. İNGİLİZ MUHİPLERİ CEMİYETİ: Hararetli bir şekilde İngiliz Mandasını savunan Türk milli varlığına düşman örgüt. Bu çerçevede kendi görüşleri ile bağdaşmayan Milli Hareketi felce uğratmak için faaliyetlerde bulunmuş, işgalcilere tam bir sadakat göstererek Hürriyet ve İtilaf Fırkası ile işbirliği yapmıştır. Damat Ferit Paşa İngiliz Muhipleri Cemiyeti’nin en önde gelen üyelerindendi.

4 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ZARARLI CEMİYETLER
A. TÜRKLERİN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER 3. SULH VE SELAMETİ OSMANİYE FIRKASI: Damat Ferid Hükümetini desteklemiş, vatanın kurtuluşunu padişah ve halifenin buyruklarına bağlı kalarak sağlama düşüncesindedir. 14 Ocak 1919’da Fırka, Sulh ve Selamet Cemiyeti ile Selamet-i Osmaniye Fırkası'nın birleşmeleriyle oluşmuştur.

5 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ZARARLI CEMİYETLER
A. TÜRKLERİN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER 4. KÜRT TEALİ CEMİYETİ: Merkezi İstanbul'da olan cemiyet işgalci kuvvetlerden yardım alıyordu. Amacı; Yabancı devletlerin koruyuculuğu altında Kürt devleti kurmaktı.

6 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ZARARLI CEMİYETLER
A. TÜRKLERİN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER 5. TEALİ İSLAM CEMİYETİ: Merkezi İstanbul'daydı. Konya ve çevresinde faaliyet gösteriyor, Saltanat ve Hilafetin gücünü artırmaya çalışıyor, Anadolu'da başlayan milli harekete karşıydı.

7 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ZARARLI CEMİYETLER
B. AZINLIKLARIN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER 1. ERMENİ TAŞNAK-HINÇAK CEMİYETİ: Wilson ilkelerinin on ikinci maddesine dayanarak Doğu Anadolu’da bir devlet kurma hayaline kapılan Ermeniler, bu bölgede nüfuslarının daha kalabalık olduğunu iddia etmişlerdir.

8 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ZARARLI CEMİYETLER
B. AZINLIKLARIN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER 2. ERMENİ İNTİKAM ALAYI: Adana'da Fransızların yardımıyla kurdukları intikam alayı ile büyük katliamlara girişmişlerdir.

9 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ZARARLI CEMİYETLER
B. AZINLIKLARIN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER 3. MAVRİ MİRA CEMİYETİ: Yunan hükümetinin emirleri doğrultusunda hareket eden bu cemiyetin amacı; Trakya, İstanbul, Batı ve Orta Anadolu’da “Büyük Yunanistan’ı” kurarak Bizans İmparatorluğu’nu yeniden canlandırmaktı. Cemiyet, İstanbul, Bursa, Bandırma, Tekirdağ, Kırklareli yörelerindeki Rum azınlığı, örgütlemek, silahlandırmak, çeteler kurmak, Yunanistan yararına kamuoyu yaratmak, ilerleyen işgalci Yunanlılara yardımcı olmak ve Türk halkına karşı çete savaşını sürdürme faaliyetlerinde bulunmuştur. . Rum çeteleri

10 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ZARARLI CEMİYETLER
B. AZINLIKLARIN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER 4. PONTUS-RUM CEMİYETİ: İlk defa 1904 yılında Merzifon Amerikan Koleji’nde gizli olarak kurulmuştu. Merkezi Samsun’dan Batum’a kadar geniş sahada Trabzon Rum İmparatorluğunu tekrar kurmak amacındadır. I.Dünya Savaşı sırasında Rusya’nın himayesinde gelişmiş, ateşkes sonrasında Yunanistan’ın güdümünde faaliyet göstermiştir. İstanbul ve Trabzon’da şubeleri vardır. Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkmasında dolaylı rolleri vardır. Yunanlıların uydurduğu Pontus Devleti Haritası

11 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA ZARARLI CEMİYETLER
B. AZINLIKLARIN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER 5. ALYANS-İSRAİLİT CEMİYETİ: Merkezleri İstanbul’dur. Ancak burada etkili olamadılar. İstanbul’daki Yahudi gençler tarafından kurulmuştur. Büyük İsrail Devleti’ni kurmayı amaçlamışlardır. Türklere karşı Rumlarla işbirliğine girdiler. Hahambaşı patrikle birlikte faaliyetlerde bulundu Teodor Herzl Büyük İsrail Devleti Düşüncesini yeniden canlandırmıştı.

12 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARARLI CEMİYETLER
1. ŞARK VİLAYETLERİ MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ: Aralık 1918’de İstanbul’da kuruldu.Merkezi İstanbul’da bulunan bu cemiyet daha sonra Erzurum ve Elazığ da şubeler açmıştır. Doğuda bağımsız bir Ermeni Devleti’nin kurulmasını engellemek için kurulmuştur. Ermenilerin Doğu Anadolu'da nüfus olarak çoğunlukta olmadığını açıklamıştır. Cemiyet şu kararları almıştır: Kesinlikle Doğu Anadolu’dan göç edilmeyecek. Doğu illeri bir saldırıya uğrarsa birleşilecek. Bilim, din ve ekonomi alanında teşkilatlanılacak. Doğu Anadolu'da Türk ve Müslüman nüfusun fazla olduğunu belirtmiş ve Doğu Anadolu'nun bütünlüğünün korunmasını savunmuştur. Erzurum Kongresi'ni düzenlemişlerdir. Mustafa Kemal, Sivas Kongresinde Ulusal Dernekleri bu cemiyet aracılığı ile birleştirmiştir. En etkili olan cemiyettir.

13 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARARLI CEMİYETLER
2. TRABZON MUHAFAZA-İ HUKUK CEMİYETİ: Merkezi Trabzon olmak üzere Trabzon ve çevresinde Pontus Rum Devleti’nin kurulmasını engellemek için kurulmuştur. Erzurum Kongresinden sonra Doğu Anadolu Cemiyetinin bir şubesi haline gelmiştir Topal Osman

14 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARARLI CEMİYETLER
3. İZMİR MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ: İzmir’de Nurettin Paşa tarafından kuruldu. Bu cemiyetin ilk adı “Müdafaa-i Vatan Heyeti”dir. b)İzmir’in Yunanlara verilmesini engellemek amacı ile kurulmuştur. Zamanla (Alaşehir Kongresinden sonra) İstanbul’da da etkinlik gösteren bu cemiyet , ulusal mücadeleye yardımcı gizli cemiyetlerle anlaşarak ,Anadolu’ya silah ve cephane kaçırılması işinde yardımcı olmuştur. Cemiyet ismini İzmir’in işgal edileceği haberinin alınması üzerine “İzmir Reddi İlhak Cemiyeti” olarak değiştirmiştir.

15 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARARLI CEMİYETLER
4. İZMİR REDD-İ İLHAK CEMİYETİ: İzmir’in işgali üzerine kurulmuştur. İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti işgalden bir gün önce bu ismi almıştır. b)I.ve II. Balıkesir Kongresi ile Alaşehir Kongresi’ni düzenlemişlerdir. c)Yunan işgaline fiilen karşı koymuş bir cemiyettir d)Kuvay-i Milliye hareketinin başlamasını da sağlamıştır

16 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARARLI CEMİYETLER
5. KİLİKYALILAR CEMİYETİ: İstanbul’da Ali Fuat Paşa’nın gayretleri ile kurulmuştur.Adana ve çevresinin Ermenilere verilmesini engellemek ve Fransız işgalinden korumak için kurulmuştur.

17 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARARLI CEMİYETLER
6. TRAKYA-PAŞAELİ MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ: Trakya’nın Yunanlara verileceği endişesi ile Edirne’de kurulmuştur. Osmanlı Devleti parçalandığı takdirde Batı Trakya ile birleşerek, Trakya Cumhuriyeti’ni kurmayı amaçlamıştır. Zamanla Kuva-i Milliye hareketine dönüşecek olan silahlı mücadeleyi esas almıştır. Doğu Trakya’nın Yunanistan’a verilmesini önlemek ve Mavri Mira’nın zararlı faaliyetlerini önlemek amaçlarındandır.Mondros’tan sonra kurulan ilk direniş cemiyetidir Lüleburgaz, Edirne kongrelerini düzenlemişlerdir. Edirne Kongresi’nde (9-13 Mayıs 1920) TBMM’ye bağlılık kararı almıştır.

18 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARARLI CEMİYETLER
7. MİLLİ KONGRE CEMİYETİ: Partiler üstü bir cemiyet olarak kurulan Milli Kongre Cemiyeti’nin amacı; Türkler hakkında dünyada yapılmış ve yapılmakta olan propagandalara yayın yoluyla karşı koymak ve Türk milletinin haklarını, tarihi vazifelerini, medeni vasıflarını belirtmekti yılında Milli Kongre Türkler hakkında tanınmış yazarların sözlerini, dünya kamuoyunda Türklerin durumu ve Ermenilerin Müslümanlara yaptıkları zulümler hakkında vesikalar ve Fransızca eserler yayımlayarak etkili olmuştur. Türk vatanının kurtuluşu için bütün kurum ve cemiyetlerin birleşmesi gerektiğini belirtiyordu. Çünkü Türk milleti, ancak bu birlik ve dayanışmayı sağladığında başarıya ulaşacaktı Kuva-yı Milliye” deyimini ilk kullanan cemiyettir.

19 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARARLI CEMİYETLER
Milli Cemiyetlerin Ortak Özellikleri 1)Mondros Ateşkes Antlaşmasına ve işgallere bir tepki olarak ortaya çıkmışlardır. 2)Azınlıkların taşkınlıklarına karşı kurulmuşlardır. 3)Cemiyetlerin tabanını çoğunlukla eski İttihatçılar oluşturmuştur. 4)Cemiyetlerde “Türklük” duygusu ön plandadır. 5)Cemiyetler yalnız bulundukları bölgeleri kurtarmak için kurulmuş olup programları vatanın bütünlüğü özelliğini taşımazlar (Bölgesel amaçlarla kurulmuşlardır). 6)Genellikle basın ve yayın yoluyla mücadele etmişlerdir. Ancak işgallerle birlikte silahlı mücadeleye başlamışlardır. Yayın yoluyla bulundukları bölgelerde, Türklerin çoğunlukta olduklarını dünya kamuoyuna duyurarak işgallerin haksızlığını savunmuşlardır. 7)Kurtuluş Savaşı’nın örgütlenmesine katkıda bulunmuşlardır. 8)Yeni bir Türk Devleti kurma amacı taşımazlar (Trakya Paşaeli Cemiyeti hariç). 9)Düşmanı belli bir süre oyalamışlardır. 10)Ulusal bilincin gelişmesine, yayılmasına, canlı tutulmasına kaynak olmuşlardır.

20 KURTULUŞ SAVAŞI’NDA YARARLI CEMİYETLER
Milli Cemiyetlerin Ortak Özellikleri 11)Halkın savaşı maddi ve manevi yönden desteklemesine öncülük etmişlerdir. 12)Bu cemiyetler kendiliklerinden oluşmuşlardır. Hükümet ya da her hangi bir organın katkısı yoktur. 13)Birbirlerinden kopuk ve bağımsız hareket etmişlerdir. Milli Cemiyetler; Sivas Kongresi’nde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı ile birleştirilmiştir. 14)Cemiyetler yöresel kongreler düzenleyerek siyasi ve silahlı mücadeleler yapmışlardır. 15)Yararlı cemiyetlerin başlangıçtaki en büyük eksikliği merkezi bir otoriteden ve birlikten yoksun olmalarıdır. Erzurum Kongresinde giderilmeye başlayan bu eksiklik, Sivas Kongresinde bütün derneklerin bir çatı altında toplanmasıyla tamamen giderildi. 16)Yararlı cemiyetler genellikle İstanbul ve çevresinde kurularak faaliyet göstermiştir. İstanbul’da kurulmalarının en önemli nedeni, devletin merkezi olmasından dolayı haberleşme ve ulaşımın kolay olmasıdır Ayrıca basın ve yayın merkezi olması da etkilidir Cemiyetlerin hemen hemen hepsinin kuruluşunda dayandıkları nokta Wilson İlkeleri’dir.