HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

... konulu sunumlar: "HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU"— Sunum transkripti:

1 HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
Doç. Dr. Abdi ÖZASLAN Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı

2 HASTA - HEKİM ARASINDAKİ YASAL SÖZLEŞME TÜRLERİ
► Vekalet Sözleşmesi ► Eser Sözleşmesi Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

3 HASTA – HEKİM SÖZLEŞMESİNİN HUKUKA UYGUNLUĞU
► Hastanın Aydınlatılmış Onamı (rızası) ► Hastanın hukuki ehliyetinin ► Hekimin tıp sanatını uygulama hak ve yetkisi Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

4 HASTA ONAMI Hekimin tıp sanatını uygulama hak ve yetkisini HUKUKA UYGUN hale getirir. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

5 HASTA ONAMININ ÖNEMİNİ VURGULAYAN KANUNLAR- 1
Anayasa 17/II maddesi: Tıbbî zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbî deneylere tabi tutulamaz. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

6 HASTA ONAMININ ÖNEMİNİ VURGULAYAN KANUNLAR- 2
Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair 1219 Sayılı Kanunun 70/I maddesi: Tabibler, diş tabibleri ve dişçiler, yapacakları her nevi ameliye için hastanın (......) evveliemirde muvafakatini alırlar. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

7 HASTA ONAMININ ÖNEMİNİ VURGULAYAN KANUNLAR- 3
Hasta Hakları Yönetmeliğinin 5/d Maddesi: Tıbbî zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamayacağı, Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

8 HASTA ONAMININ ÖNEMİNE YÖNELİK KANUNLAR- 4
Hasta Hakları Yönetmeliğinin 22. Maddesi: Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbî ameliyeye tabi tutulamayacağı, Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

9 HASTA ONAMININ ÖNEMİNİ VURGULAYAN KANUNLAR- 5
Kanun No:5013 Resmİ Gazete: MADDE 1. - Avrupa Konseyİ çerçevesİnde 4 Nİsan 1997 tarİhİnde İmzaya açILmIş olan İnsan HaklarI ve BİyotIp Sözleşmesİ’nİn onaylanmasI uygun bulunmuştur. Madde: 5-8. arasI maddeler Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

10 HASTA ONAMININ GEÇERLİLİĞİ
Yargıtay Kararı: Hastanın açık ya da zımni rızasının hukuksal yönden geçerli olabilmesi, o kişinin sağlık durumunu, yapılacak müdahaleyi ve etkileri ile sonuçlarını bütün ayrıntıları ile bilmesi, bu konuda yeteri kadar aydınlanmasına bağlıdır. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

11 HASTANIN ONAMI (RIZASI) 1
► Aydınlatma Şekli: sözlü veya yazılı ► Aydınlatma Ölçüsü: Hastanın istediği kadar ►Aydınlatma Kapsamı: Tanı hakkında Tedavi hakkında aydınlatma Tedavi sırasında çıkabilecek riskler Tedaviden sağlanacak faydalar Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

12 HASTANIN ONAMI (RIZASI) 2
► Aydınlatma Yükümlülüğünün Kalkması Hastanın istememesi Tehlike olasılığının az olması ► Onamın Var Kabul Edildiği Durumlar  Acil olgularda  Bilinç kapalı, şuur ve hareket serbestisi yok ►Aydınlatma Yükümlülüğü: Tedavi edecek hekimde Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

13 ONAM FORMLARI Her sağlık kuruluşu kendi koşullarına uygun onam formları geliştirmelidir. Her birimde yapılan müdahalelerin özelliğine göre ayrı onam formları olmalı Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

14 DİKKAT! Aydınlatılmış onam, sadece yapılan tıbbi müdahaleleri hukuka uygun hale getirir. Hekimin yaptığı “Kusurlu” bir davranıştan kaynaklanan hukuksal sorumluluğu ortadan kaldırmaz! Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

15 HastanIn Hukukİ Ehlİyetİnİn BulunmasI
18 yaşını doldurmuş, Akıl hastalığı veya zeka geriliği yok Baskı ve tesir altında olmamalı Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

16 Çocuk Hekİmlİğİnde AydInlatIlmIş Onam
Onam, çocuğun velisinden (anne-babasından) alınır. Ancak Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Hasta Hakları Yönetmeliği (md 26’ya) göre; çocuktan da onam alınmalıdır. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

17 Çocuk Hekİmlİğİnde AydInlatIlmIş Onam
Yakınları ve çocuğun kararı arasında uyumsuzluk olur ise yakınlarının kararı hekimin tıbbi kanaatine göre çocuğun lehine ise; yakınların kararına uyulur. Böyle bir durumda hukuksal bir problem oluşmaz. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

18 Çocuk Hekİmlİğİnde AydInlatIlmIş Onam(Has. Hak. Yönt. Md. 24).
Çocuğun tıbbi müdahale hususunda kararı ne olursa olsun, yakınlarının kararı çocuğun aleyhine ise ve bu karar çocuğa önemli derecede zarar verecekse; mahkeme kararı yoluna gidilmelidir (TMK 272 ve 431). Acilen müdahale edilmediği takdirde hayatı veya hayati organlarından birisi tehdit altına girecek ise, izin şartı aranmaz Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

19 HEKİMLİK YAPMA HAK ve YETKİSİ
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak Tıp Fakültesi diploması olmak * Diploma yurt dışından ise T. C. Sağlık Bakanlığı’ndan denklik onayı olmalı. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

20 HEKİMİN HASTASINA KARŞI SÖZLEŞMEDEN DOĞAN SORUMLULUKLARI
► İçten bağlılık (sadakat) ► Sır Saklama ► Özen ► Tedaviyi yürütme güvencesi ► Kayıt tutma Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

21 KUSURLU DAVRANIŞ Tıbbî kusur, o günün genel kabul görmüş tıbbî uygulama standartları çerçevesinde ortalama bilgi düzeyi, beceri, dikkat ve özene sahip bir sağlık personelinin göstermesi gereken davranış şeklini GÖSTERMEMESİDİR. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

22 KUSURLU DAVRANIŞ Kusurlu davranış; sistemden ve/veya idareden veya sağlık ekibinden kaynaklanabileceği gibi, kişisel de olabilir. Cezai sorumluluk Şahsîdir. Tazmînat sorumluluğu Kurumsaldır. Ancak Kusursuz sorumluluk olabilir! Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

23 KUSURLU DAVRANIŞ KAYNAĞI
Genel tıbbî uygulamalar Tanı Tedavi İlaç kullanımı Paramedikal Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

24 HİYERARŞİK SORUMLULUK
En büyük sorun eğitim hastanelerinde yaşanıyor. Bir eğitim hastanesinde asistanın sorumluluğu, pratisyen hekim kadardır! Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

25 KAYIT TUTMA VE SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Borçlar Hukuku’na göre hekimin sözleşmeden doğan yükümlülükleri arasında “Kayıt tutma ve kayıtları saklama” yükümlülüğü mevcuttur. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

26 KAYIT TUTMA VE SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Kamu kurumlarında “Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği ve Yataklı Tedavi Kurumları Tıbbî Kayıt ve Arşiv Hizmetleri Yönergesi” dikkate alınmalı Özelde ise Özel Hastaneler Kanunu’nun 49. md. göre; Tıbbî belgeler 20 yıl süre ile saklanmalıdır. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

27 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -1
1- Acil hastaların kabulü ve müdahalesi Kasten öldürmenin ihmalî davranışla işlenmesi TCK 83 /1. md: Kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı gerçekleştirmemesi dolayısıyla meydana gelen ölüm neticesinden sorumlu tutulabilmesi için, bu neticenin oluşumuna sebebiyet veren yükümlülük ihmalinin icrai davranışa eşdeğer olması gerekir. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

28 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -2
2- Hasta muayene ve tedavisinin geciktirilmesi, savsaklanması (Acil Olgular) TCK 257/ 2. md: Görevi kötüye kullanma: [2] Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan hâller dışında, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir kazanç sağlayan kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(Sulh Ceza) Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

29 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -3
3- Hastadan ücret istenmesi Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma TCK 109/1. md: Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. 2. md: … 3. md: … 4. md: … 5. md: … 6. md: … Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

30 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -4
4- Reçete karşılığı kongre katılımı, promosyon, tıbbî malzeme vb. maddi destekler alma Görevi kötüye kullanma: TCK 257/ 3. md: İrtikâp suçunu oluşturmadığı takdirde, görevinin gereklerine uygun davranması için veya bu nedenle kişilerden kendisine veya bir başkasına çıkar sağlayan kamu görevlisi, bir yıldan üç yıla hapis cezası ile cezalandırılır. (Asliye Ceza) Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

31 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -5
5- İrtikâp TCK 250/1. md: Görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi icbar eden kamu görevlisi, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(Ağır Ceza) [2] Görevinin sağladığı güveni kötüye kullanmak suretiyle gerçekleştirdiği hileli davranışlarla, kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi ikna eden kamu görevlisi, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(Ağır Ceza) Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

32 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -6
6- Sır saklama TCK 258/1.md: Göreve ilişkin sırrın açıklanması: Görevi nedeniyle kendisine verilen veya aynı nedenle bilgi edindiği ve gizli kalması gereken belgeleri, kararları ve emirleri ve diğer tebligatı açıklayan veya yayınlayan veya ne suretle olursa olsun başkalarının bilgi edinmesini kolaylaştıran kamu görevlisine, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası verilir. 2. Kamu görevlisi sıfatı sona erdikten sonra, birinci fıkrada yazılı fiilleri işleyen kimseye de aynı ceza verilir.(Asliye Ceza) Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

33 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -7
7- Hekimin sır saklama yükümlülüğüyle ilgili diğer kanunlar TCK 135; Kişisel verilerin kaydedilmesi, TCK 136; Verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme TCK 137; Nitelikli hâller . Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

34 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -8
8- Adlî olaylardaki ihbar zorunluluğu Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi TCK 280/1. md: Görevini yaptığı sırada bir suçun işlendiği yönünde bir belirti ile karşılaşmasına rağmen, durumu yetkili makamlara bildirmeyen veya bu hususta gecikme gösteren sağlık mesleği mensubu, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Sağlık mesleği mensubu deyiminden tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire ve sağlık hizmeti veren diğer kişiler anlaşılır. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

35 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -9
9- Genital Muayene TCK 287 /1. md: Yetkili hakim ve savcı kararı olmaksızın, kişiyi genital muayeneye gönderen veya bu muayeneyi yapan fail hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis 2. Bulaşıcı hastalıklar dolayısıyla kamu sağlığını korumak amacıyla kanun ve tüzüklerde öngörülen hükümlere uygun olarak yapılan muayeneler hariç Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

36 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -10
10- Kadını Genital Muayenesi CMK 77. md: Kadının muayenesi, istemi halinde ve olanaklar elverdiğinde bir kadın hekim tarafından yapılır. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

37 UYGULAMADA KARŞILAŞILANLAR -11
11- Gerçeği aykırı sağlık ve istirahat raporları Resmî belge hükmünde belgeler TCK 210/2. md: Gerçeğe aykırı belge düzenleyen tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire veya diğer sağlık mesleği mensubu, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Düzenlenen belgenin kişiye haksız bir menfaat sağlaması ya da kamunun veya kişilerin zararına bir sonuç doğurucu nitelik taşıması hâlinde, resmî belgede sahtecilik hükümlerine göre 2-5 yıl hapis. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

38 Kanunun bağlayıcılığı
Hukuk devletinin ilkesi gereği olarak hekim de mesleki uygulamasından yasalar önünde sorumludur. Hekimlerin kendileriyle ilgili yasaları ve yaptırımları bilmemeleri, onları sorumluluktan kurtarmaz. Kanunun bağlayıcılığı MADDE 4. - (1) Ceza kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz. Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı

39 Meslek yaşantınızda sorunsuz ve sıkıntısız günler dileğiyle......
Doç. Dr. A. ÖZASLAN; Cerrahpaşa Tıp Fak. Adli Tıp Anabilim Dalı