RADYASYON NEDİR? Tehlİkelerİ nelerdİr? FİRMA ADI.

... konulu sunumlar: "RADYASYON NEDİR? Tehlİkelerİ nelerdİr? FİRMA ADI."— Sunum transkripti:

1 RADYASYON NEDİR? Tehlİkelerİ nelerdİr? FİRMA ADI

2 Radyasyonun Keşfi 1895 yılında Wilhelm Conrad Röntgen tarafından X-ışınlarının keşfi yapılmıştır.

3 Radyasyonun Keşfi 1896 yılında H.Becquerel tarafından radyoaktivite keşfedilmiştir. (Uranyum tuzları)

4 Radyasyonun Keşfi 1902 yılında da Piere ve Marie Curie tarafından Radyumun keşfini takiben, radyasyon kaynakları tıpta, sanayide, tarım ve araştırmada artan bir hızla kullanılmaya başlanmıştır.

5 ATOMUN ÜÇ TEMEL PARÇACIĞI
En basit çekirdek olan hidrojen çekirdeği sadece protondan oluşmuş, bundan başka bütün diğer çekirdekler nötron ve protonlardan oluşmuştur.

6 RADYOAKTİVİTE Nötronların protonlara oranı hafif izotoplarda bir iken, periyodik çizelgenin sonundaki ağır elementlere doğru giderek artar. Bu oran daha çok arttığında izotopun artık kararlı olmadığı bir yere gelinir.

7 RADYOAKTİVİTE En ağır kararlı izotop 83Bi207 olup, daha ağır izotoplar dışarıya verecekleri fazla enerjileri olduğundan kararsızdır. Bunlar kararlı hale gelene dek enerji fazlalıklarını bazı ışınlar yayınlayarak giderirler. Bu olaya “radyoaktivite” veya “radyoaktif parçalanma” denir.

8 Yarılanma Süresi Radyoizotopların sahip oldukları kararsız atom sayılarının yarıya inmesi için geçmesi gereken süreye yarılanma süresi (yarı ömür) denir ve T1/2 ile gösterilir. (T1/2 =0.693/)

9 Yarılanma Süresi Her izotopun kendine özgü bir yarı ömrü vardır ve bu süre saniyeler kadar kısa veya milyarca yıl gibi uzun olabilmektedir.  Radyoaktif bir maddenin birim zamandaki parçalanma sayısı, o andaki mevcut atom sayısı ile orantılıdır.

10 RADYASYON VE ÇEŞİTLERİ
Hızlı elektronlar Beta parçacıkları Alfa parçacıkları PARÇACIK TİPİ X-Işınları Gama ışınları DALGA TİPİ İYONLAŞTIRICI RADYASYON Radyo dalgaları Mikrodalgalar Kızılötesi dalgalar Görülebilir ışık İYONLAŞTIRICI OLMAYAN RADYASYON RADYASYON Dolaylı iyonlaştırıcı Nötron parçacıkları

11 RADYASYON VE ÇEŞİTLERİ
RADYASYON VE ÇEŞİTLERİ Radyasyon Partiküler radyasyon Elektromanyetik radyasyon -radyasyon -radyasyon -radyasyon X-ışını

12 Enerji Spektrumu

13 İYONİZASYON Kararlı durumdaki atomun elektronlarından biri koparıldığında, protonların sayısı elektronlardan fazla olacağından atom bir elektrik yükü kazanacaktır. Bu şekilde bir elektronun atomdan ayrılmasından sonra geriye kalan atoma “iyon” adı verilir. İyonların meydana gelişi olayına da “iyonizasyon” denir.

14 İYONİZE RADYASYONLAR İyonlayıcı radyasyon olarak; – Alfa parçacıkları
– Beta parçacıkları      – Gama ışınları – Nötron parçacıkları – X-Işınları X-Işınları dışındaki radyasyonlar, atom çekirdeğinden çıkmakta ve bundan dolayı bunlara nükleer radyasyonlar da denilmektedir.

15 Çevre atomlara enerji aktarır ve elektron kopmasına neden olur.
İYONİZE RADYASYONLAR Çevre atomlara enerji aktarır ve elektron kopmasına neden olur.

16 ALFA PARÇACIĞI 42a ++ Yeni Çekirdek Th-231 Kaynak Çekirdek U-235
(Helyum Çekirdeği)

17 BETA PARÇACIĞI 0yo Yeni Çekirdek Kalsiyum-40 Kaynak Çekirdek 0-1b-
Netrino Yeni Çekirdek Kalsiyum-40 Kaynak Çekirdek Potasyum-40 0-1b- Beta Parçacığı

18 GAMMA-IŞINI Gamma Ray Kaynak Çekirdek Kobalt-60 Yeni Çekirdek Ni-60

19 NÖTRONLAR Sir James Chadwick 1891-1974
Yüksüz parçacıklar oldukları için çok girgin olup, nükleer reaktörlerde meydana getirilirler. Doğrudan iyonizasyon meydana getirmezler ancak, atomlarla etkileşmeleri sonucu diğer iyonizen ışınları meydana getiriler. Sir James Chadwick X ve gama ışınlarının aksine, su ve parafin gibi bazı hafif elementler ve beton nötronların durdurulmasında kullanılmaktadır.

20 RADYASYON VE RADYOAKTİF KONTAMİNASYON
Radyasyon, kararsız atomların enerjisini parçacık veya dalga formunda yaymasıyla oluşur. Radyoaktif Kontaminasyon ise kendi kendine ışıyan maddenin istemediğimiz bir yerde bulunmasıdır.

21 RADYASYON ÇEŞİTLERİNE GÖRE ZIRHLAMA

22 RADYASYON DOZU ve BİRİMLERİ
Radyasyon dozu; hedef kütle tarafından, belli bir sürede soğurulan veya alınan radyasyon enerjisi miktarıdır. Radyasyon dozunun hedef kütlede meydana getireceği etki; radyasyonun çeşidine, doz hızına ve bu doza maruz kalış süresine bağlıdır.

23 RADYASYON BİRİMLERİ

24 RADYASYON KAYNAKLARI NELERDİR?

25 DOĞAL RADYASYON KAYNAKLARI
Dünyada ve evren oluşurken var olan uzun yarı ömürlü radyoaktif maddeler: Radyum (Ra yıl) Uranyum (U x109 yıl) Toryum (Th x1010 yıl) Potasyum (K x109 yıl)

26 DOĞAL RADYASYON KAYNAKLARI
TOPRAKTA İNSAN VÜCUDUNDA Toryum – Potasyum-40 (4400 Bq) Uranyum – Radyum Potasyum – Karbon-14 Radyum – Trityum Radon – Polonyum

27 DOĞAL RADYASYON KAYNAKLARI
Yaşantımızda, kozmik ışınlar nedeniyle maruz kaldığımız ortalama radyasyon dozu mSv/yıl dır. Radon gazından dolayı dünya genelinde maruz kalınan ortalama yıllık doz 1.3 mSv’dir.

28 İÇ RADYASYON Vücudumuzda bulunan radyoaktif elementlerden bir yıl boyunca maruz kaldığımız ortalama iç radyasyon dozu 0.55 mSv kadardır. Yiyecek, içecek ve teneffüs ettiğimiz havadan maruz kaldığımız ortalama doz ise, yaklaşık mSv/yıl dır.

29 DOĞAL RADYASYON KAYNAKLARI

30 YAPAY RADYASYON KAYNAKLARI

31 RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ
Radyasyona maruz kalan hücre ölebilir veya zamanla doku tarafından onarılarak kurtulabilir. Eğer kurtulan hücre, kromozomlarındaki kırılmalar nedeniyle fiziksel ve kimyasal yapısı değişerek mutasyona uğrarsa, bunun sonucunda hücre normal işlevini yapamaz ve ileride kişinin kendisinde (somatik) veya gelecek nesillerde (genetik) zararlar meydana getirebilir.

32 RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ
Kısa bir süre içinde ve bir defada yüksek dozlara maruz kalınması durumundan hemen sonra meydana gelecek hasarlara erken etkiler (akut ışınlanma etkileri), kanser, ömür kısalması ve genetik bozukluklar gibi sonradan çıkacak hasarlara da gecikmiş etkiler (kronik ışınlanma etkileri) denir.

33 RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ

34 RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ
Bir kaza oluşumu sonucu, erken safhalarındaki en önemli ışınlanma yolları şöyle sıralanabilir: 1- Radyoaktif kaynak, nükleer tesisten ve salınan herhangi bir radyoaktif maddeden kaynaklanan direkt (doğrudan) radyasyon, 2- Hava ile taşınan radyoaktif maddelerin (uçucular, aerosoller, partiküller) solunmasından, 3- Radyoaktif maddelerin toprakta veya yüzeyde birikimi nedeni ile doğrudan radyasyon ışınlanmalarından, 4- Cilt ve giysilere bulaşan radyoaktif maddelerden kaynaklanır.

35 RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ
20 ila 30 Gy arasında bir doza maruz kalmış bir işçinin ellerinde meydana gelen yanık ve su kabarcıkları.

36 RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ
5 – 10 Gy’lik, Ir-192 radyoaktif kaynağını iş önlüğünün cebinde 2 saat taşıyan bir işçinin, göğsünün ön ve sağ tarafında ışınlanmadan 5 ve 11 gün sonra oluşan kızarıklıklar

37 RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ
20 ile 30 Gy’lik ışımaya maruz kalan işçinin, 21 gün sonra, ışınlanan bölgesinde meydana gelen deri dökülmesi

38 TEŞEKKÜRLER