OSMANLI KÜLTÜR MEDENİYETİ

... konulu sunumlar: "OSMANLI KÜLTÜR MEDENİYETİ"— Sunum transkripti:

1 OSMANLI KÜLTÜR MEDENİYETİ

2 Osmanlı devlet anlayışının temel esasları
DEVLET ANLAYIŞI Osmanlı devlet anlayışının temel esasları Eski Türk gelenek ve görenekler İslam kültürü Fethedilen bölgenin kültürleri Uç beyliklerin gelenekleri Osmanlı’nın başkentleri Söğüt Karacahisar İznik Bursa Edirne İstanbul

3 VERASET SİSTEMİ DEVLET ANLAYIŞI Kuruluşta I.Murat II.Mehmet I.Ahmet
Ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır. (merkezi otorite zayıf) *Kayı Boyuna aittir. Baba ve oğullarına aittir.(Osmanoğulları) ilk defa saltanat uygulaması *Kardeş katli yasası *Ülke yönetimi padişaha aittir. *Sancak usulü yaygınlaştı. Ekber ve Erşad uygulaması getirildi. Taht kavgalarını önlemiştir AMAÇ: Taht kavgaların önüne geçmek ve merkezi otoriteyi güçlendirmek Sancağa Çıkma Usulü  Şehzadelerin yönetim deneyimi kazanmaları için illere vali olarak gönderilmesidir. (LALA=ATABEY) II. Mehmet tarafından sancak sistemi zorunlu hale getirildi Sancağa çıkan son padişah III. Mehmet’tir. Kafes Usulü  Şehzadelerin sancağa gönderilmeyip sarayda aldığı eğitimdir. Bunun sonucunda yönetim deneyiminden yoksun padişahlar ortaya çıkmıştır

4 Osmanlı Devleti’nde, I. kimin tahta geçeceğinin önceden belirtilmemiş olması, II. hanedan ailesinden en büyük ve en olgun olanın tahta geçmesi kuralının konulması, III. kız çocuklarının tahta geçme hakkının olmaması durumlarından hangilerinin taht kavgalarına neden olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III Osmanlılarda I. Ahmet’ten itibaren padişahlığın hanedanın en yaşlı üyesine geçmesi usulünün uygulanmasına başlanmasında güdülen amaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Saltanat sistemini devam ettirmek B) Taht kavgalarını önlemek C) Padişahın yetkilerini sınırlamak D) Halk ile saray ilişkilerini kolaylaştırmak E) Eyalet yöneticilerinin sayısını artırmak

5 DEVLET YÖNETİMİ PADİŞAH SARAY DİVAN EYALET SANCAK KAZA KÖY
MERKEZ TEŞKİLATI (İSTANBUL) PADİŞAH SARAY DİVAN TAŞRA TEŞKİLATI EYALET SANCAK KAZA KÖY

6 YÖNETİM TAŞRA MERKEZ SARAY BİRUN ENDERUN BİRİM YÖNETİCİ GÜVENLİK
ADALET BELEDİYE İSTANBUL BEYLERBEYİ SUBAŞI KADI ŞEHREMİNİ BİRİM YÖNETİCİ GÜVENLİK ADALET EYALET BEYLERBEYİ SUBAŞI KADI SANCAK SANCAKBEYİ KAZA KÖY TIMAR SAHİBİ (KÖY KETHUDASI) YİĞİTBAŞI KADI NAİBİ SARAY BİRUN ENDERUN HAREM SARAY OKULU

7 A) Sıbyan mektepleri B) Enderun C) Hendesehane
Osmanlı İmparatorluğu’nda devşirme yöntemiyle toplanan çocuklardan, saraya alınanlar aşağıdakilerin hangisinde eğitilmiştir? A) Sıbyan mektepleri B) Enderun C) Hendesehane D) Yabancı okullar E) Azınlık okulları I. Kaza-Subaşı II. Eyalet-Beylerbeyi III. Sancak-Yiğitbaşı Yukarıdakilerden hangilerinde Osmanlı Klasik Dönem taşra birimleri, yöneticileriyle birlikte doğru olarak verilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

8 Merkeze Bağlı Eyaletler Bağlı Hükümet ve Beylikler
Eyalet Yönetim Merkeze Bağlı Eyaletler Salyaneli Eyaletler ( Özel Yönetimli) Salyanesiz Eyaletler Bağlı Hükümet ve Beylikler (İmtiyazlı) İçişlerinde serbest olan eyaletlerdir. Yöneticileri yerlidir padişah tarafından atanır. Erdel, Eflak, Boğdan, Kırım, Hicaz bu türden eyaletlerdir. Erdel, Eflak, Boğdan vergi de verir asker de gönderir. Hicaz vergi ve asker göndermez. Kırım vergi vermez. Yöneticileri merkezden atanan uzak eyaletlerdir. Vergileri İltizam yolu ile toplanır Mısır, Bağdat, Tunus Cezayir, Yemen Anadolu ve Rumeli eyaletleridir. Tımar sistemi uygulanır

9 DİVAN II.Mahmut döneminde kaldırıldı.
Divan-ı Hümayun: Orhan Bey döneminde kuruldu. II.Mahmut döneminde kaldırıldı. Divanda alınan kararların tutulduğu defterlere ‘’Mühimme defterleri’’ Not: Tahrir : Arazi kayıtları Şer’iye sicilleri : Evlenme, boşanma, miras kayıtları Divan en üst yürütme ve en üst yargı organıdır. Fatih Sultan Mehmet’e kadar divana padişah başkanlık eder. => karar alma Fatih’ten sonra sadrazamlar başkanlık eder. => danışma Divan üyesi olabilmek için vezir rütbesinde veya bu rütbeye denk olma şartı

10 DİVANI HUMAYUN SEYFİYE(EHLİ ÖRF) İLMİYE(EHLİ ŞER) KALEMİYE(EHLİ KALEM)
Askeri ve siyasi yönetici sınıftır. Eli kılıç tutan herkes seyfiyedir. Sadrazam(Veziri Azam): Baş vezire Sadrazam denmiştir. Padişahtan sonra en yetkili kişidir. Naiptir vekildir. Serdarı Ekrem Padişah tuğrasını taşır. Yaşadıkları yere paşa kapısı yada Babıali denir.(Hükümet konağı) Vezirler: Kubbealtı vezirleri de denir. Bakanlar kurulu. Kaptanı Derya: Merkezi => Cezayir 16.yy’da divan üyesi olmuştur. Not: Yeniçeri Ağası: Eğer vezir rütbesinde ise divana katılır değilse katılamaz. Müftü Nakibül eşraf Kazasker Müderris Şeyhülislam Görevleri: Fetva, Yargı, Eğitim, Kültür. Divanda alınan kararların dine uygunluğunun tesbitini yapar. XV.yy’da divan üyesi olmuştur. Fetva merciidir. *Adalet,Eğitim,Kültür *Kadı ve müderrisleri atar. *Evlenme,boşanma,miras gibi *Davalara bakar. *Noterdir. *Merkezden gelen emirleri uygular. Nişancı İç ve dış yazışmaları yapar. Berat ve fermanları hazırlar. Padişah tuğrasını çeker. Arazi defter kayıtlarını tutar. (Tahrir Defteri) Tapu-Kadastro işlerinden sorumlu Defterdar *Maliye defterinden sorumlu. *Bütçeyi hazırlar. *Hazine işleriyle uğraşır. Reisülküttap Dış işleri bakanı 17.yy’a kadar nişancıya bağlı 17.yy sonrası divan üyesi oldu. Not : Defterdar, Vezir, zaman içinde artış meydana gelmiştir. Şeyhülislam XV. yy’da Kaptanı Derya XVI. yy’da Reisülküttap XVII. yy’da divan üyesi oldu. Seyfiye + Kalemiye Devşirme kökenliler var.

11 A) Kazasker B) Şeyhülislam C) Kadı D) Müderris E) Yeniçeri
Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı toplumunda yönetici gruplar arasında değildir? A) İlmiye B) Seyfiye C) Reaya D) Kalemiye E) Hanedan üyeleri Osmanlı Devleti’nde “kalemiye” meslek grubunu aşağıdaki devlet görevlilerinden hangileri oluşturmaktaydı? A) Sadrazam ve vezirler B) Beylerbeyi ve sancak beyleri C) Nişancı ve defterdarlar D) Subaşılar ve kale koruyucuları=DİZDAR E) Kadılar ve müderrisler Aşağıdakilerden hangisi ilmiye sınıfının üyelerinden biri değildir? A) Kazasker B) Şeyhülislam C) Kadı D) Müderris E) Yeniçeri

12 OSMANLI TOPRAK YÖNETİMİ

13 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlılarda timarlı sipahilerin özelliklerinden biri değildir? A) Savaşta Anadolu ve Rumeli beylerbeyinin komutasında sağ ve sol kanatlar oluşturma B) Barış zamanında bulundukları bölgenin güvenliğini sağlama C) Kendilerine ayrılan timar topraklarında oturmak zorunda olma D) Atlı asker yetiştirme E) Devletten maaş alma I. Has II. Vakıf III. Zeamet Yukarıdakilerden hangileri, Osmanlı Devleti’nde dirlik türlerinden biri değildir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

14 KAPIKULU TIMARLI SİPAHİ
ASKERİ TEŞKİLAT MERKEZ ORDUSU (KAPIKULU) KAPIKULU PİYADELERİ KAPIKULU SÜVARİLERİ EYALET ORDUSU YARDIMCI KUVVETLER DONANMA Tımarlı Sipahiler Akıncılar Azaplar Yaya ve Müsellemler Gönüllüler Beşliler Sakalar Acemioğlanlar Ocağı Yeniçeriler Cebeciler Topçular Top Arabacıları Humbaracılar Lağımcılar Sakalar Sipahi ve silahtarlar Sağ ve sol ulufeciler garipler KAPIKULU Merkezin güvenliğinden sorumlu Maaşlı (ulufe) Culüs (bahşiş) Atlı ve yaya Devşirme TIMARLI SİPAHİ Taşranın güvenliğinden sorumlu Toprak gelirleri ile geçinirler Türklerden oluşur. Tamamı atlı birlikler Ordunun temelini oluşturur.

15 Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti’nde timar sahiplerinin sefere götürmekle yükümlü olduğu atlı askerlere verilen addır? Cebelü B) Cebeci C) Azap D) Müsellem E) Saka

16 Şer-i hukuk kaynakları
Örfi hukuk kaynakları Padişah Fermanları Kanunnameler Gelenek, görenek Kuran-ı Kerim Sünnet İcma Kıyas “KADI”NIN GÖREVLERİ Kazaları idare etmek Halkın arasındaki davaları çözüme kavuşturmak Merkezden gelen emirleri halka ulaştırmak Avarız vergisini toplayıp merkeze ulaştırmak Halkın şikayetlerini divana iletmek

17 VERGİLER ŞERÎ VERGİ ÖRFÎ VERGİ Çift bozan Ağnam Derbent Öşür Cerime
Avarız Bac-ı Pazar İspençe Bennak Mücerred Öşür Haraç Cizye

18 Olağanüstü hallerde toplanan vergi
Müslüman olmayan erkek nüfustan alınan vergi Toprağı mazeretsiz terk eden ya da üç yıl üst üste boş bırakan köylüden alınan vergi Müslüman üreticiden toprağın verimine göre onda biri oranında alınan vergi Osmanlı Devlet’inde alınan aşağıdaki vergilerden hangisinin açıklaması yukarıda yoktur? A) Çiftbozan B) Avarız C) Cizye D) Öşür E) Ağnam

19 TOPLUMUN SOSYAL YAPISI
YÖNETENLER İLMİYE KALEMİYE SEYFİYE YÖNETİLENLER MÜSLÜMANLAR GAYRİMÜSLİMLER Şeyhülislam Kazasker Müderris Kadı Nakibüleşraf Sadrazam Vezirler Beylerbeyi Sancakbeyi Kapıkulu askerleri Subaşı Kale koruyucuları Nişancı Reisülküttap Defterdar Şehirli Köylü Göçebe

20

21 İlk Resmi Gazete Takvimi Vekayı İlk Özel GazeteTercümanı Ahval
GAZETELER İlk Resmi Gazete Takvimi Vekayı İlk Özel GazeteTercümanı Ahval İlk Yarı Resmi Gazete Ceride-i Havadis

22 BİLİM , SANAT, KÜLTÜR, DİL VE EDEBİYAT
MİNYATÜR (NAKKAŞ) RESİM Matrakçı Nasuh: XVI. asır Nakkaş Osman: XVI. asır Nakkaş Hasan Paşa: XVII. asır Nakkaş Kalender: XVII. asır Levni: XVII. asır sonları XVIII. asır başları (Lale Devri) Itri Dede Efendi Osman Hamdi Bey: Türk müzeciliğinin kurucusudur. 1881 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’ni ve İstanbul Arkeoloji Müzesi'ni kurdu Kaplumbağa Terbiyecisi adlı resmi ünlüdür. Şeker Ahmet Paşa: Resim eğitimi için Abdülaziz tarafından Avrupa’ya gönderilmiştir. Kendi adına resim sergisi açan ilk Türk ressamıdır. Hüseyin Zekai Paşa: Batılı tarzda resim yapan ilk ressamlarımızdan biridir. MÜZİK

23 BİLİM ADAMI Kâtip Çelebi XVII. yüzyılda yaşamıştır. Tarih, coğrafya, felsefe ve bibliyografya ile ilgili eserler vermiştir. Keşfizünun (Bibliyografya) Cihannüma (Coğrafya) Evliya Çelebi XVII. yüzyılın ünlü Türk gezginidir. Seyahatname(Coğrafya) Ali Kuşcu Dönemin ünlü astronomlarındandır. Osmanlı’da matematik öğretiminin kurucusu kabul edilir. Fatih tarafından İstanbul’a getirilmiştir. Akşemseddin Fatih Sultan Mehmet’i yetiştiren Altunizade Tıpçı Sabuncuoğlu Şerafettin Pirî Reis XVI. yy’da haritacılık konusunda ön plana çıkan bir Türk denizcisidir. Kitab-ı Bahriye Seydi Ali Reis XVI. yy’da yaşamış deniz coğrafyacısıdır. Miratü’l-Memalik Matrakçı Nasuh XVI.yy’da kara coğrafyacılığında ön plana çıkar çizdiği minyatürlerle ordunun sefer güzergahları hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir. Takiyuddin bin Mehmet XVI.yy’da astronomi ile ilgilenmiştir. Hezarfen Ahmet Çelebi (XVII.yy) IV. Murat Döneminde kanat takarak başarılı bir uçuş denemesi yapmıştır. Lagari Hasan Çelebi Dünyada ilk roketli füze uçuşunu gerçekleştirmiştir.

24 HALK EĞİTİMİ CAMİLER TEKKE ZAVİYELER KIRAATHANELER TÜRK OCAKLARI İstanbul’da ilk medrese Fatih Sultan Mehmet tarafından açılan “Sahn-ı Seman” medresesidir. Ali Kuşçu öğretmenlik yapmıştır. Osmanlı’daki bir diğer önemli medrese ise Kanuni Sultan Süleyman tarafından yapılan “Sahn-ı Süleymaniye” medreseleridir.. MESLEKİ EĞİTİM ENDERUN LONCA ACEMİ OCAĞI ENDERUN: Yalnız devşirme kökenli öğrencilerin alındığı saray okuludur. Yüksek öğretim düzeyinde eğitim öğretim yapılırdı. Enderun mektebi pek çok devlet adamı yetiştirmiştir.