5. Kazanım: Anadolu ve Mezopotamya’da yaşamış ilk uygarlıkların yerleşme ve ekonomik faaliyetleri ile sosyal yapıları arasındaki etkileşimi fark eder.

... konulu sunumlar: "5. Kazanım: Anadolu ve Mezopotamya’da yaşamış ilk uygarlıkların yerleşme ve ekonomik faaliyetleri ile sosyal yapıları arasındaki etkileşimi fark eder."— Sunum transkripti:

1 5. Kazanım: Anadolu ve Mezopotamya’da yaşamış ilk uygarlıkların yerleşme ve ekonomik faaliyetleri ile sosyal yapıları arasındaki etkileşimi fark eder

2 Anadolu eski çağlardan beri insanların dikkatini çekmiş, önemli bir yerleşim ve uygarlık merkezi olmuştur . Anadolu hangi özelliklerinden dolayı yerleşme yeri olarak seçilmiştir ?

3 Anadolu’da kültür çeşidinin fazla olmasının sebebi ne olabilir?
Coğrafi konumunun elverişliliği İklimin insanların yaşamasına elverişli olması Doğal kaynakların bol olması Su kaynaklarına, verimli ovalara sahip olması . Anadolu’da kültür çeşidinin fazla olmasının sebebi ne olabilir?

4 Anadolu'nun göç yollan üzerinde bulunması, uygun coğrafi koşullara sahip olması, çağlar boyunca farklı kültür ve medeniyetlerin kurulmasına neden olmuştur. Aşağıdakilerden hangisi, bu durumun yarattığı olumsuz bir gelişmedir? A) Toplumun ihtiyaçlarının artması B) Farklı inançların ortaya çıkması C) Kültürlerin birbirilerinden etkilenmesi D) Savaş ve çatışmaların çoğalması

5 Anadolu’da kurulan ilk medeniyetler hangileridir?

6

7 Anadolu’da kurulan ilk medeniyet Hititler olmuştur
Anadolu’da kurulan ilk medeniyet Hititler olmuştur. Kızılırmak yayı içine yerleşmiş ve Hattuşaş’ı (Boğazköy) başkent yapmışlarıdır

8 Hititlerin sembolü: Güneş Kursu Bu sembolü hiç gördünüz mü?
Kadeş antlaşmasının gümüş tabletler üzerine yazılı olanları kayıptır. Burada kil tablete yazılı Akadça versiyonu görülüyor. Bu sembolü hiç gördünüz mü? 8

9 Kral Tavananna Pankuş

10 Bende kraliçe yani Tavananna’yım. Kraldan sonra en yetkili kişi benim.
Devlet işleri PANKUŞ adı verilen mecliste görüşülürdü. Meclis asillerden oluşurdu. Kralı yargılayarak cezalandırma yetkisi vardı Ülkemi krallıkla yönettim. Hem ordu komutanı hem dini lider hem de yargılama işlerini yaptım Kral sonsuz yetkili midir, niçin? Hititlerde halkın çeşitli sınıflara ayrıldığını nereden anlarız? Hititlerde kadına önem verildiğini nereden anlarız?

11 Anallar için tarafsız tarih yazıcılığı
Ben Hititli bir tarih yazıcısıyım. Tanrıya hesap vermek için bir yıl içinde olan iyi veya kötü olayları Anal dediğimiz yıllıklara yazarım Ben Hititli bir tarih yazıcısıyım. Tanrıya hesap vermek için bir yıl içinde olan iyi veya kötü olayları Anal dediğimiz yıllıklara yazarım Anallar için tarafsız tarih yazıcılığı diyebilir miyiz? Niçin?

12 Hititlerde tarih yazıcılığı ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi, tarafsız tarih anlayışının bir göstergesidir? A) Yıllıkların Sümer çivi yazısıyla yazılması B) Yıllıkların, kralların yaptıkları işler konusunda bilgi vermek için yazılması C) Kralların, zaferleri kadar yenilgilerini de yıllıklara yazdırmış olmaları D) Yıllıkların edebi bir dille yazılmış olması

13 Fırtına Tanrısı Geyik üzerinde duran tanrı.
Her elde ettikleri ülkenin ya da kent krallığının tanrısını kendi tanrılarının arasına katıyordu Hititler. Bunun başlıca nedeni o ülkenin halkının direnç göstermesini önlemek. Yani kendi kültürü ve dinine dokunulmayan halk Hititlere karşı bir direnç göstermiyordu. Bu kadar çok tanrının bir de zararı vardı: Bayramlarda hepsine bir şeyler sunmak gerekiyordu. Hitit kralları yaşarken tanrı olarak kabul edilmezlerdi. Öldüklerinde tanrıların katına çıktıklarına inanılırdı. Cesetleri yakılırdı. O nedenle Hitit kral mezarı bulunamamıştır. Hatta Hitit mezarı da yoktur. Alacahöyük’deki prens, prenses mezarları dışında hiç bir Hitit mezarı yoktur. Ölümleri de gizemli görünüyor. Burada Yazılıkaya açıkhava tapınağında kayalar üzerine yapılmıuş kabartmadan Fırtına Tanrısı Teşup, Bereket Tanrıçası Hepat’ı karşılıyor. Öteki resim ise aynı yerden alınma 12 Tanrıları gösteriyor. Hititler kendi tanrılarına ek olarak elde ettikleri kentin tanrısını da kabul etmişlerdi. Hititlerin dini inanışları için neler söylenebilir? 13

14 HİTİT HUKUKU “Komşusunun koyununu öldüren adamın da koyunu öldürülsün. Eskiden böyledi. Artık onun koyunu alınıp koyununu öldürdüğü komşusuna verilsin.” Hititler, Babil kralı Hammurabi’nin ortadoğuyu hala etkileyen kısas hukukunda büyük bir değişiklik yaptılar ve günümüzden tam 3500 yıl önce modern hukuk anlayışının temelini oluşturan tazminat hukukuna geçmeyi başardılar. BU İLK HUKUK DEVRİMİDİR. Bugün bile ortadoğuda pek çok ülke kısas hukukunu aşamamıştır. Hitit yasa maddelerinde sürekli revizyon yapılmıştır. Eski hüküm korunmuş yanına “eskiden böyleydi” denildikten sonra revize edilmiş şekil konulmuştur. “Komşusunun koyununu öldüren adamın da koyunu öldürülsün. Eskiden böyledi. Artık onun koyunu alınıp koyununu öldürdüğü komşusuna verilsin.” gibi. Bu slide daki tablet Hitit hukukunu yansıtan yüzlerce tabletten bir tanesidir. Babil hukuku kısasa kısastı. Hitit hukuku için neler söyleyebilirsiniz? 14

15 Hititler; ileri gitmişlerdir. İvriz ve Yazılıkaya kabartmaları vardır Heykel, Demircilik, Kabartma işlerinde,

16 Kadeş Anlaşması Tableti
Bu savaşın sonunda “Tarihteki İlk Yazılı Anlaşma” olan 1280 Kadeş Anlaşması imzalandı Suriye hakimiyeti için Mısırlılarla M.Ö 1296’da KADEŞ SAVAŞI’nı yaptılar Savaşın yapıldığı yeri haritada gösteriniz?

17 KADEŞ SAVAŞI Tarih dersinde öğretmen birini tahtaya kaldırmış ve sormuş: -Oğlum Kadeş Savaşını kim yaptı? Çocuk hemen yanıtlamış: -Hocam vallahi billahi ben yapmadım. Hoca sinirinden çıldıracak. O sinirle dışarıya çıkmış, koridorda Matematik öğretmenini görmüş ve durumu Matematik öğretmenine anlatmış: -Hoca hanım bu öğrenciler beni çıldırtacak; Kadeş Savaşını kim yaptı diye soruyorum, vallahi billahi ben yapmadım diye yanıt veriyorlar, çıldıracağım... -Hocam üzülmeyin çocuktur bunlar hem yaparlar hem de yapmadım derler... Tarihçinin sinirleri iyice tepesine çıkmış ve soluğu Müdür Beyin odasında almış. -Müdür Bey bu nasıl bir okul, ne öğrencisinde hayır var, ne de öğretmeninde; öğrenciye Kadeş Savaşını kim yaptı diye soruyorum, ben yapmadım diyor, öğretmene durumu anlatıyorum, bunlar çocuktur hem yaparlar hem de yapmadım derler diyor, kafayı yiyeceğim. Müdür Bey: Siz hiç kendinizi üzmeyin Hocam, bunda merak edilecek birşey yok, şimdi Bakanlığa bir yazı yazar ve Kadeş Savaşını kimin yaptığını sorarız... Tarih Öğretmeni aldığı yanıt ile oracığa yığılıp kalmış ve Müdürden bir hafta izin almış... Bir hafta sonra Bakanlıktan bir yazı: Bu yıl ödenek olmadığı için Kadeş Savaşı yapılamayacaktır. Bilginize...

18 Friglerin başkenti neresidir?
Batıdan gelerek Sakarya Irmağı etrafında kurulan ve Kimmerler tarafından yıkılan medeniyettir Friglerin başkenti neresidir?

19 Sizde dokunduğunuz her şeyin altına dönmesini ister misiniz?
İkincisi de dokunduğum herşeyin altına dönmesi ile ilgili olan. Benim hakkımda iki tane efsane vardır. Birincisi kulaklarım ile ilgili olan Ben Friglerin en önemli hükümdarıyım. Hepinizin “Kral Midas” dediğini duyar gibiyim Sizde dokunduğunuz her şeyin altına dönmesini ister misiniz?

20

21 En önemli tanrıları Kibele adı verilen toprak ve bereket tanrıçasıydı
Fibula adı verilen çengelli iğneler yaptılar Friglerin maden işçiliğinde geliştiğini nereden anlarız ? Friglerin çok tanrılı dine inandığını nereden anlarız?

22 Friglerde neden saban kırana veya öküz
Ben Frigyalı bir çiftçiyim. Topraklarımı sabanla işliyorum. Sabanımı dikkatli kullanmalıyım. Çünkü benim ülkemin kanunlarında ekili araziye zarar verene ve sabanı kırana çok ağır cezalar verilir. Friglerde neden saban kırana veya öküz öldürene ağır ceza verilmiş olabilir?

23 Frigler hiç çivi kullanmadan mobilya yapabiliyorlardı
Tapates adı verilen halı ve kilimleri çok meşhurdu Friglerin halı yapabilmesi için, tarımdan başka ne ile de uğraşmaları gerekir?

24 Ağaçtan işlenerek üzeri toprakla örtülen mezar çeşididir
Frigler Krallarını ve soylu kişileri Tümülüs denilen yığma mezarlara gömerdi Ağaçtan işlenerek üzeri toprakla örtülen mezar çeşididir Diğer ölülerini ise geometrik şekillerle süslü Kaya Mezarları’na gömmüşlerdir Bu bilgilere göre Friglerde dokumacılığın yanında hangi sanatlarda gelişmiştir?

25 Friglerin “fibula” denilen çengelli iğneleri, çivi kullanmadan yaptıkları mobilyaları, Tapates adı verilen halı ve kilimleri önemli eserleridir. Sadece metinden yararlanarak Frigler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Maden, ağaç işçiliği ve dokumacılıkta ileri düzeyde oldukları B) Ticaret hayatının canlı olduğu C) Hayvancılığın önemli bir geçim kaynağı olduğu D) Ormanlık alanların fazla olduğu

26 Hatırlayacağınız gibi Hititler Kızılırmak yayı içinde, Frigler Sakarya Irmağı etrafında, Lidyalılar ise Menderes ve Gediz Irmakları arasında kurulmuştu. Ege kıyılarında Menderes ve Gediz ırmakları arasında kurulan ve Persler tarafından yıkılan medeniyettir Hititler, Frigler ve Lidyalıların yerleşme açısından ortak özellikleri nelerdir? Lidyalıların başkenti neresidir?

27 Kara ticaretinde gelişen Lidyalılar ürettikleri malları Kral Yolu ile Mezopotamya’ya gönderir oradan da ihtiyaçlarını alırlardı Ticaret sayesinde iki şehir arasında başka neler gelişmiştir? Haritaya göre Kral Yolu nereden başlayıp nerede bitiyor? Lidyalılar bu ticarette neler alıp neler satmış olabilir?

28 Paranın bulunması neleri etkilemiştir? Bu alışverişteki problem nedir?
Bende fazladan buğday var ama benim zeytine ihtiyacım yok ki. Sende hurma varsa değişiriz Benim Buğdaya ihtiyacım var. Sana zeytin vereyim sen de bana Buğday ver. Onu da ben söyleyeyim Biz Lidyalılar Ticareti kolaylaştırmak amacı ile Parayı icat ettik 1 Değiş-Tokuş usulü sona erdi 2 Ticaret kolaylaştı 3 Ekonomik hayat canlandı. Paranın bulunması neleri etkilemiştir? Bu alışverişteki problem nedir? Alışverişi kolaylaştırmak için ne yapılabilir?

29 Lidyalılara ait altın paralardan bir örnek
Zengin olan Lidyalıların ordusu da paralı askerlerden oluşurdu. Paralı askerlik sisteminin zararı neler olabilir? Altın paraların kullanılması o ülkenin ekonomisi hakkında nasıl bir fikir verir?

30 Lidya ordusunun devlete bağlı vatan sevgisine dayanmıyordu ve bu ordu girdiği bir çok savaştan yenilgiyle ayrılıyordu. Bu durumun en önemli sebebi hangisidir? A) Ordunun ücretli ve yabancı askerlerden oluşması B) Savaş zamanında eli silah tutan tüm erkeklerin savaşa gitmesi C) Lidya krallarının savaşta ordunun başında olmaması D) Lidyalıların şehir devleti şeklinde yaşaması

31 Lidyalılar, Frigler gibi Tümülüs tipi mezarlar yapmışlarıdır
Yine Friglerdeki işçiliği, Lidyalılarda da görebiliyoruz Komşu olan bu iki medeniyetin etkileşimini kolaylaştıran sebep ne olabilir? Friglerin, Lidyalıları etkilediğini nereden anlarsınız?

32 Ege kıyılarında kurulduklarına göre ne ile
Yunanistan’dan gelerek Ege kıyılarında şehir devleti şeklinde kurulan ve Persler tarafından yıkılan medeniyettir. Ege kıyılarında kurulduklarına göre ne ile uğraşmış olabilirler?

33 Deniz ticareti ile uğraşmışlar ve Koloniler kurmuşlarıdır
1 Ticaret sayesinde zenginleştiler 2 Ekonomi iyi olunca bilimsel çalışma yaptılar 3 Değişik kültürler ile etkileşim oldu Deniz ticareti ile uğraşmışlar ve Koloniler kurmuşlarıdır Deniz ticareti ile uğraşmalarının sonuçları nelerdir?

34 Bu etkileşimin bir sonucu da Fenike alfabesini geliştirmelerdir
Şehir devleti şeklinde yönetilen İyonlarda özgür düşünce ortamı da oluşmuştur Daha önce gördüğümüz medeniyetlerden hangisi şehir devleti şeklindeydi?

35 İyonların bilimsel çalışmalarda ileri gitmelerinin sebepleri nelerdir?
1 Ticaret yollarının sonunda yer alması 2 Deniz ticareti sayesinde değişik kültürler ile etkileşim 3 Ticaret sayesinde zengin olan tüccarların bilim adamlarını desteklemesi 4 Şehir devletlerinde özgür düşünce ortamının bulunması İyonlar bilimsel çalışmalarda ileri gitmişler bunun sonucunda; Felsefede Diyojen, Matematikte Tales, Tarihte Heredot, Tıpta Hipokrat gibi bilim adamlar yetişmiştir İyonların bilimsel çalışmalarda ileri gitmelerinin sebepleri nelerdir?

36 “lyonya'da insanlar özgür düşünceye önem verdiklerinden ..."
diye başlayan bir cümle aşağıdaki seçeneklerden hangisiyle devam ederse daha doğru olur? A) Deniz ticaretinde büyük bir gelişme göstermişlerdir. B) Sürekli savaşmak zorunda kalmışlardır C) Bilimsel yönden oldukça gelişmişlerdir D) Hayvancılık ve tarımla uğraşmışlardır.

37 Dünyanın 7 harikasından biri olan Artemis Tapınağı İyonlara aittir
Çok tanrılı dine inanan İyonlar, Tanrılarını insan şeklinde düşünmüşlerdir Dünyanın 7 harikasından biri olan Artemis Tapınağı İyonlara aittir İyonların dini inancı hangi sanatların gelişmesini sağlamıştır?

38 Urartular Doğu Anadolu’da kurulmuş medeniyettir
Urartuların yaşadığı bölge hakkında neler söyleyebilirsiniz?

39 Dağlık bir bölgede kurulan Urartular düşmanlardan korunmak amacı ile taştan kaleler yapmışlardır
Urartu eserlerinin sizce günümüze kadar gelebilmesinin sebepleri neler olabilir ?

40 Urartular taş işçiliğinde oldukça gelişmişlerdir
Urartuların yapmış olduğu Şamran Kanalı günümüzde bile kullanılmaktadır Urartuların tarım ile uğraştığını nereden anlarız?

41 Urartular, mezarlarını bile taştan oda şeklinde yapmışlardır
Bu mezarlara günlük hayatta kullandığı değerli eşyaları da koymuşlardır Değerli eşyaların mezarlara konmasının amacı ne olabilir? Urartu mezarlarından çıkan eşyalar neye benziyor ve nerelerde kullanmışlardır?

42 Çok tanrılı dine inanmışlardır.
En önemli tanrıları da Savaş tanrısı Haldi’dir Bulunduğu bölgede maden çok olduğu için Kuyumculukta da gelişmişlerdir En önemli tanrılarının savaş tanrısı olması hakkında neler düşünüyorsunuz?

43 Urartu sanatı hakkında neler
söyleyebilirsiniz?

44 Parayı bularak takas usulüne son verdiler
Hititler Frigler Lidyalılar İyonlar Urartular Parayı bularak takas usulüne son verdiler Kralları için Tümülüs mezarları yapmışlar Tales Heredot gibi bilim adamları vardı Anal denilen tarafsız tarih yazıcılığı yaptılar Ticaret için Kral Yolunu yaptılar Başkentleri Sard şehridir Başkentleri Tuşpa şehriydi Başkentleri Gordion’dur Kızılırmak yayı içinde Hattuşaş ta kuruldular Heykel yapımında ileri gitmişlerdi Paralı askerlik yaptırdılar Kibele denilen Tabiat Tanrıçası vardı Ahiret inancı vardı Efes, Milet, Foça önemli şehirleriydi. Günümüze kadar gelen Taştan eserleri vardı Kralı kısıtlayan Pankuş meclisi vardı Tarımı koruyan ağır cezaları vardı Şehir devleti şeklinde yönetildiler Yönetimde Tavananna denilen kraliçede vardı Kralları Midas hakkında çeşitli efsaneler vardı Mezarlarına değerli eşyaları koydular Kara ticareti ile uğraştılar Deniz ticareti yaparak koloniler kurdular Doğu Anadolu’da kuruldular. Tarihteki ilk yazılı anlaşmayı yaptılar

45 İyon B) Asur C) Lidya D) Urartu SBS 2008
Verilen eşleştirme tablosundaki boş yer aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanmalıdır? İyon B) Asur C) Lidya D) Urartu

46 Bu bilgiye göre Lidyalılarla ilgili olarak;
SBS 2009 Bu bilgiye göre Lidyalılarla ilgili olarak; I- Tarım başlıca geçim kaynaklarından biridir. II.Ticarette ileri gitmişlerdir. III. Bilimsel çalışmalara öncülük etmişlerdir. IV. Madencilikle uğraşmışlardır. Yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) I, II B) II, III C) I, II, IV D) I, II, III, IV

47 I- Tunçtan yapılmış göbekli taslar II- Fibula denilen çengelli iğneler
SBS 2010 Friglerden günümüze; I- Tunçtan yapılmış göbekli taslar II- Fibula denilen çengelli iğneler III- Seramik çanak çömlekler kalmıştır. Bunlardan hangileri, Frigya’da maden işlemeciliğinin geliştiğine kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I - II D) I - II - III

48 Bu bilgiye göre, Urartularla ilgili olarak aşağıdakilerden
DPY 2012 Urartular, mezarlarını oda ve ev biçiminde yapmış, ölülerini eşyalarıyla birlikte gömmüşlerdir. Bu bilgiye göre, Urartularla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Zengin oldukları B) Madencilikte ileri gittikleri C) Birden çok tanrıya inandıkları D) Ölümden sonraki hayata inandıkları

49 • Mısırlılarla Kadeş Antlaşması’nı yapmışlardır.
DPY 2012 • Mısırlılarla Kadeş Antlaşması’nı yapmışlardır. • Tarihte ilk kez madeni para kullanmışlardır. • Kaleler ve su kanalları inşa etmişlerdir. Bu gelişmeler aşağıdaki uygarlıklardan hangisiyle ilgili değildir? A) Urartular B) Hititler C) Lidyalılar D) Sümerler

50 Semavi: Evet, hayvancılık çok gelişmiş. Hatta buna bağlı olarak
DPY 2013 Semavi: Urartular, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yani dağlık bir bölge­de kurulmuşlardır. Leyla : Öyleyse, arazi tarıma elverişli olmadığı için hayvancılık yapmış olmalılar. Semavi: Evet, hayvancılık çok gelişmiş. Hatta buna bağlı olarak  Aşağıdakilerden hangisi, Semavi’nin cümlesini en uygun biçimde tamamlar? A) Sulama kanalları açmışlardır. B) Savunma sistemleri gelişmiştir. C) Demir işleme sanatında ilerlemişlerdir. D) Deri işçiliği ve dokumacılıkta ileri gitmişlerdir

51 Çok tanrılı bir dine inandıkları B) Tarım yaptıkları
Urartular maden ve taş işçiliğinde oldukça usta idiler. Van Ovası’nı sulamak için kanallar yaptılar. Çivi ve hiyeroglif yazısını kullandılar Sadece bu bilgilere bakılarak, Urartuların aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip oldukları sonucuna ulaşılamaz? Çok tanrılı bir dine inandıkları B) Tarım yaptıkları C) Tarih çağını yaşadıkları D) Maden işçiliğinde ileri gittikleri

52 Hititlerde kraldan sonra en yetkili olan ve kral olmadığında onun yerini ülkeyi yöneten kraliçeye verilen isim Tavananna

53 Parayı bulan medeniyet
Lidyalılar

54 Ege kıyılarında şehir devleti şeklinde yaşayan ve deniz ticareti ile uğraşan medeniyet
İyonlar

55 Ölümden sonra inandıklarının
Urartular, oda şeklinde yaptıkları mezarlara, değerli eşyaları da koymaları neyin göstergesidir Ölümden sonra inandıklarının

56 Kızılırmak yayı çevresinde kurulan ve başkenti Hattuşa olan Anadolu Medeniyeti hangisidir
Hititler

57 Hangi medeniyette tarımı korumak için ağır yasalar konulmuştur
Frigler

58 Lidyalılarda, başkent Sart’tan başlayıp Mezopotamya’da Ninova’ya kadar giden ticaret yolu
Kral Yolu

59 İyonların, Tanrıları insan şeklinde düşünmeleri hangi sanatın gelişmesini sağlamıştır
Heykelcilik

60 Başkenti Van yakınlarındaki Tuşpa olan medeniyet
Urartular

61 Tarihte yapılmış olan ilk yazılı anlaşma
Kadeş Anlaşması

62 MÖ. 1280’de imzalanmış olan ilk yazılı anlaşma hangi medeniyetler arasına imzalanmıştır
Hitit-Mısır

63 Friglerin Başkenti Gordion

64 Friglerin bereket ve tabiat tanrıçası
Kibele

65 Friglerde krallar için yapılan yığma tepelerden oluşan mezarlara verilen isim
Tümülüs

66 Friglerin dünyaca ünlü halı ve kilim motiflerine verilen isim
Tapates

67 Gediz ırmağı ve Küçük Menderes havzasında kurulan ve Manisa yakınlarındaki Sart şehrini başkent yapan medeniyet Lidyalılar

68 Ticarette takas usulü neyin icadı ile sona ermiştir
Para

69 İyonların önemli şehirler
Efes, Milet, Foça

70 Urartuların tarımda sulama için yaptığı ve günümüzde dahi kullanılan sulama kanalları
Şamran Kanalı