Sosyal Güvenlik Reformu

... konulu sunumlar: "Sosyal Güvenlik Reformu"— Sunum transkripti:

1 2006-2007-2008 Sosyal Güvenlik Reformu
Sosyal Güvenlik Reformu Sosyal Güvenlikte Yeni Bir Dönem Ali TEZEL Sosyal Güvenlik Müşaviri Gazeteci-Yazar 1

2 Reformun açıklanan 2 ANA amacı
NORM ve STANDART SAĞLAMAK 25 MİLYAR YTL YILLIK AÇIĞI AZALTMAK Gerçek amaç ne?

3 Sağlık-Emeklilik Kamunun sağlığa harcadığı para; 2004`te 10
2006`da 23, 2007’de 26,6 2008’de 35 milyar YTL. 2009 bütçe ön çalışmasında 46 milyar YTL...

4 Sağlık-Emeklilik Emekli aylıklarına
2004`te tüm emeklilere ödenen rakam 35, 2005`te 39, 2006’da 44, milyar yeni lira. 2007’de 51 milyar yeni lira... Emekli aylığı ödemeleri her yıl yaklaşık yüzde 10 kadar yükselebilmişken, sağlık harcamaları her yıl yüzde 50`ye yakın oranlarda artmaktadır.

5 Sosyal Güvenlik Kurumu
Sosyal güvenlik sisteminin KURUMSAL yapısını değiştiren, “Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu” günü kabul edildi ve SSK, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı yönetim olarak tek çatı altında günü SGK adıyla birleştirildi.

6 Geçiş Süreci 3-5 Yıl Bu işlemin geçiş süreci kanunda 3 yıl olarak belirlenmiş olup bu süre yetmezse Bakanlar Kurulunca 2 yıl daha uzatılabilecektir…

7 SSK-Bağ-Kur Artık Yok Bundan böyle her ilde, -SSK Sigorta İl Müdürlüğü
-Bağ-Kur İl Müdürlüğü -T.C. Emekli Sandığı Bölge Müdürlüğü kalmayacak ve üç müdürlük ve müdür yerine bir tane Sosyal Güvenlik İl Müdürü olacak… Ayrıca, hemen her ilçede hizmet üretecek olan 1700 kadar “Sosyal Güvenlik Merkezleri” kurulacak.

8 Kurumlar birleşti ama kanunlar duruyor…
Eski SSK’nın uyguladığı, 506 ve 2925 Eski Bağ-Kur’un uyguladığı 1479 ve 2926 Eski T.C. Emekli Sandığı’nın uyguladığı 5434 ve diğer kanunlarda birlik sağlayacak olan…

9 Kanunsal teklik süreci zor…
Uygulama Kanunları Birleştirilmesi için; Önce, 5489 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu” günü TBMM’ce kabul edildi ama Cumhurbaşkanı yeniden görüşülmek üzere günü iade etti. Ardından 5510 geldi. TBMM’ye geri gönderilen kanun bu kere, yeniden görüşüldü ve günü kabul ederek bu kere 5510 sayılı Kanun olarak günü Resmi Gazetede yayınlandı.

10 5510’u da Anayasa Mahkemesi bozdu
-5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu” Cumhurbaşkanınca onaylandı ama aynı zamanda, hem Cumhurbaşkanı hem de 117 CHP milletvekilince Anayasa Mahkemesine taşındı. Mahkeme 2007 ocak ayında yürürlüğe girecek olan yasayı, aralık 2006 da 22 maddesini iptal ve 6 maddesinin de yürürlüğünü durdurdu. Gerekçe herkes eşittir ama kamu görevlileri daha eşittir..

11 SS ve GSS VELHASILA, Sosyal Güvenlik Reformunun asıl ayağı olan ve uygulama kanunlarında birliğin sağlanması için gerekli olan 5510 sayılı Kanun 2007 yılı ocak ayında yürürlüğe giremedi. Önce 2007 temmuza, sonra 2008 ocak ayına ertelendi. Ardından 2008 haziran dendi şimdi yasalaştı ve ekim 2008 günü yürürlüğe girdi… 11

12 Reform da U dönüşü -İlk 5510 sayılı Kanun’la işçi, memur ve esnaf arasında getirilen NORM ve STANDART şu an TBMM’deki tasarı da ortadan kaldırılmış… Memurlar tamamen emeklilik yönünden eskiye tabi olacak, sadece yeni işe giren memurlar 5510’a tabi olacaklar.. İşçi ve esnaf ise yeniye… GSS konusunda ise herkes tabi kılınacak…

13 SGK-SS ve GSS ile… SSK’lıların, Bağ-Kur’luların
T.C. Emekli Sandığı iştirakçilerinin Gerek emeklilik, gerek emekli aylığı ve gerekse sağlık hizmetlerinden yararlanma hak ve borçlarında çeşitli değişimler olmuştur.

14 Sosyal Güvenlik Reformu
Kime Ne Getiriyor?

15 Reform Kime Ne Getirecekti?
Sosyal Güvenlik Reformu İşçilere Ne Getirdi?

16 SS ve GSS SSK’lılar 4/a oldu Bağ-Kur’lular 4/b ve Memurlar 4/c
Yeni sosyal güvenlik kanunu ile işçilere yapılan atıflar 4/a’ya göre (hizmet akdine) çalışanlar olurken, daha önce T.C. Emekli Sandığı’na prim ödeyen kamu görevlilerin adı da 4/c’ye göre, Bağ-Kur’lular da 4/b’ye göre çalışanlar oldu.

17 Hangi statüye göre emekli olacağız
30 Eylül 2008 günü ve öncesi işe girmiş olanlar için son yedi yıllık 2520 günlük, 1 Ekim 2008 günü ve sonrasında işe girenler için ise bütün prim ödemelerinde, en çok hangi statüye göre (veya banka-borsa sandığına) prim ödenmişse o statü veya kurumdan emekli olunacak…

18 4/a’dan 4/b’ye gönderilenler
-Avukat-Noterler -Topluluk Sigortalılar -SSK İsteğe bağlı sigortalıları -Yurtdışı borçlanması yapanlar 9000 günle emekli olma riskleri var….

19 Topluluk Sigortası Artık Yok
Halen geçerli olan uygulamada var olan topluluk sigortası yeni kanunda ve Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce çalıştırılmak üzere bu ülkelere götürülen Türk işçileri de bu Kanunun uygulanmasında geçici görevle yurt dışına gönderilmiş sayılacaklar ama yeni tasarıda bunlar için sadece kısa vadeli ile GSS primi ödenecek… uzun vadeliyi işçi kendisi ödeyecek… Noter ve avukatların ÖZEL durumu…

20 Part-time ve isteğe bağlı
İşçiler ayda 30 günden az çalışıyorlarsa 30 günden az olan sürelerini isteğe bağlı olarak SGK’ya ödeyebilecekler DİKKAT 4/B var.. Ayrıca 30 günden eksik kalan GSS primlerini de kendileri gidip ödeyecekler…Yüzde 12…

21 Nisan 2008’den Önce İşe Girenler İçin Emeklilik Şartları Değişmiyor
günü ve öncesin işe girmiş olanlar için geçerli olan emeklilik yaşları ve şartlarından herhangi bir değişiklik getirilmemiştir. gününde sonra işe girenler için ise 7200 günü tamamladıkları tarihe göre daha geç yaşlarda emekli olacaklardır…

22 30 Nisan 2008 sonrasında işe girenler
30 Nisan 2008 sonrasında işe girenler günü tamamladıkları güne göre; 1) 1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61,  2) 1/1/2038 ilâ 31/12/2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62,  3) 1/1/2040 ilâ 31/12/2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63,  4) 1/1/2042 ilâ 31/12/2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64,  5) 1/1/2044 ilâ 31/12/2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65,  6) 1/1/2046 ilâ 31/12/2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65,  7) 1/1/2048 tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65, Yaşlarında emekli olacaklardır.

23 Emekli Aylığı’nın Hesabı Değiştiriliyor
Emekli olanların aylık hesaplamasında bugüne kadar SSK, Tarım SSK, Bağ-Kur, Tarım Bağ-Kur ve T.C.Emekli Sandığı ayrı ayrı uygulama yapmaktadır. Her bir kurum ve kanunda ayrı emekli aylığı hesaplama yöntemi vardır. SSK’lı ve Bağ-Kur’lular için tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 4447 Sayılı Kanun ile 1978 yılından beri uygulanmakta olan gösterge-katsayı sistemi de 1999 da terkedilmiş ve 2000 yılı ve sonrasında TÜFE sistemli emekli aylığı hesaplaması başlatılmıştır.

24 2008 den sonra emekli olacaklar
Şimdi yeni kanun daha da başka bir emekli aylığı sistemi getirilmektedir. Emekli aylığının iki belirleyicisi olan ORTALAMA KAZANÇ hesabı ile AYLIK BAĞLAMA ORANLARI 2000 yılından beridir sürekli düşürülmektedir. Bu durumda Kanun’un ekim 2008 günü yürürlüğe girmesiyle birlikte 2008 yılı ve sonrasında emekli olan bir SSK’lı (4/a’lı) için….. …..

25 Üç Sistemden Gelen Aylık…
-1999 yılı ve daha öncesindeki çalışmaları için gösterge-katsayı sistemi olan son 10 yılın veya son 5 yılın ortalamasına göre kısmi bir aylığı, -2000 ile 2007 yılları arasında çalışmaları için TÜFE’li sisteme göre hesaplanan kısmi bir aylığı, -2008 ve sonrası için yeni sisteme göre hesaplanan bir kısmi aylığı, Olacaktır.

26 Üç Sistemden Gelen Toplanacaktır…
Üç sisteme göre de hesaplanan kısmi aylıkları toplanarak emekli aylığı belirlenecektir. GÜNCELLEME KATSAYISINA DİKKAT… Sadece ilk 3600 gün için ABO yüzde 3 Uzatmaları oynayanların aylıkları düşebilir

27 Aylık Bağlama Oranları Değişiyor
2000 yılı öncesi dönem için, Gösterge tablosundan emekli olan bir SSK’lının ilk 5000 günü için aylık bağlama oranı %60 ve 5000 günden sonraki her 240 gün için yüzde 1 artar (tabandan aylık alırsa %70’dir) 9000 gün için yüzde 76

28 2000-2008 arası SSK ve Bağ-Kur’lularda İlk 3600 gün için yüzde 35
Sonraki 5400 günün her 360 günü için yüzde 2 9000 günden sonraki her 360 gün için yüzde 1,5 (9000 güne toplam yüzde 65)

29 Yeni Gelen Oran… 5510 ile her yıl için yüzde 2…
9000 gün için yüzde 50… SONUÇ 1999 öncesi 9000 gün için yüzde 76 dönemi 9000 gün için yüzde 65 2009 ve sonrası 9000 gün için yüzde 50 KANUN hemen yüzde 2 demişti ama günü 1 Ekim 2008 günü tamamlayamamış olanları için 3600 günü tamamlamaya kalan her 360 günü için yüzde 3…oldu… ALT SINIR ORANI ASGARİ ÜCRETİN yüzde 35’ i….213 YTL….

30 1 Ekim günü eski sistemden aylıklarınız hesaplanacak
SS ve GSS Kanunu’nun yürürlüğe girdiği/gireceği gün herkes için eski sisteme göre emekli aylığı hesaplanacaktır ve bir kenara yazılacaktır. Fakat ne yazık ki yazılan bu aylık her yıl yeni getirilen güncelleme katsayısı ile arttırılacaktır. Bu nedenle eski kazanılmış haklarımız olduğu ifade edilen dönem için hesaplanan emekli aylığı eski güncelleme katsayısı ile değil içinde gelişme hızının tam olmadığı yeni güncelleme katsayısı arttırılacağı için artış şimdiye göre az olacaktır.

31 Sistem değişmeseydi ne olurdu?
Konuyu bir örnekle açıklamak daha uygun olacak, mesela 1 Ekim 2008 günü emekli olsa ayda 1200 YTL emekli aylığı alacak olan birisi ŞİMDİKİ sistem gereğince emekli olmayıp bir yıl daha çalışırsa 2009 ekim ayında (2008 Tüfe’si yüzde 10 ve 2008 GH’si yüzde 10 olsa) emekli aylığı yaklaşık 252 YTL daha fazla olur yani 1452 YTL’ye ulaşır, bir yıl daha çalışırsa 2010 ekim ayında (2009 Tüfe’si yüzde 10 ve 2009 GH’si yüzde 10 olsa) 305 YTL artarak 1757 YTL olur. Ancak, sistem 1 Ekim 2008 günü değişecek ve güncelleme katsayısı içinde gelişme hızının (GH’nin) yüzde 70’i olmayacaktır. Bu durumda 1 Ekim 2008 günü 1200 YTL emekli aylığı olan birisi bir yıl daha çalışırsa emekli aylığı 160 YTL artarak, YTL’ye bir yıl daha çalışırsa 180 YTL artarak, 1540 YTL’ye ulaşır. Yani sistem değişmemiş olsaydı emekli aylığınız 2010 yılında 1757 YTL olacağı yerde sistem değiştiği için 1540 YTL’de kalacaktır.

32 Beklenen TÜFE ve GH’ler

33 Yeni-Eski Güncellemeye göre emekli aylıklarınız

34 Emekli olursanız sadece TÜFE kadar artacak
O halde 2008 ekimde emekli olalım mı diyenlere de emekli olunca emekli aylıklarınız sadece TÜFE kadar artacak daha fazla artmayacak bilgisini verebilirim. Yani emekli olduktan sonra emeklilerimize her altı ayda bir TÜFE hem de beklenen TÜFE oranı kadar zam yapılmaktadır. Bu durumda ekim 2008 de emekli olursanız, emekli aylığınız her yıl yüzde 10 artacaktır. Kısaca yeni getirilen sistem gerek emekli olacaklara gerekse emeklilere epey zarar verecektir.

35 Emekli olursanız artışlar

36 Karşılaştıralım… Yıllar Şimdiki Sistem Yeni Sistem TÜFE kadar
Devam ederse Yürürlüğe girerse Artışlı aylıklar 2008 Ekim 1200 2009 Ocak 1.452 1.360 1.320 2010 Ocak 1.757 1.540 2011 Ocak 2.126 1.745 1.597 2012 Ocak 2.572 1.977 2013 Ocak 3.112 2.240 1.933 2014 Ocak 3.766 2.538

37 Dinleme tahammülünüz için teşekkürler
Ali TEZEL Sosyal Güvenlik Müşaviri Gazeteci-Yazar