Sunuyu indir
Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz
1
Fiiller
2
Anlattıkları şeylerin niteliğine göre fiiller, kılış fiilleri (almak, taşımak, kazmak... gibi), durum fiilleri (yatmak, susmak, durmak... gibi), oluş fiilleri (doymak, uzamak, kararmak... gibi) diye adlandırılır. Aşağıdakilerden hangisinde, yukarıda sözü edilen fiillerin tümü örneklendirilmektedir? A) delmek, dizmek, ezmek B) solmak, susmak, acımak C) ağlamak, oturmak, büyümek D) yolmak, kırmak, saçmak E) atmak, kalkmak, sararmak
3
A seçeneğindeki bütün fiiller nesne aldığı için kılış bildirmektedir
A seçeneğindeki bütün fiiller nesne aldığı için kılış bildirmektedir. B'de "susmak" iradeye bağlı gerçekleştiği için durum, "solmak ve acıkmak" irade dışında gerçekleştiği için oluş bildirmektedir. C'deki "ağlamak, oturmak" durum bildirmektedir, "büyümek" ise oluş bildirmektedir. D'deki bütün fiiller kılış bildirmektedir. E seçeneğinde ise "atmak" eylemi nesne aldığı için kılış; "kalkmak" eylemi iradeye bağlı gerçekleştiği için durum; "sararmak" nitelikte değişiklik anlattığı için oluş bildirmektedir. Doğru cevap (E) seçeneğidir.
4
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, fiile eklenen -mış, -miş, -muş eki cümleye "başkasından duyulma, aktarılma" anlamı katmaktadır? A) Az ışıkta okuyorsun gözlerin kanlanmış. B) Çok yorulmuşsun dinlenmen gerek. C) Soğuktan dudakların çatlamış; biraz krem sür. D) Ayşe dün sinemaya gitmiş; ama filmi beğenmemiş. E) Pasta güzel olmuş; biraz daha alabilir miyim?
5
-mış ekinin asıl işlevi "başkasından duyulma, aktarılma"dır
-mış ekinin asıl işlevi "başkasından duyulma, aktarılma"dır. A'da gözün kanlanmış olduğuna, C'de dudakların çatlamış olduğuna bizzat şahit olunmuştur. B'de yorgunluk, kişinin halinden anlaşılmaktadır. E'de pasta tadıldıktan sonra durum öznel olarak anlatılmaktadır. Ancak D'de Ayşe'nin sinemaya gittiği başkasından duyulmuş, aktarılmıştır. Doğru cevap (D) seçeneğidir.
6
Aşağıdaki dizelerin hangisinde yüklem gereklilik kipindedir?
A) Çınar yeşili sundurmamda Bakmalıyım ayçiçeği tarlasına B) Akça kavaklar ıslanırken Örter bizi güz ananın yaprakları C) İşte duruyor bir çocuk Mürdüm eriği gözleriyle D) Bir yüce dağdan bir yüce dağa Dikmişim ışıklı direklerimi E) Kırmızı alıç boncuğunu Alıp dizdim sevginin ipliğine
7
Gereklilik kipi, fiile eklenen "-malı, -meli" ekiyle çekimlenir
Gereklilik kipi, fiile eklenen "-malı, -meli" ekiyle çekimlenir. B seçeneğinde yüklem "örter" geniş zaman, C seçeneğinde yüklem "duruyor" şimdiki zaman, D seçeneğinde yüklem "dikmişim" duyulan geçmiş zaman ve E seçeneğinde yüklem "dizdim" görülen geçmiş zaman ile çekimlenmiş-tir. A seçeneğinde ise "bakmalıyım" gereklilik kipiyle çekimlenmiş yüklemdir. Doğru cevap (A) seçeneğidir.
8
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem, istek kipindedir?
A) Yarın sabah erken kalk. B) Ödevlerinizi zamanında yapınız. C) Bugün İngilizce çalışalım. D) Bu güzel havada biraz yürümeliyim. E) Yarın öğleden .sonra bize gelsin.
9
istek kipi, fiile "-a, -e" eki getirilerek çekimlenir
istek kipi, fiile "-a, -e" eki getirilerek çekimlenir. Buna göre, A seçeneğinde, "kalk", B seçeneğinde "yapınız", E seçeneğinde "gelsin" eylemleri emir kipiyle, D seçeneğinde "yürümeliyim" eylemi gereklilik kipiyle çekimlenmiştir. C seçeneğindeki "çalışalım" eylemi ise istek kipiyle çekimlenmiştir. Doğru cevap (C) seçeneğidir.
10
Aşağıdakilerin hangisinde eylemin kipinde bir anlam kayması olmuştur?
A) Pazar günü gelmeye çalışacağım. B) Sabahları erken kalkmayı seviyorum. C) Yağmur yağdığı için gelememiş. D) Söz verdi, yarın buraya uğrayacak. E) İstanbul'a gitmekten vazgeçmişler.
11
Bir kip ekinin kendi anlamının dışında, başka bir kip eki yerine kullanılmasına anlam kayması denir. Buna göre seçenekleri incelersek, A seçeneğinde "çalışacağım" eyleminde anlatış önce iş gelecekte olduğu için anlam kayması olmamıştır. C seçeneğinde, "gelememiş" eylemi duyulan geçmiş zamanla çekimlenmiş, iş de önceden ya- pıldığı için anlam kayması olmamış. D seçeneğinde, "uğrayacak" eyleminde konuşma önce iş sonra yapılacağı için anlam kayması olmamış. E seçeneğinde "vazgeçmişler" eylemi başkasından duyulmayı ifade etmektedir, anlam kayması olmamıştır. Ancak B seçeneğinde "seviyorum" eylemi şimdiki zamanla çekimlenmiş; fakat cümlede "her zaman" anlamı vardır. Yani şimdiki zaman, geniş zaman bildirecek şekilde kullanılmıştır. Buna da anlam kayması denir. Doğru cevap (B) seçeneğidir.
12
Eşyalar yerleştirilince, otobüse yolcular da bindi
Eşyalar yerleştirilince, otobüse yolcular da bindi. Şoför beklemeksizin kontağı açtı. O sırada otobüs yazıhanesinden biri fırladı. Otobüse koşuyordu; soluk soluğa yetişti. Önümüzdeki tek boş yere oturdu. Çevresindekileri selamladı. Otobüsteki herkesi tanıyordu anlaşılan. Bu parçada bileşik zamanlı kaç fiil vardır? A)1 B)2 C)3 D) 4 E) 5
13
Basit zamanlı bir fiile idi, ise, imiş ekeylemlerin-den biri getirilerek bileşik zamanlı fiil yapılır. Buna göre parçadaki çekimli fiiller: "bindi, açtı, fırladı, yetişti, oturdu, selamladı, koşuyordu ve tanıyor-du"dur. Bu fiillerden sadece "koşuyordu ve tanıyordu" bileşik zamanlıdır. Doğru cevap (B) seçeneğidir.
14
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "etmek" sözcüğü yardımcı eylem olarak kullanılmamıştır?
A) Bu konuda ona ancak sen yardım edebilirsin. B) Evde yoktuk; misafirlerimizi yolcu etmeye gitmiştik. C) Bu ödülü çoktan hak ettiğini o da biliyordu. D) Bu tablo sence on milyon lira eder mi? E) Bunu, birçok kez kendisinden rica ettim.
15
"Etmek" sözcüğü, cümlede kendinden önce gelen ad soylu bir sözcükle birleşerek bir anlam taşırsa bileşik eylem yapar. Ad soylu sözcükle ilgi kurmadan bir eylem bildirirse tek başına esas fiil olur. A'da "yardım etmek", B'de "yolcu etmek", C'de "hak etmek", E'de "rica etmek" eylemlerinde "etmek" bileşik eylem oluşturmuş ve yardımcı eylem olarak kullanılmıştır. Ancak D'de "değer, tutar" anlamında kullanıldığı için yardımcı eylem olarak kullanılmamıştır. Doğru cevap (D) seçeneğidir.
16
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ekfiil kullanılmamıştır?
A) Baharla birlikte tüm çevre yeşerdi. B) Annem, pilavı çok güzel yapardı. C) İşlediği şalları, atkıları burada satardı. D) Çok yorulunca birkaç saat yatardı. E) Hafta sonunda dayısının yanına giderdi.
17
Yukarıda verilen cümlelerde yüklemleri inceleyelim:
B seçeneğinde -> yapardı C seçeneğinde -> satardı D seçeneğinde -> yatardı E seçeneğinde -> giderdi => yapar idi. Ekfiil Geniş zamanın hikâyesi => satar idi Ekfiil 3 yatar idi. Ekfiil => gider idi. Ekfiil Geniş zamanın hikâyesi A seçeneğinde -> yeşerdi “yeşer idi” biçimine dönüşmemektedir. “Yeşerdi” sözcüğü di’li geçmiş zaman kipiyle çekimlenmiş; ama ekfiil almamıştır.
18
Evin bahçesine dikilecek çamların üzerine konmuş bir serçe, durmadan cik cik edip şarkısını söylüyordu. Evin tekir kedisi eşiğe uzanmış, bir yandan örselenmiş tüylerini düzeltmek için yalarken bir yandan da az ilerdeki çöplükte sallana sallana gezinen kargaya bakıyordu. Bu parçada geçen aşağıdaki sözcüklerden hangisi sözcük türü bakımından ötekilerden farklıdır? A) dikilecek B) konmuş C) durmadan D) örselenmiş E) gezinen
19
ÇÖZÜM : A seçeneğinde dikilecek çamlar sıfat-fiil isim B seçeneğinde -»… çamlar üzerine konmuş bir serçe sıfat-fiil C seçeneğinde ->… durmadan cik cik edip şarkıısnı söylüyordu. bağ-fiil D seçeneğinde ->… örselenmiş tüyler E seçeneğinde ->… gezinen karga Çözümlemede görüldüğü gibi A, B, D, E seçeneklerinde yer alan sözcükler; görev olarak sıfat-fiil, tür olarak sıfattır. C seçeneğinde yer alan “durmadan” sözcüğü ise görev bakımından bağ-fiil, tür olarak zarftır. Doğru cevap (C) seçeneğidir.
20
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik, temel cümleciğin belirtili nesnesidir?
A) Havaların düzelmesini dört gözle bekliyorlarmış. B) Sonunda, istedikleri gibi güzel ve ucuz bir eve taşınmışlar. C) Toplantı salonunda bir köşeye çekilip uzun uzun konuşmuşlardı. D) Okullar açılınca yine Ankara’ya geleceklermiş. E) Tatillerinin bir bölümünü yaylada geçirmeye karar vermişler.
21
Fiilimsilerin içinde olduğu öğeler, yan cümleciktir
Fiilimsilerin içinde olduğu öğeler, yan cümleciktir. Verilen cümlelerde fiilimsilerin yan cümlecik içinde hangi görevde olduğunu inceleyelim : A’da, Havaların düzelmesini…..(B’li Nesne) İsim-fiil B’de, istedikleri gibi güzel ve ucuz bir eve… (D.T.) Sıfat-fiil C’de, bir köşeye çekilip____(Z T.) Bağ-fiil D’de, Okullar açılınca…..(Z. T.) E’de, Tatillerinin bir bölümünü yaylada geçirmeye (D.T.) Bu durumda, doğru cevap (A) seçeneğidir.
22
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ekfiil farklı görevde kullanılmıştır?
A) 20 Ekim’de tüm semtin yaşadıkları, yıllar geçse bile hafızalardan silinmeyecek bir olaydır. B) ileri sürdüğü düşünceler, hiçbir zaman boş ve anlaşılmaz sözler değildi. C) Arabanın gelip durduğu yer, muhtarın evinin önüydü. D) Temiz giyimli bir bey, bir otobüsün hemen kalkmakta olduğunu söylemişti. E) Kendi eliyle yetiştirdiği bu gül bahçesinde annem, huzur içindeydi.
23
Ekfiillerin iki görevi olduğundan daha önce söz
etmiştik: <!–[if !supportLists]–>· <!–[endif]–>İsim soylu sözcüklerin sonuna gelerek onları yüklem yapmak <!–[if !supportLists]–>· <!–[endif]–>Basit zamanlı fiillerin sonuna gelerek onları bileşik zamanlı yapmak Bu kısa hatırlatmadan sonra şimdi verilen cümleleri inceleyelim : A’da…..silinmeyecek bir olay dır. Ad Ekfiil Yüklem B’de…..sözler değil di. Ad soylu Ekfiil söz grubu C’de…..evinin önüydü. Ad Ekfiil, D’de…..söylemişti (söylemiş idi) Fiil Ekfiil Bileşik zamanlı fiil E’de…..içindeydi. A, B, C, E seçeneklerinde ekfiil, isim soylu sözcüklere gelerek onların yüklem olmasını sağlamıştır. D seçeneğinde ise “söyle-” fiiline, kip ekinden sonra gelerek fiili bileşik zamanlı yapmıştır: Söylemişti => miş’li geçmiş zamanın hikâyesi Bileşik zamanlı fiil Doğru cevap (D) seçeneğidir.
Benzer bir sunumlar
© 2024 SlidePlayer.biz.tr Inc.
All rights reserved.