VERİ TABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ

... konulu sunumlar: "VERİ TABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ"— Sunum transkripti:

1 VERİ TABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ
VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

2 Veri Tabanı Nedir? Birbiriyle ilişkisi olan verilerin tutulduğu,
Kullanım amacına uygun olarak düzenlenmiş veriler topluluğunun, Mantıksal ve fiziksel olarak tanımlarının bulunduğu Bilgi depolarıdır. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

3 Veri Tabanı Örnekleri Üniversite- Öğrenci İşleri Bilgi Sistemi
Hastane-Hasta, doktor, tedavi, araç-gereç, mali bilgiler Ticari bir şirket- Müsteri, Ürün, Satış, Ödeme, Teslimat bilgileri Banka-Müşteri, mevduat, kredi kartı, kredi bilgileri VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

4 Veri tabanı Veri tabanı kavramı ilk olarak 1980’li yıllar
Basit bir web uygulamasından uluslararası kuruluşların büyük ve karışık verilerine kadar pek çok alanda veri tabanı uygulamalarına ihtiyaç durulmaktadır. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

5 Veri Tabanı Yönetim Sistemi Nedir?
Yeni bir veritabanı oluşturmak, Veri tabanını düzenlemek Kullanmak, Geliştirmek Bakımını yapmak için Çeşitli karmaşık işlemlerin gerçekleştirildiği bir yazılım sistemidir. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

6 Veri Tabanı Yönetim Sistemlerinin Sınıflandırılması
Veri Modeline Göre Hiyerarşik Ağ İlişkisel Nesneye Yönelik Kullanıcı Sayısına Göre Tek kullanıcılı Çok kullanıcılı VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

7 Hiyerarşik veritabanları
Veri tabanları için kullanılan ilk modeldir Hiyerarşik veritabanları bilgileri bir ağaç yağısında saklarlar. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

8 Ağ veritabanları Hiyerarşik veritabanları yetersiz kalınca 1960’ların sonunda verilerin ağaçların daha gelişmiş hali olan graflar şeklinde saklandığı yapı ortaya çıkmıştır. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

9 İlişkisel veritabanları
1970’lerin başında geliştirilmiştir. Bu sistemde veriler tablo şeklinde saklanır. Tablolar arasındaki bağlantılar matematiksel ilişkilerle gösterilir. Günümüzdeki hemen hemen tüm veri tabanı programları bu yapıdadır. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

10 İlişkisel veritabanları
VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

11 Nesneye Yönelik veritabanları
Günümüzdeki pek çok kelime işlemci ve hesap tablosu programında kullanılan nesneler artık veritabanlarında da kullanılmaktadır. Nesneye yönelik veritabanı C++ gibi nesneye yönelik bir dille oluşturulan ve yine bu tarz bir dille kulanılan veri tabanı anlamına gelir. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

12 Neden veri tabanı kullanılır?
Verilerin tutulması, saklanması ve erişilmesinde geleneksel yaklaşım verilerin ayrı ayrı dosyalarda gruplanması yaklaşımını kullanmaktadır. Verilerin artması, verilere aynı anda erişme ve düzenlenme ihtiyacı ile geleneksel yakaşım yetersiz kalmıştır. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

13 Veri Tabanı Yaklaşımının Avantajları
Ortak verilerin tekrarını önIenmesi; Verilerin merkezi denetiminin ve tutarlılığının sağlanması Veri payIaşımının sağlanması Fiziksel yapı ve erişim yöntemi karmaşıklıklarının, çok katmanlı mimarilerle kullanıcıdan gizlenmesi, Her kullanıcıya yalnız ilgilendiği verilerin, alışık olduğu kolay, anlaşılır yapılarda sunulması VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

14 Veri Tabanı Yaklaşımının Avantajları
Sunulan çözümleme, tasarım ve geliştirme araçları ile uygulama yazılımı geliştirmenin kolaylaşması. Veri bütünlüğünün gerekli olanakların sağlanması, Güvenlik ve gizliliğin istenilen düzeyde sağlanması Yedekleme, yeniden başlatma, onarma gibi işletim sorunlarına çözüm getirilmesi VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

15 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri
Oracle database IBM DB/2 Adaptive Server Enterprise Informix Microsoft Access Microsoft SQL Server Microsoft Visual FoxPro MySQL PostgreSQL Progress SQLite Teradata CSQL OpenLink Virtuoso VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

16 Veri Tabanı Yapısı Veri tabanı Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Alan 1
2 3 VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

17 Tablo Bir veritabanı tablolarda saklanan verilerden oluşur.
Tablolar verilerin satırlar ve sütunlar halinde düzenlenmesiyle oluşan veri grubudur. Örneğin ders içeriği ve öğrenci bilgilerini veritabanında saklamak için 2 tablo oluşturulur: Ogrenci_bilgileri icerik VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

18 Tablo Tablo içindeki her bir bilgi kayıt,
Sütunlar ise alan olarak isimlendirilir. Örneğin öğrenci bilgileri tablosunda Öğrenci numarası, adı soyadı, doğum tarihi, doğum yeri, adresi bilgileri yer alacaksa VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

19 Tablo Alan Alan Kayıt Ogr_no Ad_soyad d_tarih d_yeri e-mail 1
Ayşe Öztürk Konya 2 Sema Özdemir Ankara 3 Serdar Gülpınar Adana 4 Mehmet Efe Niğde 5 Zerrin Polat Antalya 6 Ulviye Ata İstanbul Alan Kayıt VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

20 Veri Türleri Veri tabanında tutulan kayıtların yapısı hakkında bilgi sahibi olmak için Alanların bazı özelliklerinin önceden tanımlanması gerekir. Örneğin personel sicil numarası mutlaka tam sayı, ad soyad harflerden oluşması gibi VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

21 Access-Veri Türleri Metin : Yazılacak bilgiler harflerden veya hem harf hem de sayılardan meydana geliyorsa kullanılacak veri türüdür. Bu alana boşlukta dahil olmak üzere en fazla 255 karakter bilgi yazılabilir. Bu alana yazılan bilgiler sadece sayılardan da oluşabilir, ama yazılan sayılar hesaplama işlemlerinde kullanılamazlar. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

22 Access-Veri Türleri Not : Uzun metin yada metin ve sayı bileşimi kullanılabilir. Genelde açıklama ya da uzun bir not yazılacaksa bu alan kullanılır karakterle sınırlıdır. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

23 Access-Veri Türleri Sayı : Öğrenci numarası, öğrencinin sınıfı gibi sayısal bilgiler için kullanılır. Sayısal alanlar matematiksel hesaplamalarda kullanılabilir. Borç, alacak, öğrenci harcı gibi. Tarih/Saat : 100 ile 9999 arasındaki yıllar için tarih ve saat değerleridir. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

24 Access-Veri Türleri Para Birimi : Bir ile dört arasındaki ondalık basamağı olan, matematik hesaplamalarında kullanılan para birimi değerleri ve sayısal veriler. Otomatik Sayı : Tabloya yeni bir kayıt eklendiğinde, Access tarafından atanan benzersiz ardışık (birer birer artan) ya da rasgele sayılar. Otomatik sayı alanları değiştirilemez. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

25 Access-Veri Türleri Evet/Hayır : Yalnızca iki değerden birini içeren alanlar Evet / Hayır, Doğru / Yanlış, Açık / Kapalı gibi alanlar gibi. OLE Nesnesi : Access tablosuna bağlanmış ya da katıştırılmış bir nesne. (Microsoft Word veya Excel çalışma sayfası gibi) VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

26 Access-Veri Türleri Köprü : Tıklandığında kullanıcıyı başka bir dosyaya, dosyadaki bir konuma veya Internet’teki (www) bir bölgeye yönlendiren bağlantı. Arama Sihirbazı : Değerleri başka tablo, sorgu ya da değerler listesindeki değerlerden seçilen bir alan yaratmamıza yardımcı olan sihirbaz. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

27 Anahtar (Key) Anahtar bir veya birden fazla alanın bir satır için niteleyici olarak girilmesi için zorlanan bir çeşit zorlayıcıdır. 2 çeşit anahtar vardır: Birincil Anahtar (Primary Key) Yabancı Anahtar (Foreign Key) VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

28 Birincil anahtar Bir kayıta ulaşmayı sağlayacak anahtar veridir.
Örneği öğrenciler arasında iki Ahmet var. Arama yaparken istediğimiz Ahmet’i bulmak için her bir öğrenciye özel bir numara olmalıdır. Örneğin öğrenci numarası Birden fazla alanda birlikte birincil anahtar olabilir VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

29 Yabancı anahtar Bir tabloya girilebilecek kayıtları başka bir tablonun belli alanındaki verilerle sınırlandırmaya ve ilişkilendirmeye yarar. Örneğin öğrencilerin not verilerinin girildikleri tablodaki her satıra öğrenci bilgileri tablosundaki öğrenci no ile eşleşen bir değer girilmesi gibi. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

30 Veri tabanı Tasarlama 1. Nesneler tanımlanır Kütüphane sistemi: kitap, üyeler, türler, ödünç hareketleri VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

31 Veri tabanı Tasarlama 2. Her nesne için bir tablo oluşturulur. kitap, uyeler, turler, odunc_hareketleri VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

32 Veri tabanı Tasarlama 3. Her tablo için bir anahtar alan seçilir Kitap tablosu: kitapno Üyeler tablosu: uyeno VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

33 Veri tabanı Tasarlama 4. Nesnelerin her bir özelliği için tabloya sütun eklenir Kitap tablosu: kitapno, yılı, yazarı, adı, ilgili olduğu alan VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

34 Veri tabanı Tasarlama 5. Tekrarlayan nesne özellikleri için ek tablolar oluşturulur. İstek tablosu uyeno İstek _tarihi Kitap_adi Kitap_yili Kitap_yazari ilgili _alan VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

35 Veri tabanı Tasarlama 6. Tablo ile doğrudan ilişkili olmayan alanlar belirlenir. Ödünç hareketleri tablosunda kitabı ödünç alan üyenin adresi doğrudan bu tablo ile ilişkili değildir. Bu veri üye bilgilerinin tutulduğu uyeler tablosunda yer almalıdır. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

36 Veri tabanı Tasarlama 7. Tablolar arasındaki ilişkiler tanımlanmalıdır. Tanımlanan tablodaki alanların birbiri ile ilişkisi tanımlanır. Örneğin uyeler tablosundaki uyeno ile odunç_tablosundaki uyeno alanı ilişkilendirilmelidir. VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR

37 Kaynaklar Köseoğlu, K. (2005). Veri Tabanı Mantığı. Şefik Matbaası. İstanbul Alokoç Burma, Z. (2005). Veritabanı Yönetim Sistemleri ve SQL / PL - SQL / T – SQL. Seçkin Yayıncılık. Ankara VTYS Öğr. Gör. Engin DUTAR