İDARE HUKUKU İDARİ İŞLEM ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN.

... konulu sunumlar: "İDARE HUKUKU İDARİ İŞLEM ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN."— Sunum transkripti:

1 İDARE HUKUKU İDARİ İŞLEM ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

2 İDARİ İŞLEM KAVRAMI İdarenin kamu gücü ayrıcalıklarını kullanarak yaptığı ve hukuk düzeninde değişiklik getiren idare açıklamalarına “idari işlem” denir. İdari işlem, idare hukukuna tabidir ve idari işlemlerden kaynaklanan uyuşmazlıklara idari yargıda bakılır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

3 İdarenin yaptığı her işlem idari işlem değildir
İdarenin yaptığı her işlem idari işlem değildir. Bir işlemin idari işlem olarak nitelendirilebilmesi için, idarenin söz konusu işlemi yaparken kamu gücü ayrıcalıklarından yararlanması gerekmektedir. Öte yandan, idari işlemin mutlaka idareden çıkması da şart değildir. Özel hukuk tüzel kişilerinin kamu gücü ayrıcalıklarına dayanan işlemleri de idari işlem kabul edilir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

4 İdari işlemler, tek yanlı idari işlemler ve iki yanlı idari işlemler olmak üzere iki kategoriye ayrılır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

5 TEK YANLI İDARİ İŞLEMLER
Tek yanlı idari işlemler, adından da anlaşılacağı gibi, idarenin tek yanlı olarak açıkladığı iradesi ile yapılan işlemlerdir. İdari işlemlerin büyük çoğunluğu tek yanlı idari işlemlerdir. Bu işlemlerde idarenin tek yanlı irade beyanı ile hukuk düzeninde değişiklik yapması bir kamu gücü ayrıcalığı olmakla birlikte, tek yanlı işlemlerin tamamı idare hukukuna tabidir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

6 Düzenleyici İşlem Hukuk düzenine yeni bir kural getiren, genel ve soyut işlemlere düzenleyici işlem denir. Örnek; Tüzük, Yönetmelik, genelge vs…. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

7 Birel İşlem Genel kuralların belirli bir kişiye, nesne ya da olaya uygulanmasını sağlayan özel ve somut işlemlere ise birel işlem ya da bireysel işlem denir. Örnek; Atama, nakil, disiplin cezası vs…. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

8 İdarenin İki Yanlı İşlemleri
Taraflardan biri idare olmak şartıyla, iki idarenin uyuşması sonucu ortaya çıkar. Buna idarenin sözleşmesi de denir. Bununla birlikte idarenin sözleşmesi idare hukukuna tabi değildir. İdarenin kamu gücü ayrıcalıklarından yaralandığı sözleşmelere idari sözleşme denir ve bu sözleşmeler idare hukukuna tabidir. Örneğin; imtiyaz, iltizam ve idari hizmet sözleşmeleri vs… ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

9 Özel Hukuk Sözleşmeleri
İdareye herhangi bir kamu ayrıcalığının tanınmadığı sözleşmelere ise idarenin özel hukuk sözleşmeleri denir. Örneğin Alım-Satım-Kira Sözleşmeleri İdarenin özel hukuk sözleşmeleri özel hukuka tabidir. Ve bunlardan kaynaklanan uyuşmazlıklara adli yargıda bakılır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

10 İdari İşlemler İdari işlemler hukuka uygunluk karinesinden yararlanır, bu nedenle bir idari işleme karşı iptal davasının açılması, işlemin yürütülmesini durdurmaz. İptali istenen işlemin yürütülmesi ancak mahkemenin bu yönde vereceği kararla durdurulabilir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

11 İdari İşlemler İdari İşlemler yargı denetimine tabidir. Ancak Cumhurbaşkanı’nın tek başına yapacağı işlemler ile Yüksek Askeri Şura Kararları ve HSYK kararları Anayasa ile; sıkı yönetim komutanlarının işlemleri ise “Sıkı Yönetim Kanunu” ile yargı denetimi dışında tutulmuştur. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

12 TEK YANLI İDARİ İŞLEMLER
Düzenleyici İşlemler Yürütme organının hukuk düzenine yeni bir kural getiren ya da mevcut kuralı değiştiren ya da kaldıran işlemlerine düzenleyici işlemler denir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

13 Düzenleyici işlemler Düzenleyici işlemler, genel, soyut, objektif ve gayr-i şahsi olur. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

14 1982 Anayasası 1982 Anayasası’nda yer alan düzenleyici işlemler şunlardır; Kanun hükmünde kararname (KHK) Olağanüstü hal ve sıkı yönetim kanun hükmünde kararnamesi, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, Tüzük, Yönetmelik ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

15 Düzenleme yetkisinin türevselliği
Ülkede uygulanacak olan genel kuralları koyma yetkisi esasen yasama organına aittir. Yürütme organı ve idare ancak kanunlara dayanarak ve kanunlar çerçevesinde kural ihdas edebilir. Buna düzenleme yetkisinin türevselliği denir. Tüzük ve yönetmelik bu ilkeye uygundur. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

16 Asli düzenleme yetkisi
Yürütme organının doğrudan Anayasa’dan aldığı düzenleme yetkisine asli düzenleme yetkisi denir. Görev ve yetki adı altında yürütme organına tanınan bu durum asli düzenleme yetkisidir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

17 Kanun Hükmünde Kararname
KHK çıkarma yetkisi Bakanlar Kuruluna aittir. Ancak Bakanlar Kurulu’nun KHK çıkarabilmesi için bir yetki kanununa ihtiyaç vardır. Yetki kanunu, çıkarılacak KHK’nın amacını, kapsamını, ilkelerini, kullanma süresini ve süresi içerisinde birden fazla kararname çıkarılıp çıkarılayamayacağını gösterir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

18 KHK Kişi hakları ve ödevleri ile, siyasi haklar ve ödevler KHK’lar ile düzenlenemez. Ayrıca Bakanlar Kurulu’na KHK ile bütçede değişiklik yapma yetkisi verilemez. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

19 KHK KHK’lar Cumhurbaşkanı tarafından imzalanır.
Resmi gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Ancak kararnamede yürürlülük tarihi de belirtilebilir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

20 Resmi Gazete (Ek bilgi olarak)
T.C. Resmî Gazete, Türkiye Cumhuriyeti'nin 7 Ekim 1920 günü kurulan ve 7 Şubat 1921 tarihinden itibaren çıkmaya başlayan resmî gazetesidir. Amacı hükümet, meclis, cumhurbaşkanı ve başbakan tarafından çıkan kararname, yasa, yönetmelik, genelge gibi kararları yayınlamaktır. İlk kurulduğu zamanlar Ceride-i Resmiye adıyla yayınlanan gazete 10 Eylül 1923 tarihinden itibaren Resmi Ceride adıyla yayınlanmaya devam etmiştir. Bu dönemlerde yayın bazı aksamalara maruz kalmıştır.  ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

21 Bakanlar Kurulunun Mayıs 1925 tarih ve sayılı kararnamesi ile yürürlüğe konulan Resmi Ceridenin Sureti Muntazamada Neşir ve Muamelatının Tarzı İcrası hakkındaki talimatnamenin kabulüyle birlikte sürekli yayına geçmiştir. 17 Aralık 1927 tarihindeki 763. sayıdan itibaren de Türkiye Cumhuriyeti Resmî Gazete adıyla yayın hayatına devam etmektedir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

22 Başbakanlığa bağlı Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Resmî Gazete, eş zamanlı olarak internet ortamına aktarılmakta olup, Bilgi İşlem Başkanlığı'nın teknik desteği ile Resmî Gazete Bilgi Sistemi'nce yayınlanmaktadır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

23 Hazırlık ve Basım Resmî Gazete'nin hazırlanışı mevzuat bölümü ve ilân bölümü olmak üzere iki evreden oluşmaktadır. Mevzuat bölümü,  tarih ve 1322 sayılı "Kanunların ve Nizamnamelerin Sureti Neşir ve İlânı ve Meriyet Tarihi Hakkında Kanun" uyarınca, Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü'nde hazırlanmaktadır. İlân bölümü, Resmî Gazete'de yayınlanması mecburi olan yargı, ihale ilanları gibi ilanları barındırmaktadır. Gazeteye ilân vermenin bedeli satır başına 10 TL'dir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

24 Basılma işlemi ise basılma emri verildikten sonra Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü'nce saat 23:00'dan sonra başlamaktadır. Resmî Gazete, yılda 354 gün basılmakta olup mükerrer sayılarla birlikte yaklaşık 410 sayı yayınlanmaktadır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

25 ABONELİK Resmî Gazete'ye yıllık abonelik bedeli KDV dahil 120 TL'dir. Resmî Gazete'nin PTT ile gönderilmesi halinde bu fiyat 195 TL olmaktadır. Resmî Gazete aboneleri istedikleri takdirde TBMM Tutanak Dergisi'ne hiçbir ücret ödemeden abone olabilmektedir. Resmî Gazete abone bedelleri doğrudan T.C. Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletmesi veznesine yatırılabileceği gibi T.C. Ziraat Bankası'nın Dışkapı/Ankara Şubesindeki numaralı hesaba da havale edilebilir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

26 Abone kaydı yapılabilmesi için vezne makbuzunun ibrazı veya banka dekont örneğinin abone açık adresini belirtilen bir yazı ekinde mutlaka T.C. Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletmesi'ne gönderilmesi gereklidir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

27 abone bedeline ilişkin vezne makbuzunun veya banka dekont örneğinin içinde bulunulan ayın en geç yirmisine kadar işletmeye geçmesi halinde takip eden ayın başından itibaren Resmî Gazete aboneye gönderilmeye başlanır. Resmî Gazete'ye yurt dışından abone olmanın bedeli ise uçak, posta ve KDV ücreti dahil 350$'dır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

28 KHK’YA DÖNELİM…. KHK’lar resmi gazetede yayımlandıkları gün TBMM’ye sunulurlar. Yayımlandıkları gün TBMM’ye sunulmazlar ise kararnameler bu tarihte yürürlükten kalkarlar. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

29 KHK’lar Anayasa mahkemesi denetimine tabidir. İptal davası açılabilir.
Dava süresi ise, Resmi Gazetede yayımlanma tarihinden itibaren 60 gündür. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

30 İptal Davası Açmaya Yetkili Kuruluşlar ve Kişiler
Cumhurbaşkanı İktidar ve muhalefet partileri meclis gurupları TBMM üye tam sayısının en az 5 te 1 tutarındaki üyelerdir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

31 Olağanüstü Hal ve Sıkı Yönetim KHK’ları
Bu KHK’lar 1982 Anayasası’nın yeniliğidir. Bu KHK’ları çıkarma yetkisi Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu’na aittir. Bu KHK’lar için bir yetki kanununa gerek yoktur. Ancak ülkenin tamamında ya da bir bölümünde olağanüstü hal veya sıkı yönetim ilan edilmiş olunmalıdır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

32 Bu KHK’lar konu bakımından olağan dönem KHK’ların tabi olduğu sınırlamalara tabi değildirler.
Yani kişi hakları ve ödevleri ile, siyasi haklar ve ödevler de bu KHK’lar ile düzenlenebilir. Ancak, Anayasa’nın 15. maddesinde yer alan çekirdek haklar olağanüstü dönem KHK’larına konu edilemez. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

33 Anayasa 15. madde ne diyor? “Savaş, seferberlik, sıkı yönetim veya olağanüstü hallerde dahi, savaş hukukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında, kişinin yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz; kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlanamaz; suç ve cezalar geçmişe yürütülemez; suçluluğu mahkeme kararıyla saptanana kadar kimse suçlu sayılamaz” ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

34 BU KHK’LAR Resmi gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer ve aynı gün TBMM’ye sunulur. Anayasa mahkemesi denetimine tabi değildir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

35 Cumhurbaşkanı Kararnamesi
Anayasanın 107. maddesine göre, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinin kuruluşu, teşkilat ve çalışma esasları, personel atama işlemleri Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle düzenlenir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

36 Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı diğer işlemler gibi yargı denetimi dışına bırakılmıştır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

37 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
1982 Anayasasıyla karşımıza çıkmaktadır. Düzenleyici işlem türüdür. Her iki kararname türü doğrudan doğruya Anayasa’dan kaynaklanan yani yürütmenin asli düzenleme yetkisine dayanan işlemlerdir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

38 TÜZÜK Tüzükler kanunların uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak şartıyla ve Danıştay incelemesinden geçirilmek şartıyla Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan düzenleyici işlemlerdendir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

39 Tüzükler, Cumhurbaşkanı’nca imzalanır ve kanunlar gibi yayımlanır.
Tüzüklerin hukuka uygunluk denetimi idari yargıya tabi olup, Danıştay tarafından yerine getirilir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

40 YÖNETMELİK Yönetmelikler Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkardıkları düzenleyici işlemlerdir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

41 Hangi yönetmeliklerin Resmi gazetede yayımlanacağı kanunla belirtilir.
Yönetmeliklerin hukuka uygunluk denetimi idari yargı tarafından yapılır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

42 Bakanlar kurulunun yönetmelik çıkarma yetkisi kanunla açıkça düzenlenmiş değildir, ancak yönetmelikle uygulanması sağlanacak olan kanun veya tüzüğün birden ziyade bakanlığın veya tüm bakanlıkların görev alanını ilgilendirmesi halinde Bakanlar kurulu yönetmelik çıkartmaktadır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

43 Tüzükten farklı olarak, bütün yönetmeliklerin resmi gazetede yayımlanması zorunlu değildir.
ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

44 24 mayıs 1984 tarihli ve 3011 sayılı Resmi Gazetede yayımlanacak olan yönetmelikler hakkındaki kanuna göre; Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin -işbirliğine yetki ve görev alanlarına ait hükümleri düzenleyen -kamu personeline ait genel hükümleri kapsayan Kamuyu ilgilendiren yönetmelikler Resmi Gazetede Yayımlanır. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

45 Bununla beraber, milli güvenlikler ilgili olan ve gizlilik derecesi taşıyan yönetmelikler yayımlanamaz. Mahalli idarelerce düzenlenen ve bu idarelerin yetki alanına giren yönetmelikler, mahalinde çıkan gazete veya diğer yayın organlarınca ilan edilecektir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

46 Anayasada yönetmelik çıkarmaya yetkili olduğu belirtilmiş bulunan makamlar, yönetmeliklerin yanı sıra kararname, tebliğ, sirküler, genelge vb. adlar taşıyan düzenleyici işlemler de yapabilmektedirler. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

47 Normlar hiyerarşisinde yönetmelik düzeyinde yer almakla birlikte, adı anayasada geçmeyen bu işlemler “adsız yönetmelikler” ya da “adsız düzenleyici işlemler” olarak nitelendirilmektedir. ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN

48 Bir Sonraki Konu İki yanlı idari İşlemler TEŞEKKÜRLER
ÖĞR. GÖR. Anıl Çağlar ERKAN ÖĞR. GÖR. ANIL ÇAĞLAR ERKAN