ÖZNE YÜKLEM UYGUNLUĞU Büşra Nur Gürses.

... konulu sunumlar: "ÖZNE YÜKLEM UYGUNLUĞU Büşra Nur Gürses."— Sunum transkripti:

1 ÖZNE YÜKLEM UYGUNLUĞU Büşra Nur Gürses

2 Özne Yüklem Uygunluğu Tekillik - Çoğulluk Yönünden Uygunluk
Kişi Yönünden Uygunluk

3 Tekillik-Çoğulluk Yönünden Uygunluk
Cümlenin öznesi insan dışındaki bir varlık ise;Yüklem her zaman tekil olur: Örnek: Ağaçlar baharda çiçek açar özne(çoğul) yüklem(tekil)

4 Tekillik –Çoğulluk Yönünden Uygunluk
Cümlenin öznesinin insan olması durumunda: Özne tekilse,yüklem de tekil olur. Örnekler: Çocuk kitap okuyor. özne tekil yüklem tekil Terzi,elbise dikiyor. özne tekil yüklem tekil

5 Tekillik-Çoğulluk Yönünden Uygunluk
Özne çoğulsa,yüklem tekil veya çoğul olabilir. Örnek: İşçiler toprağı kazıyorlar. Özne çoğul yüklem çoğul veya İşçiler toprağı kazıyor. Özne çoğul yüklem tekil

6 Kişi Yönünden Uygunluk
Cümlede özne kaçıncı kişiyi gösteriyorsa yüklemde ona uyar.Buna,’’Özne ile yüklemin kişi yönünden uygunlu- ğu ’’denir. Örnek: Ben bu işi çok sevdim. özne yüklem (1.tekil kişi) (1.tekil kişi) Sude ve Seda,dersi dinlemiyorlar. özne yüklem (3.çoğul kişi) (3.çoğul kişi)

7 NOT Saygı belirtmek amacıyla tekil öznelerden sonra çoğul yüklemler kullanılabilir. Örnek: Başkan bey henüz gelmediler. özne yüklem (tekil) (çoğul) Müdür bey burdalar mı? özne yüklem (tekil) (çoğul)

8 Alıştırmalar Simitçiler sokakta .................(bağırmak)
Sular bir haftadır (akmak) Kulaklarım iyi (duymak) Annem yemek (pişirmek) Sayın başbakan (konuşmak) Emin,Şeyda ve sen (uyumak) Annem ,babam ve ben (gelmek) Karıncalar yiyecek (biriktirmek) O ve sen havuzda (yüzmek)

9 SIFATLAR Büşra Nur Gürses

10 Sıfatlar Nitelendirme sıfatları Belirtme sıfatları

11 A.Niteleme Sıfatları İsimlerden önce gelerek onları renk,durum,biçim ve hareket bakımından niteleyen sıfatlardır.isme sorulan’’Nasıl’’sorusuna cevap verirler.Niteleme sıfatları isimlerin kendilerinden ayrılmayan,kalıcı özelliklerini ifade eder. İyi dost,kara günde belli olur.(nasıl dost?iyi) Kurt,dumanlı havayı sever.(nasıl hava?dumanlı) Uçan kuşları gördüm.(nasıl kuş?uçan)

12 B.Belirtme Sıfatları İsimlerin sayılarını,yerlerini belirten,onları soru yoluyla niteleyen veya belli belirsiz bir şekilde tanıtan sıfatlardır. Belirtme sıfatları varlıkların geçici özelliklerini ifade eder.Dörde ayrılırlar. 1.Sayı sıfatları 2.Belgisiz sıfatlar 3.İşaret sıfatları 4.Soru sıfatları

13 1.Sayı Sıfatları İsimleri sayı yönüyle belirten sıfatlardır.Bunlar da kendi içinde gruplara ayrılır. Asıl sayı sıfatları Sıra sayı sıfatları Üleştirme sayı sıfatları Kesir sayı sıfatları

14 a)Asıl Sayı Sıfatları İsme sorulan ‘’Kaç’’sorusuna cevap veren sıfatlardır.Varlıkların kesin sayılarını bildirirler. Örnek: Kitapçıdan iki kitap aldık. Konuyla ilgili dört fikir atıldı ortaya.

15 b)Sıra Sayı Sıfatları İsimlerin sıralarını,derecelerini belirten sıfatlardır.İsme sorulan ‘’Kaçıncı’’ sorusuna cevap verirler. Örnek: Atatürk’ün Onuncu Yıl Nutkunu okudum. Sınıfımız altıncı katta bulunmaktadır.

16 c)Üleştirme Sayı Sıfatları
İsme sorulan ’’Kaçar’’sorusuna cevap veren sıfatlardır. Örnek: Her hafta beşer soru hazırlıyoruz. Öğrencilere ikişer kalem dağıtıldı.

17 d)Kesir Sayı sıfatları
Bir bütünün eşit parçalara ayrıldığını bildiren ve bu parçaları belirten sıfatlardır. Örnek: Burada yarım saattir bekliyoruz. Payımıza dörtte bir ekmek düşüyor.

18 2.Belgisiz Sıfatlar İsimleri kesin olarak değil de belli belirsiz, şöyle belirten sıfatlardır.Bu sıfatlar isimlerin sayı yönüyle belirsizliğini ifade eder. Bazı,kimi,çoğu,birkaç,birçok, başka,bütün, biraz,az, herhangi bir,bir,....vb. Bazı öğrenciler çok uysaldır. Birkaç soru çözelim mi?

19 Not ’’Bir’’ sözcüğü ‘’tek’’anlamında kullanılmışsa sayı sıfatı,’’herhangi bir’’ anlamında kullanılmışsa belgisiz sıfattır. Örnek: Sana sadece bir soru sordum. sayı sıfatı Seninle nasıl olsa bir gün görüşürüz. belgisiz sıfat

20 3.İşaret Sıfatları İsimlerin yerlerini işaret yoluyla belirten sıfatlara denir.Bu,şu,o,öteki,beriki,ileriki, vb. Örnek: Bu elbiseyi beğendim. Şu bina yıkılıyormuş. O fikrini çok beğendim.

21 Not Bu,şu,o sözcükleri işaret sıfatı,işaret zamiri ve şahıs zamiri olarak kullanılabilir. Örnek: O ev güzeldir. İşaret sıfatı O,en sevdiğim kitabı yırttı. işaret zamiri O,en sevdiğim kardeşim. şahıs zamiri

22 4.Soru Sıfatları İsimleri soru yoluyla niteleyen sıfatlardır.
Hangi,nasıl,ne kadar,kaç,kaçıncı,kaçar,ne,... vb. Örnek: Hangi kumaş daha kaliteli? Bu nasıl kaleci böyle? Kaçıncı sınıftasın?

23 Not Ne,ne kadar gibi sözcükler soru sıfatı,soru zamiri ve soru zarfı olarak kullanılabilir. Örnek: Ne kadar meyve aldı? Sıfat Ne kadarı geldi? zamir Orada ne kadar kaldın? zarf

24 Sıfatlarda Pekiştirme
Niteleme sıfatlarının anlamlarını güçlendirmeye sıfatlarda pekiştirme denir.Sıfatlarda pekiştirme farklı şekillerde yapılır: Sıfat olan sözcüğün ilk harfine kadar olan kısım alınır.’’m,p,r,s’’ harflerinden uygun olanı bu kısma ilave edilir.Daha sonra pekiştirilecek olan sıfat bu elde edilen kısmın arkasına aynen yazılır.Böylece sıfat anlam bakımından pekiştirilmiş olur. Mavi:Ma-s-mavi (masmavi gökyüzü) Temiz:Te-r-temiz (tertemiz hava) Kırmızı:Kı-p-kırmızı (kıpkırmızı elma)

25 Sıfatlarda Pekiştirme
Sıfat olan sözcüğün tekrar edilmesiyle,yani ikilemeler yoluyla da pekiştirme yapılabilir. Uzun uzun kavaklar,sallanıyor yapraklar. Etraftan iri iri taşlar topladık. Güzel güzel yazı yazdık.

26 Sıfatlarda Pekiştirme
Tekrarlanan sözcüklerin aralarına ‘’-mı, -mi’’eki getirilerek yapılabilir. Örnek: Güzel mi güzel evi vardı. Sıcak mı sıcak bir gündü.

27 Sıfatlarda Pekiştirme
‘’Ama’’sözcüğüyle pekiştirme yapıla- bilir. Örnek: Tatlı ama çok tatlı elmaları yedi.

28 Sıfatlarda Küçültme ‘’-cik,-ce,-(i)msi,-(i)mtrak’’ekleriyle sıfatların anlam bakımından küçütülmesine veya anlamının daraltılmasına sıfatlarda küçültme denir. Kısacık saçlarıyla pek sevimliydi.(kısaya yakın) Otelde genişçe bir oda tuttuk.(genişe yakın) Yemekte ekşimsi bir tat vardı.(ekşi gibi) Yeşilimtrak renklere bayılırım.(yeşil gibi,yeşile yakın)

29 Adlaşmış Sıfatlar Kimi sıfat tamlamalarında ad olan sözcük düşer.Sıfat, varsa adın eklerini alarak,adın görevini üstlenir.Böyle sıfatlara adlaşmış sıfatlar denir. Çalışkanı severim.(çalışkan öğrenciyi) İhtiyar yere düştü.(ihtiyar adam) Umudumuz gençlerde(genç insanlarda)

30 Sıfatlarda Derecelendirme
Sıfattan önce getirilen en,pek, çok,daha , kadar,gayet fazla...gibi sözcüklerle yapılır.Bu sözcükler sıfatların derecesini bildirir. Eşitlik:’’Kadar,gibi’’ sözcükleriyle yapılır. Kavak kadar uzun insanlar var. Çiçek gibi güzel ev

31 Sıfatlarda Derecelendirme
Üstünlük:Daha sözcüğü ile yapılır. Senden daha iyisi yok. En üstünlük:En sözcüğü ile yapılır. En iyi dostum sensin. Aşırılık:Çok,pek,gayet,oldukça...gibi sözcük- lerle yapılır. Pek sevimli kedi Çok güzel bir kitap Fazla şişman çocuk

32 Slayt gösterisini izlediğiniz için teşekkürler!
Büşra Nur Gürses