ÖZEL ENVAR İÖ.O VE LİSESİ

... konulu sunumlar: "ÖZEL ENVAR İÖ.O VE LİSESİ"— Sunum transkripti:

1 ÖZEL ENVAR İÖ.O VE LİSESİ
HAZIRLAYAN AHMET EMİN YÜKSEL REHBERLİK ÖLÇME &DEĞERLENDİRME UZMANI

2 ZEKAYA İLİŞKİN GELENEKSEL ANLAYIŞ
ZEKA NEDİR? Zeka, değişen dünyada yaşamak ve değişimlere uyum sağlamak amacıyla her insanda kendine özgü bulunan yetenekler ve beceriler bütünüdür. ZEKAYA İLİŞKİN GELENEKSEL ANLAYIŞ Zeka doğuştan kazanılır, sabittir ve bu nedenle de asla değiştirilemez. Zeka, niceliksel olarak ölçülebilir ve tek bir sayıya indirgenebilir. Zeka, tekildir. Zeka, gerçek hayattan soyutlanarak (yani, belli zeka testleri ile) ölçülür. Zeka, öğrencileri belli seviyelere göre sınıflandırmak ve onların gelecekteki başarılarını tahmin etmek için kullanılır.

3 ZEKAYA İLİŞKİN MODERN ANLAYIŞ
Bir bireyin kalıtımla birlikte getirdiği zeka kapasitesi iyileştirilebilir, geliştirilebilir, değiştirilebilir. Zeka, herhangi bir performansta, üründe veya problem çözme sürecinde sergilenir. Zeka, çoğuldur ve çeşitli yollarla sergilenebilir. Zeka, gerçek hayat durumlarından veya koşullarından soyutlanamaz. Zeka, bireylerin sahip oldukları gizil güçlerini veya doğal potansiyellerini anlamak ve onların başarmak için uygulayabilecekleri farklı yolları keşfetmek için kullanılır.

4

5 Gardner tanımladığı zeka alanlarına yetenek veya
beceri dememiştir.  Bunun nedenini kendisi şu şekilde açıklamaktadır: Eğer ben bu kapasitelere zeka değil de yetenek deseydim ve kuramın adı Çoklu Yetenek Kuramı olsaydı insanlar bunu hemen kabul ederlerdi. Oysa ben onları sarsmak ve düşündürmek istiyorum. Bu kapasitelere zeka demekle, birden fazla olduklarını ve şimdiye kadar düşünmediğimiz bazı şeylerin zeka olabileceğini vurgulamaktayım. Eğer bu kapasitelere yetenek diyecek olursak bu yanlış bir şey olmaz. Ama bazılarına yetenek bazılarına zeka deyip hata yapmayalım.

6 ÜNLÜ MÜZİSYEN MOZARTA GÖRE
“Her öğrencinin kolaylıkla öğrenebileceği bir yol mutlaka vardır ve yine öğrencinin ne kadar çok öğrenme zorluğu çekse de mutlaka yetenekli olduğu bir beceri alanı vardır. Önemli olan eğitimcilerin ve ailelerin çocuklarının ilgi ve yetenek alanlarını dikkatle gözlemleyerek, onların kendilerini güçlü hissettikleri yollarla bu çocuklara güven desteği vererek öğrenme süreçlerine yardımcı olabilmektir.”

7 Bir problemle karşılaşıldığında zekamız, değişik problem çözme yolları arar ve bu sırada  bütünleşik bir uyum içerisinde çalışır, sonuç olarak da bizi doğal sonuca ya da başka bir deyişle problemin çözümüne ulaştırır.  Dünyanın her yerinde insan, bu yolları nasıl kendi kendine bilmekte, öğrenmekte ve anlayabilmektedir? İşte bu soru, araştırmacıları insan zekasının doğasını, gizil yönlerini  ve sınırlarını araştırmaya yöneltmiştir.

8 Çoklu Zeka Kuramının İlkeleri
İnsanlar çok farklı zeka türlerine sahiptir. Her insan aktif olarak kullandığı zekaları ile özel bir karışıma sahiptir. Her insanın kendine özgü bir zeka profili vardır. Zekaların her biri insanda farklı bir gelişim sürecine sahiptir. Bütün zekalar dinamiktir. İnsandaki zekalar tanımlanabilir ve geliştirilebilir. Her insan kendi zekasını geliştirmek ve tanıma fırsatına sahiptir. Her bir zekanın gelişimi kendi içinde değerlendirilmelidir.

9 Her bir zeka hafıza, dikkat,algı ve problem çözme açısından farklı bir sisteme sahiptir.
Bir zekanın kullanımı esnasında diğer zekalardan da faydalanılabilir. Kişisel altyapı, kültür, kalıtım, inançlar zekanın gelişimi üzerinde etkiye sahiptir. Bütün zekalar, insanın kendini gerçekleştirmesi yolunda farklı ve özel kaynaklardır. İnsan gelişimini değerlendiren tüm bilimsel teoriler çoklu zeka teorisini desteklemektedir. Şu anda bilinen zeka türlerinden daha farklı zekalar da olabilir.

10 Çoklu Zeka Alanlarının Gelişimini Etkileyen Faktörler
Armstrong zekaların gelişmesinde avantaj ya da dezavantaj yaratan çevresel etkenleri şu şekilde sıralamıştır: 1- Kaynaklara ulaşım şansı: Örneğin aile fakirse ve keman, piyano gibi müzikal zekayı geliştirecek enstrümanlar yoksa bu zekanın güçlenmesi zorlaşabilir. 2-Tarihsel- kültürel etkenler: Okulda matematik ve fene dayalı programlar varsa ve bunlar önemseniyorsa, mantık, matematik zekası gelişir.    3-Coğrafi etkenler: Köyde yetişmiş bir çocuk, apartmanda büyümüş bir çocuğa oranla, bedensel ve doğacı zekalarını daha çok geliştirebilir.

11 4-Ailesel etkenler: Ressam olmak isteyen bir çocuğun ailesi onun avukat olmasını istiyorsa dil zekası desteklenecektir. 5-Durumsal etkenler: Kalabalık bir ailede büyümüş ve kalabalık bir ailede yaşayan bireyler doğalarında sosyallik olmadıkça, kendilerini geliştirmek için daha az zamana sahip olurlar. Buradan da görüldüğü gibi, bu etkileşimlere bağlı olarak zekanın değişik boyutları artırılabilir.  Zekanın farklı boyutları olmakla birlikte bu boyutlar birbirlerinden çok ayrı yapılar ya da özellikler değildir.    

12 Örneğin bir futbol oyuncusu;
Bedensel zekayı koşarken, yakalarken ve vururken;  Mekansal (şekil-uzay) zekayı, sahayı, diğer oyuncuların pozisyonlarını düşünürken; Dil ve sosyal zekayı oyun kurallarını öğrenirken ve takım arkadaşlarıyla paylaşırken; Kişisel zekayı kendini değerlendirirken kullanmaktadır.

13 Geleneksel “zeka” kavramı çocuklara sunabileceklerimizin sınırlarını daraltmıştır.
Okullar zeka göstergesi olarak sözel ve matematik  yetenekler üzerinde yoğunlaşmıştır. Her bireyin çeşitli yetenekleri ve bir zeka kapasitesi vardır.Öğretmenlerin görevi her öğrencinin kendine özgü güçlü yanlarını, daha az gelişmiş becerilerini güçlendirmek için kullanmalarına yardım etmek olmalıdır. 

14 Sağ ve Sol Beynin Baskın Özellikleri 

15 Sağ Beyin Vücudun sol tarafını kontrol eder, Duygusaldır,
Dokunsal yollarla öğrenir, Duyguları serbest bırakır, Yüzleri hatırlar, Daha fazla risk alır, daha az kontrollüdür, Yazılı ya da gösterilen talimatlara uyar, Problemleri bütüne bakarak çözer, Çizimi  ve nesneleri kullanmayı tercih eder, Eşanlamlı biçimde düşünür, Benzer nitelikleri arar, Sezgiseldir, Bütünseldir, Kendiliğindendir,

16 Sol Beyin Vücudun sağ tarafını kontrol eder, Mantıksaldır
İşitsel, görsel yollarla öğrenir, Duyguları kontrol eder, İsimleri hatırlar Az(kontrollü) risk alır, Sözlü talimatlara uyar, Problemleri parçalayarak çözer, Yazmayı ve konuşmayı tercih eder, Matematiksel biçimde düşünür, Farklılıkları arar, Rasyoneldir, Devamlıdır, Zihinsel ağırlıklıdır, Yapısaldır, Planlıdır,

17 Gardner Çoklu Zeka Kuramında 7 çeşit zeka belirlemiştir.
Bunlar : Sözel – Dilsel Zeka Mantıksal – Matematiksel Zeka Görsel – Mekansal Zeka Bedensel – Kinestetik Zeka Müziksel – Ritmik Zeka Kişisel – İçsel Zeka Kişilerarası – Sosyal Zeka Doğacı – Varoluşcu Zeka (1995 yılından sonra tanımlandı)

18 SÖZEL – DİLSEL İNSAN (Okuma, yazma ve konuşma zekası)
Sözel olarak iyi iletişim kurar. Etkili dinleme becerilerine sahiptir. Farklı kelimeleri, sesleri, ritimleri dinler ve tepkide bulunur. Diğer insanların seslerini, dil üslubunu, okumasını ve yazmasını taklit edebilir. Farklı zamanlarda, farklı amaçlar için, farklı gruplara etkili bir biçimde hitap edebilir. Yazmaktan hoşlanır. Hikaye, şiir, mizah yazma, okuma, anlatma gibi etkinliklerden zevk alır. Mecazi anlatım, benzetme, soyut ve simgesel düşünme, kavram oluşturma ve yazma gibi karmaşık olayları içeren dili üretme ve etkili kullanma becerisine sahiptir.   

19 Cümleleri dinler, yorumlar, farklı bir tarzda ifade eder
Cümleleri dinler, yorumlar, farklı bir tarzda ifade eder. Kafiyeli kelimeleri bulup bunları kullanmaktan ve tekerlemeleri hızla söylemekten hoşlanır. İyi bir fıkra, masal, hikaye anlatıcısıdır. Küçük çocuklar kendilerine kitap okunmasından ya da hikaye anlatılmasından hoşlanır. Kitaplarla iç içedir. İyi bir kelime hazinesi vardır. Farklı dilleri öğrenme becerisine sahiptir. Gramer bilgisi iyidir. İyi bir hafızası vardır. Bulmaca çözmeyi ve kelime oyunlarını çok sever.

20 YÖNELDİKLERİNDE BAŞARILI OLABİLECEKLERİ MESLEK DALLARI
Öğretmen Gazeteci Yazar Şair Çevirmen Edebiyatçı Oyun yazarı Yayıncı Hatip Eğitim bilimci Komedyen Arşivcilik Dil Bilimci Hukukçu Siyasetçi Politikacı 

21 MANTIKSAL-MATEMATİKSEL İNSAN (Sayı, anlama ve mantık zekası)
Bilimsel düşünme, objektif gözlem yapma, verilerden sonuç çıkarma, yargıya varma, hipotez kurma yetenekleri vardır. Deney yapma, sınama, sorgulama ve araştırmalardan zevk alır. Benzer şeyleri eşleştirme, karışık şekillerden resimler çıkarmada başarılıdır. Problem çözer, eleştirel düşünür. Geometrik şekiller gibi soyut sembollerle kavramsal düşünebilir. Sayılarla düşünür. Numaraları akıllıca kullanır ve sebep sonuç ilişkisi kurabilir. Bilginin parçaları ve bilgiler arasında ilişkiler kurar. Güçlü bir muhakemesi vardır.      

22 Kategorileri, ilişkileri fark eder, açıklar.
Zihinden işlemleri kolayca yapar. Rakamlarla ilgili işlemleri yapmaktan hoşlanır. Her şeyin nasıl çalıştığını merak eder ve sorular sorar. Matematik oyunlarından zevk alır. Bilgisayar programları hazırlar. Zeka oyunlarında ve bulmaca çözmede başarılıdır. Mantığa dayalı yap-boz ya da matematik yetenek soruları çözmek çok hoşlarına gider. Dama, satranç, strateji oyunlarını, mantık bulmacaları gibi düşündüren oyunları oynamayı sever.

23 YÖNELDİKLERİNDE BAŞARILI OLABİLECEKLERİ MESLEK DALLARI
Bilim adamı Mühendis Bilgisayar programcısı İstatistikçi Yargıç Mucit Matematikçi Muhasebeci Polisiye roman yazarı Eleştirmen Ekonomist Satın alma görevlisi Fen bilimci

24 GÖRSEL – MEKANSAL İNSAN (Resim, renk ve şekil zekası)
Arkadaşlarına oranla daha çok hayal kurar, etrafındaki objeleri hayalinde canlandırır. Yaşına oranla zihninde daha iyi şekiller tasarlar ve resimler yaratır. Renkleri iyi kullanır, resim, heykel, grafik etkinliklerinden hoşlanır. Resimler, imgeler, şekiller ve çizgilerle düşünür ve onlarla daha iyi öğrenir. Dinlediklerinden zihinsel objeler, hayaller, resimler üretir ve bunları öğrendiği bilgileri hatırlamada kullanır. Öğrendiği bilgileri somut ve görsel sunuşlara dönüştürür ve böyle sunumlar izlemeyi sever. Bir objenin farklı açılardan perspektifini anlayabilir, onu zihninde canlandırabilir. Harita, tablo ve diyagramları kolay okur.    

25 Kitap ve defterlerini çizer.
Nesnelerin yerini bilir. Üç boyutlu nesneleri algılar ve muhakeme eder. Hayalinde gördüğü resimleri anlatır. Sanat ve proje aktivitelerini sever. Kolaylıkla yön bulma becerisine sahiptir. Satranç oynamaktan keyif alır. Bulmaca çözmekten hoşlanır. Yap-boz, labirent gibi görsel faaliyetlerden hoşlanır. Üç boyutlu ürünler hazırlamaktan hoşlanır. (Origami, maket vb.)

26 YÖNELDİKLERİNDE BAŞARILI OLABİLECEKLERİ MESLEK DALLARI
Kaşif Mimar Mühendis Mekanik Gemici Satranç uzmanı Gezgin Dekoratör Geometri uzmanı Ressam Artist Fotoğrafçı Kameraman Heykeltıraş Tasarımcı İzci Rehber 

27 MÜZİKSEL – RİTMİK İNSAN (Ses, melodi ve ritim zekası)
Kendisini müzikle ifade eder. İnsan sesi, çevreden gelen sesler gibi çok farklı seslere karşı duyarlıdır, dinler ve tepkide bulunur. Müziği yaşamında kullanmak için fırsatlar oluşturur. Okul dışında öğrendikleri şarkıları söylemekten çok hoşlanır. Müzik dinlemeyi sever. Farkında olmadan mırıldanır. Ritmik konuşur ya da hareket eder. Notasını görmediği müziği tanır.      

28 Koroda söyler. Şarkıların melodilerini hatırlar. Şarkıları kolaylıkla öğrenir. Pek çoğunun güzel sesi vardır ya da güzel şarkı söyler. Müziği hareketlerle birleştirerek farklı figürler ortaya çıkarabilir. Orijinal müzik kompozisyonları oluşturabilir. Müzik aletlerine karşı duyarlıdır.

29 YÖNELDİKLERİNDE BAŞARILI OLABİLECEKLERİ MESLEK DALLARI
Müzisyen Kompozitör Müzik öğretmeni Besteci Bando elemanı Disk jokey Tiyatrocu Şarkıcı Söz yazarı Müzik aleti yapımcısı Udi, gitarist vb. Müzik market sahibi Orkestra şefi Müzik eleştirmeni 

30 BEDENSEL – KİNESTETİK İNSAN (Beden, hareket ve denge zekası)
Kendisini ve duygularını ifade etmede bedenini (dans, mimik, pandomim, vücut dili) kullanır. Bulundukları çevreye ve onu kapsayan sistemlere karşı duyarlıdır ve sorumlu davranır. Beyin ve vücut koordinasyonunu etkili bir biçimde kullanabilir. Ellerini ve bedenlerini kontrol etmekte son derece başarılıdır. Küçük kas gelişimi mükemmeldir. Otururken elleri ve ayaklarıyla oynar. Yerinde duramaz, çok hareketlidir. Mimik ve hareketleri çok iyi taklit eder. Sağlıklı yaşam konusunda vücuduna özen gösterir.      

31 Fiziksel işlerde, görevlerde denge, zarafet, maharet ve dakiklik gösterir.
Çevresini, nesneleri, eşyaları dokunarak ve hareket ederek inceler. Dinleme, konuşma, dans, koşma, dokunma ve hareket etmeyi sever. Boya ve hamurla oynamayı sever. Nesneleri parçalayıp bütünleştirmeyi sever. Bir veya birden fazla sporla uğraşır. Koşmayı, zıplamayı, güreşmeyi çok sever. Fiziksel maharet isteyen alanlarda (dans, spor...) yenilikler keşfeder ve farklılıklar ortaya çıkarır. Gezi-inceleme-model/maket yapma gibi fiziksel aktivitelere katılımdan zevk alır. Organizasyon yapma özellikleri gelişmiştir.

32 YÖNELDİKLERİNDE BAŞARILI OLABİLECEKLERİ MESLEK DALLARI
Atlet Dansçı Aktör Balerin Heykeltıraş Pantomimci Balet Mim sanatçısı Cerrah Koreograf Sihirbaz Sporcu Teknik direktör Oyuncu Sanatçı Dikiş-nakış, örgü, tahta oyma gibi el becerileri isteyen işler

33 DOĞACI – VAROLUŞÇU İNSAN (Doğa, çevre ve canlı zekası)
Hayvanlara karşı çok meraklıdır. Bahçe işlerini sever. Çevre kirliliğine duyarlıdır. Doğa/gezi dergilerini inceler ve belgeselleri izler. Doğa olaylarına meraklıdır. Araştırmalar yapmayı sever. Doğadaki canlıları incelemekten hoşlanır. Farklı canlı türlerinin isimlerine karşı dikkatlidir. Bitki ve hayvan türleri onun için çok çekicidir.      

34 Açık havada olmaktan hoşlanır.
Varlıkları sınıflandırmaya meraklıdır. Doğayla baş başa kalmayı sever. İnsanın varoluşunun nedenlerini ve kendi varoluşunu düşünür. Doğanın insanlar üzerindeki ya da insanın doğa üzerindeki etkisi ile ilgilenir. Seyahat etmeyi sever. Kendilerine özgü out-door etkinlikler düzenler, doğayla her şeyi paylaşır.

35 YÖNELDİKLERİNDE BAŞARILI OLABİLECEKLERİ MESLEK DALLARI
Ziraat mühendisi/teknisyeni Çiçekçi Zoolog Bahçıvan Biyolog Pet- shop sahibi Jeolog Veteriner Çevre bilimci Peyzaj mimarı Astronom Hayvan terbiyecisi Botanikçi Organik kimyacı Meteoroloji mühendisi Arkeolog Tıp Fotoğrafçı Dağcı İzci 

36 KİŞİLER ARASI – SOSYAL İNSAN (İnsan, ilişki ve uyum zekası)
Doğal bir lider olarak görünür, organizasyonların baş elemanıdır. Grup içerisinde işbirlikçi çalışır, bir şeyler anlatmaktan hoşlanır. İki ya da daha fazla yakın arkadaşları vardır. Diğerleri onu arkadaşlık için ararlar. Farklı kültürler, farklı yaşam tarzları konusunda çok meraklıdır. Çok küçük yaşlarda bile toplumsal ve politik sorunlarla ilgilenebilir. Güçlü bir espri yeteneğine sahiptir. Farklı ortamlara, farklı insan topluluklarına girdiğinde kolaylıkla uyum sağlayabilir. Problemi olan arkadaşlarına öğütler verir. Başkalarını düşünür, başkalarına önem verir ve onlar için endişelenir.      

37 Sözel ve bedensel dili etkili bir biçimde kullanır.
Dinlemeyi sever, empati kurar. İnsanların her tür davranışına karşı kabul edicidir. Yaşıtlar ile ya da farklı yaş grupları ile olmaktan zevk alır. Diğer insanları konuşmaları ile etkiler, ikna eder. Davranışlarının sonuçlarını değerlendirebilir. Sosyal faaliyetlere katılmaktan zevk alır. Kulüp, dernek ve komitelerde zevkle çalışır. Grup ve takım çalışmalarından, çok özel ve mükemmel ürünler ortaya çıkarmaktan zevk alır.

38 YÖNELDİKLERİNDE BAŞARILI OLABİLECEKLERİ MESLEK DALLARI
İş adamı Dini lider Öğretmen Organizatör Politikacı Satıcı Danışman Antropolog Sosyolog Doktor Parti lideri Talk showcu Pazarlamacı Hemşire Sosyal çalışmacı Yönetim İşletme Psikolog Rehberlik uzmanı Psikiyatrist 

39 KİŞİSEL – İÇSEL İNSAN (Ben, karakter ve kişilik zekası)
Gardner bu zeka türünün çok özel olduğunu ve diğer zeka türlerinin tümünü kapsadığını savunmaktadır. Bağımsızlık duygusu güçlüdür, kendi başlarına buyruktur. Güçlü ve zayıf yönlerini tanır, kendini aşmaya çalışır. Yaşamdaki motivasyon kaynakları olan hedeflerine ulaşmak için gerçekçi amaçlar oluşturur. Hobileri vardır. Hatalarından ve başarısızlıklarından öğrenebilir. Kendi ilgi ve becerilerinin farkındadır. Kendini sever ve kendisiyle gurur duyar, öz saygısı yüksektir. Meditasyon yapmaktan hoşlanır.      

40 Hayallerden zevk alır. İlgi duydukları şeyler ya da hobiler hakkında pek fazla konuşmaz. Hislerini eksiksiz, abartmadan olduğu gibi söyler. Kendi içinde bir değer ve anlayış sistemi oluşturur. Her şeyde kendinden bir parça arar. Yaşam felsefesini oluşturmaya yönelik bir arayış içindedir. Genelde tek başına çalışmayı ve oynamayı tercih eder. Yalnız kalmaktan hoşlanır ve kendi iç dünyasını düşünür. Yaşadığı her olay veya deneyim üzerinde çok fazla düşünür.

41 YÖNELDİKLERİNDE BAŞARILI OLABİLECEKLERİ MESLEK DALLARI
Psikolog Dini lider Araştırmacı Kuramcı Felsefeci Şair İlahiyatçı Politik lider Sanatçı Zanaatçı Yazar Psikoterapist Psikolojikdanışman Sosyal hizmet uzmanı İş adamı Ressam Heykeltıraş 

42 ÇOKLU ZEKA İLE AMAÇ Çocuklarda var olan zeka alanlarını kullanmalarını sağlayarak kuvvetli oldukları yanlarını daha da geliştirmelerini sağlamaktır. Çoklu zeka ile amaç çocukların zayıf oldukları alanlarda da gelişmelerini sağlamaktır.

43 ÇOKLU ZEKA ALANLARININ BELİRLENMESİ
Her birey sekiz tip zeka ile dünyaya gelir ve sekizini de yüksek düzeyde geliştirme kapasitesine sahiptir Ancak çocuklar okul öncesi dönemlerinde belli zeka alanlarına daha çok eğilimli olurlar. Okula başladıklarında bu eğilimli oldukları zeka tipine(ya da tiplerine) uygun öğrenme yollarını da geliştirmiş olurlar. Öğretmenler, öğrencilerinin gelişmiş zeka alanlarını tanıyarak onların öğrenmelerini bu zeka alanlarına uygun yollarla gerçekleştirmelerini sağlayarak onlara yardımcı olmalıdırlar.

44 Çoklu zeka alanlarının belirlenmesinde kullanılacak bazı yöntemler
Öğrencilere çoklu zekanın tanıtımını yapmak: Öğrencilerin kendilerine ait düşüncelerini almak Çoklu Zeka anketi uygulamak: Öğrencilerin anket sonuçlarına göre kendilerindeki zeka alanlarını tanımalarını sağlamak Öğrencileri gözlemek: Nelere ilgi duyduğunu, Boş zamanlarında neler yaptığına bakmak ve davranışlarına izlemek Öğrencilere ait ürünleri toplamak: Resim, şiir, yazı, katıldıkarı faaliyetlerle ilgili kayıtlar Okul kayıtlarını incelemek: derslerden alınan notlar, diğer öğretmenlerin görüşleri Diğer öğretmenlerle irtibata geçmek Aileyle görüşmek

45 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…