Fiilimsi Nedir? Eylem kök veya gövdelerinden belli eklerle türeyerek girişik bileşik cümlelerde yan cümleciğin yüklemi görevini üstlenen sözcüklerdir.

... konulu sunumlar: "Fiilimsi Nedir? Eylem kök veya gövdelerinden belli eklerle türeyerek girişik bileşik cümlelerde yan cümleciğin yüklemi görevini üstlenen sözcüklerdir."— Sunum transkripti:

1 Fiilimsi Nedir? Eylem kök veya gövdelerinden belli eklerle türeyerek girişik bileşik cümlelerde yan cümleciğin yüklemi görevini üstlenen sözcüklerdir. Çift görevli sözcüklerdir.Bir yandan fiil gibi yargı bildirirken diğer yandan da isim,sıfat,zarf olurlar.

2 FİİLİMSİLER(EYLEMSİLER)
İSİM FİİLLER SIFAT FİİLLER ZARF FİİLLER

3 İSİM FİİLLER Cümlede ad görevinde kullanılabilen eylemsilerdir.
Eylem kök veya gövdelerine”-me,-ma;-mek, -mak;-ış,-iş,-uş,-üş”ekleri getirilerek oluşturulurlar. Bir ad tamlamasının tamlayanı ya da tamlananı olabilirler. Ek eylem alarak temel cümlenin yüklemi olabilirler.

4 -ış,-iş,-uş,-üş Bu ek de fiillerden iş isimleri yapar. ÖRNEK:
yaz-ış,bil-iş,sol-uş NOT:oku-y-uş örneğinde olduğu gibi ünlü ile biten fiiller bu ekle birleşirken araya”-y-”yardımcı ünsüzü girer.

5 -mak,-mek: Bu ek,fiillerden hareket isimleri yapar. ÖRNEK:
koş-mak,uyu-mak,düşün-mek Bu ekle isim kalıplaşarak bir nesneyi karşılar. ye-mek,çak-mak

6 -ma,-me Bu ek,fiillerden iş isimleri yapar. ÖRNEK: al-ma,oku-ma,git-me
Bu ekle yapılmış nesne isimleri de vardır. dol-ma,sar-ma,dondur-ma

7 SIFAT FİİLLER Cümlede sıfat görevinde kullanılabilen eylemsilerdir.
Eylem kök ve gövdelerine şu ekler getirilerek oluşturulur:-r,-ar,-er,-ır,-ir,-ur,-ür,-mez,-maz,-acak,-ecek,-mış,-miş,-muş,-müş,-dık,-dik,-duk,-dük,-an,-en,-ası,-esi. Hepsinde zaman anlamı vardır.

8 -dık,-dik,-duk,-dük,-tık,-tik,-tuk, -tük
Bu ek genellikle iyelik ekleriyle birlikte kullanılır. ÖRNEK: bil-diğ-im(soru),ver-diğ-i(söz)

9 -an,-en -r,-ar,-er ÖRNEK: bil-i-r(kişi) yaz-ar(kasa) gör-ü-r(göz)
yan-an(odun),bit-en(iş),piş-en(yemek) NOT: Bu ek,ünlü ile biten fiillere”-y-”yardımcı ünsüzü ile bağlanır. görme-y-en(göz) çıkma-y-an(can) ÖRNEK: bil-i-r(kişi) yaz-ar(kasa) gör-ü-r(göz)

10 -maz,-mez,-mış,-müş -acak,ecek
ÖRNEK: ağrı-maz(baş),bit-mez(iş) süslen-miş(oda),sön-müş(ateş) ÖRNEK: yat-acak(yer),bak-acak(kimse) öpül-ecek(el),söylen-ecek(söz)

11 ZARF FİİLLER Görevleri,tek başlarına ya da öğe olarak kurdukları yan cümlecik halinde temel cümlenin zarf tümleci olmaktır. Eylem kök ve gövdelerine”-ıp,-ip,-up,-üp,-arak,-erek,-a,-e,-ken,-madan,-meden,-dıça,-dikçe,-dukça,-dükçe,-ınca,-ince,-unca,-ünce,-casına,-cesine”ekleri getirilerek oluşturulur.

12 -arak,-erek -madan,-meden
Bu ekler,hal zarfı yaparlar. ÖRNEK: gül-erek(anlat-),koş-arak(eğlen-) bit-meden(gel-),anla-madan(konuş-)

13 -ınca,-ince -alı,-eli Bu ekler,zaman zarfı yaparlar. ÖRNEK:
gel-ince(ver-),duy-unca(söyle-) gid-eli(çalış-),say-alı(çoğal-)

14 -ken,-ıp,-ip,-up,-üp -ken:zaman zarfı yapan bu ek sadece”i-”fiiliyle kullanılır.Bu fiil,bazen düşebilir. ÖRNEK: çıkar(i)ken(düş-),yaş(i)ken(eğil-) süzül-üp(geç-),al-ıp(çıkar-) NOT: koş-a koş-a,ver-e(bil-)örneklerindeki”-a,-e”eki ile”gül-ü ver-”örneğindeki –ı,-i,-u,-ü eki de birer zarf-fiil ekidir.Ancak bu ekler örneklerde de görüldüğü gibi tekrarlarda ve birleşik fiillerin yapısında bulunmaktadır.