PROBLEM ÇÖZME Fatih KENARLI Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü.

... konulu sunumlar: "PROBLEM ÇÖZME Fatih KENARLI Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü."— Sunum transkripti:

1 PROBLEM ÇÖZME Fatih KENARLI Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü

2 «Çözümün parçası değilseniz, sorunun parçasısınız»
Başlarken.. «Çözümün parçası değilseniz, sorunun parçasısınız»

3 Gün Başı ve Sonu Değerlendirmeleri
Artı/Delta Gün Başı ve Sonu Değerlendirmeleri + Seminer Yeri Serin Geniş Alanımız var Katılanlar İlgili Dökümanlar Verilmedi . Kalabalığız. .

4 Artı/Delta’nın Yararları
Tüm ekibin enerjisini ortaya çıkartır. Tam öğrenmeyi sağlar. İletişim kopukluluğunu giderir.

5 Artı/Delta’nın Kullanım Alanları
Seminerin, günün, dönemin, herhangi bir etkinliğin vb. sonunda Disiplin konularında Çalışan, Veli ve öğrencilerden geribildirim almada

6 Okulda, Sınıfta, Ailemizde Problemleri nasıl çözüyoruz?
SORU ? Okulda, Sınıfta, Ailemizde Problemleri nasıl çözüyoruz? - Yerleşik bir metodumuz var mı? - Geleneksel usülleri mi kullanıyoruz?

7 PROBLEM ÇÖZME BASAMAKLARI
1- Problem Cümlesinin Belirlenmesi 2- Problem Boyutunu, Çerçevesini Netleştirme 3- Ekibin Belirlenmesi ve Kurulması 4- Ekibin Hedefinin Tespiti 5- Muhtemel Sebeplerin Bulunması (Beyin Fır.) 7- Şemalaştırma, Büyük Resmi Görme (BK) 8- Öncelikli Sebeplerin Belirlenmesi (ÇO, NG) 9- Kök sebeplerin Araştırılması (İlişkiler Diyag.) 10- Çözüm, Orijinal Faaliyetlerin Bulunması (AG) 11- Bir Yıllık Eylem Planı Hazırlama 12- Uygulama ve Stratejileri 13- Bir Yıl Sonra Yeniden Değerlendirme

8 PROBLEM ÇÖZME TEKNİKLERİ
AMACIMIZ NE? AMACIMIZI GERÇEKLEŞTİRMENİZE YARDIMCI OLACAK KALİTE ARAÇLARI Orijinal fikirler Geliştirmek Beyin Fırtınası Fikirleri kategorilere ayırmak, öncelik sırasına sokmak İlgi Diyagramı Çoklu Oylama Nominal Grup Fikirler arasında bağlantılar oluşturmak Balık Kılçığı Diyagramı İlişkiler

9 PROBLEM ÇÖZME TEKNİKLERİ
AMACINIZ NE? AMACINIZI GERÇEKLEŞTİRMENİZE YARDIMCI OLACAK KALİTE ARAÇLARI Herhangi bir konunun işlem basamaklarını sıralamak Akış Diyagramı Takımın oy birliğine varmasını sağlamak Nominal Grup Çoklu Oylama Problem çözmek ya da karar vermek Balık Kılçığı Diyagramı Ağaç İlişkiler Dersi, konuyu, toplantıyı, dönemi vb. değerlendirmek Artı/Delta

10 BEYİN FIRTINASI’NIN YARARLARI
Her öğrenene, başarılı ve önemli olduğunu hissettirir. Başkalarının fikirlerine saygı duymayı öğretir. Sinerji oluşturma becerisini geliştirir. Katılımcıya, kendine güvenme, fikir üretme ortamı sağlar. Katılımcı bir iklim oluşur.

11 BEYİN FIRTINASI’NIN KULLANIM ALANLARI
Her türlü seminer, etkinlik, konu, problem için orjinal fikirler üretmede

12 Beyin Fırtınası - Örnek
Seminerin Güçlü Yönleri Nelerdir? 1- … 2- … 3- … 4- … 5- … 6- … 7- … 8- … 9- …

13 İLGİ DİYAGRAMI’NIN YARARLARI
Empati kurabilme becerisini geliştirir. Tümevarım yöntemini uygulayabilme becerisi kazandırır. Beynin hem sağ hem de sol yarımküresini harekete geçirir. Katılımcı bir iklim oluşur.

14 İlgi Diyagramı’nın Kullanım Alanları
Artı/Delta ve Beyin Fırtınasından elde edilenleri kategorilere ayırmada Bir konunun, düşüncenin tanıtımında Herhangi bir etkinliği değerlendirmede Misyon, vizyon ve değerler belirlemede Sınıf kurallarını oluşturmada

15 İlgi Diyagramı Örnek Akademik Öğrenci Başarısızlığının Öğretmenden
Kaynaklanan Nedenleri Nelerdir? Öğretmenin kendini geliştirmemesi Fiziki ve sistemden kaynaklanan sorunlar Rehberlik anlayışının yerleşmemesi Öğretmenin az okuması Sınıf ortamının öğrenime uygun olmaması Çevreyi iyi tanımama Kendini yenilememe Aileyi tanımama Öğretmen odasının amaca uygun kullanılmaması Kendini sorgulamama Öğrenciyi yeterince tanımama Yeterli araç-gereç bulunmayışı Teknolojiden yararlanmama Bireysel farkları dikkate almama Sınıfların tek düzey olması Kıyas yapmama Rehberlik hizmetlerinin verimsizliği Sınıfların kalabalık oluşu Değerlendirmenin yetersizliği Rehberlerin makamda oturması Sağlık sorunları Bir grupla ders işleme Rehberlik çalışmalarının yoğun olması Ekonomik durum Ders işleme tarzı Fakültelerin yetersizliği Tek duyuya hitap etme Öğretmenin bürokraside boğulması Plansız çalışma

16 İlgi Diyagramı Örnek Nasıl Bir Öğretmen Olmamı İstersiniz?
Dış görünüşüme önem verdiğimi öğrencilerime hissettirmeliyim. Öğrencilerin fizyolojik ve ruhsal gereksinimlerini karşılamalıyım. Kravatımla uyumlu gömlek giymeye özen göstereceğim. Daha bakımlı olmalıyım. Fizyolojik ihtiyaçlara daha duyarlı olacağım. Sevgimi belli etmeliyim. Saçlarını sağa tarasın. Derste su içmemize izin versin. Bize kızmasın. Hergün değişik gömlek giysin. Derste WC’ye gitmemize izin versin. Bize gülsün. Mavi gömlekler giysin. Saçlarını tarasın. Bizi çok sevsin. Ayakkabılarını boyatsın. Kravatlarını değiştirsin. Terleyince yüzümüzü yıkamaya gidelim. Saçımı okşasın. Her zaman ütülü pantolon giysin. Kravatların en güzelini taksın. Saçlarını boyatsın.

17 BALIK KILÇIĞI DİYAGRAMI’NIN AMACI
Problem çözümünde problemin sebeplerinin sistematik olarak analizi amacıyla kullanılan araçtır. Belirli bir problemin veya durumun muhtemel sebeplerini belirlemek, ortaya çıkarmak için kullanılır.

18 BALIK KILÇIĞI DİYAGRAMI’NIN YARARLARI
Problemlerin büyük resmini şematik olarak görmemizi sağlar Problemleri çözmeyi kolaylaştırır. Belirtilere değil problemin kaynağına inilmesini sağlar. Olaylara tek bir açıdan bakılmasını önler.

19 BALIK KILÇIĞI DİYAGRAMI’NIN KULLANIM ALANLARI
Belirli bir konu, problemle ilgili herkesin düşünmesi gerektiğinde Problemin asıl sebepleri hakkında herkesin çözüm önerilerini görmek istediğimizde Nerelerden veri toplamak gerektiğini belirlemede Sosyal çalışmaları organize etmede

20 SEBEP SONUÇ DİYAGRAMI NASIL ÇİZİLİR?
Adım-1- Sorun tespit edilir başlık olarak yazılır. Adım-2- Tespit edilecek muhtemel nedenler için temel gruplamalar belirlenir (İhtiyaca göre gruplar belirlenir, Grup başlıkları ve sayısı standart değildir) Düşük Spor Başarısı Var Okul Yön Öğret. Öğrenci Düşük Spor Başarısı Var Metot Ortam

21 TEMEL KILÇIKLAR (ana nedenler) OLARAK
Man Machine Medium Material Method Management Measurability =Öğret-Öğren-… =Ders Araçları =Eğitim Ortamı =Makine =Metot =Yönetim =Ölçülebilirlik 7M

22 TEMEL KILÇIKLAR (ana nedenler-fonksiyonel)
SONUÇ (PROBLEM) YATIRIM ÖĞRETİM EĞİTİM YÖNETİM PERSONEL İLETİŞİM DONATIM

23 Sebep Sonuç Diyagramı Nasıl Çizilir?
Adım-3- Bütün üyeler beyin fırtınası oturumuna katılır, sırayla tüm üyelerin düşünceleri alınır. Eğiticiler Bilgisiz yetersiz eğitici Adım-4- Her üye düşüncesinin hangi temel gruba girdiğini belirtmelidir bir neden bazen başka bir nedenin dalı olarak eklenir. Eğiticiler Bilgisiz yetersiz eğitici Yeni eğitici

24 Sebep Sonuç Diyagramı Nasıl Çizilir?
Adım-4- Son olarak en önemli nedenleri tespit etmek için oylama yapılır, en fazla oyu alan nedenler daire içine alınır. Sorunun çözümüne öncelikle buradan başlanır ve kılçık yavaş yavaş kırılır. Tamamlanmış bir balık kılçığı aşağıdaki gibidir.

25 Balık Kılçığı Diyagramı Örnek
Öğrenciler Öğretmenler Son çıkan ışıkları söndürsün Sabırlı olsun Zamanında gelsin Herkes ödevini kendi yapsın Karate yok Bilgili olsun Yardım etsin Birbirimize kötü söz yok Elimizi kaldırarak söz isteyelim Zamanında teneffüs 2-A Sınıf Kuralları Kitapları temiz teslim edelim Çöpler çöp kutusunda Makasa ellemeyelim Yerlerde eşya olmasın Sobanın yanına çok yaklaşmayalım Üstümüz temiz olsun Dolaplarda ismimiz olsun Gereksiz yere kağıt karalamayalım Başkalarının eşyalarını ellemeyelim Koridora sessiz çıkalım Çevre Eşyalar ve Malzemeler

26 Balık Kılçığı Diyagramı Örnek
Yöntem Araç-Gereç Neyin nerede kullanılacağı belirsiz Sadece tek kitapla ders işleniyor Ezbere dayalı Öğretmenin tek bir yöntemle anlatması Hesap makinesi yasak Konuların çok hızlı geçilmesi Bu yıl 9. Sınıflarda (toplam 250 kişi) 115 Kişinin Matematikten Sınıfta Kalması Ödevlerden not kırılıyor 50 kişilik sınıflar Katı öğretmen Temelimiz zayıf Matematikten sıkılıyoruz Yetersiz ilgi Sorulara kızıyor Kursa gitmeyenler çok Çevre Öğretmen Öğrenci

27 ÇOKLU OYLAMANIN YARARLARI
Üretilen fikirleri önceliklendirir. Özgüveni düşük ekip üye katılımını sağlar. Uzlaşı kültürünü yerleştirir. Katılımcı bir ortam oluşur.

28 Çoklu Oylamanın Kullanım Alanları
Beyin Fırtınasıyla üretilen fikirlerin çok fazla olduğu durumlarda Üretilen çok sayıdaki fikirlerin hepsini ayrı ayrı tartışmak mümkün olmadığında Geniş bir liste içinde en kısa zamanda en öncelikli maddeleri tanımlayabilmek istediğimizde Bir grupta kazananlar ve kaybedenler oluşturmak istemediğimizde

29 Çoklu Oylama Örnek Akademik Öğrenci Başarısızlığının Öğretmenden Kaynaklanan Nedenleri? A- Ders işleme tarzı //// 4 B- Öğrenciyi yeterince tanımama //// 4 C- Öğrenciyle olumsuz iletişim kurma // 2 Ç- Kendini yenilememe //// 4 D- Hizmetiçi eğitimin sürekli olmaması / 1 E- Bireysel farkları dikkate almama /// 3 F- Fakültelerin yetersizliği // 2 G- Kendini sorgulamama Ğ- Çevreyi iyi tanımama H- Kıyas yapmama (iyilerle) // 2 I- Aileyi tanımama /// 3 İ- Sınıfa hazırlıksız gelme //// 4 J- Plansız çalışma // 2 K- Öğrencilerin nasıl izlenebileceğini bilmeme// 2 L- Bir grupla ders işleme / 1 M- Okul idaresiyle çatışma yaşama / 1 N- Öğretmen arkadaşlarıyla olumlu ilişkiler kurmama O- Kaynak ve araştırma gereği görmeme // 2 Ö- Teknolojiden yararlanamama // 2 P- Sınıflar arası duvarlar R- Sınıfta otoriter bir ortam yaratma /// 3 S- İstatistik bilmeme // 2 Ş- Korku kültürünün egemen olması / 1 T- Ekonomik yetersizlikler / 1

30 Çoklu Oylama Örnek Beslenme Listesinde Hangi Yiyeceklerin Olmasını İstersiniz? 1- Hamur işi ////////////////// 18 2- Patates kızartması //////////////////////// 24 3- Tost //////////////// 16 4- Yumurta ///// 5 5- Sigara böreği //////// 8 6- Makarna //////// 8 7- Sarelleli ekmek ////////////////// 18 8- Simit /////////////////// 19 9- Yaş pasta // 2 10- Süt ///// 5 11- Ayran //////////////// 16 12- Patates haşlaması ///////// 9 13- Meyve suyu ///////// 9 14- Salata /// 3 15- Haşhaşlı //// 4 16- Poğaça //////// 8 17- Patates salatası ///////// 9 18- Kuru pasta ///////// 9 19- Pide /// 3 20- Mantar pasta // 2 21- Börek /////////// 11 22- Lahmacun //// 4 23- Boza /// 3 24- Tatlı //////// 8 25- Yaş pasta / 1

31 Nominal Grup Tekniği’nin Yararları
Bireysel katkıyı takım kararına dönüştürür. Öncelikli fikirleri saptar. Uzlaşı kültürünü yerleştirir. Katılımcı bir iklim oluşur.

32 Grup bir karara varmak istediğinde
Nominal Grup Tekniği’nin Kullanım Alanları Grup bir karara varmak istediğinde

33 Nominal Grup Tekniği Örneği
Öğretmenlerle Aramızdaki İletişim Problemlerinin Nedenleri Nelerdir? I- Hocaların aşağılayıcı bir üslupla konuşması (63) İ- Hocaların interneti yeterince kullanmamaları (37) J- Hocalarla iletişime idare tarafından engel konulması (67) K- Öğrencilerin çekingen davranması (58) L- Katı hiyerarşi (121) M- Hocaların yardım için açık olmamaları (29) N- Öğrenci sayısının çokluğu (101) O- Öğrenci adaptasyonunun sağlanamaması (62) A- Hocanın derste güncel olaylara değinmemesi (87) B- Karşılıklı hoşgörü içinde bulunulmaması (66) C- Karşılıklı gereksiz kompleksler (70) D- Öğrencilerin önyargılı davranması (29) E- Hocaların önyargılı davranması (79) F- Hocaların ve öğrencilerin empatiyi gözönünde bulundurmamaları (68) G- Hocalarla öğrencilerin fakülteye aynı kapıdan girmemeleri (40) H- Sınav sonuçlarının cevaplarının açıklanmaması (91)

34 Nominal Grup Tekniği Örneği
Öğretmenlerle Aramızdaki İletişim Problemlerinin Nedenleri Nelerdir? 1- Katı hiyerarşi (121) 2- Öğrenci sayısının çokluğu (101) 3- Anket sonuçlarının değerlendirmeye alınmaması (97)

35 İlişkiler Diyagramı’nın Yararları
Biçimsiz gibi görünen bir sebepler- sonuçlar yığınından en önemlileri ayırt edip görebilmemizi sağlar. Bir problemi oluşturan kök nedenleri araştırmaya ve belirlemeye imkan verir. Çok yönlü düşünmeye zorlar. Durum üzerinde geniş bir bakış açısı elde edilmesine imkan verir. Karmaşıklığın içinde kaybolmayı önler. Ekip üyelerinin ürettikleri fikirlerin bir işe yaradığını görmelerini sağlar.

36 İlişkiler Diyagramı’nın Kullanım Alanları
Okul/kurumdaki problemlerin kök nedenlerini bulmada, Problemleri azaltmada, indirgemede Bir gezi planı yapmada

37 İlişkiler Diyagramı Örnek 1
Akademik Öğrenci Başarısızlığının Öğretmenden Kaynaklanan Nedenleri? Öğretmenin kendini geliştirememesi 3G/0Ç Rehberlik anlayışının yerleşmemesi 2G/1Ç Fiziki ve sistemden kaynaklanan sorunlar 3Ç/0G Sağlıklı iletişim ve güven ortamının olmayışı 2Ç/1G

38 Ağaç Diyagramı’nın Amacı
Geniş bir HEDEFİ daha detaylı seviyelere ayırmak için kullanılır.  Bir öneriye daha detaylı NASIL - ÇÖZÜM üretildiğini göstermek için kullanılır.  Bir problemin NEDENLERİNİ daha detaylı göstermek için kullanılır.  Bir problemin NEDENLERİNE NASIL öneriler ve eylemler geliştirildiğini göstermek için kullanılır. 

39 Ağaç Diyagramı’nın Yararları
Nasıl? ve Niçin? diye düşünmeye zorlar. Konulara yaklaşımlarda zeka kıvraklığı kazandırır. Ekibin birçok ihtimal durumu göz önünde bulundurularak hedefe giden yolda sürprizlerle karşılaşmalarını önler. Çözüm öngörülerinde bilimsel disiplinlerden faydalanmasını sağlar. Herhangi bir durumla ilgili tüm ihtimalleri düşünebilen gerçekçi bireyler yetiştirir.

40 Ağaç Diyagramı’nın Kullanım Alanları
Bir hedefe ulaşabilmek için yapılması gereken orijinal faaliyetler bulmada, Bir projenin etkinliklerin planlamasında, Ekip çalışması aktivitelerinde çözümler bulmada.

41 NASIL - NİÇİN AĞAÇ DİYAGRAMI
………………… Soru Bankası Oluşturmak ………………… HEDEF Ortak Sınavlar Yapmak SBS BAŞARISINI ARTTIRMAK ………………… Yeni Müfredat Yayılımı ………………… Ödüllendirmek NİÇİN ?

42 NASIL - NASIL AĞAÇ DİYAGRAMI
Öğrenciyi Uzaklaştıran Sebepleri İncele En Önemli 10 Sebebe Odaklan ve Önlem Geliştir Öğretmenleri Eğit Çözüm Uygula ve Sonuçları İzle Çocukların Öğrenme Heyecanını Artır Okul-Aile İlişkilerini Güçlendir Başarıyı Kalıcı Hale Getir NASIL ? Kaynak Planlamasını İyileştir NASIL ? NASIL ?

43 Heyecanını Kaybetmesi Öğrencilerin Araç-Gereç
NEDEN - NEDEN AĞAÇ DİYAGRAMI Tecrübesizlik Öğretmenlerin Tutumu Bilgisizlik NEDEN ? Tecrübesizlik Çocukların Öğrenme Heyecanını Kaybetmesi Arkadaşların Tutumu Bilgisizlik PROBLEM NEDEN ? Okulun Kaynaklarının Yetersizliği Araç-gereç Yetersizliği Öğrencilerin Araç-Gereç Getirmemesi

44 NEDEN - NASIL AĞAÇ DİYAGRAMI
FAALİYET 1 NASIL ? NEDEN ÇÖZÜM FAALİYET 2 NEDEN ÇÖZÜM SORUN FAALİYET 3 NEDEN ÇÖZÜM FAALİYET 4 NEDEN ÇÖZÜM

45 Akış Diyagramı’nın Yararları
Yapılan işleri standart hale getirir. Öğretim sürecinin içinde yer alan kişilerin o süreci aynı şekilde anlamalarını sağlarlar. Ekibin yapacakları işlere hükmetmelerini sağlar.

46 Akış Diyagramı’nın Kullanım Alanları
Herhangi bir sürecin anlatımında Herhangi bir faaliyetin anlatımında Sosyal Faaliyetlerde Çözümleri resmetmede Art arda gelen faaliyetlerin incelenmesinde Plan yapmada Matematikte sorun çözmede Deneylerde

47 Akış Diyagramı Örnek Heceleme Çalışması Hecelemeye nasıl başlanmalı?
Çalışmana gerek var mı? Hayır Evet Kelime listesini eline al. Sakin bir yere git. Kelimelere bak. Her kelimeyi sesli olarak 4 defa hecele. Her kelimeyi 4 defa yaz. Anne-babandan yardım iste. Seni test etsinler. Doğru yapıyor musun? Hayır Evet Bitiş

48

49 «Çözümün parçası değilseniz, sorunun parçasısınız»
Kapatırken.. «Çözümün parçası değilseniz, sorunun parçasısınız» Teşekkür ederim.