AFRİKA COĞRAFYASI Yrd. Doç. Dr. Taner KILIÇ.

... konulu sunumlar: "AFRİKA COĞRAFYASI Yrd. Doç. Dr. Taner KILIÇ."— Sunum transkripti:

1 AFRİKA COĞRAFYASI Yrd. Doç. Dr. Taner KILIÇ

2

3 Kıtanın Sınırları ve Afrika Adının Kökeni
Cebelitarık boğazı ile Avrupa’dan, Kızıldeniz ve Süveyş kanalı ile Asya’dan ayrılır. Kuzeyinde Akdeniz, batıda Atlas Okyanusu, doğusunda Hint Okyanusu yer alır. Babülmendep Boğazı Arap Yarımadasına 18km yaklaşır. Eski dünya karalarındandır. Afrika adı, Kartaca’ya ilk defa ayak basan Romalılarca “Afri” veya “Africani” denilen oymaklardan adını almıştır. Africani terimi daha sonra Arapça “İfrikiya” olarak değişmiştir.

4 Bir başka görüş; Latince “Aprica”dan (güneşli) ya da Yunanca “Apghrike”den (soğuksuz) esinlenerek Romalıların kıtayı “Afrika” olarak adlandırdığını öne sürmektedir. Yüzölçümü 30 milyon km²’dir (Karaların % 20’si). Asya ve Amerika kıtasından (Kuzey ve Güney Amerika birlikte düşünülürse) sonra 3. sıradadır. Afrika’nın, hem kuzey ve güney hem de doğu ve batı yarımkürede toprakları vardır.

5 Oluşum bakımından eski olduğundan kıyıları çok girintili ve çıkıntılı değildir. Bundan dolayı doğal liman ve körfez azdır. Etrafında çok fazla ada da yoktur. Madagaskar dünyanın 4. büyük adasıdır (590 bin km²). Kıtanın GD’sunda Komor, Mairitus ve Reunion adaları, doğusunda Seyşeller ve Sokotra, KB’sında Kanarya, Azor ve Madeira, batısında Yeşilburun, Sao Tome ve Principe adaları, GB’sında Ascension ve St. Helena adaları bulunmaktadır.

6 Afrika Kıtasının Genel Özellikleri
Ekvator, kıtanın ortasından, Yengeç dönencesi Sahra’dan, Oğlak dönencesi ise Kalahari çölünden geçer. Dolayısıyla Afrika topraklarının büyük bir kısmı tropikal kuşakta yer alır. Bu nedenle Afrika’ya sıcak kıta da denilir. Afrika, bir bütün olarak dar kıyı şeritlerinden hemen sonra dimdik yükselen büyük bir plato görünümündedir.

7 Kuzeyinde Atlas ve Ahaggar dağları, doğuda Etiyopya dağları, Güney Afrika’da Drakensberg dağları bulunur. 8.5 milyon km²’yüzölçümü ile Sahra dünyanın en büyük tropikal çölüdür. Kalahari ve Namibya Çölü diğer önemli çöllerdir. Amazon’dan sonra dünyanın en geniş tropikal ormanları Kongo Havzası’nda yer almaktadır.

8 Ekvator orta bölümden geçtiği için iklim ve bitki örtüsünde simetrilik göze çarpar.
Ekvator’un kuzeyinde ve güneyinde yağmur ormanları kuşağı uzanır. Yağmur ormanlarının sınırından başlayan savanlar (yüksek boylu otlar) kuşağının kuzeyinde Sahra, güneyinde Kalahari Çölü başlar.

9 Çöl iklimi daha kuzeye çıkıldığında yerini Akdeniz iklimine, güneye inildiğinde de Güney Afrika’nın ılıman (Akdeniz) iklim koşullarına bırakır. Kıtanın orta bölümünde balta girmemiş ormanlar bulunduğundan ulaşım zordur. Bu durumundan dolayı uzun süre karanlık kıta denmiştir.

10

11

12 Halkının büyük bölümü zencilerden oluştuğundan Kara Afrika da denilmektedir.
Coğrafi keşiflerden bu yana, özellikle 19.yy’dan 1950’li yıllara kadar Avrupalı devletlerden tarafından sömürülmüştür. Günümüzde de bu sömürü devam etmektedir. Bundan dolayı Sömürge kıta adı da verilebilir.

13 Asya Kıtası’ndan sonra dünyanın en kalabalık kıtasıdır.
Çeşitli kıtalardaki Afrika kökenli insanların sayısı da oldukça fazladır. Doğum ve ölüm oranları yüksektir. Beslenme, kuraklık, açlık ve sağlık sorunlarını en yüksek olduğu kıtadır. Genç nüfus oranı yüksek, yaşlı nüfus oranı düşük, ortalama yaşam süresi kısadır.

14 Birçok Afrika ülkesi bağımsızlığını 1960 yılından sonra kazanmıştır
Birçok Afrika ülkesi bağımsızlığını 1960 yılından sonra kazanmıştır. Ancak hemen hiçbiri tam olarak bir istikrara kavuşamamıştır. Ruanda, Fildişi kıyısı, Sudan, Angola, Somali ve son olarak Kuzey Afrika ülkeleri örnek olarak verilebilir.

15

16 Jeomorfolojisi Afrika kıtasının oluşumu oldukça sadedir.
Afrika eski kütlesi, oldukça sert ve dayanıklı olan şist ve gnays gibi kayaçlardan oluştuğundan Huron kıvrımlarından sonraki kıvrım hareketlerinden etkilenmemiştir. Kuzeydeki Atlas dağları ve Güney Afrika’daki Drakensberg dağları, 3. Jeolojik zamanda oluşmuştur.

17 Mozambik’in Beira kentinden başlayarak, Afrika’nın göller bölgesini takip ederek, oradan Kızıldeniz’e ulaşan, Kızıldeniz üzerinden Lut Gölü, Amik grabeni ve Kahramanmaraş’a kadar uzanan “Doğu Afrika Graben” hattı oluşmuştur. Uzunluğu 6000km’yi bulur. Bu hat üzerindeki graben sahalarına göller yerleşmiş, Kızıldeniz, okyanus suları tarafından işgal edilmiştir.

18 Bu kırık hattı boyunca volkanizma olayları meydana gelmiş Klimanjaro (Uhuru), Kenya, Etiyopya, Ruwenzori, Virunga ve Elgon gibi büyük yanardağlar oluşmuştur. Sahra’nın orta kesiminde de volkanik kökenli Ahaggar ve Tibesti dağları yer alır. Batı Afrika’da Futa Jalon, Nimba ve Kamerun dağı volkanik kökenlidir.

19 Akarsular Nil Nehri dünyanın en uzun akarsuyudur. Burundi’den doğarak, göller bölgesini geçer ve Mısır’dan Akdeniz’e dökülür. Afrika’nın en uzun ikinci akarsuyu Kongo Nehri’dir. Amazon’dan sonra en bol su taşıyan akarsudur. Afrika’nın üçüncü uzun akarsuyu Nijer Nehridir. Nijer ve Nijerya bu bu nehirden isimlerini almışlardır.

20 Mozambik’ten denize dökülen Zambezi Nehri’nin üzerinde ünlü Victoria şelalesi yer alır.
Orange Nehri Drakensberg dağlarından doğarak Atlas Okyanusu’na dökülür. Senegal, Gambia, Volta (Gana) ve Limpopo (Mozambik) diğer önemli nehirlerdir.

21 Gölleri Victoria Afrika’nın en büyük gölüdür. Superior Gölü’nden sonra dünyanın ikinci büyük tatlı su gölüdür. Çad Gölü’nün dışarıya akıntısı yoktur. Göl alanı günümüzde önemli ölçüde daralmıştır. Tanganika Afrika’nın en derin gölüdür. Malavi (Nyassa), Rudolf (Turkana), Albert gölleri diğer önemli göllerdir.

22 NİJERYA Nijerya Afrika’nın batısında yer alan bir ülkedir.
Batı Afrika’nın güneyinde yer alan Nijerya’nın yüzölçümü km²’dir. Atlas Okyanusu’na kıyısı bulunur. 30 eyaletten oluşmaktadır. Güneyinde Gine Körfezi, batısında Benin, Kuzeyinde Nijer ve Çad ve doğusunda Kamerun bulunur.

23 Başkenti Abuja’dır. Güney eyaletlerinin başkenti eski başkent olan Lagos’tur. Kuzey eyaletlerinin başkenti ise Kano’dur. 145 milyon kişi olan nüfusu ile Afrika’nın en kalabalık ülkesidir. Avrupalılar tarafından Nijer Nehri’nden dolayı bütün Batı Afrika için Nijerya adı kullanılmıştır. Nijerya’nın kuzeyinde bulunan ve Müslümanların yaşadığı Sokoto bölgesinin adı Fulani dilinde Nijer “bilinmezlik” demektir.

24 Doğal Coğrafya Özellikleri
Nijerya jeomorfolojik açıdan 4 bölgeye ayrılabilir. 1- Güneydeki sahil düzlükleri 2- Sahil düzlüklerinin kuzeyinde bir duvar gibi 1800m’ye kadar yükselen platolar 3- Kamerun sınırına yakın dağlık alanlar (en yüksek yeri Chappal Waddi 2419m). 4- Kuzeyde 300m yükseklikteki yarı kurak Jos Platosu

25 Ülkenin en büyük ırmağı Nijer ve onun kolu olan Benue’dir.
Nijer Nehri kuzeyden güneye akarak Gine Körfezi’nde büyük bir delta yaparak dökülür. Ancak deltanın hemen gerisinde, plato oldukça yüksek olduğundan Nijer’in vadisi derinleşir ve çok sayıda çağlayan oluşturur.

26 Doğudaki dağlık alanda yükselti 2042m’ye ulaşır (Dimlang veya Vogel dağı).
Ülkede yağışı belirleyen iki hava kütlesi vardır. 1- Yağış getiren güneybatı musonları 2- Sahra’dan esen kuru ve tozlu çöl rüzgarları (harmattan adı verilen). Bundan dolayı yağış miktarları güneyden (4300mm) kuzeye (500mm) doğru azalır.

27 Ülkenin bu iklim şartlarına uygun olarak, bitki örtüsü de farklılık arz eder.
Kıyı ve delta bölgelerinde mangrov ormanları ile bataklıklar görülür. Sahil bölgesinden kuzeye gidildikçe oldukça sık tropikal yağmur ormanlarına geçilir. Bu ormanların bir kısmını büyük bir ekonomik değere sahip olan yağ palmiyeleri teşkil eder.

28 Orman kuşağının kuzeyinde oldukça yüksek otlar içeren Savan kuşağına geçilir.
Savan kuşağının kuzeyinde Sahra’ya yaklaştıkça bitki örtüsü cılızlaşır.

29 Tarihsel ve Siyasal Gelişim
Nijerya’nın yerleşme tarihi MÖ yıllara kadar iner. 14. yy’dan itibaren İslamiyet’in yayılmasıyla birlikte Kuzey Nijerya tamamen İslamlaşmıştır. Nijerya’ya ilk olarak 15.yy’da Avrupa sömürgeciliğini ve zulmünü getirenler, Portekiz ve İngiliz esir tüccarı denizciler olmuştur. Böylece Avrupalıların işgalleriyle Atlantik esir ticareti başlamıştı.

30 350 yıl kadar süren bu vahşet, 20 milyon Nijeryalı’nın esir olarak satılmasıyla Avrupa tarihinde kara bir leke olarak kalmıştır. İngiltere 19.yy’dan itibaren Nijerya’yı sömürge haline getirmiştir II. Dünya Savaşı’ndan sonra ise milliyetçilik hareketleri başlamış ve bağımsızlık elde etme düşüncesiyle İngilizlere karşı isyan hareketleri başlamıştır.

31 Nijerya 1960 yılında bağımsızlık elde etti ve 1963 yılında Cumhuriyet ilan edildi.
Bu tarihten sonra Nijerya’da iç karışıklıklar başlamıştır. Bu iç karışıklıklar sonucunda binlerce insan hayatını kaybetmiştir. 1970’li yıllarda bulunan petrol Nijerya’nın kaderini değiştirmiştir. 1990’lı yıllara kadar iç karışıklıklar devam etmiş ve asker yönetime el koymuştur.

32 Başta petrol ve doğal gaz olmak üzere zengin doğal kaynakları ve elverişli tarım alanları bulunan Nijerya, Afrika ölçeğinde ekonomik durumu iyi olan ülkeler arasındadır.

33 Beşeri Coğrafya Özellikleri
Nijerya’da 250’den fazla etnik grup yaşar. Ülkede en kalabalık nüfusu teşkil eden 11 etnik grup, nüfusun % 92’sini oluşturmaktadır. Hausa, Yoruba, İbibio, Fulani, İçok, Kanuri, Edo, Tiv ve İjolar en kalabalık olanlardır. Kuzey bölgesinde yaşayan Fulani ve Kanuriler Arap-zenci karışımı bir ırkı temsil ederler.

34 Ülkede çok sayıda etnik grubun bulunması, kıta aşırı göç yollarının buluşma noktası olmasından ileri gelmektedir. 16.yy’dan itibaren acımasız bir köle ticaretine sahne olan Afrika’nın, en önemli köle toplama kampları Batı Afrika sahilleri ile birlikte Nijerya topraklarına yer alıyordu. Toplama merkezlerine getiren, tüm Afrikalı gruplardan bir kısmı çeşitli sebeplerle bu toplama merkezlerinde bırakılmışlardır.

35 İşte bu sebeple, Nijerya’da hemen hemen tüm Afrika halklarının temsilcilerine rastlamak mümkündür.
Ülkede resmi dil olarak İngilizce konuşulur. İngilizcenin yanı sıra yerel diller de kullanılmaktadır (yaklaşık 180 farklı dil). Müslüman nüfus ülkenin kuzeyinde, Hrıstiyan ve Animist inanca sahip olanlar ise güneyde yaşamaktadır.

36 En önemli kentleri Lagos (1. 5 milyon), İbidan (1. 3 milyon), Abuja (1
En önemli kentleri Lagos (1.5 milyon), İbidan (1.3 milyon), Abuja (1.2 milyon), Kano (0.7 milyon) ve Port Harcourt’dur (0.4 milyon). 1991 yılında başkent Abuja’ya taşınmıştır. Abuja başkent olarak özel tasarlanmıştır. Sömürgeci Avrupalı devletlerin etkisi kıyı bölgelerinde daha belirgindir.

37 Nüfusun % 42’si 0-14, % 55’i 15-64 ve % 3’ü 65 yaş üstüdür.
Ortalama yaşam süresi 50 yıldır (2008). Nüfusun % 70’i yoksulluk sınırını altında yaşar (2007). İşsizlik oranı yüksektir.

38 Ekonomik Coğrafya Özellikleri
Nijerya’nın en önemli zenginlik kaynakları petrol ve tarımdır. Toplam işgücünün yaklaşık % 60’ı tarımda çalışır. Ülkenin1/3’ü tarıma elverişlidir. Topraklarının % 15’i ormanlarla kaplıdır. Tarım ürünleri ülke ihtiyacını ancak karşılamaktadır. Manyok, yam, süpürge darısı, darı, pirinç ve mısır yetiştirilen başlıca ürünlerdir.

39 İhracata yönelik yetiştirilen palmiye yağı ve tohumu, yerfıstığı, kauçuk ve pamuk; petrol gelirlerinin artması sonucunda üretimi azalmış olan ürünlerdir. Ülkenin kuzeyinde çalılık ve savan kuşağında büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği önemlidir. Güneydeki sahil kesiminde balıkçılık önemli bir ekonomik faaliyettir.

40 Nijerya, Afrika kıtasının toplam petrol rezervinin 1/3’üne doğal gaz rezervinin ise 1/5’ine sahiptir. Mevcut işletilen petrol yatakları, daha ziyade güneyde, sahil ve Nijer deltası bölgesindedir. Petrol ve doğal gazın dışında zengin kömür, kalay ve demir madenlerine sahiptir. Çıkardığı kömürün de önemli bir kısmını ihraç eder.

41 Ulaşım imkanları da son yıllarda hızla gelişmektedir
Ulaşım imkanları da son yıllarda hızla gelişmektedir. Kara, deniz ve demiryolunun yanı sıra Lagos ve Kano havaalanları uluslar arası havaalanlarıdır. Ülkede ihracat ithalattan fazladır. En fazla ihracatı ABD’ye yapar. En fazla ithalatı ise Çin, ABD ve AB ülkelerinden yapar. Nijerya Afrika kıtasında gelişmeye aday ülkeler arasındadır.

42 Türkiye son yıllarda Nijerya’dan önemli miktarda sıvılaştırılmış doğal gaz ithal etmeye başlamıştır.

43 MISIR Mısır hem Ortadoğu hem de Afrika ülkesidir.
Kuzeyinde yüksek, düz ve körfezsiz Akdeniz kıyıları vardır. Doğusunda Süveyş Kanalı ve Kızıldeniz yer alır. Kızıldeniz kıyısı boyunca, çok sayıda mercan resifi bulunur. Kuzeydoğuda Sina topraklarının ötesinde İsrail yer alır. Batıda Libya, güneyde Sudan ile çevrilidir.

44 Mısır adı, “sınır” anlamına gelen “mısr” kelimesinden gelmiştir (çoğulu emsar).
Yunanlılar, Romalılar ve bugünkü Batı ülkelerinin kullandığı ad olan “Egypt” eski Mısır dilinden alınmış ve Kıpti kökenlidir. Yüzölçümü 1 milyon km²’dir. Bunun 59 bin km²’sini Sina Yarımadası oluşturur.

45 Doğal Özellikleri Mısır’ın toplam yüzölçümünün % 96’sını çöller ve kayalık kayalık alanlar oluşturur. Coğrafi olarak 4 bölgeye ayrılabilir: 1- Nil vadisi ve deltası 2- Arabistan Çölü (Doğu Çölü) 3- Libya Çölü (Batı Çölü) 4- Sina Yarımadası

46 Nil Vadisi ve Deltası, Mısır’ın nüfus, yerleşme ve ekonomik coğrafya özellikleri bakımından önem arz eden tek bölgesidir. Heredot; “Mısır Nil’in hediyesidir” demiştir. Gerçekten Mısır denilince ilk akla gelen Nil’dir. Güneyden kuzeye ülkeyi bir uçtan bir uca kat eden Nil, ülkeye büyük bir canlılık verir.

47 Mısır’ın en zengin toprakları bu bölümdedir.
Nil deltasında kıyı gölleri ve lagünler bulunur. Mısır’ın iklimi sıcak ve kuraktır. Akdeniz kıyılarında 200mm civarında olan yağış güneye doğru 80mm’ye düşer. Çöllere geçildiğinde iyice azalır. Kıyı kesiminde nem oranı yüksektir. Çöllerden esen Hamsin adı verilen rüzgarlar sıcak şiddetlidir. Çöl tozlarını geniş bir alana yayarlar.

48 Ülke bitki örtüsü bakımından fakirdir
Ülke bitki örtüsü bakımından fakirdir. Delta ve vahalarda, hurma ağaçları yoğunluk kazanır. Nil vadisi boyunca papirüsler yetişmektedir. Afrika kıtasının en uzun nehri olan Nil (6695km), Afrika’nın % 10’luk bir kısmının sularını toplar. Missisippi’den sonra dünyanın en uzun ikinci nehridir.

49 Nil Nehri Burundi’den doğduktan sonra Victoria Gölü’ne dökülür
Nil Nehri Burundi’den doğduktan sonra Victoria Gölü’ne dökülür. Victoria Gölü’nden çıktıktan sonra Albert Gölü’ne dökülür. Buradan sonra Sudan’a girer. Sudan’da Beyaz Nil ismini alır. Sudan’ın başkenti Hartum yakınlarında Mavi Nil kolunu alır. Nil Kahire yakınlarında delta bölgesine girer. Rosetta ve Dimyat adıyla iki koldan Akdeniz’e dökülür.

50 Nil’in meydana getirdiği verimli şerit, tarih boyunca, bu bölgede verimli medeniyetlerin doğmasına sebep olmuştur. Eskiden çok önemli şehirler olan Memphis ve Thebes bugün tarihe kavuşmuştur. Büyük İskender tarafından kurulan İskenderiye Roma döneminde Roma’dan sonra en büyük ikinci şehriydi ciltlik kütüphanesi ile ün salmıştı.

51 Nüfusu 6 milyonun üzerinde olan Kahire Afrika’nın en önemli kentidir.
Beyaz Nil ile Mavi Nil’in birleştiği yerden kurulan Hartum şehri, Sudan’ın başkentidir. Mısır’da eskiden tarım, Nil’in taşkın dönemlerine göre yapılırdı. Taşkın dönemlerinden sonra verimli tarım arazileri üzerinde tarım yapılır ve yılda iki ürün alınırdı. Sulama basitçe yapılmış kanallar ile yapılırdı.

52 Barajlar yapılmaya başladıktan sonra sulama düzenli hale getirilmiş ve daha geniş alanlar ekilmeye başlanmıştır. Assuan yakınlarında ilk baraj 1902 yılında yapılmıştır. Büyük Assuan Barajı ise 1971 yılında hizmete girmiştir. Nasır baraj gölü Belçika büyüklüğündeki bir alanı kaplamaktadır.

53 Bu baraj ile birlikte elektrik üretimi ve sulanan alanlar gelişmiştir
Bu baraj ile birlikte elektrik üretimi ve sulanan alanlar gelişmiştir. Ancak bu baraj bazı olumsuzluklara da yol açmıştır. Baraj Gölü’nün aşağısına alüvyon akımı durmuştur. Alüvyon akımı durduğundan gübre kullanım ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Toprakta tuzlanma başlamıştır. Bazı balık türleri yok olmuştur. Öte yandan göl alüvyon ile dolduğundan su tutma kapasitesi düşmüştür.

54 Beşeri Coğrafya Özellikleri Süveyş Kanalı
Süveyş Kanalı dünyanın en önemli kanallarından biridir. Süveyş kanalı; Atlas Okyanusu kıyısı ülkeleri ile Hint Okyanusu kıyısı ülkeleri arasındaki en kısa deniz yoludur. Antik Mısır’dan, 18.yy’a kadar olan dönemde, Nil Deltasını Kızıldeniz’e bağlayacak su kanalı projeleri yapılmıştır.

55 Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps’in girişimi ile kanalın yapımına 1859’da başlanmıştır. Kanal 1869’da hizmete girmiştir. Süveyş kanalı 160km uzunluktadır. Derinliği 12-13m, genişliği ise m arasında değişir. Günde ortalama 60 gemi geçer. Geçişi 13 saati bulur (Port Said-Süveyş). Süveyş kanalı Mısır’a yılda 3 milyar $ kazandırır yılında gemi geçmiştir.

56 Tarihsel ve Siyasal Gelişim
Nil Vadisi ve deltası, tarihte çok eski medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. I. Milattan Önceki Mısır 1- Krallar Devri (MÖ ) 2- Firavunlar Devri (MÖ ) 3- İranlılar Devri (MÖ ) 4- Yunanlılar Devri (MÖ )

57 II. Milattan Sonraki Mısır
1- Romalılar Devri (MÖ 100-MS 395) 2- Bizanslılar Devri (MS ) 3- Müslüman Araplar Devri (MS ) 4- Osmanlı Devri (MS ) 5- Bugünkü Mısır: 1936’ya kadar İngiliz hakimiyeti devam etmiştir. 1936’dan sonra bağımsızlık ilan etmiştir.

58 Nüfus Özellikleri 1940’da 40 milyon olan ülke nüfusu, 2008’de 82 milyona yükselmiştir. Nüfusun % 32’sini 0-14 yaş, % 63’ünü yaş ve % 5’ini 65 yaş üstü nüfus oluşturur. Nüfusun % 90’ı Müslüman, % 10’u Hristiyan’dır (Kıpti). Nüfusun % 95’i kuzeyde ve Nil vadisi etrafında toplanmıştır. El-Ezher üniversitesi uluslar arası nitelik taşır.

59 Başkent Kahire, hem Afrika kıtasının hem de Ortadoğu’nun ne büyük kentidir. Banliyöleri ile nüfusu 15 milyonu bulur. Diğer önemli kentleri; İskenderiye (3 milyon), Giza (2 milyon), Port Said (0.5 milyon) ve Süveyş’tir (0.4 milyon).

60 Ekonomik Özellikleri Mısır’ın büyük bir bölümü çöllerle kaplıdır.
Nüfus ve tarımsal faaliyetler, Nil vadisi ve deltasında toplanmıştır. Barajlar yapılmadan önce 1500km boyunca Nil, Habeşistan’ın verimli balçığını, Haziran-Ekim arasında Mısır’a taşırdı. Taşkınlar, Mısır halkının tarımsal hayatını düzenlerdi.

61 Mısır’da ekimi en çok yapılan ürün pamuktur.
1970’li yıllarda dünya pamuk üretiminin % 6’sını karşılamakta ve ülke ihracatının % 80’ini pamuk ve pamuklu kumaşlar oluşturmaktaydı. Pamuğun önemi kısmen azalmıştır. En önemli ihraç ürünleri petrol ve petrol ürünleridir. Şekerkamışı, mısır, buğday, pirinç ve domates ekimi de önemlidir.

62 Hayvancılık pek gelişmemiştir. Kıyı balıkçılığı yapılır.
Ülkede demir çelik, gübre, çimento ve dokuma fabrikaları önemlidir. Petrolün yanı sıra doğal gaz rezervleri de önemlidir. Mısır’ın en önemli gelir kaynaklarından birisi de turizmdir.

63 Piramitler, Kızıldeniz’deki mercan resifleri ve tarihi eserler önemli turizm değerleridir.
İskenderiye, Port Said ve Süveyş önemli limanlardır. İthalatı, ihracatından fazladır.

64 GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ
Afrika Kıtası’nın güney ucunda yer aldığından bu isim verilmiştir. GB’da Atlas Okyanusu, G ve GD’sunda Hint Okyanusu yer alır. Kuzeyinde; Namibya, Botswana, Zimbabwe, Mozambik ve Swaziland bulunur. Güney Afrika Cumhuriyeti’nin(GAC) sınırları içerisinde Lesotho yer alır.

65 Yüzölçümü 1 219 912km²’dir. Nüfusu 50 milyon civarındadır.
GAC doğal yapı olarak sade bir görünüşe sahiptir. Ortalama yüksekliği 1200m’yi bulan platolar hakimdir. Kıyı şeridi çok dardır. Ülkenin güneyinde dağ sıraları yer alır. Drakensberg dağları en fazla yükseltiye sahip dağlardır (Sources dağı 3299m).

66 KB’da Kalahari, B’sında Namib Çölü yer alır.
Ilıman bir iklime sahiptir. Denize yakınlığı bu durum üzerine etkili olmuştur. Batı kıyısı Benguale soğuk su akıntısının, doğu kıyısı Mozambik sıcak su akıntısının etkisindedir. Bundan dolayı batı kıyılarında yıllık ortalama sıcaklık 13°C iken, doğuda 20°C’dır. Yıllık yağış ortalaması batıda 127mm iken, doğuda mm arasında değişir.

67 Ümit Burnu’nda Akdeniz iklimi özellikleri görülür.
İç kesimlerde kuraklık tehlikesi her zaman vardır. Kış mevsiminde Antarktika üzerinden gelen soğuk hava akımları bazen geçici de olsa soğuk ve yağışlı bir hava oluşmasına sebep olur.

68 Akarsular bakımından oldukça zengindir.
Denize yakın dağların yamalarından doğup kısa mesafede denize dökülen akarsuların yanı sıra uzun boylu akarsularda bulunur. Ülkenin en önemli akarsuyu Orange, bir çok kolu da alarak Atlas Okyanusu’na dökülür. Hint Okyanusu’na dökülen en önemli akarsu Limpopo Nehridir. Bunun yanı sıra Hint Okyanusu’na dökülen pek çok akarsu bulunur.

69 GAC’nde bitki örtüsü; ormanlar, savanlar, yarı çöller, çöller ve makiler olmak üzere 5 kısımda ele alınabilir. Kıyı kesimlerinde yer alan orman, iç kesimlerde yerini savanlara bırakır. Akdeniz ikliminin hakim olduğu kısımlarda maki bitki örtüsü yer alır. Yağışların az olduğu yerlerde savanlar yerlerini otlaklara bırakır. Kalahari ve Namib Çölü’nde çöl bitkileri vardır.

70 Güney Afrika, Avrupalılar tarafından 1488’de Bartholomeu Dias’ın Ümit Burnu’nu geçmesi ile tanınmıştır. Avrupalılar tarafından yeni bir Hindistan yolu olan Ümit Burnu, stratejik önem kazanmıştır. 1652’de Hollanda kolonisi haline gelen Cape Town, daha sonra İngiliz koloni topraklarına katılmıştır (1815).

71 Avrupalıların buralarda ilk sömürge kurmaları esnasında yerli halka karşı yapılan ırk ayrımı politikası, 1807’de kaldırılmıştır. Fakat azınlıkta olan Boer adı verilen çiftçiler tarafından ırk ayrımı sürdürülmüştür. 1836’da Güney Afrika’nın iç kısımlarına göç eden Boerler burada ırk ayrımını sürdürmüşlerdir.

72 Ancak yerlilerle Boerler ve İngilizler arasındaki savaşların ardı arkası kesilmemiştir.
1838 yılında Boerlerle yerliler arasındaki savaşta (Kanlı Nehir Savaşı) Zulu hayatını kaybetmiştir. 1867’de elmas, 1886’da altın yataklarının keşfedilmesi Güney Afrika tarihinde gerçek bir dönüm noktasıdır.

73 1899 yılında Boerlerle, İngilizler arasındaki savaş, 1902’de İngilizlerin galibiyeti ile sonuçlanmıştır. 52 bin Afrikaan’a karşı 450 bin İngiliz askeri savaşmıştır Sonunda daha fazla dayanamayan Boerler, İngiliz kolonileri ile birleşerek Güney Afrika Birliği adıyla Büyük Britanya İmparatorluğu’na bağlanmıştır. 1913’de çıkan bir yasayla ülke topraklarının % 13’ü siyahlara (19 milyon), geri kalan kısmı beyaz nüfusa bırakılmıştır (4.5 milyon).

74 “Sadece beyazlar” ibaresinin gölgesinde siyahların ezildiği ırkçılık politikası Apartheid’ın ilk resmi adımı atılmıştır. I. Dünya Savaşı’ndan sonra her geçen gün ağırlık kazanan ırkçılık, 1924’te başa geçen General Herzog’un zamanında çıkarılan kanunla meşru hale getirilmiştir. General Herzog 1934’te çıkardığı kanunlarla zencilerin yurttaşlık ve siyasi haklarını ellerinden almıştır.

75 II. Dünya Savaşı’ndan sonra bu ırkçı politika şiddetini artırmıştır.
1915 yılından beri işgal ettiği Namibya’da da ırk ayrımı uygulamıştır. BM’in Namibya’dan çekilmesi isteğini 1969’da reddetmiştir. Namibya’yı bir eyalet gibi yönetmiştir. 1976’daki zenci hareketlerinde binlerce zenci hayatını kaybetmiştir.

76 1989 yılında Namibya bağımsızlığını kazanmıştır.
yılları arasında binlerce Namibyalı hayatını kaybetmiştir. Irk ayrımını savunan son cumhurbaşkanı Botha 1989’da istifa etmiştir. 1990 yılında yeni başkan de Klerk yumuşak bir politika izlemiş ve 1962’den beri hapiste olan Nelson Mandela’yı serbest bırakmıştır (1990). 1991’de Nelson Mandela devlet başkanı olmuştur.

77 Irk Ayrımı (Irkçılık) Çeşitli insan ırkları arasındaki biyolojik farklılıkların kültürel veya bireysel meseleleri de tayin etmesi gerektiğine ve doğal sebeplerle bir ırkın (genellikle kendi ırkı) diğerlerinden üstün olduğuna ve diğerlerine hükmetmeye hakkı olduğuna duyulan inanç veya bu değerleri kabul eden doktrindir.

78 Irkçılık ile ilgili terimler
Etnosentrizm (Etnik merkezcilik): Bir grubun inançlarını diğerlerinkine üstün görme. Bir kimsenin kendi kültürünü temel olarak alması ve diğer kültürleri kendi kültürü açısından değerlendirmesi ile tarif edilen ilkel duygu. İnsanların kendi grupları ile diğerlerini ötekileştirme.

79 Zenofobi: Farklılık korkusu.
Irkçılık sosyal ayrımcılığı, ırklar arasında fark gözetilmesini ve soykırıma kadar varan şiddeti haklı gösterebilmektedir. Irkçılık bazen milliyetçilik kavramı ile de iç içe girebilmektedir. Bulgaristan’da ATAKA partisi, Almanya’da Nazi ve Neo-Naziler, Fransa’da rasistler ve Rusya’daki aşırı sağcılar buna örnek verilebilir.

80 Irkçı İdeolojiler Beyaz Üstünlüğü Siyah Üstünlüğü Sosyal Darwinizm
Nazizim

81 Irkçı Şiddet Etnik temizlik: Bir etnik gruba mensup insanların zorla yerinden edilmesini amaçlayan siyasal politikaları ifade eder. Boşnaklara karşı uygulanan zorla yerinden etme (nüfus transferi) politikalarına karşı ilk kez 1992 yılında George W. Bush tarafından kullanılmıştır. Nefret suçu: Irk, renk, etnik köken, din, cinsiyet, cinsel yönelimi, yaşı, fiziksel veya zihinsel engelleri kullanılarak yapılan şiddet eylemleridir. Soykırım Linç

82 Nüfus Özellikleri GAC’nin nüfusu 1904’te 5.2 milyon, 1981’de 21.4 milyon, 2008’de 48.8 milyona ulaşmıştır. Günümüzde nüfus artış hızı % 0.8 civarındadır. Günümüz nüfusunun % 79’unu siyah, % 9.6’sını beyaz, % 8.9’unu melez, % 2.5’lik kısmını Asyalılar oluşturur. Beyazlar, İngiliz, Hollanda, Alman ve Fransız kökenlidir.

83 Asyalılar gurubunu şekerkamışı plantasyonlarında çalıştırılmak için getirilen Hintliler oluşturur.
Irkçılık politikasının bir sonucu olarak beyazlar, zenciler, melezler ve Asyalılar farklı yerleşim birimlerinde otururlar. Etnik grupların okulları ve gittikleri üniversiteler bile ayrıdır. Resmi dil olarak Afrikaner ve İngilizce kullanılır.

84 İdari bakımdan 4 eyalete ayrılmıştır
İdari bakımdan 4 eyalete ayrılmıştır. Bunlar; Ümit Burnu, Natal, Transvaal ve Orange eyaletleridir. Ülkenin yasama başkenti Cape Town, yargı başkenti Bloem Fontein ve idari başkent ise Pretoria’dır. Johannesburg, Durban ve Kimberley diğer önemli şehirlerdir. Hint Okyanusu’ndaki Prens Edward ve Marian adaları da GAC’ne bağlıdır.

85 Ekonomik Coğrafya Özellikleri
GAC ekonomik olarak gelişmiş ülkeler arasındadır. Ancak gelir dağılımı arasında uçurumlar vardır. Nüfusun % 50’si yoksulluk sınırının altında yaşar. Tarıma elverişli topakların büyük bir kısmı beyazların elindedir. Mısır, yerfıstığı, patates, buğday, tropikal meyveler, turunçgiller, tütün, şeker, çiçek ve üzüm yetiştirilen önemli ürünlerdir.

86 Yetiştirdiği koyun sayısı ve elde ettiği yün bakımından dünyada üst sıralarda yer alır.
Toprakların % 70’i otlak ve % 10’u ise tarıma elverişlidir. Tiftik keçisi beslemesi bakımından önemlidir (Özellikle Ankara keçisi). Yine büyükbaş hayvan besiciliği de önemlidir. Balıkçılık önemli bir geçim kaynağıdır (Cape Town limanı).

87 En önemli madenleri; altın, elmas, platin, uranyum, manganez, krom, demir cevheri, kömür, bakır, kalay, tungsten, mika ve nikeldir. Dünya altın üretiminin % 70’ini, elmas üretiminin % 65’ini karşılar. Demir çelik, kimya, gıda, dokuma, balık sanayi gelişmiştir. Taşkömüründen elde ettiği elektrik enerjisiyle dünyada ön sıralarda yer alır. Hidrolektrik santrallerinin yanı sıra bir tane de nükleer santrali vardır.

88 Turizm de son yıllarda hızla gelişmektedir
Turizm de son yıllarda hızla gelişmektedir. Plajları ve milli parkları çok sayıda turisti kendine çeker. Afrika Kıtasının en gelişmiş ülkesidir. Türkiye GAC’nden en fazla altın ve kömür alır. Otomotiv, dokuma, petro-kimya ve makine en çok sattığımız ürünlerdir.

89 CEZAYİR Kuzey Afrika ülkesidir. Afrika Kıtası’nda yüzölçümü bakımından Sudan’dan sonra ikinci sıradadır. Yüzölçümü km²’dir. Cezayir kelimesi Arapça “Adalar” anlamına gelir. Bu isim Cezayir Limanı’nın girişinde yer alan iki adaya atfen verilmiştir.

90 Fiziki Coğrafya Özellikleri
Ülke yeryüzü şekilleri bakımından iki bölgeye ayrılır. 1- Güney bölgesini Sahra Çölü oluşturur ve ülke yüzölçümünün % 82’sini oluşturur. Ülkenin orta ve güney bölümlerini tamamen içine alan Sahra, tabanı granit ve billuri şistlerden oluşmuş kum çölleriyle kaplıdır. Yer altı sularının çıktığı kısımlarda sulanabilen vahalar yer alır.

91 Sahra’nın güneyinde yer alan Ahaggar dağlarındaki Tahat tepesi 3003m yüksekliktedir.
Cezayir’in en yüksek noktası olan bu yerin kışın dorukları karlarla kaplıdır. Sahra yüzey şekilleri bakımından iki kısımda ele alınabilir. Erg adı verilen kumlarla kaplı kısım ve hammada denilen taşlarla örtülü kısım.

92 2- Kuzey Bölgesinde dağlık sahalar yer alır
2- Kuzey Bölgesinde dağlık sahalar yer alır. Kıyıları genelde dağlara çok yakın ve sarptır. Doğal liman azdır. Kıyının hemen gerisinden Fas’tan başlayan Atlas dağları doğuda Tunus’a kadar 2400km boyunca iki şerit halinde uzanır. Kuzeydeki dağ sırasına Tell Atlaslar (Küçük), güneydekine ise Sahra Atlasları (Büyük) denir.

93 Tell atlaslar (küçük) batıdan doğuya doğru yükselir
Tell atlaslar (küçük) batıdan doğuya doğru yükselir. En yüksek noktası Djurdjura’dır (2308m). Sahra Atlasları (büyük), kıyı bölgesi ile Sahra arasında set görevi görür. İki dağ sırası arasında büyük ovalar ve platolar yer alır. Ülkenin en alçak noktası Şot Melrhir’dir.

94 Ülkenin kuzeyinde Akdeniz, güneyinde ise çöl iklimi etkilidir.
Afrika dünyasını oluşturan güney bölümüne karşılık, kuzey bölgesi Akdeniz dünyasını simgeler. Atlas dağlarında zaman zaman şiddetli depremler görülür. Yağışlı mevsimlerde çamur akıntıları ve seller meydana gelir. Erozyon ülkenin önemli sorunları arasındadır.

95 Tarihsel ve Siyasal Gelişim
İslamiyet 720 yılından sonra yayılmaya başlamıştır. 1500’lü yıllarda İspanyollar Cezayir’i vergiye bağlamıştır. 1520 yılında Oruç Reis ve kardeşi Barbaros Hayrettin Paşa Cezayir’i Osmanlı topraklarına katmıştır. 1930 yılında ülkeyi Fransızlar işgal etti. Tarım toprakları Fransız sömürgecilere dağıtıldı.

96 Tarımın yanı sıra ticaret ve bankacılık da sömürgecilerin eline geçmiştir.
1954 yılında başlayan bağımsızlık savaşı sırasında binlerce Cezayirli hayatını kaybetmiştir. Ülke 1962’de bağımsızlığını kazanmıştır. 1991 yılında çok partili seçimler yapılmıştır. En fazla oyu İslami Selamet Cephesi’nin (FİS) alması sonucunda ülke karışmıştır.

97 1999’a kadar süren bu karışıklar sonucunda 160 000 kişi hayatını kaybetmiştir.
1999 yılında askerlerin desteğini alan Abdülaziz Bouteflika iktidara gelmiştir.

98 Beşeri Coğrafya Özellikleri
Nüfus artış hızı % 1,7’dir. Ortalama yaşam süresi ise 73’tür. Genç bir nüfusa sahiptir. Nüfus ülkenin kuzeyindeki kentlerde (% 63) toplanmıştır. Nüfusun % 97’si Arap ve Berberi’dir. Dini açıdan Sünni Müslüman’dır. Başkenti Cezayir kentidir (4 milyon). Kenti Kartaca’lılar kurmuştur.

99 Diğer önemli şehirleri Oran, Constantine, Annaba’dır.
Resmi dil olarak Arapça’nın yanı sıra Fransızca’da kullanılır. Nüfusu 35 milyon kadardır.

100 Ekonomik Coğrafya Özellikleri
Tarım önemli bir geçim kaynağıdır. Buğday, arpa, patates, baklagiller, üzüm, hurma ve çeşitli sebzeler yetiştirilir. Buğday ve arpa üretimi yeterli olmadığından Fransa, Kanada ve ABD’den ithal eder. Hurma önemli bir ihraç kalemidir. Ülkede 7-8 milyon civarında hurma ağacı vardır. Zeytinyağı üretimi ve şarap ihracatı önemlidir.

101 Güney ve orta bölgelerde hayvancılık önemli bir geçim kaynağıdır.
Yapılan balıkçılık geçimlik düzeydedir. Petrol, doğal gaz, demir ve fosfat rezervleri önemlidir. Petrol üretiminde dünyada 14. doğal gaz üretiminde dünyada 5. sırada yer alır. Ülkede ihracat ithalattan fazladır.

102 Cezayir Türkiye’ye sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ve sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ihraç ederken, Türkiye’den ulaşım araçları, demir çelik ürünleri, tekstil, makine, çimento, televizyon ve gıda maddeleri ithal eder.

103 ETİYOPYA Doğu Afrika’da bulunan bir devlettir.
Eski Adı Habeşistan’dır. Sömürge olmamıştır. Afrika’nın en eski bağımsız devletidir. II. Dünya Savaşı sırasında İtalyan işgaline uğramıştır. Etiyopya adının kökeni, Eski Yunanca’da “siyah derili insan” anlamına gelen “aethipos” sözcüğüdür.

104 Sudan ve Moritanya adları da aynı anlama gelir.
Yüzölçümü km²’dir.

105 Fiziki Coğrafya Özellikleri
Etiyopya genellikle dağlık ve platolarla kaplı bir ülkedir. Kızıldeniz’den ayrılan Afar grabeni (-120) Eritre ve Cibuti sınırında yer alır. Afar grabeninin (Danakil depresyonu) tabanı tuz tortulları ile kaplıdır. Fay hatlar boyunca sodalı ve kükürtlü sıcak su kaynakları çıkmaktadır. Rift vadisi ülkeyi KD- GB yönünde geçer.

106

107 Rift vadisi boyunca, Afrika masifi ayrılmaktadır.
Rift vadisinin batısında Etiyopya platosu uzanır. Ortalama yükseltisi 2000m’yi bulan bu platonun en yüksek yeri Daşan dağıdır (4543m). Akarsularla parçalanmış olan bu plato nüfusun yoğun olduğu yerler arasındadır. Çöküntü alanının doğusunda akarsularla parçalanmış Somali Platosu yer alır.

108 Enlem itibarıyla subekvatoral ve tropikal iklim kuşağı üzerinde yer alır.
Esas iklim özelliğini dikey yöndeki yükselti fazlalığı meydana getirir. 1800m yükseltinin altındaki yerlerde subekvatoral iklim görülür.

109 Bu yerlerde sıcaklık 40°C’yi geçer
Bu yerlerde sıcaklık 40°C’yi geçer. En sıcak ay ortalaması 33°C, en soğuk ay ortalaması 21°C’dır. m arasında ılıman iklim görülür. Buralarda ortalama sıcaklık 16°C’dir. GB bölgelerinde yağış 2500mm iken, KD’da 50mm’ye düşer. Ülkenin en önemli akarsuları; Şebeli, Mavi Nil (Tana Gölü’nden doğar) ve Omo’dur.

110 Nil Nehri’nin çöllerde kuruyup kaybolmasını engelleyen Sobat, Mavi Nil (Bahr’ül Azrak) ve Atbara bu ülkeden doğar. GB’da yer alan ormanlar hariç, diğerleri tahrip edilmiştir. Alçak yerlerde step ve savanlar egemendir. Yüksek yerleri ise baobab, çınar, incir ve hurma ağaçları kaplar.

111 Tarihsel ve Siyasal Gelişim
Etiyopya Miladın ilk yıllarından beri köklü bir geleneği olan Afrika’nın en eski bağımsız devletidir. Ülkeye ilk yerleşenler Hami ve Sudan kökenli kabileler olmuştur. Miladi 1.yy’dan 7.yy’a kadar Aksum krallığı tarafından yönetilmiştir. İslam İmparatorluğu döneminde Habeşistan ticari bakımdan gelişmiştir.

112 Kızıldeniz kıyısı boyunca İslamiyet yayılmıştır.
Portekizlilerin etkisiyle de Hristiyanlık yayılmıştır. 1935 yılında Mussolini ülkeyi işgal etse de II. Dünya Savaşı’ndan sonra çekilmek zorunda kalmıştır. yılları arasında Necaşi Haile Selasiye iktidarda kalmıştır.

113 1975’de askeri bir darbe ile iktidardan uzaklaştırıldı.
Ülkede Müslümanlara yapıla baskı bu dönemde de devam ettiğinden Eritreli Müslümanlar ile hükümet güçleri arasında çatışmalar yaşanmıştır. Eritre 1993’de yapılan halk oylaması ile bağımsızlık ilan etmiştir. Ülke günümüzde çok partili sistem ile yönetilmektedir.

114 Beşeri Coğrafya Özellikleri
Nüfusu yaklaşık 85 milyondur. Nüfus artış hızı % 3,2’dir. Nüfusun % 46’sını 0-14 yaş oluşturur. % 51,4’ünü yaş, % 2,6’sını ise 65 yaş üzeri nüfus oluşturur. Nüfusun % 88’i kırsal kesimde yaşarken % 12’si kentlerde yaşar. Ortalama yaşam süresi 55’tir. Oromolar (% 32), Amharalar (% 30), Somaliler (% 6), Tigreler (% 6), Sidamolar, Shankellalar, Afarlar ve Gurageler en büyük etnik gruplardır.

115 Nüfusun % 61’i Hristiyan, % 33’ü Müslüman ve % 5’i Animist ve % 1 diğer.
Bunların yanı sıra büyük bir kısmı İsrail’e göç etmiş olan Falaşa Yahudisi bulunur. Yerel dil ve lehçelerin yanı sıra İngilizce ve Arapça’da kullanılır. İşsizlik oranı yüksektir. Başkent Addis Ababa’nın (Yeni Çiçek) nüfusu 3,5 milyondur.

116 Başkentin denizden yükseltisi 2500m’dir
Başkentin denizden yükseltisi 2500m’dir. Kıyıda Cibuti’ye bağlanan demiryolu vardır. Afrika Birliği ve BM Afrika Ekonomik Kurulu bu şehirdedir. Asmara, Dire Dava, Gonder, Desse, Harar ve Mitsiva önemli şehirlerdir. Etiyopya Açlıktan etkilenen ülkeler arasındadır. Açlıktan etkilenenlerin sayısı 7,5 milyondur.

117 Eritre ile süren iç savaş ekonomiyi olumsuz etkilemiştir.
Bu savaş sırasında on binlerce insan yaşamını kaybetmiştir. Etiyopya bütçesinin önemli bir kısmını silahlanmaya ayırmaktadır. Doğu bloğu ülkelerinden bol miktarda silah satın almaktadır.

118 Ekonomik Coğrafya Özellikleri
Ekonomisi tarıma dayanır. Ekstansif tarım yapılır. Tahıl, mısır, arpa, darı, bakliyat ve yağlı tohumlar yetiştirdiği başlıca ürünlerdir. Kahve, Etiyopya ekonomisi için önemlidir. Gelirinin % 10 kahveden elde edilir. 15 milyon kişi kahve sektöründen geçimini sağlar.

119 Kahve ihracatında Fildişi kıyısı ve Uganda’dan sonra Afrika’da 3
Kahve ihracatında Fildişi kıyısı ve Uganda’dan sonra Afrika’da 3. sırada yer alır. Hayvancılık sektöründe Afrika’da ilk sıradadır. Hayvancılık kuraklık ve salgın hastalıklardan olumsuz etkilenmiştir. Altın, mermer, kireç taşı ve tantal önemli madenlerdir. Dokuma, deri, çimento, mobilya kimyevi ve sigara fabrikaları önemlidir.

120 Enerji kaynakları bakımından fakirdir.
Ülkenin engebeli oluşu kara ve demiryolu ulaşımını engeller. Türkiye Etiyopya’dan susam, pamuk, iplik ve kahve satın alırken, Tarım makineleri, otomotiv, kimyasal maddeler, demir-çelik, jeneratör ve tekstil ürünleri satar.

121 SENEGAL

122

123

124 Batı Afrika’da Atlas Okyanusu kıyısında yer alır.
Adını Senegal Nehri’nde alır. Yüzölçümü km²’dir. Bağımsız Gambiya Cumhuriyeti, Senegal Nehri boyunca Senegal toprakları ile çevrilmiştir. Gambiya ülke topraklarının içerisine 320 km sokulmuştur.

125 Fiziki Coğrafya Özellikleri
Ülkenin büyük bir kısmı ortalama 200m yükseklikteki platolarla kaplıdır. Ülkenin en yüksek yeri GD’da yer alan Nepen Diakha bölgesinde 581m’dir. Senegal Nehri ülkenin kuzey sınırını oluşturur. Saloum ve Casamance diğer önemli nehirleridir. Nehir boyları ülkeye canlılık verir. Verde Burnu okyanusa doğru sokulmuş dağlık bir arazidir.

126 Kıyılar ve özellikle Dakar’ın kuzeyi deniz meltemlerine açık olup ılıman bir iklime sahiptir.
Kıyının gerisinde kuzeye gidildikçe Büyük Sahra’ya yaklaşılır ve sıcaklık artar. Yağış düşer ve bozkır vejetasyonu görülür. Bunun güneyindeki bölge ise daha çok yağış alır (900mm). Baobab ağaçları ve akasyalar yaygın olarak görülür.

127

128 Casamence bölgesinde yıllık yağış miktarı 900-1500mm arasında değişir.
Ülkenin güneybatısı yer yer bataklık ve tropikal ormanlarla kaplıdır. Mangrove ormanları yaygındır. Verde Burnu bölgesi kısmen yarı çöl karakterindedir.

129 Tarihsel ve Siyasal Gelişim
11.yy’dan itibaren Müslümanlık yayılmaya başlamıştır. 15.yy’dan itibaren Portekizliler ve 17.yy’dan itibaren Fransızlar ülkeye egemen oldular. Fransız Batı Afrikası olarak da bilinir. 1960 yılında bağımsızlık kazanmıştır. 1990’lı yıllara kadar ülke önemli iç karışıklıklar yaşamıştır.

130 Senegal 1982 yılında, Senegambia konfederasyonunu kurmak için Gambiya’ya katıldıysa da birleşme asla gerçekleşmedi. Bu birlik 1989’da dağıldı. Casamence bölgesinde düşük yoğunluklu ayrılıkçı hareketler söz konusudur.

131 Beşeri Coğrafya Özellikleri
15 milyon civarında bir nüfusa sahiptir. Nüfus artış hızı yüksektir (% 2,5). Başkenti Dakar’dır (3 milyon). Kaolack, Thiéc, Rufisque ve St. Louis’dir. Etnik yapısı karmaşıktır. % 37’si Volof, % 18’i Serer, % 17’si Peul, % 9’unu Diola ve % 9’unu Mandingolar oluşturur. Nüfusun çoğunluğunu oluşturan Voloflar tarımla uğraşır. Genellikle yer fıstığı ekerler.

132 Peullar Fulani ve Diolalar Berberi kökenlidir
Peullar Fulani ve Diolalar Berberi kökenlidir. Serer ve Mandigolar çiftçidirler. % 95’i Müslüman’dır. Ülkenin resmi dili Fransızca’dır. Ayrıca yerel diller de kullanılır. Okuma yazma oranı düşüktür. Senegal’in siyasi, ekonomik, idari ve ticari merkezi olan Dakar’da çok miktarda Fransız yaşar.

133 1924 yılında açılan Bamako (Mali)-Dakar demiryolu şehrin ticari önemini artırmıştır.
Eyalet sistemi ile yönetilir (11 bölge). 0-14 yaş % 42, yaş % 55 ve 65 yaş üstü nüfus % 3’tür. Ortalama yaşam süresi 57’dir. İşsizlik oranı % 48, yoksulluk sınırı altındaki nüfus % 54’tür.

134

135 Ekonomik Coğrafya Özellikleri
Senegal ekonomisi genellikle tarıma dayanır. Yer fıstığı en önemli tarım ürünüdür. Darı, süpürge darısı ve pirinç diğer önemli tarım ürünleridir. Hayvancılık ileri değildir. Gıda ve balıkçılık sanayi mevcuttur. Fosfat en önemli yer altı kaynağıdır. İhraç edilmektedir.

136 Demir altın, bakır, turba, mermer, doğal gaz ve titan diğer önemli madenlerdir.
Son yıllarda turizm sektörü gelişme göstermektedir. Avrupalı ve özellikle Fransız turistler ülkeyi ziyaret eder. En büyük ticaret ortağı Fransa’dır. ABD ve İngiltere’de önemlidir.

137 Ulaşım Afrika ölçütlerine göre gelişmiştir.
İthalat ihracattan fazladır. İhracat ürünleri; balık, fosfat, yerfıstığı, pamuk. Senegal İslam Konferansı örgütüne üyedir.

138 GAMBİYA

139

140 Afrika Kıtası’nın en küçük devletidir.
Senegal ile çevrilidir. Atlas Okyanusu’na kıyısı vardır. Ülkenin ortasından geçen Gambiya Nehri’nden ismini alır. Gambiya Mandinka dilinde nehir anlamına gelir. Yüzölçümü km²’dir.

141 Fiziki Coğrafya Özellikleri
Ülke Gambiya Nehri etrafında 50km genişlikte bir alanda uzanır. Ortalama yükseltisi fazla değildir. Batıdan doğuya doğru yükselir. Doğu-batı doğrultusu 464km’dir. Gambiya Nehri etrafında Banto faros adı verilen verimli ovalar bulunur. Sıcak ve nemli bir iklime sahiptir. Yaz oldukça yağışlı geçerken kış biraz daha kuraktır.

142 Yıllık ortalama yağış 1000mm’dir.
Sel ülke için önemi bir sorundur. Doğal kaynaklar bakımından fakirdir. En yüksek yeri 53m’dir.

143 Tarihsel ve Siyasal Gelişim
Avrupalılardan önce Mali ve Sudan krallıklarına ait bir bölgeydi. Halkın büyük çoğunluğunu Mali’den gelmiş olan Mandingolar oluşturur. 15.yy’dan itibaren Portekizli, Hollandalı, İngiliz ve Fransız denizciler bölgeye geldiler. Yer altı kaynakları zengin olmadığından köle ticareti yaptılar.

144 1738 Versailles Anlaşmasıyla İngilizlere verildi.
1965’de bağımsızlık kazandı. arasında Senegambiya ismini almıştır. Bir süre askeri diktatörlük ile yönetildikten sonra 1996’da genel seçimler yapılmıştır

145 Beşeri Coğrafya Özellikleri
Nüfusu 2 milyondur. Nüfus artış hızı yüksektir (% 2,7). Nüfusun % 10’u kentlerde yaşar. Nüfusun büyük kısmını Volof ve Mandingolar oluşturur. Başkent Banjul önemli bir liman kentidir. Banjul Gambiya Nehri halicinde kurulmuştur ve büyük gemilerin yanaşması için müsaittir.

146 Nüfusun büyük kısmını Müslümanlar oluşturur
Nüfusun büyük kısmını Müslümanlar oluşturur. Diğer inanç gruplarını Hristiyanlar ve Animistler oluşturur. 0-14 yaş % 44, yaş % 53 ve 65 yaş üzeri % 3’tür. Ortalama ömür 55’tir. Resmi dili İngilizce ve yerel diller.

147 Ekonomik Coğrafya Özellikleri
Ekonomisi tarıma dayanır. Yerfıstığı ekimi önemlidir. Pirinç, darı ve mısır ekimi önemlidir. Hayvancılık ancak ülke ihtiyacını karşılar. Yer fıstığı, balık, deri ihraç ürünleri arasındadır. Tarım ürünleri, tekstil ve çeşitli makineler ithal eder. Son yıllarda turizm önemli bir gelir kaynağı haline gelmiştir.

148 En önemli ulaşım aracı Gambiya Nehri’dir.
İthalat ihracattan fazladır. Gambiya Türkiye’den çimento, mobilya, ilaç, demir çelik ürünleri alırken; ham deri ihraç eder.

149 FAS

150

151

152 Afrika Kıtası’nın KB ucunda yer alır.
Faslılar ülkelerine Mağrib derler. Arapça batı demektir. Mağrib ülkeleri Fas, Cezayir ve Tunus’tur. Libya ve Moritanya Büyük Mağrib içerisinde yer alır. Yüzölçümü km²’dir. Ceuta ve Melilla İspanya’ya aittir. Cebeli Tarık Boğazı’nda yer alması sebebiyle jeostratejik bir öneme sahiptir.

153 Fiziki Coğrafya Özellikleri
Ülkenin kuzeyi dağlıktır ve 4 sıra halinde uzanır. Bu dağ sıraları arasında vadiler yer alır. 1- Rif dağları (Tidiguin 2453m) 2- Orta Atlaslar (3000m) 3- Yukarı Atlaslar (Toubkal 4165m) 4- Anti Atlas dağları (3000m)

154 Atlas Okyanusu ve Akdeniz kıyısında dar kıyı ovaları yer alır.
Bu ovaların en önemlileri; Tensift, Oum Er Rabia, Bou Begreg ve Udian’dır. Ülkede 4 farklı iklim tipi görülür. Akdeniz kıyılarında Akdeniz iklimi, Atlas Okyanusu kıyılarında Batı rüzgarlarına açık Okyanusal iklim, iç kısımlarda karasal ve ülkenin güneyinde çöl iklimi etkilidir.

155 Fas akarsular bakımından zengindir
Fas akarsular bakımından zengindir. Akarsuların yazın suları çok çekilir. En önemli akarsuyu Muluya Akdeniz’e dökülür. Atlas Okyanusu’na dökülen önemli akarsuları Sebou, Behl, Bou Begreg, Oum Er Rabia ve Tensift ırmaklarıdır. Bitki örtüsü de iklime uygun bir yayılış gösterir. Meşe ve sedir ormanları önemlidir.

156 Tarihsel ve Siyasal Gelişim
Fas bir Afrika ülkesi olmasına rağmen, Sahra Çölü’nün varlığı nedeniyle Afrika’nın iç kısımlarıyla bağlantı kuramamıştır. Fas’ın en eski halkı Berberilerdir. Fenikeliler, Kartacalılar ve Romalılar’da bu topraklara hakim olmuşlardır. 8.yy’da İslamiyet bölgede yayılmıştır. 11.yy’da Büyük Fas devleti kurulmuş ve başkenti Fas olmuştur.

157 19.yy’dan itibaren Fransız sömürgesi olmuştur.
1912 yılında tamamen Fransa’nın egemenliğine girmiştir. 1956 yılında bağımsız krallık olmuştur. 1961 yılında 1999 yılına kadar Kral II. Hasan tarafından yönetilmiştir. 1999’dan beri oğlu Sidi Muhammed ülkeyi yönetmektedir.

158 Beşeri Coğrafya Özellikleri
Nüfusu 35 milyondur. Nüfusun büyük kısmı kıyıda toplanmıştır. 0-14 yaş % 31, yaş % 64 ve 65 yaş üzeri nüfus % 5’tir. Nüfus artış hızı % 2,3’tür. Fas’ın çoğunluğunu Araplar oluşturur. Berberiler ikinci ve Morlar (Moritanya asıllılar) üçüncü büyük gruptur. Bunların dışında İspanyol, Fransız ve Yahudi azınlıklar vardır.

159 Arapça’nın yanı sıra Fransızca’da resmi dil olarak kullanılır.
Berberiler genellikle kendi dillerini kullanır. Önemli kentleri başkent Rabat (2 milyon), Kazablanka (2,2 milyon), Fas (450 bin), Marakeş (440 bin) ve Tanca’dır (270 bin). Başkent Rabat Atlas Okyanusu kıyısında Bou Regreg akarsuyunun denize döküldüğü yerde kurulmuştur. Nehrin getirdiği alüvyonlar nedeniyle liman özelliğini kaybetmiştir.

160 Casablanca (Beyaz Ev) Atlas Okyanusu kıyısında kurulmuş bir liman kentidir. Ülkenin en büyük kentidir. Nüfusun % 40’ı kentlerde yaşar. Kırsal alanlardan olan göçler şehirleri olumsuz etkilemektedir. Fas kültürünün en tipik özelliği “suk” adı verilen pazarlardır. Tüm cadde ve sokaklar buraya açılır.

161 Ekonomik Coğrafya Özellikleri
Dünya’nın en zengin fosfat yataklarına sahiptir. Ekonominin temelini tarım oluşturur. Tahıl, baklagiller, Narenciye, turfanda sebze ve zeytin üretimi önemlidir. Şarapçılıkta önemli bir gelir kaynağıdır. Hayvancılıkta önemli bir gelir kaynağıdır. En çok koyun yetiştirilir. Son yıllarda kümes hayvancılığı da gelişmiştir.

162 Yarış atları yetiştirilir.
Balıkçılık önemli bir gelir kaynağıdır. Turizm de son yılarda gelişme gösteren önemli bir sektördür (6 milyon turist). İthalatı ihracatından fazladır. En önemli ticari ortakları İspanya ve İtalya’dır.

163 Cebeli Tarık Boğazı ve Fas
İspanya ile Fas arasında yer alan bir boğazdır. En geniş yeri 58km en dar yeri 15km’dir. Cebeli Tarık bölgesi Utrecht Anlaşması (1713) uyarınca İngiltere’ye bırakılmıştır. Cebelitarık 6km² genişliğe ve 30 bin nüfusa sahiptir. Fas toprakları üzerinde yer alan ve boğazın kontrolünü sağlayan diğer uç bölgesi olan Septe (70 bin) ve Melila (60 bin) İspanya’ya aittir.

164 Batı Sahra

165

166 Afrika’nın KB’sında Atlas okyanusu kıyısında yer alır.
1976’da İspanya’dan ayrılmıştır. Nüfusu 300 bindir. Yüzölçümü 266 bin km²’dir. Ülkenin büyük kısmında çöl iklimi görülür. Fosfat ve demir yatakları önemlidir. Arapça ve İspanyolca konuşulur.

167 ZİMBABWE

168

169 Eski adı Rodezya’dır. Ülkeyi kuzeyden Zambezi, güneyden Limpopo Nehri çevreler. Zimbabwe adı Shone dilinde Büyük Taş Evler (Dzimba dza mabwe) anlamına gelir. Yüzölçümü km²’dir. Botswana, Mozambik, Güney Afrika ve Zambiya ile komşudur.

170 Fiziki Coğrafya Özellikleri
Zimbabwe büyük oranda yüksek bir plato özelliği gösterir. Doğu sınırı dağlıktır. En yüksek yeri İnyanga dağlarında 2592m’ye ulaşır. Yukarı Zambezi’deki Victoria şelalelerinin genişliği 1,6km ve yüksekliği 108m’dir. Subtropikal bir iklim hüküm sürer. Yağışlı ılık mevsim kasımdan marta kadar sürer ve soğuk kurak mevsim mayıstan ağustosa kadar sürer.

171

172

173

174 Tarihsel ve Siyasal Gelişim
MS 4.yy’dan, 15.yy’a kadar Bantu kabileleri egemen oldu. 1505 yılında Portekizliler bu bölgeye geldiğinde Monomotapa krallığı bölgeye egemendi. 1830’larda güneyden gelen Ndebele kabileleri ülkeyi işgal etti. 1888’de İngiliz Cecil Rodes, Ndebele şefinden maden işletme imtiyazı elde etti.

175 Bunun kurduğu İngiliz Güney Afrika şirketi, 1889’dan 1923’e kadar ülkede siyasi ve ekonomik kontrolü elinde tuttu. 1923’te Güney Rodezya (Zimbabwe) İngiltere tarafından (beyaz azınlık tarafından yönetilmek üzere) ilhak edildi. 1953’te Güney Rodezya, Kuzey Rodezya (Zambiya) ve Nyasaland (Malawi) birleşti.

176 1963’te bu birlik dağıldı. 1964’te Kuzey Rodezya (Zambiya) ve Nyasaland bağımsızlık ilan etti.
1965’te Güney Rodezya (Zimbabwe) bağımsızlık ilan etti. İngiltere bunu kabul etmedi ve müeyideler uyguladı. İç savaş yaşandı. 1980’de tam bağımsızlığını kazandı.

177 Beşeri Coğrafya Özellikleri
Ülke nüfusu 12 milyon civarındadır. Nüfusun % 96’sını siyahlar oluşturur. Resmi dil İngilizcedir. Kuzeyde Shonalar, güneyde Ndebeleler yaşar. Bunlar Bantu dil grubuna ait dilleri konuşur. Başkenri Harare’dir (Salisbury). Kent 1890’da kurulmuştur ve nüfusu 3 milyona yakındır. 0-14 yaş % 44, yaş % 52 ve 65 yaş üstü % 4’tür.

178 Ekonomik Coğrafya Özellikleri
Tarım en önemli ekonomik faaliyettir. Mısır, şeker, pamuk, buğday ve tütün ekimi önemlidir. Krom, altın, nikel, asbest, bakır, demir ve maden kömürü yatakları önemlidir. Hidroelektrik üretimi de önemlidir. İthalat ihracattan fazladır. Tarım, tekstil ve yer altı kaynakları ihraç eder. Sanayi ürünleri satın alır.