METAL KALIBA DÖKÜM YÖNTEMİ

... konulu sunumlar: "METAL KALIBA DÖKÜM YÖNTEMİ"— Sunum transkripti:

1 METAL KALIBA DÖKÜM YÖNTEMİ
Metal kalıba döküm daha ziyade karmaşık şekilli dar boyut toleransları dar olan çok sayıda üretilmesi istenen döküm parçaları için kullanılır. Yöntem isminden de anlaşılacağı gibi,iki veya daha fazla parçadan oluşan ve aynı şekilde bir döküm parçasından çok sayıda üretmek için defalarca kullanılan döküm türüdür.

2 METAL KALIBA DÖKÜM YÖNTEMİ
Bu döküm teknolojisinde üretilen erimiş metal,kalıcı (genellikle metal) kalıplara dökülerek şekillendirilir. Sıvı metal kalıp içine yerçekimi etkisiyle dolar. Basit maçalar metalden, kompleks şekilli maçalar ise kum karışımı veya alçıdan yapılabilir. Metal olmayan maçaların kullanıldığı yönteme “yarı kalıcı kalıba döküm” adı verilir. Kalıp ömrünü arttırmak için kalıp boşluğu refrakter malzemelerle kaplanır ve bu sayede parçanın kalıptan çıkarılması da kolaylaşır

3 METAL KALIBA DÖKÜM YÖNTEMİ
Dökülecek metalin gerektirdiği refrakterliğe sahip olması gereken kalıp malzemesi olarak genellikle özel kalite dökme demir veya çelik kullanılır.Düşük sıcaklıkta eriyen metallerin dökümü için bronz da kullanılır.Metal dökümde tek bir kalıpla demir esaslı malzemelerden 3000… , alüminyum gibi düşük sıcaklıkta eriyen malzemelerden ise ’e kadar parça dökülebilir

4 METAL KALIBA DÖKÜM YÖNTEMİ
Metal kalıba döküm yönteminin üstünlükleri şöyle sıralanabilir: 1- İnce taneli iç yapı sayesinde mekanik özellikleri daha iyidir. 2- Hassas boyut toleransları sağlanabilir. 3- Karmaşık parçaların üretimi mümkündür. 4- Parçanın yüzey kalitesi iyi olup,temizleme masrafları düşüktür. 5- Seri üretim için ekonomik bir uygulamadır.

5 METAL KALIBA DÖKÜM YÖNTEMİ
Metal kalıba döküm yönteminde bazı sınırlamalar vardır.Bunlar: Her ne kadar bir maksimum boyut sınırlaması yoksa da yöntem daha çok ufak boyutlu parçaların dökümüne uygundur. Bütün alaşımlar metal kalıpta dökülmeye uygun değildir. Yöntem düşük sayıda parça üretiminde çok pahalı hale gelir.

6 METAL KALIBA DÖKÜM YÖNTEMİ
Metal kalıpta dökümü yapılabilen başlıca metal ve alaşımları; alüminyum ve alaşımları, magnezyum ve alaşımları, çinko ve alaşımları, dökme demirler.

7 ALÜMİNYUM VE ALAŞIMLARININ DÖKÜMÜ VE ERGİTİLMESİ
Alüminyum ve alaşımları hem kum hem de kokil kalıplara dökülür. Bazı parçaların dış kalıpları kokil,iç kalıpları (maçaları) kumdan hazırlanır.Kokil kalıp için hemen ekseriya işlenmesi kolay fontlar kullanılmaktadır.Küçük kalıplar bazen çelikten de yapılır. Alüminyum ve alaşımların özgül ağırlıkları az olduğu için, döküm sıcaklığı Pirinç, Bronza göre düşük ve çekmesi de fazla olduğu için besleyicilerin yerleri ve büyüklükleri iyi seçilmelidir. Alüminyum ve alaşımlarının ergitilmesi dikkat isteyen bir iştir. Çünkü alüminyum ergiyik halde çabuk oksitlenir. Bol miktarda gazı içine alır. Oksitlenmeyle ocaktaki maden kaybı artar ve malzemenin mekanik özellikleri kötüleşir. Gaz bulunan parçaların kesitleri gözenekli olur ve mekanik özellikler bozulur. Oksitlenme ve gaz almadan başka, fazla tavlamadan dolayı alaşım iri taneli olur. Bilhassa ısıl işlem gören alüminyum alaşımlarına demirin girmesi mekanik özellikler açısından tehlikeli ve istenmeyen durumdur.

8 ALÜMİNYUM VE ALAŞIMLARININ DÖKÜMÜ VE ERGİTİLMESİ
Sıvı alaşımın sıcaklığı fazla yükseltilmemelidir. Her türlü sıcaklıklardan sakınılmalıdır. Ergitme işlemi en kısa zamanda yapılmalıdır. Ergitme işinde kullanılacak malzeme çok temiz olmalıdır. Gazların çıkması için dökümden önce sıvı metal bir miktar bekletilmelidir. Sıvı metalin üzerini koruyucu maddelerle örtmek oksitlenmeyi engeller. Sıvı metal özel temizleme maddeleri ile temizlenir. Daha sonra kalıplara dökülür. Alüminyum kalıplara dökülürken yolluk dolu tutulur. Kalıba curuf kaçmamasına dikkat edilir. Daha sonra kalıptan çıkarılır ve temizleme işlemiyapılır. Kokil kalıba döküm yöntemiyle genellikle 10 kg’ın altında kalan, fakat 100 kg’akadar çıkabilen alüminyum parçaları üretilir. İç yapı ince taneli olduğundan mekanik özellileri kum döküme oranla da iyidir. .

9 BAKIR VE ALAŞIMLARININ DÖKÜMÜ VE ERGİTİLMESİ
Bakır, yüksek şekillendirme kabiliyeti nedeniyle ve iletkenliği yüzünden endüstride geniş ölçüde kullanılmaktadır. Elektrik ve ısı iletimi bakırın saf veya az miktarda alaşımlanması ile meydana gelir. Mekanik özellikleri de endüstrideki ihtiyaçları karşılayamaz. Bu yüzden dökümcülükte bakırın çeşitli metallerle yaptığı alaşımları kullanılır. Bakıra kalay, çinko, alüminyum, nikel, mangan v.s. katmakla ana madeni bakır olan alaşımlar meydana gelir. Bakırın en önemli alaşımları Bronz (Tunç) ve Pirinç’tir. Bakır ve alaşımları,sıvı veya katı yakıtlı potalı ocaklarda eritilebilirler. Ancak bakırda hidrojen çözünürlüğünün yüksek olması ve dolayısıyla yanma gazlarından eriyiğin bünyesine gaz girmesi, değişik sorunlar yaratır. Elektrikli ocakların kullanılması, döküm sıcaklığının mümkün olduğu kadar düşük seçilmesi, ortamın nemden arındırılması ve diğer tedbirlere çözüm aranmalıdır. Bakır ve alaşımları kum kalıba döküm, kokil kalıba döküm, savurma döküm, basınçlı döküm gibi değişik yöntemlerle üretilirler.

10 MAGNEZYUM VE ALAŞIMLARI
Magnezyum alaşımları çok hafiftir. Bu alaşımlar magnezyuma alüminyum,bakır, manganez ve çinko ilavesiyle meydana gelir. Magnezyum-bakır ve magnezyum-alüminyum-bakır alaşımlarının ısı iletkenliği yüksektir. Magnezyum alaşımlarını özgül ağırlıkları 1,8-1,83 kg/dm³, ergime dereceleri 650 °C civarındadır. Ergiyen alaşım mutlaka koruyucu bir tabaka ile örtülür. Hava ile teması kesmezse bütün alaşım yanar. Magnezyum alaşımlarından iyi bir alaşım ve döküm parçaları elde etmek için, kalıpta nem ve oksit gibi olumsuz durumlar giderildikten sonra dökülür. Magnezyum alaşımlarının metal kalıba dökülebilme kabiliyetleri alüminyuma nazaran azdır. Bu alaşımlarda hassas parça detayları elde edilmez ve özellikle büzülme gösteren döküm şekillerinde çatlama görülür. Magnezyum alaşımları hafiflik istenen durumlarda çok aranır ve kullanılır. Bazı taşıtlarda özellikle uçaklarda bazı parçanın üretiminde kullanılır.

11 ÇİNKO VE ALAŞIMLARI: Çinko alaşımları, çinkoya bakır, alüminyum, magnezyum, manganez ve daha bazı elemanlar ilavesiyle elde edilir. Çinko alaşımları basınçlı döküm için elverişli olduklarında bu yolla dökülürler. Basınçlı döküme elverişli olduğundan dolayı metal kalıba döküm,üretim sayısının çok olduğu duruml arda kullanılır. Çinko alaşımları; otomobil ve bisiklet parçaları,büro ve mağazalarda lüzumlu takımlar dokuma tezgahlarına ait parçalar, saat parçaları, çeşitli spor aletleri, süs eşyaları, musluklar (soğuk ve 70 dereceye kadar sıcaklıklar için), traş makineleri v.s. yapılmaktadır. Bu parçalar korozyona dayanıklı olması için nikel ve kromla kaplanır.

12 GRİ DÖKME DEMİR Özellikle küçük (13 kg’a kadar) ve basit şekilli parçaların metal kalıpta dökümü başarı ile uygulanmaktadır. Kompleks şekilli, çok maçalı ve oldukça farklı kalınlıkta kesitlere sahip gri dökme demirler metal kalıpta üretilirler. Not:Metal kalıp, yüksek ergime sıcaklıkları nedeniyle çelik dökümler için elverişli değillerdir.

13 METAL KALIPLAR

14 KABUK KALIBA DÖKÜM YÖNTEMİ

15 METAL KALIBA DÖKÜM MAKİNALARI

16 ERGİTME OCAKLARI