İşletmelerİn kuruluşu, hukukİ yapilarI, BÜYÜMELERİ

... konulu sunumlar: "İşletmelerİn kuruluşu, hukukİ yapilarI, BÜYÜMELERİ"— Sunum transkripti:

1 İşletmelerİn kuruluşu, hukukİ yapilarI, BÜYÜMELERİ
Yaz Dönemi İŞL 113 İşletmelerİn kuruluşu, hukukİ yapilarI, BÜYÜMELERİ

2 Kuruluş araştırmaları
Ekonomik araştırmalar Teknik araştırmalar Mali araştırmalar Yasal araştırmalar Kuruluş yeri Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

3 Ekonomik araştırmalar
Piyasa etüdü ve talep tahmini Kuruluş yeri ve konumluk yer seçimi Büyüklük (kapasite) tanımı Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

4 Piyasa etüdü ve talep tahmini-1
Üretilecek ürün ve/ya sunulacak hizmet ile ilgili istatistiksel bilgiler – ör. Toplam üretim ve tüketim miktarları, mevsimlik dalgalanmalar Mal veya hizmetin kullanım biçimi ve nitelikleri Piyasadaki satış fiyatları ve maliyetler Mal veya hizmeti kullanan tüketicilerin profili, potansiyel tüketici profili Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

5 Piyasa etüdü ve talep tahmini-2
Mevcut arzın durumu – ör. Yurt içi? Yurt dışı? Yurt içi üretim yapılıyorsa, nasıl (üretici sayısı, nitelikleri)? Yurt dışından geliyorsa, ithalat koşulları Dağıtım kanalı yapısı Mevcut mal veya hizmete rekabet etme ve tamamlama durumu Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

6 Kuruluş yeri ve konumluk yer seçimi
Kuruluş yeri – İşletmenin amaçlarına en verimli, ekonomik ve karlı şekilde ulaşmasına olanak veren yerdir. Konumluk yer – fabrika, satış mağazası gibi çeşitli tesisler nerede açılacak? Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

7 Kuruluş yeri etmenleri
Taşıma Hammadde Pazar alanı İşgücü Su ve su kaynakları İklim koşulları Sosyal ve kültürel koşullar Şehir ve bölge yöneticilerinin davranışları Vergi, resim ve harçlar, teşvik önlemleri Enerji kaynakları İşletme dışı artırımlar Jeolojik koşullar Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

8 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Taşıma Taşıma giderleri – Temelde, üretim yapmak için gerekli hammadde ve ürünleri pazara iletirken bunlarla ilgili taşıma giderleri Taşıma olanakları – hangi hammadde, malzeme ve mamul nasıl taşınacak? Ör. Üretilen cam eşya veya buzdolabı veya konserve ne tür araçla, nasıl taşınacak? Bunun için ne gibi önlemler ve ek giderler gerekecek? Ulaştırma olanakları – ulaşımı kolaylaştıran olanaklar (özellikle altyapı tesisleri); ör. Yol, demiryolu, havaalanı, liman Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

9 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Hammadde Kritik hammaddeye yakınlık da kritik mi? Hammadde, çabuk bozulan nitelikteyse bu soruyu sormak önemlidir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

10 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Pazar alanı Mal ve hizmet satışına ağırlık veren işletmeler, tüketicilerin yoğun olduğu bölgeleri kuruluş yeri olarak tercih etmektedirler. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

11 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
İşgücü Temin etme kolaylığı, güçlüğü? Nerede, hangi nitelikte işgücü var? Hangi niteliktekiler tercih edilmekte ve bu kişiler nerede? İşgücünün taşınması Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

12 En uygun kapasitenin belirlenmesi: Etmenler
Talep hacmi Teknoloji (Standartlara uyma bir kısıt getirebilir.) Kuruluş yeri (yeterince hammadde?) Finansman Diğer etmenler (devlet sınırlaması, personel bulma zorluğu) Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

13 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
KAPASİTE Teorik (azami) kapasite Duraksama ve arıza hesaba katılmaz. Mevcut sistem değiştirilmeksizin bu kapasiteden fazla üretim yapılamaz. Pratik kapasite Bakım, onarım, arıza, dinlenmeler ve tatil gibi nedenlerle duraklamalar dikkate alınır. Fiili kapasite Belirli bir faaliyet dönemi sonunda hesaplanır. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

14 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
KAPASİTE (devamı) Kapasite kullanım oranı: Fiili kapasite / Pratik kapasite 1’e eşit ise tam kapasite çalışması olmuş demektir. Optimum kapasite Birim başına sabit ve değişken gider toplamı enazdır. Genellikle, pratik ve tam kapasiteye yakın bir çalışma miktarını nitelendirir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

15 Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri
Çağdaş Karşılaştırmalı Yöntemler Ulaştırma Modeli Doğrusal Programlama Dinamik Programlama Karma Tam Sayılı Programlama Simülasyon Geleneksel Kuruluş Yeri Üçgeni Eş Maliyet Eğrileri vd. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

16 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Kuruluş Yeri Üçgeni 3 kuruluş yeri etmeni hammadde kaynakları, pazar yeri, Taşıma arasında belirlenir. (Hangisine daha yakın kurulacaktır?) Ulaştırma maliyeti en düşük olan seçenek en uygun kuruluş yeri olarak seçilir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

17 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Eş Maliyet Eğrileri Ulaştırma maliyetlerine, enerji, işgücü ve yöresel vergiler gibi maliyet kalemleri eklenerek oluşturulan toplam maliyetlerle en uygun kuruluş yeri saptanır. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

18 En Uygun Kuruluş Yeri Seçiminde Karşılaştırmalı Yöntemler
Faktör Karşılaştırma ve Puanlama Yöntemi Maliyetleri Karşılaştırma Yöntemi Kârlılıkları Karşılaştırma Yöntemi Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

19 Faktör Karşılaştırma ve Puanlama Yöntemi
Önce kuruluş yerini etkileyen faktörler saptanır, sonra bu faktörlere etkileyicilik derecelerine göre puan verilir. Aday kuruluş yerleri saptanır. Her bir kuruluş yeri için faktörlere, önem derecesine göre puan verilir. Toplam puanı en yüksek olan aday yer seçilir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

20 Maliyetleri Karşılaştırma Yöntemi
Değişik kuruluş yerleri arasında en düşük birim maliyete sahip yer araştırılır. Bunun için sabit ve değişken maliyet kalemleri belirlenir. Bu yöntemin güçlüğü: sağlıklı maliyet bilgilerinin elde edilmesi meselesidir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

21 Kârlılıkları Karşılaştırma Yöntemi
Aday kuruluş yerleri arasında en karlı olanı belirleme Maliyetler yanında satış öngörüleri de dikkate alınır. Güçlük: Satış tahminlerinin tutmama olasılığı Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

22 Türk Ticaret Kanunu’na göre İşletme Türleri
Adi şirket Kollektif şirket Komandit şirket Anonim şirket Limited şirket Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket Şahıs şirketleri Sermaye şirketleri Kaynak: Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

23 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Adi şirket-1 Borçlar Kanunu’na tabi olan adi şirketlerin tüzel kişilikleri bulunmamaktadır. Bu nedenle kendilerine ait mal varlıkları olamayacağı gibi hukuki eylem ve işlemlerde de bulunamazlar. Her türlü işlemleri ortakları tarafından yerine getirilir. Adi şirket sözleşmesi herhangi bir şekle bağlı değildir. Hatta yazılı olması dahi gerekmez. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

24 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Adi şirket-2 Tanımı: İki veya daha fazla kimsenin müşterek bir amaca ulaşmak için emeklerini ve mallarını birleştirmeyi kabul ettikleri bir sözleşmedir (BK , md.) Adi şirketler, bir ticari girişimi işletmek üzere, kanuna ve ahlâka aykırı olmamak ve “İktisadi Amaç” - “Kâr Elde Etmek” üzere her türlü konuda kurulabilir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

25 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Kollektif şirket-1 Ticari hayatta, özellikle şahıs şirketleri içerisinde yaygın olan bir şirket türüdür. Ortakların kişisel emek ve gayretlerinin önem kazandığı ticari işletmelerde bu ortaklık şekli tercih edilir. Kollektif şirket, özellikle küçük ve orta çapta perakende, yarı toptancı ticaret işletmeleri ile, orta çapta işletmeler için uygundur. Asgari bir sermaye koyma zorunluluğu yoktur. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

26 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Kollektif şirket-2 Kollektif şirket, birbirine güveni olan kimseler (ortaklar) arasında kurulur. Ortakların birbirine karşı olan güveni üçüncü kişilerin de güvenini sağlar. Tanımı: İki ve daha çok gerçek kişi tarafından, bir ticari işletmeyi müşterek ticaret unvanı altında işletmek amacı ile bir akitle kurulan ve şirket alacaklarına karşı ortakların tümünün sorumluluğu sınırsız ve zincirleme olan; hak ve ehliyeti işletme konusu ile sınırlı, tüzel kişiliğe sahip bir ticaret şirketidir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

27 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Komandit şirket-1 Komandit Şirketler Türk Ticaret Kanunu’nda tanımlanmıştır. Yasada, “Adi Komandit” ve “Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit” şirketler olmak üzere iki türe ayrılmaktadırlar. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlere uygulamada pek rastlanılmadığından sadece Adi Komandit şirketlerden bahsedilecektir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

28 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Komandit şirket-2 Komandit Şirketlerin en belirgin özelliği, ortakların bir kısmının sorumluluğunun sınırlı, bir kısmının sorumluluğunun da sınırsız olmasıdır. Bu şekilde, doğrudan ticaretle uğraşmadan kazanç elde etmek imkanı sağlandığı gibi, ticari yeteneği ve bilgisi olup, yeterli sermayesi olmayan kimseler için de ticaretle uğraşma olanağı elde edilmiş olur. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

29 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Komandit şirket-3 Tanımı: Komandit Şirket, iki veya daha çok kimse tarafından, bir ticari işletmeyi müşterek ticaret unvanı altında işletmek amacıyla, bir akitle kurulan ve şirket alacaklılarına karşı ortaklardan bir kısmının sorumluluğu sınırlanmamış ve diğer bir kısım ortaklarının sorumluluğu belirli bir miktar ile sınırlanmış olan, hak ehliyeti işletme konusu ile sınırlı, tüzel kişiliğe sahip bir ticaret şirketidir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

30 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Anonim şirket Ticari hayatta en önemli şirket türüdür. Bir veya birden fazla gerçek veya tüzel kişinin, belli bir iktisadi gaye ve konu ile uğraşmak üzere, bir unvan altında kurdukları, esas sermayesi belirli ve paylara bölünmüş, borçlarından dolayı sadece mameleki ile sınırlı sorumlu ve ortaklarının sorumluluğu yüklendiği sermaye payı ile sınırlı, tüzel kişiliğe sahip bir ticaret şirketidir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

31 Anonim Şirket – Örnekler:
Borusan Otomotiv İthalat ve Dağıtım A. Ş. Sarar Giyim Tekstil San. ve Ticaret A. Ş. Türkiye Kalkınma Bankası A. Ş. Selçuk Ecza Deposu A. Ş. Kardemir A. Ş. Petkim Petrokimya Holding A. Ş. Paşabahçe Cam San. ve Tic. A. Ş. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

32 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Limited şirket-1 Büyük ticari işletmeler için zorunlu organizasyonlara lüzum göstermeyen küçük ve orta büyüklükteki teşebbüslerde, şahıs şirketlerinin ucuz ve kolay şekilde kurulmalarına rağmen sınırsız sorumlu olmalarının getirdiği tehlikeleri gidermek, anonim şirketlerin pahalı, zaman alıcı ve uzun formaliteleri gerektiren kuruluş işlemlerini hafifletmek ihtiyacı Limited Şirket türünü oluşturmuştur. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

33 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Limited şirket-2 Tanımı: Limited şirket, en az bir, en fazla ise elli gerçek veya tüzel kişinin belli bir iktisadi maksat ve konu ile uğraşmak üzere bir unvan altında bir akitle kurdukları, esas sermayesi muayyen (belirli), borçlarından dolayı yalnız mameleki (tüm malları) ile sorumlu ve ortaklarının sorumluluğu sınırlı bulunan, hak ehliyeti işletme konusu ile sınırlı, tüzel kişiliğe sahip bir ticaret şirketidir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

34 Limited Şirket – Örnekler:
Ankara Oto Kurtarma Nak. San Tic. Ltd. Şti. TeknoSoft Yazılım ve İnternet Teknolojileri Ltd. Şti. Selay Kimya ve Kozmetik San. ve Tic. Ltd. Şti. Gültekin Plastik Ltd. Şti. Lepar Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. (Japon, Kore ve Alman araçları toptan yedek parça satışı) Esen-Yapı İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

35 Şirketlerde tür değiştirme
Bir şahıs şirketi türünün bir başka şahıs şirketi türüne veya bir sermaye şirketinin başka bir sermaye şirketi türüne dönüşmesidir. Tür değiştirmede, şirketin ortakları değişmemekte ancak kollektif şirket komandit şirkete, limited şirket anonim şirkete dönüşmektedir. Şirketlerin tür değiştirmelerinde genel yaklaşım; aynı türden olsun veya olmasın bütün ticaret şirketlerinin tür değiştirmelerinin mümkün olduğu, bir şahıs şirketinin bir diğer şahıs şirketi türüne, bir sermaye şirketinin bir diğer sermaye şirketine dönüşebileceği gibi, herhangi bir şahıs şirketinin sermaye şirketine, sermaye şirketinin şahıs şirketine dönüşebileceği şeklindedir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

36 Şirketlerde tür değiştirme (devamı)
Burada önemli olan yeni tür şirketin kuruluş sürecinin ve kuruluş şartlarının yerine getirilmesidir. Şahıs şirketlerinin tür değiştirmesinde şirket ortaklarının oy birliği, sermaye şirketlerinin tür değiştirmesinde ise şirket ortaklarının oy çokluğu yeterlidir. Şahıs şirketlerinin sermaye şirketine dönüşmeleri, yeni ortaklar alınacağından, dışsal bir büyüme örneği olup, sermaye şirketlerinin şahıs şirketlerine dönüşmesi ise içsel yapıda bir küçülmeye örnek teşkil etmektedir. Kaynak: Demir, Hüseyin – “Küreselleşme Sürecinde Şirketlerde Birleşme ve Tür Değiştirme” ( Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

37 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Kooperatif-1 Tanımı: Kooperatif, ortak ekonomik, sosyal, kültürel istek ve ihtiyaçlarını demokratik şekilde idare edilen bir kurum üzerinden karşılamak üzere biraraya gelen gönüllü insanlardan oluşan topluluktur. Kooperatifler, kişisel yardım, kişisel sorumluluk, demokrasi, eşitlik ve dayanışmaya dayalı değerlere değerlere sahiptir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

38 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Kooperatif-2 Kurucularının geleneğine göre, kooperatif üyeleri dürüstlük, açıklık, sosyal sorumluluk ve diğerlerini önemseme gibi etik değerlere sahiptir. Kaynak: Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

39 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Kooperatif ilkeleri Gönüllü ve açık üyelik Demokratik yönetim Üyelerin ekonomik katılımı (eşit) Özerklik ve tarafsızlık Eğitimin geliştirilmesi Kooperatif içinde işbirliği Topluma karşı sorumluluk Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

40 Kooperatifleri diğer işlerden ayıran özellikler
Amaç: kuruculara kar sağlamaktan çok üyelerinin gereksinimlerini karşılamaya yönelik olması Kâr dağıtımı: hisselere göre dağıtılan kâr payı değil, üyelerin himayesine bağlı dağıtım Denetim yapısı: Her üye sahip olduğu hisse sayısına bağlı olmaksızın bir oya sahiptir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

41 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Kooperatif çeşitleri Üyelerine hammadde sağlayan kooperatif Hizmet kooperatifi Pazarlama kooperatifi Finansal kooperatif Tüketici kooperatifi İşçi kooperatifi Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

42 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Türkiye’de son 6 yılda kurulan ve kapanan kollektif şirket* sayıları ve bir önceki yıla göre değişim %leri (TÜİK ve TOBB verileri) Yıl Açılan Kapanan 2008 16 (%77.8) 88 (-%25.4) 2009 10 (-%37,5) 102 (%15.9) 2010 12 (%20) 147 (%44.1) 2011 25 (%108.3) 146 (-%0.7) 2012 56 (%124) 132 (-%9.5) 2013 36 (-%35.7) 74 (-%43.9) Kaynaklar: *General partnership Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

43 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Türkiye’de son 6 yılda kurulan ve kapanan komandit şirket* sayıları ve bir önceki yıla göre değişim %leri (TÜİK ve TOBB verileri) Yıl Açılan Kapanan 2008 1 (%9) 6 (-%14.3) 2009 0 (-%100) 11 (%83.3) 2010 1(%100) 8 (-%27.3) 2011 1 (%0) 10 ( %25) 2012 8 (%700) 6 (-%40) 2013 2 (-%75) 3 (-%50) *Limited partnership Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

44 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Türkiye’de son 6 yılda kurulan ve kapanan anonim şirket* sayıları ve bir önceki yıla göre değişim %leri (TÜİK ve TOBB verileri) Yıl Açılan Kapanan 2008 2413 (-%28.6) 836 (-%25.75) 2009 1881 (-%22) 888 (%6.2) 2010 2810 (%49.4) 1270 (%43) 2011 2934 (%4.4) 1395 (%9.8) 2012 4059 (%38.3) 1609 (%15.3) 2013 8703 (%114.4) 1820 ( %13.1) *Joint stock company Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

45 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Türkiye’de son 6 yılda kurulan ve kapanan limited şirket* sayıları ve bir önceki yıla göre değişim %leri (TÜİK ve TOBB verileri) Yıl Açılan Kapanan 2008 45569 (-%10.05) 8416 (%0.4) 2009 41550 (-%8.8) 9151 (%8.7) 2010 47601 (%14.6) 9975 (%9) 2011 50449 (%6) 11544 (%15.7) 2012 34764 (-%31.09) 12421 (%7.5) 2013 40287 ( %15.8) 13641 ( %9.8) *Limited liability company Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

46 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Türkiye’de son 6 yılda kurulan ve kapanan kooperatif* sayıları ve bir önceki yıla göre değişim %leri (TÜİK ve TOBB verileri) Yıl Açılan Kapanan 2008 1004 (-%22.8) 232 (-%27) 2009 1031 (%2.7) 243 (%4.7) 2010 1547(%50) 2042 (%740.3) 2011 1033 (-%33.2) 1876 (-%8.1) 2012 877 (-%15.1) 1895 (%1.01) 2013 915 ( %4.3) 1862 (-%1.7) *Cooperative Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

47 İşletmelerin Büyümesi
Bazı işletmeler kâr elde etme olanaklarını ve rekabet gücünü arttırma, faaliyetlerini başka coğrafik bölgelere de yayma gibi amaçlarla büyümeyi tercih edebilirler. İki türlü olur: İç büyüme Dış büyüme Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

48 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
İç büyüme İç ve dış finansman olanaklarıyla birlikte üretim kapasitesini, dış çevre ve özellikle pazar koşullarının gerektirdiği miktarda ve çeşitte üretim yapacak ve faaliyette bulunacak şekle dönüştürme Kısa veya uzun dönemli olabilir. Kısa dönemli ise, vardiya sayısı arttırılabilir, geçici eleman alınabilir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

49 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Dış büyüme Başka işletme veya işletmelerle ortak hareket etme veya sözleşmeli birliktelik ve stratejik işbirliği veya birleşme ve ortaklıklar... Kısa veya uzun dönemli olabilir. Kısa dönemli birleşmelerde birlikte hareket etme, güç birliği yapma, birbirini yıpratmama gibi amaçlar vardır. Kartel, konsorsiyum ve stratejik işbirlikleri kısa dönemli dış büyümeye örnek verilebilir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

50 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Dış büyüme (devamı) Uzun dönemli dış büyümede, genellikle işletmelerin ekonomik ve yasal bağımsızlıkları son bulmakta ve ortaya yeni bir işletme varlığı çıkmaktadır. Örneğin, tröst, birleşme, satınalma ve holdingleşme gibi. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

51 Dış büyüme 3 şekilde olabilir:
Yatay büyüme – aynı iş kolu veya konuda faaliyet gösteren işletmeler biraraya gelirse... Dikey büyüme – farklı faaliyet konularında çalışan, genellikle birbirini bütünleyen iş kolları arasında oluşturulan ortak hareket veya birleşmeler... Çeşitlendirerek (karma) büyüme – mevcut teknoloji, ürün ve pazarlarıyla hiçbir ilişkisi olmayan alanlardaki işletmelerle gerçekleştirilen birleşmeler... Burada amaç, sektörde karşılaşılabilecek riskleri dağıtmak ve mevsimlik dalgalanmaların etkisini azaltmaktır. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

52 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Kartel anlaşmaları Benzer konuda çalışan işletmelerin, piyasa koşullarını kendi amaçları doğrultusunda ve ortak çıkarlarını korumak yolunda kullanmak için aralarında yaptıkları anlaşmalar... Ortak hareket etmek isteyen firmaların, tam rekabet koşullarını bozarak tekelci piyasa yaratma amacını taşıyan gizli kartel anlaşmaları yasaktır. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

53 Kartel anlaşmaları (devamı)
Ancak, bazı durumlarda, piyasa mekanizmalarını bozmak istemeyen, piyasadaki kesimler arasında güçleri dengeleyerek, tarafların ortak çıkarlarını savunan ulusal veya uluslarası sosyal ve ekonomik ilişkilerde tarafların haklarını savunan, iyi niyete dayalı oluşumlar da olabilir. Ör.: OPEC Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

54 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Kartel türleri Miktar karteli – üretim miktarını belli bir düzeyde tutma amacı Bölge karteli – ürün pazarlarını pay eden kartel Fiyat karteli – en çok görülen tür. Satın alma karteli – girdilerin satın alınmasında ortak hareket (girdi maliyetlerini kontrol altında tutma olanağı sağlar) Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

55 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Konsorsiyum Belli bir projeyi veya girişimi gerçekleştirmek için iki veya daha fazla sayıda benzer veya çoğunlukla değişik konularda faaliyette bulunan işletmelerin geçici olarak anlaşıp ortak hareket etmeleri... Ör.: Fatih Boğaz Köprüsü projesi, Ankaray Metro Projesi, Keban Barajı Projesi Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

56 Stratejik İşbirlikleri
Lisans Anlaşmaları İmtiyaz Anlaşmaları Yönetim Sözleşmeleri Üretim Sözleşmeleri Ortak Girişim Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

57 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Lisans Anlaşmaları Bir firmanın mal ve hizmet üretimi ve/ya satış haklarını başka ülke veya pazardaki bir başka firmaya karşılıklı avantajlar elde etmek amacıyla aktarması... Lisans alan firma, lisans veren firmanın geliştirdiği işletmecilik sırlarını, ticari birikimlerini, marka, patent ve teknolojisini sözleşme kapsamı ve süresince kullanma olanağına kavuşmaktadır. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

58 İmtiyaz Anlaşmaları (Franchising)
Bir firmanın, geliştirdiği tüm işletmecilik ve ticari birikim ile olanaklarından bir başka bağımsız işletmeyi anlaşma süresince yararlandırması... İşletmecilik sistemi, marka ve ünlü kılınmış olan işletme adı, belli bir giriş bedeli ödenmesi karşılığında kullandırtılır. Genelde hizmet sektöründe yaygındır. Lisans anlaşmalarına göre daha bağlayıcıdır ve katı standartlara uyma zorunluluğu vardır. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

59 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Yönetim Anlaşmaları Bir firmanın yönetiminin, bir sözleşme doğrultusunda, bir başka firma tarafından belirli bir süreyle üstlenilmesine yönelik anlaşmalardır. Daha ziyade hizmet işletmeleri arasında rastlanmaktadır. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

60 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Üretim Sözleşmeleri İşletmelerin markalı ve özellikli ürünlerinin genelde bir yabancı ülkenin bağımsız firmaları tarafından, belirli bir süre üretilmesi için yapılan anlaşmalar... Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

61 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Ortak Girişim İki veya daha fazla firmanın biraraya gelerek belirli bir işletmecilik konusunda işbirliği yapmaları... Firmalar, yasal açıdan, kendilerinden bağımsız ayrı bir işletme oluştururlar. Kurulan işletmenin hisseleri ile yönetiminin nasıl paylaşılacağı sözleşmeyle belirlenir. Ömrü, genelde 5-7 yıldır. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

62 İşletmelerin Birleşerek Büyümeleri
Uzun dönemli ve kalıcı En çok bilinen türleri Tröstler Tam birleşmeler Kaynaşma türü birleşmeler Katılma türü birleşmeler Satınalma türü birleşmeler Holdingler Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

63 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Tröstler Genelde yatay nitelikli Amaç, piyasada tekel koşulları yaratacak büyüklüklere ulaşmak, dolayısıyla rekabeti ortadan kaldırarak haksız kazanç elde etmek... Gizlidir ve rakiplerin, hisse senetlerinin dolaylı yollarla kontrol edilmesi aracılığıyla, ele geçirilmesi şeklinde ortaya çıkabilir. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

64 Kaynaşma türü birleşmeler (merger)
Yatay bir büyüme şeklidir. İki veya daha fazla işletme biraraya gelerek kendi mevcut sistem ve yasal yapılarına son verirler. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

65 Katılma türü birleşmeler
Yine yatay bir büyüme vardır. İki veya daha fazla işletme, içlerinden birinin bünyesine katılmak üzere kendi aralarında anlaşırlar. Sadece katılan işletme(ler) kendi hukuki yapı ve sistemlerine son vermektedirler. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

66 Satınalma türü birleşmeler
Bir işletmenin, diğer bir veya daha fazla işletmenin hisselerini, ya o işletmeye tamamen sahip olmayı ya da kontrol etmeyi sağlayacak miktarda satın almasıdır. Holding türü işletme gruplarının ortaya çıkmasına ortam hazırlar. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

67 Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
Holdingler Bir ana işletme ve buna bağlı yavru işletmelerden oluşur. Genelde anonim şirket şeklindedir. Ana işletme çoğu kez üretim ve pazarlamayla uğraşmaz. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme

68 Bir sınıf-içi uygulama
Müşterisi olduğunuz çeşitli işletmeleri göz önünde bulundurduğunuzda sizi en çok memnun eden ve en fazla mutsuz eden birer işletmeyi nedenlerinizle anlatınız. Not: Olabildiğince, belli bir marka zikretmekten çok, sıklıkla içine girdiğiniz bir mağaza veya dükkan düşünün. Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme