 Sık görülen,  Morbidite ve mortalitesi yüksek olan,  Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen,  Büyük ekonomik yük getiren,  Farkındalığı ve erken tanısı.

... konulu sunumlar: " Sık görülen,  Morbidite ve mortalitesi yüksek olan,  Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen,  Büyük ekonomik yük getiren,  Farkındalığı ve erken tanısı."— Sunum transkripti:

1

2  Sık görülen,  Morbidite ve mortalitesi yüksek olan,  Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen,  Büyük ekonomik yük getiren,  Farkındalığı ve erken tanısı düşük olan,  Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır.

3

4 Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

5

6 % 10 Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

7 Go AS, et al. N Engl J Med 2004;351:1296-305 Böbrek yerine koyma tedavisi altında olmayan ve serum kreatinin ölçümü yapılan 1.120.295 kişi - Ortanca izlem süresi 2.84 yıl Böbrek yerine koyma tedavisi altında olmayan ve serum kreatinin ölçümü yapılan 1.120.295 kişi - Ortanca izlem süresi 2.84 yıl

8 Plantinga LC, et al. Arch Intern Med 2008;168:2268-75 Evre 1-4 KBH’lı 2992 erişkin

9 Türk Nefroloji Derneği Böbrek Kayıt Sistemi Verileri

10 Son Dönem Böbrek Yetmezliği ? CREDIT Kronik Böbrek Hastalığı Erken Evre Böbrek Yetersizliği Kronik Böbrek Hastalığı Erken Evre Böbrek Yetersizliği

11  Yerel Etik Kurul onayı15 Eylül 2005  Sağlık Bakanlığı Etik Kurul onayı8 Mayıs 2006  TUBİTAK projesi tarihi31 Ağustos 2005  TÜBİTAK destek onay tarihi22 Mayıs 2006  Çocuk grubunu çalışmaya alma onayı17 Nisan 2006  Saha ekibinin eğitim toplantısı17 Haziran 2006  Genetik materyal toplama onayı23 Haziran 2006  Laboratuvarın hazır hale gelmesi10 Ağustos 2006  İlk deneğin çalışmaya alınması14 Ağustos 2006  Saha çalışmasının tamamlanması Kasım 2008  Yerel Etik Kurul onayı15 Eylül 2005  Sağlık Bakanlığı Etik Kurul onayı8 Mayıs 2006  TUBİTAK projesi tarihi31 Ağustos 2005  TÜBİTAK destek onay tarihi22 Mayıs 2006  Çocuk grubunu çalışmaya alma onayı17 Nisan 2006  Saha ekibinin eğitim toplantısı17 Haziran 2006  Genetik materyal toplama onayı23 Haziran 2006  Laboratuvarın hazır hale gelmesi10 Ağustos 2006  İlk deneğin çalışmaya alınması14 Ağustos 2006  Saha çalışmasının tamamlanması Kasım 2008 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

12 BİRİNCİL AMAÇ 18 yaş üzerindeki bireylerde kronik böbrek hastalığı (KBH) prevalansını ülke genelinde ve cinsiyet, yaş, yerleşim yeri ve coğrafi bölge gibi alt gruplarda belirlemek. 18 yaş üzerindeki bireylerde kronik böbrek hastalığı (KBH) prevalansını ülke genelinde ve cinsiyet, yaş, yerleşim yeri ve coğrafi bölge gibi alt gruplarda belirlemek. İKİNCİL AMAÇ Kronik böbrek hastalığına eşlik eden hipertansiyon, diyabet, obezite, metabolik sendrom, dislipidemi ve hiperürisemi sıklıklarını saptamak. Kronik böbrek hastalığına eşlik eden hipertansiyon, diyabet, obezite, metabolik sendrom, dislipidemi ve hiperürisemi sıklıklarını saptamak. CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

13 Küme örneklem yöntemi ile seçilen 18 yaş üzeri 10.872 birey çalışmaya alındı. Farklı düzeylerde tabakalar (bölge, il, kent/kır) ve kotalar (yaş grupları, haneden alınan birey sayısı) uygulandı. Gebelik saptanan 124 kadın çalışma dışı bırakıldı ve değerlendirmeler 10.748 erişkinde yapıldı. Küme örneklem yöntemi ile seçilen 18 yaş üzeri 10.872 birey çalışmaya alındı. Farklı düzeylerde tabakalar (bölge, il, kent/kır) ve kotalar (yaş grupları, haneden alınan birey sayısı) uygulandı. Gebelik saptanan 124 kadın çalışma dışı bırakıldı ve değerlendirmeler 10.748 erişkinde yapıldı. CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

14 Çalışmaya alınan illerin bulunduğu bölgeler, bu bölgelerdeki ve illerdeki bireylerin yaş ve cinsiyete göre dağılımları (2005 tahmini) dikkate alınarak, bölge ve illerdeki küme sayıları saptandı. Üç büyük il (İstanbul, Ankara, İzmir) dışında her coğrafi bölgeden 2-5 il çalışmaya alındı. Çalışma toplam 23 ilde gerçekleştirildi. Çalışmaya alınan illerin bulunduğu bölgeler, bu bölgelerdeki ve illerdeki bireylerin yaş ve cinsiyete göre dağılımları (2005 tahmini) dikkate alınarak, bölge ve illerdeki küme sayıları saptandı. Üç büyük il (İstanbul, Ankara, İzmir) dışında her coğrafi bölgeden 2-5 il çalışmaya alındı. Çalışma toplam 23 ilde gerçekleştirildi. CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

15 975 646 910 676 2073 966 4502

16 Her bireyden aşağıdaki veriler toplandı:  Ayrıntılı tıbbi anket  Vücut ağırlığı  Uzunluk  Vücut kitle indeksi  Bel ve kalça çevresi  Kan basıncı ölçümü (iki ölçümün ortalaması) Her bireyden aşağıdaki veriler toplandı:  Ayrıntılı tıbbi anket  Vücut ağırlığı  Uzunluk  Vücut kitle indeksi  Bel ve kalça çevresi  Kan basıncı ölçümü (iki ölçümün ortalaması)  Daha sonra bireylere tetkik için gerekli koşullar (12 saat açlık gerektiği gibi) anlatılıp randevu verildi. gerektiği gibi) anlatılıp randevu verildi.  Saha teknisyeni, hastadan kan ve idrar örneğini alıp, uygun koşullarda muhafaza ederek, anlaşmalı laboratuvara teslim koşullarda muhafaza ederek, anlaşmalı laboratuvara teslim etti. etti.  Laboratuvar tetkikleri taranan tüm hastalarda yapıldı.  Daha sonra bireylere tetkik için gerekli koşullar (12 saat açlık gerektiği gibi) anlatılıp randevu verildi. gerektiği gibi) anlatılıp randevu verildi.  Saha teknisyeni, hastadan kan ve idrar örneğini alıp, uygun koşullarda muhafaza ederek, anlaşmalı laboratuvara teslim koşullarda muhafaza ederek, anlaşmalı laboratuvara teslim etti. etti.  Laboratuvar tetkikleri taranan tüm hastalarda yapıldı. CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

17  Açlık plazma glukoz düzeyi (Hekzokinaz)  Lipid paneli (total kolesterol, LDL-kolesterol, HDL-kolesterol, trigliserid) HDL-kolesterol, trigliserid)  Serum ürik asit düzeyi (Ürikaz)  Açlık plazma glukoz düzeyi (Hekzokinaz)  Lipid paneli (total kolesterol, LDL-kolesterol, HDL-kolesterol, trigliserid) HDL-kolesterol, trigliserid)  Serum ürik asit düzeyi (Ürikaz) KRONİK BÖBREK HASTALIĞI TANISI İÇİN  Tam idrar analizi (Multi-stick)  Spot idrarda albümin düzeyi (Turbidometric)  Spot idrarda kreatinin düzeyi (Alkalin pikrat)  Serum kreatinin düzeyi (Alkalin pikrat)  Tam idrar analizi (Multi-stick)  Spot idrarda albümin düzeyi (Turbidometric)  Spot idrarda kreatinin düzeyi (Alkalin pikrat)  Serum kreatinin düzeyi (Alkalin pikrat) EŞLİK EDEN HASTALIKLAR İÇİN CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

18  Glomerüler filtrasyon hızı <60 ml/dk/1.73 m 2 (kısa MDRD formülü ile) (kısa MDRD formülü ile)ve/veya  Mikroalbüminüri/albüminüri varlığı  Glomerüler filtrasyon hızı <60 ml/dk/1.73 m 2 (kısa MDRD formülü ile) (kısa MDRD formülü ile)ve/veya  Mikroalbüminüri/albüminüri varlığı 186 x (serum kreatinin) -1.154 x (yaş) -0.203 x (kadın ise 0.742) x (siyah ise 1.210 ) 186 x (serum kreatinin) -1.154 x (yaş) -0.203 x (kadın ise 0.742) x (siyah ise 1.210 ) KISA MDRD (ml/dk/1.73 m 2 ) CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması Normoalbüminüri<30 mg/gr kreatinin Mikroalbüminüri30-299 mg/gr kreatinin Makroalbüminüri≥300 mg/gr kreatinin Normoalbüminüri<30 mg/gr kreatinin Mikroalbüminüri30-299 mg/gr kreatinin Makroalbüminüri≥300 mg/gr kreatinin

19 EvreTanım GFH (ml/dk/1.73 m 2 ) Evre 0 Artmış risk ≥90 + MA/A yok Evre 1 Böbrek hasarı (normal GFH ile birlikte) ≥90 + MA/A var Evre 2 Hafif GFH azalması 60-89 + MA/A var Evre 3 Orta düzeyde GFH azalması 30-59 Evre 4 Şiddetli GFH azalması 15-29 Evre 5 Son dönem böbrek yetmezliği <15 K/DOQI. Am J Kidney Dis 2002;39:S1-S266.

20 DİYABETES MELLİTUS  Tanı almış olma  Açlık plazma glukozu ≥126 mg/dl  Tanı almış olma  Açlık plazma glukozu ≥126 mg/dl HİPERTANSİYONHİPERTANSİYON  Tanı almış olma  Kan basıncı ≥140/90 mmHg  Tanı almış olma  Kan basıncı ≥140/90 mmHg CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması BOZULMUŞ AÇLIK GLUKOZU Açlık plazma glukozu 100-125 mg/dl Açlık plazma glukozu 100-125 mg/dl

21 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması OBEZİTEOBEZİTE Vücut kitle indeksi ≥30 kg/m 2 Obez Vücut kitle indeksi 25-29.9 kg/m 2 Fazla kilolu Vücut kitle indeksi ≥30 kg/m 2 Obez Vücut kitle indeksi 25-29.9 kg/m 2 Fazla kilolu ABDOMİNAL OBEZİTE (Bel Çevresi) Kadınlarda≥88 cm Erkeklerde≥102 cm Kadınlarda≥88 cm Erkeklerde≥102 cm DİSLİPİDEMİDİSLİPİDEMİ Lipid düşürücü ilaç kullanımı veya lipid profili  Total kolesterol>240 mg/dl  LDL-kolesterol >130 mg/dl  HDL-kolesterol <46 mg/dl (kadınlarda) <40 mg/dl (erkeklerde)  Trigliserid>150 mg/dl Lipid düşürücü ilaç kullanımı veya lipid profili  Total kolesterol>240 mg/dl  LDL-kolesterol >130 mg/dl  HDL-kolesterol <46 mg/dl (kadınlarda) <40 mg/dl (erkeklerde)  Trigliserid>150 mg/dl

22 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması METABOLİK SENDROM American Heart Association (AHA) kriterleri (Aşağıdaki kriterlerden üç veya daha fazlasının varlığı)  Artmış bel çevresi Kadınlarda ≥88 cm Erkeklerde ≥102 cm  Yüksek trigliserid düzeyi (≥150 mg/dl)  Düşük HDL-kolesterol düzeyi Kadınlarda <50 mg/dl Erkeklerde <40 mg/dl  Yüksek kan basıncı (≥130/85 mmHg)  Yüksek açlık glukozu (≥100 mg/dl) American Heart Association (AHA) kriterleri (Aşağıdaki kriterlerden üç veya daha fazlasının varlığı)  Artmış bel çevresi Kadınlarda ≥88 cm Erkeklerde ≥102 cm  Yüksek trigliserid düzeyi (≥150 mg/dl)  Düşük HDL-kolesterol düzeyi Kadınlarda <50 mg/dl Erkeklerde <40 mg/dl  Yüksek kan basıncı (≥130/85 mmHg)  Yüksek açlık glukozu (≥100 mg/dl) HİPERÜRİSEMİHİPERÜRİSEMİ Serum ürik asit düzeyi>6 mg/dl (kadınlarda) >7 mg/dl (erkeklerde) Serum ürik asit düzeyi>6 mg/dl (kadınlarda) >7 mg/dl (erkeklerde)

23

24 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

25 Yaş ortalaması 40.5 ± 16.3 yıl

26 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

27

28 0.8 ± 0.2 1.0 ± 0.3 p<0.001 0.9 ± 0.3

29 p<0.001 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

30 89.6 ± 19.9 94.2 ± 21.6 p<0.001 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması 91.8 ± 20.9

31 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması p<0.001

32

33 p<0.001

34

35 p<0.001

36 p<0.001

37 p=0.049

38 p<0.001

39

40 300.000 hasta69.815 (% 0.15) 300.000 hasta69.815 (% 0.15) 400.000 hasta125.667 (% 0.27) 400.000 hasta125.667 (% 0.27) 5.300.000 hasta2.396.985 (% 5.15) 5.300.000 hasta2.396.985 (% 5.15) 5.900.000 hasta2.527.307 (% 5.43) 5.900.000 hasta2.527.307 (% 5.43) GFHEVRE 4 15-29 ml/dk/1.73 m 2 GFHEVRE 4 15-29 ml/dk/1.73 m 2 7.600.000 hasta2.173.577 (% 4.67) 7.600.000 hasta2.173.577 (% 4.67) GFHEVRE 3 30-59 ml/dk/1.73 m 2 GFHEVRE 3 30-59 ml/dk/1.73 m 2 GFHEVRE 2 60-89 ml/dk/1.73 m 2 GFHEVRE 2 60-89 ml/dk/1.73 m 2 GFHEVRE 1 >90 ml/dk/1.73 m 2 GFHEVRE 1 >90 ml/dk/1.73 m 2 GFHEVRE 5 <15 ml/dk/1.73 m 2 GFHEVRE 5 <15 ml/dk/1.73 m 2 ABD - 2002TÜRKİYE - 2009 ABD - 2002TÜRKİYE - 2009 18 yaşın üstündeki popülasyon: 46.543.409

41 ERİŞKİNLERDE KRONİK BÖBREK HASTALIĞI PREVALANSI ERİŞKİNLERDE KRONİK BÖBREK HASTALIĞI PREVALANSI % 15.7 ERİŞKİNLERDE KRONİK BÖBREK HASTALIĞI PREVALANSI ERİŞKİNLERDE KRONİK BÖBREK HASTALIĞI PREVALANSI % 15.7 TÜRKİYE’NİN BÜYÜK SORUNU TÜRKİYE’DE 7.317.315 ERİŞKİN KRONİK BÖBREK HASTASI VAR HER 6-7 ERİŞKİNDEN BİRİSİ KRONİK BÖBREK HASTASI TÜRKİYE’DE 2.369.059 ERİŞKİNDE EVRE 3-5 KRONİK BÖBREK HASTALIĞI VAR TÜRKİYE’DE 2.369.059 ERİŞKİNDE EVRE 3-5 KRONİK BÖBREK HASTALIĞI VAR CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması HER 20 ERİŞKİNDEN BİRİSİNDE KRİTİK GFH AZALMASI VAR

42 Son Dönem Böbrek Yetmezliği 60.000 60.000 Kronik Böbrek Hastalığı 7.500.000 7.500.000 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

43

44

45 p<0.001

46 p<0.001

47 p=0.063

48 p<0.001

49 p<0.001

50 p<0.001 0.94 ± 0.42 0.88 ± 0.18 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

51 p<0.001

52 p<0.001

53 p<0.001

54 p<0.001

55 p<0.001

56 p<0.001

57 p<0.001

58 p<0.001

59 p=0.036

60 p<0.001

61 p<0.001

62 0.94 ± 0.44 0.88 ± 0.26 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması p<0.001

63 p<0.001 80.0 ± 19.4 94.0 ± 20.9

64 p<0.001 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

65 p<0.001

66 p<0.001

67 p<0.001

68 p<0.001

69 p<0.001

70 p<0.001

71 p<0.001

72 p<0.001

73 p<0.001

74 p<0.001

75 p<0.001

76

77 p=0.007

78

79 p<0.001

80 p<0.001

81 p<0.001

82

83

84 p=0.031

85 p<0.001

86 p<0.001

87 p<0.001

88

89 p<0.001 3.86 ± 1.19 5.05 ± 1.27 4.45 ± 1.37

90 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

91 OR % 95 CI P Marmara (ref. İç Anadolu) 1.741.42-2.12<0.001 Güneydoğu Anadolu (ref. İç Anadolu) 1.961.48-2.62<0.001 Kırsal yerleşim 1.231.06-1.420.006 Kadın cinsiyet 1.421.23-1.64<0.001 Yaş1.021.01-1.03<0.001 Egzersiz yapma alışkanlığı 0.830.71-0.960.011 Kalp hastalığı öyküsü 1.301.02-1.640.031 Hipertansiyon1.431.21-1.69<0.001 Diyabetes mellitus 1.741.45-2.08<0.001 CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

92 Türkiye’de erişkinlerde KBH prevalansı % 15.7’dir. Her 6-7 erişkinden birinde farklı evrelerde böbrek hastalığı ve her 20 erişkinden birinde kritik GFH azalması (<60 ml/dk) vardır. Türkiye’de erişkinlerde KBH prevalansı % 15.7’dir. Her 6-7 erişkinden birinde farklı evrelerde böbrek hastalığı ve her 20 erişkinden birinde kritik GFH azalması (<60 ml/dk) vardır. Böbrek hastalığı açısından risk oluşturan komorbid durumların sıklığı yüksektir.  Hipertansiyon % 32.7  Diyabetes mellitus% 12.7  Obezite% 20.1  Abdominal obezite% 32.1  Metabolik sendrom% 31.3  Aktif sigara kullanımı% 35.2 Komorbid hastalığı veya durumu olanlarda KBH sıklığı anlamlı olarak daha yüksektir. Böbrek hastalığı açısından risk oluşturan komorbid durumların sıklığı yüksektir.  Hipertansiyon % 32.7  Diyabetes mellitus% 12.7  Obezite% 20.1  Abdominal obezite% 32.1  Metabolik sendrom% 31.3  Aktif sigara kullanımı% 35.2 Komorbid hastalığı veya durumu olanlarda KBH sıklığı anlamlı olarak daha yüksektir. Bu sonuçlar kronik böbrek hastalığının Türkiye’de önemli bir halk sağlığı sorunu olduğunu göstermektedir. Bu sonuçlar kronik böbrek hastalığının Türkiye’de önemli bir halk sağlığı sorunu olduğunu göstermektedir. CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması

93 Prof. Dr. Gültekin Süleymanlar Prof. Dr. Kamil Serdengeçti Prof. Dr. Tevfik Ecder Prof. Dr. Kenan Ateş Prof. Dr. Turgay Arınsoy Prof. Dr. Cengiz Utaş Prof. Dr. Mehmet Emin Yılmaz Prof. Dr. Ali Başcı Prof. Dr. Bülent Altun Doç. Dr. Mehmet Rıza Altıparmak Doç. Dr. Mutlu Hayran Doç. Dr. Oktay Özdemir Prof. Dr. Gültekin Süleymanlar Prof. Dr. Kamil Serdengeçti Prof. Dr. Tevfik Ecder Prof. Dr. Kenan Ateş Prof. Dr. Turgay Arınsoy Prof. Dr. Cengiz Utaş Prof. Dr. Mehmet Emin Yılmaz Prof. Dr. Ali Başcı Prof. Dr. Bülent Altun Doç. Dr. Mehmet Rıza Altıparmak Doç. Dr. Mutlu Hayran Doç. Dr. Oktay Özdemir YÜRÜTME KURULU Türk Nefroloji Derneği TÜBİTAK T.C. Sağlık Bakanlığı Fresenius Medical Care Eczacıbaşı İlaç Pazarlam a Türk Nefroloji Derneği TÜBİTAK T.C. Sağlık Bakanlığı Fresenius Medical Care Eczacıbaşı İlaç Pazarlam a FİNANSÖRLERFİNANSÖRLER CREDIT: Türkiye KBH Prevalans Araştırması