J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. ÖLÜM İSTATİSTİKLERİ Ulusal ve Uluslararası bir perspektifte, özellikle Avrupa Birliği.

... konulu sunumlar: "J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. ÖLÜM İSTATİSTİKLERİ Ulusal ve Uluslararası bir perspektifte, özellikle Avrupa Birliği."— Sunum transkripti:

1 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. ÖLÜM İSTATİSTİKLERİ Ulusal ve Uluslararası bir perspektifte, özellikle Avrupa Birliği

2 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Demografi ve Ölüm Nedenleri  İki gösterim yöntemi: 1. Nüfus sayımları içinde tahminler (Türkiye) 2. Bütün ölümlerin hayati kayıtları (Mernis) (Mernis)  Bir ölüm nedeni yöntemi 1. Hekim tarafından ölüm nedeninin sertifikasyonu 2. Bütün ölümler ve ölü doğumlar için

3 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Ölüm nedeni istatistiklerine niçin ihtiyaç duyarız? Demografik yanı 1. Ölüm nedeni istatistiklerinde yaş ve cinsiyete göre farklılığı açıklamak için: Eğilimler ve bölgeler/iller/ülkeler 2. Yaşam beklentisindeki değişimleri açıklamak için 3. Yaş ve cinsiyete göre yaşam beklentilerindeki değişimleri açıklamak için: Eğilimler ve bölgeler/iller/ülkeler

4 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Ölüm nedeni istatistiklerine niçin ihtiyaç duyarız? Tıbbi yanı  Ölüm bir hastalığın ölümcül sonudur, veya  Bir kaza veya şiddetin ölümcül neticesidir. Tedavi edilebilen veya edilemeyen veya tedavinin ölümü önlemediği yerde sağlıktan hastalığa bir sürecin sonucudur. 1. Sağlıktan hastalığa = ölüm oranı 2. Hastalıktan ölüme = vaka ölümlülük oranı 3. Sağlıktan ölüme = nedene özel ölüm oranı 4. Ölüm = hastalık X vaka ölümlülüğü

5 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Ölüm Nedenlerinde Farklılıklar ve Değişimler Halk Sağlığı Yanı  Ülkeler, iller, şehirler, kırsal / şehirsel v.b. yerde farklılıklar  Zaman trentleri, mevsimsel durumlar, günün / haftanın saat durumları v.b. zamanda farklılıklar Farklılıkların nedenleri nelerdir? Ölüm ve veya vaka ölümlülüğü nedeniyle midir? Örnekler: Difteri, kızamık, karayolu trafik kazaları, kanser, IHD

6 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Kaba ve Vakaya Özel Ölüm Oranları  Kaba ölüm oranı = ölümler : nüfus x 1000(000)  Kaba ölüm oranı = ölüm oranı x vaka ölümlülüğü oranı Bu oranlar bütün ölümler veya tek tek hastalıklar (ölüm nedenleri) veya grup hastalık grupları için hesaplanabilmektedir. Ve herhangi bir özel nüfus grubu için, örneğin yaş ve cinsiyete, illere, bölgelere, v.b.

7 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Gelişmiş Üye Devletlerde Ölüm Nedenlerinin Genel Durumu 1. Ölümlerin %35-45 HD’dir. 2. Yaklaşık HD’nin %50’si IHD’dir, özellikle akut miyokard enfarktüs 3. %20-25’si ca 4. %10-15’i solunum hastalıkları 5. %5-10’u dışsal nedenler ki ½’si karayolu trafik kazalarıdır

8 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. En önemli ölüm nedeni nedir?  Yüzdelik açıktır (önceki slayt)  Fakat bu bütün yaşlar için aynı değildir  IHD, kanser ve karayolu trafik kazaları için yaşam beklentisi (kaybedilen yaşam yılları) ne etkisi aşağı yukarı aynıdır

9 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Avrupa Birliği’nde Ölüm Nedeni İstatistiklerinin 3 Boyutu  Ölüm nedeni istatistiklerinin iyileştirilmesi için öneriler aşağıdakilere göre gruplanmıştır:  Ölüm nedeninin sertifikasyonu 1. Ölüm nedeninin kodlanması 2. Ölüm nedeni istatistikleri.

10 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Kim ne ile görevlidir? 1. sertifikasyon:  Form WHO ve AB tavsiyelerine göredir. Form ulusal düzenlemelere dayanmaktadır. Form ulusal düzenlemelere dayanmaktadır.  Sertifikayı dolduran hekim formun tamamlanmasından sorumludur. Ölüm nedeni istatistiklerinin kalitesi ona dayanmaktadır. 2. Kodlama ve istatistiklerin üretilmesi ulusal (ve bölgesel) istatistik merkezinin sorumluluğundadır.

11 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Ölüm nedeninin sertifikasyonu: formun tıbbi bölümü Bu kısım sadece doktor tarafından doldurulacaktır. G Ölüm Nedeni Ölümle olay / hastalık arasında geçen tahmini süre Bölüm I Doğrudan ölüme götüren hastalık veya durum* a).................................................................................................................................................................................................................................................................. Sebebiyle (sonucu olarak) Önceki nedenler b).................................................................................................................................................................................................................................................................. Sebebiyle (sonucu olarak) Eğer varsa yukarıdaki nedene sebep olan veya altta yatan hastalık durumları c).................................................................................................................................................................................................................................................................. Sebebiyle (sonucu olarak) d).................................................................................................................................................................................................................................................................. Bölüm II Hastalık veya durumla ilgili olmayıp ölüme katkıda bulunan diğer önemli durumlar................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ *Bu kısma kalp durması ve solunum durması gibi ölüm tarzları değil, ölüme neden olan hastalık, komplikasyon veya yaralanma yazılacaktır. ICD-10’a göre tıbbi bölüm ICD-10’a göre tıbbi bölüm

12 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Ölüm nedenlerinin sertifikasyonu: formun tıbbi bölümü Bölüm I: Doğrudan önceki nedenlere götüren hastalık veya durumların sırası nedeniyle Doğrudan önceki nedenlere götüren hastalık veya durumların sırası nedeniyle Altta yatan durumu en son belirterek, eğer varsa yukarıdaki nedenin ağırlaşmasına neden olan hastalık durumları. Altta yatan durumu en son belirterek, eğer varsa yukarıdaki nedenin ağırlaşmasına neden olan hastalık durumları. Bölüm II: Ölüme neden olan hastalık veya durumla ilgili olmayan fakat ölüme katkıda bulunan diğer önemli durumlar Ölüme neden olan hastalık veya durumla ilgili olmayan fakat ölüme katkıda bulunan diğer önemli durumlar

13 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Ölüm Nedenlerinin Kodlanması  WHO’nun ICD’de yayımladığı özel kurallara göre yapılır.  Ölüm nedenlerinin kodlanması özel olarak eğitilmiş kişiler tarafından yapılan çok özel bir iştir.  Bütün ülke için bir merkezde yapılması önerilmektedir, bölgesel düzeyde değil.

14 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. İki tür kodlama vardır  El ile yapılan kodlama  Otomatik kodlama, örneğin AB’de IRIS.

15 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Niçin otomatik kodlama Kalite ve kıyaslanabilirliğin iyileştirilmesi Kalite ve kıyaslanabilirliğin iyileştirilmesi Zamana göreZamana göre Bölgesel düzeydeBölgesel düzeyde Uluslararası düzeydeUluslararası düzeyde Kodlamada daha şeffaf ve tutarlıdır (uyumludur) Kodlamada daha şeffaf ve tutarlıdır (uyumludur)

16 J.Bonte, Taiex, Istanbul, 12-13 May 2009. Avrupa Birliği ve Üye Devletlerde Çözülmesi Gereken Bazı Konular 1. Kapsam: sadece ikamet eden ölümler, bütün ikamet eden ölümler, diğer ülkede ölen mukimlerin ölüm nedenleri nasıl dahil edilecek? 2. Tanımlamaların uyumlu uygulanması 3. Diğer ülkede doğum yapan annelerden doğan ölü doğumların dahil edilmesi. ÇÖZÜM: ÖLÜM NEDENLERİ İÇİN YÖNETMELİK ÇIKARMA ve ulusal sistemlerin adaptasyonu.