JEOFİZİKSEL UZAKTAN ALGILAMA YER KABUĞUNUN DİNAMİĞİ

... konulu sunumlar: "JEOFİZİKSEL UZAKTAN ALGILAMA YER KABUĞUNUN DİNAMİĞİ"— Sunum transkripti:

1 JEOFİZİKSEL UZAKTAN ALGILAMA YER KABUĞUNUN DİNAMİĞİ
VE YER KABUĞUNUN DİNAMİĞİ ABDULLAH FATSA GÖZDE AYGÜL İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ-MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ-JEOFİZİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UZAKTAN ALGILAMA DERSİ

2 JEOFİZİKSEL UZAKTAN ALGILAMA
Jeofizik Nedir ? Jeofiziğin Uygulama Alanları Uzaktan Algılama Nedir ?

3 Jeofizik nedir ? jeofizik yeryuvarının ve diğer gezegenlerin fiziksel yapısını, yerin davranışını, depremleri inceleyen, yeraltı kaynaklarını (su, petrol, doğalgaz, maden yatakları, jeotermal alanlar), arkeolojik ve kültürel kalıntıları arayan, mühendislik yapıları ile kentsel yer seçimini belirleyen, fizik yasaları uyarınca matematiği ve jeolojiyi kullanarak yeraltının anlaşılmasını sağlayan, görüntüleyerek araştıran ve yeryuvarının dinamik davranışlarını belirleyen bilim dalıdır. Jeofizik Bilimi, yeryuvarını oluşturan kayaçların ve yer malzemelerinin farklı fiziksel değiştirgenlere bağlı olarak geliştirilmiş çeşitli yöntemleri içinde barındırır:

4 Jeofiziksel yöntemler
*  Sismoloji                                        *  Elektrik yöntemler *  Sismik                                            *  Elektromanyetik yöntemler *  Gravite                                          *  Radyometrik yöntemler *  Manyetik                                        *  Jeotermik

5

6

7

8 Jeofiziğin uygulama alanlari
* Yerin iç yapısının araştırılması * Yerkabuğunun araştırılması * Jeolojik haritalama * Havza araştırmaları * Hidrokarbon araştırmaları (kömür, petrol, doğalgaz) * Jeotermal alanların araştırılması * Maden yataklarının araştırılması * Yeraltısuyu arama araştırmaları * Yeraltısuyu kirliliğinin araştırılması * Su yataklarına deniz suyu girişiminin haritalanması * Karstik boşlukların araştırılması * Mühendislik yapıları yer, temel, zemin araştırmaları * Mühendislik yapıları yapı, donatı araştırmaları * Arkeolojik ve kültürel yapıların araştırılması * Kentsel dönüşüm yer seçimi araştırmaları * Katı atık alanlarının ve yeraltısuyuna etkilerinin araştırılması

9 Uzaktan algilama nedir ?
Uzaktan algılama, elektromanyetik radyasyonun uzakta bulunan objelere etkileşimde bulunup yansıması sonucunda algılanan objenin özelliklerini ortaya çıkaran bir teknolojidir. Uzaktan algılama; jeolojide doğada yüzeylemis durumda bulunan kayaç ve toprakların bileşimsel özelliklerinden yararlanarak ayırt edilmesinin yanında değişik boyut ve ölçekteki tektonik özellikleri de ortaya çıkarabilir.

10

11

12 2000 yıl kadar önce demir madenlerini yerini tespit etmek için yüksek yerlerden
yapılan gözlemler dünyada kabul edilen ilk uzaktan algılama uygulamasıdır. İlk hava fotoğrafı 1858 yılında, Gaspar Felix tarafından Fransa'da 80 metre yükseklikteki balondan çekilmiştir. Ülkemizde ilk Hava fotoğrafları Harita Genel Komutanlığı tarafından 1/25000 ölçekli topoğrafik haritaların yapımında kullanılmıştır (1937) 1968 yılında tüm ülkenin topoğrafik haritaları tamamlanmıştır.

13

14 UZAKTAN ALGILAMA VE YER DİNAMİĞİ
Earth’s Interior Remote Sensing Sismik Dalgalar Isı Akışı/Sıcaklık Dağılımları Geçmiş/Günümüzdeki Manyetik Alanlar Levha Hareketleri – Tektonik Fay Hatları

15

16 Sismik dalgalar En büyük yer genlikli sismik dalgalar yüzey dalgaları ve özellikle Rayleigh dalgalarıdır. Dalganın yayılım hızı, atmosferde ses hızından çok daha yüksek olduğundan, Rayleigh dalgalarının yüzeydeki konumuna neredeyse dik bir açıyla hava dalgaları oluşur. Kısaca büyüklüğü 7 ve üzeri depremlerde, iyonosferdeki elektronlar m/s hızıyla titreşir ve bir kaç yüz metre yer değiştirir. Yüzey dalgalarının kazandırdığı yatay hız ile oluşan şiddetli iyonosferik dalgalar uzaktan algılama ile gözlenir.

17

18

19

20 isi akişi/sicaklik dağilimlari
Toprak sıcaklığı, toprak yüzeyi modelleme, sayısal hava tahmini ve iklim tahmin gibi enerji dengesi uygulamalarında önemli bir parametredir. Aynı zamanda, uydu sensörleri ile arazi yüzey özelliklerinin alınması, özellikle mikrodalga sensörler ile yüzey nem değerlerinin alınmasında, ışınım transferi uygulamalarında da önemlidir. Arazi yüzey sıcaklığı kızıl ötesi ve mikrodalga teknikleride dahil olmak üzere çeşitli uzaktan algılama yöntemleri ile elde edilebilir. Bu teknikler nispeten doğru tahminler oluşturuyor olsada, ölçümler yalnızca çok yakın yüzeyin sıcaklığını gösterebilmektedir.

21

22

23

24 Geçmiş/Günümüzdeki Manyetik Alanlar
Dünyanın manyetik alanı iki ana bileşenden oluşur. Elektriksel olarak iletken hareketlerinden dolayı çekirdek ve yer kabuğunun içindeki manyetik minerallerden dolayı sıvı demir karışımı dış çekirdek ve kabuk. Dünyanın manyetik alanı için gözlem; gemi gözlemleri, uydu bazlı manyetometre, yer bazlı manyetometre ölçümleri ile her 5 yılda bir yapılır.

25

26

27 Levha Hareketleri – Tektonik
Litosfer tektonik levhalara kırılmış haldedir. Tanımlanmasına göre yedi veya sekiz levha büyük levha ve birçok küçük levha vardır. Litosferik levhalar astenosferin üzerinde yüzmektedir. Her levha farklı şekilde ve farklı hızlarda hareket eder. Bu levha hareketleri, yer radarları, uydular, yer içi radarları, mikrodalga gibi uzaktan algılama yöntemleri ile izlenebilir, yorumlanabilir. Uzaktan algılama yöntemleri kullanılmadan bu açıklamara ulaşmak ise imkansızdır.

28

29

30

31

32 Fay hatlari Aktif fayların kentsel alanlarda izlenmesi büyük önem teşkil etmektedir. Uzaktan algılama yöntemlerinin aktif fayları izlemede kullanılması, sismik hasar ve riskleri en aza indirgemektedir. Günümüzde yüzeyin morfolojik özelliklerini haritalamak, neotektonik ile ilgili aktif faylar sınırlarını belirlediğinden dolayı önemlidir. Kendine has desenleri vardır. Örneğin bükülmeler ve akış sınırları, doğrusal sırtlar, basınç sırtları, kesintili akışlar, drenaj sınırları, üçgen yüzeyleri, açık kırıklar ve belirgin parçalanmalar, ve belirli doğrultuya yönelmeleri fayın son hareketliliğini gösterir. Bu özellikleri sahayı haritalandırmak için klasik yöntemler kullandığında oldukça zordur. Lakin uzaktan algılama fotoğraflarıyla oldukça kolay bir şekilde yorumlanabilir.

33

34

35

36 UZAKTAN ALGILAMA VE YER DİNAMİĞİ
Yer Dinamiğinde Uzaktan Algılamanın Kullanımı Fay, Çizgisellik, Kırıkların Tanımlanması Jeotermal Araştırmalar Deprem Araştırmaları Volkanik Araştırmalar

37 fay, ÇİzGİSELLİk, kiriklarin tanimlanmasi
YER DİNAMİĞİNDE UZAKTAN ALGILAMANIN KULLANIMI fay, ÇİzGİSELLİk, kiriklarin tanimlanmasi

38

39 JEOTERMAL ARAŞTIRMALAR
YER DİNAMİĞİNDE UZAKTAN ALGILAMANIN KULLANIMI JEOTERMAL ARAŞTIRMALAR

40

41

42

43 YER DİNAMİĞİNDE UZAKTAN ALGILAMANIN KULLANIMI
DEPREM ARAŞTIRMALARI

44

45

46

47 VOLKANİK ARAŞTIRMALAR
YER DİNAMİĞİNDE UZAKTAN ALGILAMANIN KULLANIMI VOLKANİK ARAŞTIRMALAR

48

49

50

51

52

53 KAYNAKÇA nasa.gov usgs.gov harvard.edu sciencedirect.com asprs.org
geography.about.com