BİYOLOJİK VE PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ

... konulu sunumlar: "BİYOLOJİK VE PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ"— Sunum transkripti:

1 BİYOLOJİK VE PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ
Dr.Deniz BAYINDIRLI

2 BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
Soru 1 I. Mikroorganizmalar II. İnsan parazitleri III. Hücre kültürleri Yukarıdakilerden hangisi/hangileri çalışma yaşamında karşılaşılan biyolojik risk etkenleri arasındadır? a) Yalnız l b)l,ll c) II,III d) I,II, III

3 Açıklama: Çalışma yaşamında biyolojik risk etkenleri denildiğinde akla, herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen (genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dâhil) mikroorganizmalar, hücre kültürleri ve insan parazitleri gelir. Cevap: d

4 Soru 2 Aşağıdakilerden hangisi enfeksiyon zincirinin aşamalarından biri değildir? a) Uygun olmayan kişi b) Konakçı c) Bulaşma yolu d) Enfeksiyon etkeni

5 Açıklama: Enfeksiyon zinciri, mikroorganizmanın enfeksiyon oluşturabilmesi için geçmesi gereken aşamalar olup bu aşamalar şunlardır: 1. Enfeksiyon etkeni 2. Enfeksiyon kaynağı 3. Çıkış kapısı 4. Bulaşma yolu 5. Giriş kapısı 6. Uygun kişi (konakçı)

6 Soru 3 Aşağıdakilerden hangisi enfeksiyonların bulaşma yollarından biri değildir? a) Vektörler c) Hava b) Virulans d) Temas

7 Açıklama: Enfeksiyonların bulaşma yolları şunlardır:
Doğrudan temas Dolaylı temas Hava ile Araçlarla Vektörlerle Cevap: b

8 Soru 4 Aşağıdakilerden hangisi mesleki bulaşıcı hastalıklardan biri değildir? Şarbon b) Bruselloz c) Tüberküloz d) Silikoz

9 Açıklama: Şarbon, bruselloz ve tüberküloz mesleki bulaşıcı hastalıklardandır. Silikoz ise, mesleki solunum sistemi hastalığı olup silis tozlarının solunması sonucunda oluşur. Cevap: d

10 Soru 5 Tüberküloz, difteri, boğmaca, meningokoksik menenjit gibi enfeksiyonlar hangi tür enfeksiyonlardır? Bakteriye! b) Viral c) Edinsel d) Histoplazmosis

11 Açıklama: Özellikle sağlık çalışanlarında sık görülen enfeksiyonlar şunlardır; Bakteriyel enfeksiyonlar: Tüberküloz, meningokoksik menenjit, gastrointestinal sistem enfeksiyonları, lejyoner hastalığı, difteri, boğmaca Viral enfeksiyonlar: Hepatit B, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği veya varisella zoster, herpes enfeksiyonları, sitomegalovirüs enfeksiyonları, edinsel bağışıklık yetersizliği sendromu Diğer enfeksiyonlar: Histopiazmosis vb.

12 Soru 6 Hepatit B hastalığı için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Hastalıktan korunmak için sağlam insanlara yönelik alınabilecek bir önlem yoktur, b) Hastalığın en yaygın bulaşma yolları, kan ve kan ürünleri ile temas ve cinsel ilişkidir. c) Hastalık, üreyen virüse karşı vücudun bağışıklık sisteminin cevabı sonucu karaciğer hücrelerinin yok olmasına neden olur. d) Hastalığın etkeni bir DNA virüsüdür.

13 Açıklama: Hepatit B hastalığının etkeni bir DNA virüsüdür
Açıklama: Hepatit B hastalığının etkeni bir DNA virüsüdür. Hastalığın en yaygın bulaşma yolları, kan ve kan ürünleri ile temas ve cinsel ilişkidir, Hepatit B, üreyen virüse karşı vücudun bağışıklık sisteminin cevabı sonucu karaciğer hücrelerinin yok olmasına neden olur. Kuluçka süresi 1 ile 6 ay arasında olup ortalama 3 aydır. Hastalığın akut dönemde özgün bir tedavisi yoktur. Ancak kronik aktif hepatitierde, bazı koşullarda alfa interferon tedavisi ile kısmen başarılı sonuçlar alındığı bilinmektedir. Özellikle; kan bankaları, diyaliz üniteleri, laboratuvarlar, diş klinikleri, hematoloji ve onkoloji bölümleri, ameliyathane gibi birimlerde çalışanlar risk altındadırlar. Bütün bulaşıcı hastalıklarda olduğu gibi korunma yöntemlerini iki ana başlık altında toplanabilir:

14 Kaynak ve bulaşma yollarına yönelik olanlar
Sağlam insanlara yönelik olanlar İlk grupta yer alan önlemler arasında; iyi hijyenik koşulların sağlanması, kan ve kan ürünlerinin kontrolü, virüs taramaları, bulaşma yollan ve korunma yöntemleri konusunda sağlık çalışanları ve riskli grupların eğitimi, bildirim zorunluluğu, sağlık kurumlarında tek kullanımlık eldiven, şırınga ve iğne gibi malzemelerin kullanımı sayılabilir. Bu önlemler dikkatlice uygulandığında, hem toplumun bütününde, hem de sağlık çalışanlarında Hepatit B riski azalır. Sağlam insanlara yönelik önlemlerin en başında ise aktif bağ ışıklama gelmektedir. Cevap: a

15 Soru 7 Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğe göre biyolojik etkenler kaç grupta sınıflandırılmıştır? 3 b)4 c)5 d) 6

16 Açıklama: Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 4. maddesine göre; biyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk grubunda sınıflandırılır: Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı bulunan biyolojik etkenler

17 Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı olan biyolojik etkenler Grup4 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler Cevap: b

18 Soru 8 Biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir işyerinde risk değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki bilgilerden hangisi gerekli değildir? a) İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin sınıflandırılması b) Yetkili makamların işçilerin sağlığını korumak için biyolojik etkenlerin denetim altına alınması hakkındaki önerileri c) Yaptıkları işle bağlantılı olmayarak işçilerin yakalandığı hastalıklara ilişkin bilgiler d) İşçilerin işleri sonucunda ortaya çıkabilecek alerjik veya toksik etkiler

19 Açıklama: Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesine göre; biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir işyerinde risk değerlendirmesi aşağıdaki bilgiler dikkate alınarak yapılır: İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin sınıflandırılması Yetkili makamların işçilerin sağlığını korumak için biyolojik etkenlerin denetim altına alınması hakkındaki önerileri İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek hastalıklarla ilgili bilgiler İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek alerjik veya toksik etkiler Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarak işçilerin yakalandığı hastalıkla ilgili bilgiler Cevap: c

20 Soru 9 Aşağıda belirtilenlerden hangisi işçilerin biyolojik etkenlere maruziyetinin en aza indirilmesi için alınacak önlemlere uygun değildir? Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yayılmasını önleyecek veya ortamda en az düzeyde bulunmasını sağlayacak şekilde düzenlenir. b) Maruz kalan veya kalabilecek işçi sayısı, mümkün olan en az sayıda tutulur. c) Hijyen önlemleri, biyolojik etkenlerin çalışma yerlerinden kontrol dışı dışarıya taşınması veya sızmasının önlenmesi veya azaltılmasını sağlayacak şekilde uygulanır. d) Maruziyetin önlenmesi için öncelikle kişisel korunma yöntemleri uygulanır

21 Açıklama: Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 8. maddesine göre; işveren, işçilerin maruziyet düzeyinin en aza indirilmesi için özellikle aşağıdaki önlemleri alır: Maruz kalan veya kalabilecek işçi sayısı, mümkün olan en az sayıda tutulur. Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yayılmasını önleyecek veya ortamda en az düzeyde bulunmasını sağlayacak şekilde düzenlenir. Öncelikle toplu koruma önlemleri alınır ve/veya maruziyetin başka yollarla önlenemediği durumlarda kişisel korunma yöntemleri uygulanır. Hijyen önlemleri, biyolojik etkenlerin çalışma yerlerinden kontrol dışı dışarıya taşınması veya sızmasının önlenmesi veya azaltılmasını sağlayacak şekilde uygulanır.

22 Biyolojik risk işareti ile birlikte ilgili diğer uyarı işaretleri de kullanılır,
Biyolojik etkenlerin karıştığı kazaların önlenmesine yönelik plan hazırlanır. Gerekiyorsa ve teknik olarak mümkünse, kullanılan biyolojik etkenlerin muhafaza edildikleri ortam dışında bulunup bulunmadığının belirlenmesi için ölçümler yapılır. Atıkların, gerektiğinde uygun işlemlerden geçirildikten sonra işçiler tarafından güvenli bir biçimde toplanması, depolanması ve işyerinden uzaklaştırılması, güvenli ve özel kapların kullanılması da dâhil uygun yöntemlerle yapılır. Biyolojik etkenlerin işyeri içinde güvenli bir şekilde taşınması için gerekli düzenlemeler yapılır. Cevap: d

23 Soru 10 Çalışma yaşamında biyolojik risk etmenleriyle karşılaşma olasılığı aşağıdaki iş alanlarından hangisinde daha fazladır? Boya işleri b) Hayvancılık c) Metal işleri d) Ağaç işleri

24 Açıklama: Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin Eklerinde ki listeye göre biyolojik etkenlere maruziyetin olabileceği işlerşunlardır: Gıda üretilen fabrikalarda çalışma Tarımda çalışma Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynaklı ürünlerle çalışma Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, karantina dâhil morglarda çalışma Mikrobiyolojik teşhis laboratuvarları dışındaki kliniklerde, veterinerlik ve teşhis laboratuvarlarında çalışma Atıkları yok eden fabrikalarda çalışma Kanalizasyon, arıtma tesislerindeki çalışma Cevap: b

25 PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ
Soru 1 I. İş analizi II. İş tasarımı III. İş örgütlenmesi IV. İş yönetimi Psikososyal tehlike, yukarıdakilerden hangilerinin gerçekleştirildiği toplumsal ve çevresel koşulların psikolojik, toplumsal veya fiziksel hasara yol açma potansiyeli taşıyan boyutlarıdır? a) I, II, III, IV b) I, II, IV c) II, III, IV d) III, IV

26 Açıklama: Psikososyal tehlike; iş tasarımının, örgütlenmesinin ve yönetiminin gerçekleştirildiği toplumsal ve çevresel koşulların psikolojik, toplumsal veya fiziksel hasara yol açma potansiyeli taşıyan boyutları olarak tanımlanmaktadır. İşin gerekleri işçinin bilgi, beceri ve gereksinimleriyle çatıştığında ve işçinin işi üzerindeki denetimi ve işi ile ilgili sosyal desteği yetersiz olduğunda, iş ve yarattığı psikososyal tehlikeler stres yapıcı özellik kazanarak sağlığı etkilemeye başlar. Bu da psikososyal risklerin oluşmasına neden olur. Cevap: c

27 Soru 2 Aşağıdakilerden hangisi stresin temel yaklaşımlarından değildir? Biyolojik yaklaşım b) Mühendislik yaklaşım c) Psikolojik yaklaşım d) Fizyolojik yaklaşım

28 Açıklama: Stres üç yaklaşım temelinde tanımlanır:
Mühendislik yaklaşımı Fizyolojik yaklaşım Psikolojik yaklaşım Cevap: a

29 Soru 3 Aşağıdaki yaklaşımlardan hangisine göre stres, kişinin çevresinin kişiye yüklediği yüktür? Biyolojik yaklaşım b) Mühendislik yaklaşım c) Psikolojik yaklaşım d) Fizyolojik yaklaşım

30 Açıklama: Mühendislik yaklaşımına göre stres;
Kişinin çevresinin kişiye yüklediği yüktür. Kişide olan değil, kişiye olandır. Bir semptomlar dizisi değil, nedenler dizisidir. Sıklıkla geri dönüşümlüdür. Cevap: b

31 Soru 4 I. Optimizasyon noktası modeli II. Çaba-ödül uyumsuzluğu modeli III. İş yükü - kontrol - sosyal destek modeli Yukarıda verilenlerden hangisi/hangileri psikososyal kuramsal modellerdir? Yalnız l b)l,ll c) II, III d) I, II, III

32 Açıklama: Psikososyal kuramsal modeller şunlardır: İş yükü - kontrol - sosyal destek modeli Çaba - ödül uyumsuzluğu modeli Cevap: c

33 Soru 5 İş yükü - kontrol - sosyal destek modelinde hangi şartlarda düşük iş gerilimi meydana gelir? a) Yüksek karar serbestliği - Düşük iş yükü b) Düşük karar serbestliği - Düşük iş yükü c) Düşük karar serbestliği - Yüksek iş yükü d) Yüksek karar serbestliği - Yüksek iş yükü

34 Açıklama: İş yükünün ve kontrolün yüksek olduğu durumlarda; yüksek motivasyon ve ustalık duygusu oluşmakta, yüksek iş yükünün gerilim ortaya çıkaran etkisi inhibe olmaktadır. İş yükünün ve kontrolün düşük olduğu durumlarda ise; pasif işler ortaya çıkmakta, öğrenme gereksiniminin zaman içinde yok olmasına ve "kazanılmış umutsuzlukla" sonuçlanmasına neden olabilmektedir. Kuramsal olarak iş yükünün düşük ve karar serbestliğinin yüksek olduğu çalışma koşulları ideal "düşük gerilimli" işleri oluşturmaktadır. Cevap: a

35 Soru 6 İş yükü - kontrol - sosyal destek modelinde hangi şartlarda yüksek iş gerilimi meydana gelir? a) Yüksek karar serbestliği - Düşük iş yükü b) Düşük karar serbestliği - Düşük iş yükü c) Düşük karar serbestliği - Yüksek iş yükü d) Yüksek karar serbestliği - Yüksek iş yükü

36 Cevap: c

37 Soru7 Çaba - ödülü uyumsuzluğu modelinde hangi şartlarda iş stresi meydana gelir? a) Şirket içi çatışmalar b) İşyerindeki olumsuz fiziksel koşullar c) Kendini işine adamama d) Çaba ve karşılığının dengede kalmaması

38 Açıklama: İş, düzenli bir gelir için olduğu kadar toplumsal statü ve kimlik için de gereklidir. Böylece, bireysel düzeyde meslekler ile kimlik oluşumu, kendine güven ve yeterlilik arasında bağlantı kurulmuş olmaktadır. Mesleksel statünün gelişimi bireylerin gelişimine katkı sağlar. Ancak bu iki değer karşılıklı etkileşim içindedir. Çalışanlar çaba gösterirlerken bunun karşılığında statülerinin olumlu yönde değişmesi ister ve beklerler.

39 Bu karşılığın alınmaması durumunda, iş stresi oluşmaktadır.
Bu model daha çok hizmet sektörü çalışanlarında, çalışma koşullarının sağlık etkilerinin açıklanmasında kullanılmıştır. Model, kişiye özgü özelikleri dışsal etkenlerle birlikte değerlendirir. Bu iki etken çaba ve karşılığın dengede kalmasını sağlayacak kaynakları oluşturur. Kendini işine adama, çaba ve ödül arasındaki dengesizliğin tolere edilmesinde tampon oluşturur. Bu kişiler aşırı bir onaylanma ve saygınlık beklerler. Bu durum yüksek iş yüküne karşılık düşük karşılık (güvence, ücret vb.) ile birlikte iş stresini oluşturmaktadır. Cevap: d

40 Soru 8 Aşağıdakilerden hangisi gelişmiş ülkelerdeki çalışanların en temel stres kaynaklarından biri değildir? Uzun çalışma saatleri b) Zaman baskısı c) İş bitirme tarihinin belli olmaması d) Rol çatışması

41 Açıklama: Gelişmiş ülkelerdeki çalışanların en temel stres kaynakları uzun çalışma saatleri, zaman baskısı ve iş bitirme tarihinin belli olmasını kapsayan ağır iş yüküdür. Cevap: d

42 Soru 9 I. Yetersiz iletişim II. Vardiya sistemi III
Soru 9 I. Yetersiz iletişim II. Vardiya sistemi III. Üretimin tekdüzeliği Yukarıdakilerden hangisi/hangileri işyerinde sağlığı olumsuz etkileyebilecek psikososyal risk etmenlerindendir? a) I, II b) Yalnız III c) I, III d) I, II, III

43 Açıklama: İşyerinde strese yol açan iş ile ilgili özellikler şunlardır:
İşyeri ortamı ve iş çevresi bakımından: Örgütsel kültür ve işlev: İletişim, sorun çözme ve kişisel gelişim olanaklarının yetersizliği, örgütsel amaçların belirsizliği Örgütsel rol: Rol belirsizliği ve çatışması, sorumluluk Kariyer gelişimi: Kariyerin durgun, belirsiz ve yetersiz olması, düşük ücret, güvencesiz iş, işe verilen toplumsal değerin yetersizliği Karar serbestisi ve denetim: Katılımın yetersizliği, iş üzerinde denetimin olmaması İşyerinde kişiler arası ilişkiler: Sosyal ve fiziksel yalıtılmışlık, kişiler arası çatışma, üstlerle ilişkilerdeki kopukluk, sosyal desteğin yetersizliği

44 İşin içeriği bakımından:
İş çevresi ve ekipmanlar: Tesis ve ekipmanların güvenilirliği, işe uygunluğu ve ulaşılabilirliği, bakım ve onarımı ile ilgili sorunlar Görev tanımı: Tekdüze, tekrarlayıcı, parçalanmış ve anlamsız iş, işve işte gelecek belirsizliği İş yükü ve hızı: Zaman baskısı, iş hızını denetleyememe, aşırı yüklenme Çalışma süresi: Vardiyalı çalışma, uzun belirsiz veya kesintisiz çalışma saatleri, asosyal çalışma süreleri Cevap: d

45 Soru 10 Aşağıdakilerden hangisi işyeri ortamı ve iş çevresi bakımından strese yol açan özelliklerden değildir? a) Çalışanın iş üzerinde denetiminin olmaması b) Ekip çalışması c) Çalışanlar arasındaki rol belirsizliği d) Kişisel gelişim olanaklarının yetersizliği

46 Cevap: b

47 Soru 11 İşin strese yol açan aşağıdaki özelliklerinden hangisi işyeri ortamı ve iş çevresi ile ilgili değildir? Örgütsel kültür ve işlev b) İş yükü ve hızı c) Kariyer gelişimi d) Karar serbestisi

48 Cevap: b

49 Soru 12 Aşağıdakilerden hangisi işin içeriği bakımından strese yol açan özelliklerden değildir? a) Vardiyalı çalışma b) Monoton iş c) Değişmez çalışma saatleri d) Liyakate uygun yükselme olanağı

50 Cevap: d

51 Soru 13 İşin strese yol açan aşağıdaki özelliklerinden hangisi işin içeriği ile ilgili değildir? Görev tanımı İş çevresi ve ekipmanlar c) İş yükü ve hızı d) İşyerinde kişiler arası ilişkiler

52 Cevap: d

53 Soru 14 Rol belirsizliği ve çatışması, sorumluluk gibi işyeri ortamı ve iş çevresi ile ilgili özellikler aşağıdakilerden hangisi ile ilişkilidir? Örgütsel kültür ve işlev b) Örgütsel rol c) Kariyer gelişimi d) Kariyer serbestisi

54 Cevap: b

55 Soru 15 Tekdüze, tekrarlayıcı, parçalanmış ve anlamsız iş gibi işin içeriği ile ilgili özellikler aşağıdakilerden hangisi ile ilişkilidir? Görev tanımı İş yükü ve hızı c) İş çevresi ve ekipmanlar d) Çalışma saatleri

56 Cevap: a

57 Soru 16 I. Çalışanın yetenek ve eğitiminden yararlanılamadığı durum II
Soru 16 I. Çalışanın yetenek ve eğitiminden yararlanılamadığı durum II. Çalışanın işteki rolü hakkında yeterince bilgilendirilmediği durum III. Çalışanın birbiriyle uyuşmayan rolleri üstlenmesinin istendiği durum Yukarıda verilenler sırasıyla aşağıdakilerden hangisini ifade eder? a) Rol yetersizliği - Rol çatışması - Rol belirsizliği b) Rol çatışması - Rol belirsizliği - Rol yetersizliği c) Rol yetersizliği - Rol belirsizliği - Rol çatışması d) Rol belirsizliği - Rol çatışması - Rol yetersizliği

58 Açıklama: Örgütsel rol ile ilgili psikososyal tehlikeler şunlardır: Rol belirsizliği: İşçi rolü hakkında yeterince bilgilendirilmediğinde ortaya çıkar. Amaçlar, beklentiler, hedefler ve sorumluluklardaki belirsizlikler de bu durumu destekler. Bu sorunu yaşayan işçilerde iş doyumunun azaldığı, işe bağlı gerilimin arttığı ve sıklaştığı, öz güvenin azaldığı, iş güdüsünün azaldığı, kan basıncının ve kalp hızının arttığı, depresyonun sıklaştığı ve işten ayrılma eğiliminin arttığı görülür.

59 Rol çatışması: İşçiden değerleriyle çatışan bir rolü ya da birbiriyle uyuşmayan rolleri üstlenmesi istendiğinde ortaya çıkar. Çatışma arttıkça iş doyumu azalır, iş gerilimi ve kalp hızı artar. Rol yetersizliği: Örgütün işçinin yeteneklerinden ve eğitiminden yararlanamadığı durumlarda ortaya çıkar. İş doyumunu azaltır ve gerilimi artırır. Sorumluluk: İşçilerin sorumlulukları artırıldığında kalp basıncının, kolesterol düzeyinin, duygulanımsal tükenmenin ve ilişkilerde kişiliksizleşmenin de arttığı görülür. Cevap: c

60 Soru 17 Aşağıdakilerden hangisi stresin nedenlerinden biri değildir
Soru 17 Aşağıdakilerden hangisi stresin nedenlerinden biri değildir? a) Değişken yaşamdan durağan yaşama geçiş b) Kendine yeterlilikten bağımlı hale gelme c) Aktif yaşamdan hareketsizliğe geçiş d) Kırsal yaşamdan kentsel yaşama geçiş

61 Açıklama: Stresin başlıca nedenleri şunlardır:
Yavaş değişimlerden hızlı değişimlere geçiş İzole yaşamdan birbirine bağlı yaşama geçiş Kırsal yaşamdan kentsel yaşama geçiş Durağan yaşamdan değişken yaşama geçiş Aktif yaşamdan hareketsizliğe geçiş Kendine yeterlilikten bağımlı hale gelme Cevap: a

62 Soru 18 Aşağıdakilerden hangisi işyerindeki stresin sebeplerinden biri değildir? Bireysel motivasyon b) Uzun çalışma saatleri c) Yoğun iş yükü d) İşini kaybetme korkusu

63 Her insanın strese gösterdiği tolerans farklı olmasına rağmen, yapılan birçok araştırma göstermektedir ki; işyerinde stres yaratan faktörlerin çoğu ortaktır. Yönetim tarzı İşyerindeki rollerin belirsizliği Uzun çalışma saatleri Çalışma arkadaşları ve yöneticilerle kötü ilişkiler Yanlış alanda kariyer planı Yapılan işte tatminsizlik Şirket içindeki karar verme sürecine katılmama İşini kaybetme korkusu Çok fazla sorumluluk Yoğun iş yükü Fiziki mekân ve çevre şartları Cevap: a

64 Soru 19 Aşağıdakilerden hangisi işyerlerindeki kronik stresin nedenlerinden değildir? a) Rol konusunda yeterli bilginin olması b) Tekdüze çalışma c) Yıldırma d) Kariyer engeli

65 Açıklama: İşyerlerindeki kronik stresin nedenleri şunlardır; yönetim tarzı, rol belirsizliği, rol çatışması, sorumluluk, katılım,kariyer engeli, emeklilik, kişiler arası çatışma, yıldırma (mobbing), fiziki mekân ve çevre şartları, çalışma şekilleri, vardiyalı çalışma düzeni, tekdüze çalışma, yoğun iş yükü, zaman yetersizliği, iş güvenliği, düşük ücret vb. Cevap: a

66 Soru 20 Aşağıdakilerden hangisi stres belirtisi değildir
Soru 20 Aşağıdakilerden hangisi stres belirtisi değildir? a) Anlamlı şeylerin anlamsız gelmesi b) Düzenli yaşama c) Sıkıntı ve kaygı d) Bir şey yapmak istememe

67 Açıklama: Stres belirtileri şunlardır
Psikolojik sorunların fiziksel etkiler Bunalım ve gerginlik Sıkıntı, kaygı, üzüntü ve gerginlik süresinin uzaması içten veya dıştan gelen etkilerle duygu ve davranışlarda ortaya çıkan rahatsız edici bir durum ve bundan duyulan rahatsızlık Genelde anlamlı olan şeylerin anlamsız gelmesi Bir şey yapmak istememe Günlük yaşamda kişinin üzerinde baskı yapan etmenlerin bileşkesi Cevap: b

68 Soru 21 Aşağıdakilerden hangisi işyerlerinde psikososyal etkenlerin oluşturduğu davranışsal sorunlardan değildir? Fazla ya da az yemek yeme b) Sigaraya aşırı düşkünlük c) Deri döküntüleri d) Uykusuzluk

69 Açıklama: Stresin insanların davranışları, duyguları ve biyolojik yapıları üzerindeki sonuçları şu şekilde sıralanabilir: Fizyolojik sorunlar: Kalp atışlarının artması, çarpıntı, hipertansiyon, nefes darlığı, göğüs ağrısı, boğazda yutkunma güçlüğü, ateş basması, titreme, baş dönmesi, baş ağrısı, migren ve kronik baş ağrıları, mide ve kaslarda gerginlik, hazımsızlık, kireçlenme, yorgunluk, cinsel iktidarsızlık, şeker hastalığı, egzama, sedef hastalıkları, saç ve kıl dökülmesi

70 Zihinsel ve duygusal sorunlar: Stres ve gerilim fazla enerji tüketmeye neden olduğu için bir süre sonra birey kendisini zayıf, güçsüz, her an kötü bir şey olacakmış duygusunu yaşayan, nedeni belirsiz yoğun bir endişe duyan, uykusuzluk çeken, sinirli ve çabuk heyecanlanan bir kişi durumunda hissedebilir. Dikkatini toplamakta güçlük çekebilir, hafıza sorunları yaşayabilir ve öğrendiği konuları unuttuğu endişesine kapılabilir.

71 Davranışsal sorunlar:
İçe kapanma, uykusuzluk, uyuma isteği, iştahsızlık, yemede artış, konuşma güçlükleri, bir maddeye (sigara, alkol vb.) aşırı düşkünlük, sakarlık, gevşemede güçlükler

72 Soru 22 Aşağıdakilerden hangisi çalışanlarda stres sonucu oluşan durumlardan biri değildir? Uyku problemleri b) Depresyon c) Dikkat eksikliği d) Yüksek motivasyon

73 Cevap: d

74 Soru 23 Aşağıdakilerden hangisi stres sonucu bireylerde ortaya çıkan psikolojik sonuçlardan biri değildir? Endişe b) Tükenme c) Depresyon d) Sataşma

75 Açıklama: Stresin yol açtığı fizyolojik rahatsızlıkların başında kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, migren, ülser ve kanser gelmektedir. Stresin sonucunda bireylerde ortaya çıkan psikolojik sonuçlardan en belirginleri ise endişe, depresyon, uyku problemleri, psikolojik yorgunluk ve tükenmedir. Cevap: d

76 Soru 24 Aşağıdakilerden hangisi stres sonucunda bireylerde ortaya çıkan fizyolojik rahatsızlıklardan biri değildir? Ülser b) Depresyon c) Migren d) Yüksek tansiyon

77 Cevap: b

78 Soru 25 Aşağıdakilerden hangisi bedenin stres karşısında verdiği tepkinin aşamalarından biri değildir? Tükenme b) Umursama c) Direnme d) Alarm

79 Açıklama: Stresin bilimsel olarak ortaya konulmasında en önemli isimlerden biri olan Hans Selye stresin fizyolojisi üzerinde çalışmalarıyla tanınmıştır. 1936'da yaptığı bir dizi deneyden sonra genel uyum sendromu (selye) adını verdiği bir süreci tanımlamıştır. Bu sendrom, bedenin stres karşısında 3 aşamada tepki gösterdiğini açıklamaktadır. Bunlar alarm, direnme ve tükenme aşamalarıdır. Cevap: b

80 Soru 27 Aşağıdakilerden hangisi A tipi kişilerin özelliklerindendir? Yüksek sesle konuşma b) Acele etmeme c) Olayları olduğu gibi kabul etme d) Zamana baskısı yaşamama

81 Açıklama: Stres araştırmalarında kişilik tipleri, A ve B tipi olmak üzere ikiye ayrılır.
A tipi kişiler; rekabetçi, aceleci, sabırsız, yüksek sesle ve hızlı konuşan, hızlı yemek yiyen ve sürekli zamana karşı yanlış özellikler gösterirler. Bu kişiler, kendilerini hiç bitmeyen bir mücadele içinde hissederler ve bu mücadele sonucunda mümkün olan en kısa zamanda çok fazla şey elde etmek isterler. B tipi kişiler ise bu davranışların tam tersine; gevşek, sakin, esnek, olayları olduğu gibi kabul eden, zaman baskısı yaşamayan, kolay sinirlenmeyen, sakin ve düzenli çalışan özellikler gösterirler. Doğal olarak bu kişiler, stresle kolay başa çıkabildikleri için stresli mesleklerde daha başarılıdırlar. Cevap: a

82 Soru 28 Aşağıdakilerden hangisi gücü elinde bulunduran kişi ya da grubun, diğerlerine psikolojik yollardan uzun süreli sistematik baskı uygulamasını tanımlar? Kişilik bozulması b) Stres c) Depresyon d) Mobbing

83 Açıklama: Latincede psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı verme anlamlarına gelen mobbing, özellikle hiyerarşik yapılanmış gruplarda ve kontrolün zayıf olduğu örgütlerde, gücü elinde bulunduran kişinin ya da grubun, diğerlerine psikolojik yollardan uzun süreli sistematik baskı uygulamasıdır. Cevap: d

84 Soru 29 Aşağıdakilerden hangisi mobbinge uğrayanların genel özelliklerindendir? a) İşini iyi yapmayanlar b) Çevresindekilerce sevilmeyenler c) Bağımsız ve yaratıcı olanlar d) Diğerlerine göre daha düşük özelliklere sahip olanlar

85 Açıklama: Mobbinge uğrayanların genel özellikleri şunlardır:
İşini çok iyi yapanlar Çevresindekilerce sevilen ve ilişkileri olumlu olanlar Çalışma ilkeleri ve değerleri sağlam olup bunlardan ödün vermeyenler Dürüst ve güvenilir olanlar Bağımsız ve yaratıcı olanlar Diğerlerine göre üstün özelliklere sahip olanlar Cevap: c

86 Soru 30 Aşağıdakilerden hangisi iş ortamındaki adaletsizliklerden biri değildir? a) Çalışanların iyi değerlendirilmemesi b) Çalışanların yeteri kadar ödüllendirilmemesi c) Dürüst bir iletişim kurulması d) Çalışanlar arasında ayrım yapılması

87 Açıklama: İş ortamlarındaki ayırımcılık ve performans değerlendirme sistemindeki eşitsizlikler en büyük stres faktörlerindendir. İşyerinde ayırım yapıldığının farkına varılması, açık ve dürüst bir iletişim kurulamaması, çalışmalarının iyi değerlendirilmemesi ve yeteri kadar ödüllendirilmemesi çalışanlarda örgüt bağlılığını dolayısıyla işe ve kişilere olan güveni azaltır. Cevap: c

88 Açıklama: Stresi yönetmede en etkili yollar şunlardır:
• Bedene yönelik: Sağlıklı beslenme, fiziksel egzersizler, nefes egzersizleri, gevşeme, meditasyon • Duygulara ve zihne yönelik: Stresli durumları mücadele olanağı gibi görme, hayata deneyimci yaklaşma, duyguları paylaşma, bilişse yeniden yapılandırma • Davranışlara yönelik: Zamanı iyi kullanma, siosyal destek sistemlerini kullanma, etkili iletişim ve problem çözme becerileri geliştirme, stresin kaynağı hakkında bilgilenme, sosyal karşılaştırmalar yapma Cevap: d

89 Soru 32 Aşağıdakilerden hangisi stresi yönetmenin yollarından biri değildir? a) Etkili iletişim becerilerini geliştirme b) Meditasyon c) Bir şey yapmak istememe d) Duyguları paylaşma

90 Cevap: c

91 Soru 33 Aşağıdakilerden hangisi kişisel stres yönetimlerinden biridir
Soru 33 Aşağıdakilerden hangisi kişisel stres yönetimlerinden biridir? a) Çay ve kahve ile tüketimini artırma b) Egzersiz yapma c) Stresin kaynağını sorgulamama d) İçine kapanma

92 Cevap: b