Aminoasit ve Proteinlerin Genel Metabolizması

... konulu sunumlar: "Aminoasit ve Proteinlerin Genel Metabolizması"— Sunum transkripti:

1 Aminoasit ve Proteinlerin Genel Metabolizması
Dr. Akın Yeşilkaya Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Eğitim Yılı Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

2 Kwashiorkor A. Yeşilkaya

3 Öğrenim Hedefleri Aminoasit metabolizmasının gözden geçirilmesi
Aminoasitlerin sindirimi Aminoasitlerin yıkımı Aminoasitlerin sentezi Aminoasitlerin spesifik ürünlere dönüşümleri tartışılacaktır. A. Yeşilkaya

4 Amaç Aminoasit sindirimini öğrenmek
Aminoasit metabolizması ile ilgili metabolik bozuklukları öğrenmek Üre metabolizması ile ilgili bozukluklar Belli başlı aminoasitlerin metabolik bozuklukları Belli başlı nonproteinik bileşikleri öğrenmek A. Yeşilkaya

5 Metabolizmaya Genel Bakış
Vücüt Proteinleri Diyet Proteinleri Aminoasitler Glikoliz Krebs Döngüsü Metabolizmaya Genel Bakış Üre NH 3 Glukoz Ketonlar CO 2 A. Yeşilkaya

6 Protein ve Aminoasitlerin Sindirimi
Zimojenler ve Rolleri Emilim Taşınma A. Yeşilkaya

7 Sindirim Proteolitik enzimler: Endopeptidazlar Ektopeptidazlar
Mide pepsini, Pankreas tripsini Kimotripsin Ektopeptidazlar Pankreas karboksipeptidaz İnce barsak aminopeptidaz Dipeptidaz Tripeptidaz A. Yeşilkaya

8 Sindirim Proenzim (Zimojen) olarak salgılanırlar. Pepsinojen-Pepsin
Midede Trp, Phe, Tyr, Met, Leu gibi aminoasitlerin karboksil ucundan hidrolizler Pepsinojen Pepsin (40 kDa) asidik (32,7 kDa) 44 aminoasitlik birim uzaklaştırılmaktadır. A. Yeşilkaya

9 Sindirim Pankreas enzimleri de proenzim formunda salınırlar
Tripsinojen-Tripsin Arg ve Lys karboksil terminalinden etki eder. Kimotripsinojen-Kimotripsin Aromatik aminoasitlerin karboksil ucundan etki gösterir. Prokarboksipeptidaz-Karboksipeptidaz C terminalinde bulunan aminoasitleri amino ucundan hidrolizler Proelastaz-Elastaz Alifatik aminoasitlerin (Gly, Val, Ala, Ile) karboksil ucundan etkiler Enteropeptidaz Tripsinojen Tripsin A. Yeşilkaya

10 Sindirim Proteolitik enzimlere karşı korunma
Enzimin Zimojen formda olması Pankratik Tripsin inhibitör a1-Antiproteaz (a1-Antitripsin, AAT) A. Yeşilkaya

11 Klor kayması A. Yeşilkaya

12 Hidroklorik Asit Oluşumu (Klor Kayması)
Pepsinojenleri aktive eder. Mikroorganizmaları öldürür. Proteinleri denatüre ederek yıkımlarını kolaylaştırır. A. Yeşilkaya

13 Klor kayması A. Yeşilkaya

14 A. Yeşilkaya

15 Konjenital Enteropeptidaz (Enterokinaz) noksanlığı (13 vaka)
Hipoproteinemi Anemi Gelişim bozukluğu Kusma Diyare ile kendini gösterir. A. Yeşilkaya

16 Emilim Barsak mukozası tarafından Na-bağımlı aktif transport ile aminoasitler emilir. Enterositlerdeki transport mekanizmalar: Nötral aminoasitler Bazik aminoasitler Prolin, hidroksiprolin Dikarboksilik aminoasitler Diğer dokularda başka taşıma sistemler bulunur: g-Glutamil döngüsü A. Yeşilkaya

17 g-Glutamil Döngüsü A. Yeşilkaya

18 Enterositlerdeki aminoasitler ya metabolize olur ya da karaciğere taşınır.
Glutamat, glutamin, aspartat ve asparagin enterositlerde metabolize olur. Özellikle neonatal yaşamda küçük miktarlarda proteinler nonselektif pinositozis ile absorbe edilir. A. Yeşilkaya

19 Plazma aminoasit konsantrasyonu
Gün içerisinde % 30 oranında değişiklik gösterir. En yüksek değerler öğleyin ve oğleden sonra, En düşük değer sabah saatlerinde görülür. Yenidoğanın ilk günlerinde de yüksek aminoasit değerleri elde edilir. A. Yeşilkaya

20 Aminoasit Katabolizması
Amino grubunun uzaklaştırılması Karbon iskeletinin metabolik ara ürünlere dönüştürülmesi A. Yeşilkaya

21 Aminoasit Katabolizması
Ne zaman katabolizma? (Aminoasitler depo edilemezler) Normal protein çevirimi (turnover) Zengin proteinsel diyet Açlık Diyabet A. Yeşilkaya

22 Aminoasit Katabolizması
Amino grubunun uzaklaştırlması Transaminasyon Oksidatif deaminasyon Amonyağın taşınışı ve Üre döngüsü reaksiyonları A. Yeşilkaya

23 Aminoasit Katabolizması
5-7 g/gün aminoasit nitrojeni atılır. A. Yeşilkaya

24 Lizin, treonin, prolin ve hidroksiprolin transaminasyona uğrayamaz.
A. Yeşilkaya Transaminasyon Lizin, treonin, prolin ve hidroksiprolin transaminasyona uğrayamaz.

25 Lizin, treonin, prolin ve hidroksiprolin transaminasyona uğrayamaz.
A. Yeşilkaya

26 Transaminasyon Alanin + a-Ketoglutarat Glutamat + Piruvat
Alanin Aminotransferaz, (ALT, ALAT) Glutamat Piruvat Transaminaz (GPT) Aspartat Aminotransferaz, (AST, ASAT) Glutamat Okzaloasetat Transaminaz (GOT) Aspartat + a-Ketoglutarat Glutamat + Okzaloasetat A. Yeşilkaya

27 Oksidatif Deaminasyon: Glutamat Dehidrojenaz
Mitokondriyal A. Yeşilkaya

28 Amonyağın Kaynakları Dokular Barsak bakterileri Diyetsel protein
GİS’de bulunan üre A. Yeşilkaya

29 Amonyak Taşınması A. Yeşilkaya

30 Amonyak Taşınması A. Yeşilkaya

31 Amonyak Taşınması Glutamat NH3 NH3 NH3 a-Aminoasit a-Ketoglutarat NADH
dehidrogenaz Transaminaz a-Ketoasit NAD+ Glutamat NH3 NH3 Glutamin Glutamin sentetaz Glutaminaz A. Yeşilkaya

32 Amonyak Taşınması Ekstrahepatik dokularda amonyak uzaklaştırılması glutamin ile olmaktadır. Karaciğere taşınan glutamin burada üreye çevrilerek dışa atılır. Kaslarda oluşan amonyum iyonları alanin üzerinden karaciğere taşınır. A. Yeşilkaya

33 Glukoz-Alanin Döngüsü
A. Yeşilkaya

34 Üre Döngüsü A. Yeşilkaya

35 Üre Ortalama günde 10-25 g üre sentezlenir.
Sentezlenen ürenin % 95’i böbrekler, % 5’i feçes ile dışarı atılır. Üre karaciğer tarafından sentezlenir, kana verilir ve böbrekler ile atılır. A. Yeşilkaya

36 A. Yeşilkaya

37 Üre Döngüsü Metabolik Bozuklukları
Hiperamonemi Tip I Hiperamonemi Tip II Sitrulinemi Arjininosüksinik asitüri Hiperarjinemi A. Yeşilkaya

38 Üre Döngüsü Metabolik Bozuklukları
Hiperamonemi Tip I Mitokondriyal karbomil fosfat sentetaz noksanlığı Otozomal resesif kalıtım Oldukça nadir görülür. Hiperamonemi görülen başlıca bulgudur. Mortalite ve Morbiditesi yüksektir. Uyuşukluk, iritabilite, Merkezi sinir sistemi üzerine etkisinden sonra koma Tedavi edilmediğinde letarji, koma ve ölüm A. Yeşilkaya

39 Üre Döngüsü Metabolik Bozuklukları
Hiperamonemi Tip II Ornitin transkarbomilaz noksanlığı ile ortaya çıkar. En çok görülen üre döngüsü bozukluğudur. İnsidans ortalama 1: Enzim eksikliğinden dolayı amonyak inkorporasyonu bozulmuştur. Semptomatik hiperamonemi Serumda ornitin seviyesi yükselir. İdrarda orotik asit görülür. Kanda, BOS’da ve idrarda glutamin yükselmiştir. Bu muhtemelen dokuda amonyağın birikmesi sonucu olarak glutamin sentetaz tarafından glutamin sentezini artırmıştır. Belirtileri kusma, yeme isteğinin kaybolması, ilerliyen letarji ve komadır. A. Yeşilkaya

40 Üre Döngüsü Metabolik Bozuklukları
Sitrulinemi Arjininosüksinat sentetaz aktivitesi tespit edilmemiştir. Otozomal ressesif Vücutda sitrulin birikimi görülür. İdrarda oldukça fazla sitrülin atılımı görülüyor. Ayrıca orotik asidüri. Özellikle arjinince zengin besinlerle beslenme sitrülin atılımını artırmaktadır. A. Yeşilkaya

41 Üre Döngüsü Metabolik Bozuklukları
Arjininosüksinik asitüri Arjininosüksinaz aktivitesi yoktur. Otozomal ressesif kalıtım Çok nadir görülüyor. Vücutda arjininosüksinik asit birikir. Atılımı kolay Kanda amonyağın dışında arjininosüksinik asit kanda ve idrarda artmaktadır. Ayrıca kanda sitrülin, glutamin, alanin ve lizin yükselmektedir. İkinci yaşta ortaya çıkmakta ve tedavi edilmediği takdirde hayatın erken döneminde ölümle bitmektedir. A. Yeşilkaya

42 Üre Döngüsü Metabolik Bozuklukları
Hiperarjinemi Arjinaz yokluğu sonucu oluşur. En az görülen üre döngüsü bozukluğudur. Otozomal ressesif kalıtım İki tip arjinaz vardır. Atılması istenilen her iki azot da bağlanmıştır. Vücut sıvılarında özellikle kan ve serebrospinal sıvıda yüksek arjinin düzeylerine rastlanır. İdrarda arjinin, ornitin, lizin ile sistin görülür. Muhtemelen bu da renal tübüllerde arjinin ve lizin ile sistin reabsorbsiyonundaki kompetisyondan kaynaklanmaktadır. Düşük protein diyeti plazma amonyak seviyelerini düşürmekte ve idrarda lizin ile sistin azaltacaktır. A. Yeşilkaya

43 Amin Grubunun Uzaklaştırlması
A. Yeşilkaya

44 Amin Grubunun Uzaklaştırılması
A. Yeşilkaya

45 Aminoasitlerin Metabolizmanın Amfibolik Ara Maddelerine Çevrilişi
Okzaloasetat, a-Ketoglutarat, Piruvat, Fumarat, Asetil CoA, Süksinil CoA. A. Yeşilkaya

46 A. Yeşilkaya

47 Asetil CoA oluşturan Aminoasitler
Fenilalanin ve Tirozin Fenilalanin’in tirozine dönüşme reaksiyonu geri dönüşümlü değildir. Bu yüzden tirozin fenilalanine karşı besinsel ihtiyacını karşılayamaz. Fenilalanin’in tirozine çevrilişi memeli karaciğerinde ve böbrekte bulunan görevli (miks fonksiyonlu) bir oksijenaz olan Fenilalanin hidroksilaz tarafından katalize olur. Reaksiyon için gerekli olan indirgeyici güç doğrudan NADPH tarafından sağlanır. A. Yeşilkaya

48 Fenilalanin hidroksilaz reaksiyonu
A. Yeşilkaya

49 Tirozin Katabolizması
p-Hidroksipiruvat’a transaminasyon 3 Karbonlu yan zincirin oksidasyonu ve homogentizat oluşturan dekarboksilasyonu Homogentizat’tın maleilasetoasetat’a oksidasyonu, Maleilasetoasetatın fumarilasetoasetat izomerizasyonu, Fumarilasetoasetat’ın fumerat ve asetoasetata hidrolizi. Asetoasetat, tiyolitik parçalanmaya uğrayarak asetat ve asetil CoA oluşur. A. Yeşilkaya

50 A. Yeşilkaya

51 A. Yeşilkaya

52 Hiperfenilalaninemiler
Fenilketonüri’nin tanımlanan 8 tipi bulunmaktadır. Bunlar üç ana grub içerisinde sınıflandırılmaktadır. Fenilalanin hidroksilazın defektif olduğu, yani Hiperfenilalaninemi Tip I veya klasik fenilketonüri Dihidrobiopterin redüktazın defektif olduğu, hiperfenilalaninemi Tip II ve III Dihidrobiopterin sentezinin defektif olduğu, hiperfenilalaninemi Tip V A. Yeşilkaya

53 Klasik Fenilketonüri Mental gerilik görülmektedir.
İnsidansı 1: (Türkiyede 1:2600) Hastalara fenilalaninden yoksun özel diyet Fenilketonüri için kullanılabilecek en uygun test idrarda fenilpiruvat bakmak olacaktır. Bu da en kolay ferrik klorid metodu ile olur. A. Yeşilkaya

54 Hiperfenilalaninemiler
A. Yeşilkaya

55 Tirozin Tirozin, tiroksin, melanin ve katekolaminlerin sentezi için gereklidir. Tirozin, DOPA üzerinden norepinefrin, epinefrin ve melanine metabolize olur. Başlıca 3 tip tirozin metabolizması bozuklukları görülür. A. Yeşilkaya

56 A. Yeşilkaya

57 A. Yeşilkaya

58 Tirozinemi Tip I (Tirozinozis, Hepatorenal Tirozinemi)
Kuzey Fransa, Kanada ve İskandinavya da sık görülür. Hem fumarilasetoasetat hidrolaz hemde p-hidroksifenilpiruvik asit oksidaz aktivite noksanlığı Kanda ve idrarda tirozin seviyesi artmıştır. Ayrıca kanda yükselmiş metiyonin ve DOPA ile diğer tirozin metabolitlerin idrarla dışarı atılmaları artar. Karaciğer ve böbrek üzerine primer etki gösterir. Hastalıkta karaciğer, akut hepatik yetmezliğe girebileceği gibi kronik siroz’a bile yol açabilir. Böbrekte ise proksimal tübülde transport yetmezliği ile kendini gösterir. A. Yeşilkaya

59 Tirozinemi Tip II Hepatik enzim olan tirozin aminotransferaz (transaminaz) yokluğu sonucu görülür. Tirozin kristallerinin gözde ve deride yerleşmesi sonucu bu bölgelerde (göz ve deride) lezyonlar yaratmaktadır. Ayrıca mental gerilik de görülür. Hastalıkta, kanda ve idrarda tirozin seviyesi artar, beraberinde idrarda fenolik asit ve tiramin konsantrasyonu artarken plazma metiyonin seviyesi azalmaktadır A. Yeşilkaya

60 Neonatal Tirozinemi Prematür bebeklerde karaciğer yeterli gelişim göstermediği için özellikle p-hidroksifenilpiruvat hidroksilaz eksikliğinden dolayı tirozin ve fenilalanin seviyesi yükselir. İdrarda tirozin, p-hidroksifenilasetat, N-asetiltirozin ve tiramin seviyeleri artar. A. Yeşilkaya

61 Alkaptonüri Homogentisik asit oksidaz enzim aktivitesinin azalması veya yokluğu sonucu görülür. Açıkta duran idrar siyah renk almaktadır. Melanüri, fenoller, gentisik asit ve indoksil sülfat da idrarın kararmasına neden olur. Tahmin edilen insidansı 1: A. Yeşilkaya

62 Alkaptonüri Hücrelerde ve vücut sıvısında birikmiş homogentisik asit görülür. Homogentisik asitin polimerleri ve kendisi kartilajdaki intervertebral diskleri, bağ dokusundaki kollajeni dejeneratif artrid ve kartilaj pigmentasyonuna sebep olacak şekilde bağlamaktadır. Eklem dejenerasyonu görülür. İdrar, Fehling ve Benedict reaktifi ile pozitif Tedavisi Yoktur. A. Yeşilkaya

63 A. Yeşilkaya

64 Albinizm Melanositlerdeki melanozomlarda melanin sentezi
Reaksiyonu katalizliyen tirozin hidroksilaz aktivitesi adrenal medulada ve kromafin granüllerinde rastlanmaktadır. A. Yeşilkaya

65 Albinizm tipleri Jeneralize Albinizm (Okulokutanöz Albinizm) Tip I
Jeneralize Albinizm (Okulokutanöz Albinizm) Tip II Jeneralize Albinizm (Okulokutanöz Albinizm) Tip III Okular Albinizm Chediak-Higashi Sendromu Hermansky-Pudlak Sendromu A. Yeşilkaya

66 Albinizm İnsidansı Tip I Albinizm 1:40.000 Tip II Albinizm 1:15.000
Tip III Albinizm Bilinmiyor Oküler Albinizm 1:50.000 Chediak-Higashi Çok nadir Hermansky-Pudlak Nadir (Ancak 1:1.800 Puerto Rico da) A. Yeşilkaya

67 Albinizm Genetik defekt söz konusudur
Hepsi otozomal resesif olarak kalıtılır. Her birinde ayrı bir gen defekti bulunmaktadır. Her gen melanin sentezinde veya melaninlerin melanozomlara taşınmasında rol oynayan bir proteini kodlamaktadır. Kansere karşı hasasiyet vardır. A. Yeşilkaya

68 Sistein Sistin bir NADH’a bağımlı oksidoredüktaz tarafından sisteine dönüştürülür. A. Yeşilkaya

69 Sistein Sisteinin piruvata dönüşümü 3 farklı yol ile olmaktadır.
Serin dehidrataza benzeyen Sistein desülfhidraz yolu; Transaminasyon ve H2S kaybı; Sülfhidril grubunun sistein sülfinik asit oluşturan oksidasyonu, transaminasyon ve terminal karbonun okside olunmuş kükürt atomunun kaybı A. Yeşilkaya

70 A. Yeşilkaya

71 Sistinüri Klasik sistinüri en sık karşılaşılan aminoasit transport bozukluğudur. Bazik aminoasitler olan sistin, lizin, arjinin ve ornitin normalde glomerülde filtre olmakta ve proksimal renal tübülde tekrar geri emilmektedir. A. Yeşilkaya

72 Sistinüri Sistinüride bazik aminoasitler için bulunan taşıyıcıda bir defekt söz konusudur. İdrara sürekli sistin geçtiği için ve sistin’in çözünürlüğü az olduğu için renal pelvisde, üreterde ve kesede sistin kristalleri oluşmakta, obstruksiyon ve enfeksiyon görülmektedir. Ayrıca taş oluşumu özelliği de vardır. A. Yeşilkaya

73 Homosistinüriler Homosistein protein yapı taşı değildir.
Metiyonin metabolizmasında önemli bir ara bileşiktir. Normalde plazmada homosistein bulunmaz, çünkü dayanıksız olan bu bileşik hemen homosistin’e okside olur. Eğer homosistein’in, sistin’e (sistatiyonin b-sentaz) veya metiyonine (metiltetrahidrofolat transferaz) dönüşümü azalmış ise homosistinüri meydana gelir A. Yeşilkaya

74 A. Yeşilkaya

75 Homosistinüriler Tip I, Sistatiyonin b-sentaz eksikliği: En çok karşılaşılan homosistinüri’dir. Laboratuvar bulgusu vücut sıvısında metiyonin ve homosistin artışıdır. İdrarda homosistin ve diğer sülfür içeren aminoasitler metiyonin, metiyonin sülfoksit ve homosistein gibi bulunur. Klinik bulgu olarak trombozis, osteoporosis ve sıklıkla mental retardasyon görülür. A. Yeşilkaya

76 Homosistinüriler Tip II ve III,
N5-metiltetrahidrofolat’ta bağlı metilizasyonunda defekt: enzimlerin ve/veya vitamin B12 noksanlığı sonucu görülür. A. Yeşilkaya

77 A. Yeşilkaya

78 A. Yeşilkaya

79 Bir Vaka H.S., 14 yaşında erkek. Sınıfda özellikle gövde ve kafada olmak üzere ani bir kasılma nöbeti ile doktora getirilir. Yapılan ilk muayenede sol ayak ve sol kol kaslarında zayıflık tespit ediliyor. Hastaneye sağ serebral hemisferinde serebrovasküler hasar teşhisi ile yatırılıyor. Hastanın tıbbi geçmişi normal olup sadece hafif bir mental gerilik mevcut. Ayrıca her iki gözünde de hafif bir şaşılık mevcut. A. Yeşilkaya

80 Bir Vaka Hastanın sol yönlü nörolojik problemleri 3 gün sonra kendiliğinden düzeliyor, ancak tomografi ile sağ serebral hemisferinde küçük bir enfarkt alanın varlığını gösteriyor. Nöroloji uzmanı hastada paytak bir yürüyüşün olduğunu belirtiyor. Anne de bunun birkaç sene önce başladığını ve gittikçe arttığını belirtiyor. İleri tetkikler kemikde yetersiz mineralizasyon olduğunu ve metiyonin ile homosistein konsantrasyonunun yüksek fakat sistin seviyesinin düşük olduğunu gösteriyor. A. Yeşilkaya

81 Bu hastalık nedir? Yapılan tetkikler sonucunda
Metiyonin kanda 980 mM (normali <30 mM) Homosistein (serbest ve protein bağlı) yüksek Sistein tespit edilemiyor B12 ve Folik asit normal 24 saatlik idrar homosistin seviyesi artmış A. Yeşilkaya

82 Histidin Yıkımı 4 reaksiyonda oluşur.
İlk aşamada Histidaz ve Urokanaz enzimleri ile Urokanat ve 4-imidazolon 5-propiyonat meydana gelir. Sonra a-karbon üzerindeki formimino grubunun tetrahidrofolat’a transferi ve böylece N5-formimino-tetrahidrofolat ve N-formiminoglutamat (FİGLU) oluşur. A. Yeşilkaya

83 Histidin A. Yeşilkaya

84 Folik asit noksanlığı bulunan hastalarda bu son reaksiyon kısmen veya tamamen engellenir ve N-formiminoglutamat (FİGLU) idrar içinde dışa atılır. Folik asit noksanlığını tespite yarayan bir teste hastaya histidin içirilerek idrarda N-formiminoglutamat aranır A. Yeşilkaya

85 Histidinemi Hastalığın insidansı 1:11.500 olduğu tahmin ediliyor.
Histidaz enziminde defekt vardır ve histidin seviyesi plazmada yükselir. Bunun sonucu imidazol piruvat ve diğer histidin metabolitleri idrara çıkar. Hastalar kliniksel yönden normaldir, yalnız mental gerilik ve konuşma defekti görülür . A. Yeşilkaya

86 Prolin A. Yeşilkaya

87 Prolinemi’ler Hiperprolinemi Tip I: Defekt prolin dehidrojenaz basamağındadır. Tip I heterozigot hastalarda hafif düzeyde hiperprolinemi görülür. Ancak hidroksiprolin katabolizması engellenmemektedir. Hiperprolinemi Tip II: Metabolik engelleme glutamat semialdehit dehidrojenaz basamağındadır. Aynı dehidrojenaz hidroksiprolin katabolizmasında da yer almasından dolayı hem prolin hemde hidroksiprolin metabolizması etkilenmektedir. İdrarda hidroksiprolin katabolitleri görülür. A. Yeşilkaya

88 Glisin A. Yeşilkaya

89 Glisinüri Günlük olarak glisin atılımı artması ile (0.6-1 g/gün) karakterizedir. Bu tür vakalarda renal okzalat taşları oluşumu görülür. Plazma glisin seviyesi normal olan bu hastalarda muhtemel bozukluk böbreklerdeki reabsorbsiyon mekanizmasındadır. A. Yeşilkaya

90 A. Yeşilkaya

91 Primer Hiperokzalüri Diyet ile alıma bağlı olmadan idrar ile okzalat atılımı artmıştır. Artan okzalat glisinin deaminasyonu sonucu gliokzilat (diğer adı okzalat semialdehit) dönüşür. Metabolik bozukluk gliokzilatın katabolizmasındaki defekt sonucu meydana gelir, ki bu da okzalata okside olur. Bilateral kalsiyum okzalat urolitiyazis, nefrokalsinozis, tekrarlayan üriner sistem enfeksiyonları ve bunu renal yetmezlik veya hipertansiyonu takip eden mortalite görülür. A. Yeşilkaya

92 Lösin, Valin, İzolösin (Dallı aminoasitler)
Katabolizmaları kas, adipoz, böbrek ve beyin dokusunda olur. Yapısal benzerliklerinden dolayı katabolizmaların başlangıçları aynıdır. A. Yeşilkaya

93 A. Yeşilkaya

94 İdrarda Akçaağacı Şurubu Kokusu Hastalığı (Mapple syrup urine disease)
Akçaağacı şurubu kokusu hastalığı oksidatif dekarboksilasyonu katalizliyen enzim olan a-ketoasit dekarboksilaz noksanlığı sonucudur. Bunun sonucu olarak kanda, idrarda ve serebrospinal sıvıda bu dallı aminoasitler ve bunların keto asitleri birikir. Alifatik ketoasitlerin yüksek konsantrasyonda bulunmalarından dolayı hasta şahısların idrarı akçaağacı şurubuna benzer bir koku verirler. A. Yeşilkaya

95 Akçaağacı şurubu kokusu hastalığı
İnsidansı 1: ’dir. Doğumdan sonraki ilk hafta içerisinde hastalık belirtileri ortaya çıkar. Bebeklerin beslenmeleri zor, kusabilir ve letarjik olabilir. İlk hafta içinde hastalığın teşhisi ancak enzimatik veya genetik analizler ile olabilir. Yaşamlarını devam eden çocuklarda beyin hasarı görülür. Tedavi edilmediği takdirde ilk yıl içinde ölüm görülür. A. Yeşilkaya

96 Aminoasitlerin Spesifik Ürünlerine Dönüşmesi
Nonproteinik nitrojen bileşikleri

97 Glisin Pürin sentezi: Pürin iskeletinin 4., 5. ve 7. nolu pozisyonlarında yer alan atomları oluşturmak üzere sentezde tüm glisin molekülü kullanılır. A. Yeşilkaya

98 Glisin Kreatin sentezi: Sarkozin komponenti glisinden türer.
Hippürik asit: Benzoik asit ile birleşerek hippürik asit (Benzoil glisin) oluşur (karaciğer fonksiyon testi olarak kullanılır). A. Yeşilkaya

99 Glisin Glikokolik asit: Glisin, kolik asit ile birleşerek glikokolik asit adlı safra asidini oluşturur. A. Yeşilkaya

100 Glisin Hem sentezi: Glisin a-karbonu ile azot atomları hemoglobinin porfirin sentezinde kullanılır. Glutatyon oluşumu: Glutamik asit ve sistein ile birleşerek glutatyon meydana gelir. (g-Glutamil sisteinil glisin) A. Yeşilkaya

101 Glutatyon Redükte Glutatyon (GSH) g-Glutamil-sisteinil-glisin
A. Yeşilkaya

102 Glutatyon Okside Glutatyon (GSSG) A. Yeşilkaya

103 Serin Fosfatidil serin yapısına girer.
Ayrıca sfingol sentezinde ve bu nedenle beyin sfingomiyelinlerin oluşumunda rol oynar. A. Yeşilkaya

104 Metiyonin Başlıca metil vericisidir
S-adenozil metiyonin, demetilasyon sonucu S-adenozil homosistein oluşturur A. Yeşilkaya

105 A. Yeşilkaya

106 Sistein Saç ve derinin keratinin’de bol bulunan bir aminoasitdir.
Sekonder bağın özelliği olan disülfit bağların oluşumunda rol almaktadır. Ayrıca birçok enzim, aktivitesinin sürdürebilmesi için –SH grubuna bağımlıdırlar. Bu grub da sisteinden kaynaklanmaktadır. A. Yeşilkaya

107 Arjinin Kreatin sentezi için gereklidir.
Nitrik oksit sentezinde öncü moleküldür. A. Yeşilkaya

108 Arjinin İn vitro olarak büyümü faktörü ve dolayısıyla hücre proliferasyonunda rolu olan poliaminlerin sentezinde kullanılır. Poliaminler, DNA ve RNA biyosentezini stimüle eder ve DNA stabilizasyonunu sağlar. Diğer fonksiyonlar içerisinde ise protein kinazlar gibi bazı enzimleri inhibe ederler. Başlıca poliaminleri içerisinde putresin, spermin ve spermidin sayılabilir. A. Yeşilkaya

109 A. Yeşilkaya

110 Histidin Histidinin dekarboksilasyonu sonucu histamin meydana gelir.
Allerjik imflamasyonda rola alır. Mast hücrelerinde depolanır ve salınır. Vazodilatör Bonşlarda konstriksiyon, midede HCl sekresyon stimülasyonu A. Yeşilkaya

111 Triptofan Serotonin Triptofan, fenilalanin’in tirozine dönüşmesi reaksiyonu gibi 5-hidroksitriptofana dönüşür. Aynı enzim bu reaksiyonda işe karışır. Bunun da L-aminoasit dekarboksilaz ile dekarboksilasyonu 5-hidroksitriptamini oluşturur ki bu da Serotonindir. Bu kas kontraksiyonunu stimüle ettiği gibi kuvvetli bir vazokonstriktördür. A. Yeşilkaya

112 Triptofan Serotonin Memelilerde serotonin’in büyük kısmı gastrointestinal kanalda sentezlenmektedir. Ayrıca beyinde de serotonin sentezine rastlanmıştır. Trombositlerde oldukça büyük miktarlarda serotonin depolanmaktadır. Serotonin’in büyük kısmı oksidatif deaminasyon yolu ile metabolize olarak 5-hidroksi indolasetik asitte (5-HIAA) dönüşür. (MAO). Ayrıca indol pirüvik asit, indol 3-asetik asit yıkım ürünleridir. Normal olarak idrarda 2-8 mg/24 saat 5-HIAA bulunur. Özellikle malign karsinoidlerde oldukça büyük 5-HIAA artışı idrarda gözlenmektedir. A. Yeşilkaya

113 Triptofan Melatonin: Epifiz bezi tarafından salgılanır. Diğer adı N-asetil 5-metoksiseratonin’dir. Diürnal (sirkadiyan) ritmi kontrol eder. Melanosit stimüle edici hormon (MSH)’ın etkisini engeller. A. Yeşilkaya

114 Fenilalanin ve Tirozin
Melanin Albinizim A. Yeşilkaya

115 Fenilalanin ve Tirozin
Epinefrin ve Norepinefrin A. Yeşilkaya

116 Glutamat GABA g-Aminobütirik asit İnhibitörik Nörotransmitter
A. Yeşilkaya

117 Kreatin A. Yeşilkaya

118 Kreatinin A. Yeşilkaya

119 Kreatin fosfat A. Yeşilkaya

120 Plazma proteinleri A. Yeşilkaya

121 Plazma proteinlerin görevleri
Kanın ozmotik basıncını düzenler: Albumin Globulin Fibrinojen Bu üç proteinin meydana getirdiği ozmotik basınç, bunların moleküler büyüklükleri ile ters, plazma konsantrasyonları ile doğru orantılıdır. Plazma proteinlerinin total ozmotik basıncın % 80’ini albumin sağlar. Bir gram plazma albumini 200 ml suyu tutar. Bundan dolayı plazma albuminin azalması kan hacminin azalmasına neden olur. A. Yeşilkaya

122 Plazma proteinlerin görevleri
Plazma proteinleri ve ödem: Plazma onkotik basıncının düşmesi (yani bir yerde plazma albumin seviyesinin azalması) ödeme yol açar. Plazma total protein miktarı % 4.5 – 5 g’ın altına düştüğünde veya albumin seviyesinin % 2- 3 g’ın altına indiğinde ödem oluşmağa başlar. Globulinler immün olayları düzenler: Özellikle g-globulinler immün olaylarda önemli rol oynar. A. Yeşilkaya

123 Plazma proteinlerin görevleri
Plazma proteinlerinin besinsel fonksiyonu: Plazma proteinleri vücudun yedek proteinlerini oluşturur. Yeterli miktarlarda protein olmadığında veya açlık halinde organizma bu proteinlerden faydalanır. Plazma proteinleri kanın vizkozitesini sağlar Plazma proteinleri kanın asit-baz dengesini düzenler. Koagülasyon için gerekli faktörleri içerir. A. Yeşilkaya

124 Plazma proteinlerin görevleri
Gerekli enzimleri içerir. Transport mekanizmasını yerine getirir: Suda erimeyen maddeleri ve lipidleri dolaşım içerisindeyken proteinlere bağlıdırlar. Ayrıca metalleri proteinler kendilerine bağlarlar . A. Yeşilkaya

125 Serum Protein Elektroforezi (SPE)
A. Yeşilkaya

126 Protein Elektroforezi
A. Yeşilkaya

127 Serum Protein Elektroforezi
A. Yeşilkaya

128 Plazma Protein Elektroforezindeki Bandlarda Yer Alan Proteinler
Prealbumin Albumin a1-Globulin a1-Antitripsin (AAT) a1-Asit Glikoprotein (AAG) a1-Lipoprotein (ApoA) a1-Fetoprotein (AFP) a2-Globulin Haptoglobin (HAP) a2-Makroglobulin Seruloplazmin b1-Globulin Transferrin (TRF-Siderofilin) Hemopeksin b-Lipoprotein (ApoB) C4 b2-Globulin Fibrinojen C3 b2-Mikroglobulin g-Globulin IgG IgA IgM IgD IgE C-Reaktif Protein (CRP) A. Yeşilkaya

129 A. Yeşilkaya

130 A. Yeşilkaya

131 Akut Faz Proteinleri CRP a1-Antikemotripsin a1-Asitglikoprotein
a1-Antitripsin Haptoglobin C4 Fibrinojen C3 Seruloplazmin A. Yeşilkaya