10.STRATEJİK YÖNETİMİN FARKLI ÜLKE KÜLTÜRLERİNDE UYGULANMASI

... konulu sunumlar: "10.STRATEJİK YÖNETİMİN FARKLI ÜLKE KÜLTÜRLERİNDE UYGULANMASI"— Sunum transkripti:

1 10.STRATEJİK YÖNETİMİN FARKLI ÜLKE KÜLTÜRLERİNDE UYGULANMASI

2 İşletmelerin faaliyetleri ve stratejik yönetim uygulamaları ülke kültüründen bağımsız düşünülemez. Bu bölümde öncelikle ülke kültürü ve ülke kültürünün işletmelerin yönetimine etkileri ve iş kültürü üzerinde yapılan çalışmalar mevcuttur.

3 KÜLTÜR ÜZERİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR
Farklı kültürlerin anlaşılmasına yönelik olarak çeşitli uluslar arası araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Genel olarak Avrupa ve ABD kökenli araştırmalar olmak üzere iki grupta incelenebilir. Bu araştırmaların arasında şüphesi en popüler olan Avrupalı Geert Hofstede’nin gerçekleştirmiş olduğu araştırmalar gelir.

4 HOFSTEDE BEŞ KÜLTÜR MODELİ
Hofstede ‘Culture Consequences’ isimli araştırmasında kültürel farklılıklara ilişkin olarak 40 ülkeden veri toplamıştır. Hofstede’a göre ‘ulusal kültürler dominant zihni programlardır ve ülkelerin orta sınıfının büyük çoğunluğu tarafından paylaşılırlar.’ Araştırması sonucunda 40 ülke kültürünü önce büyük ölçüde bağımsız boyutta konumlandırmış sonra da beşinci bir boyut eklemiştir. Bu boyutlar ; Güç Mesafesi (Power distance) Belirsizlikten Kaçınma (uncertainty avoidance) Bireysellik/Kolektiflik(invidualism/collectivism) Erillik/Dişilik (masculunity/femininity) Kısa Döneme-Uzun Döneme İlişkin Olma (short-long term orientation). (Araştırmaya yöneltilen eleştirilerden sonra eklenen beşinci boyuttur.)

5 Güç Mesafesi: Hofstede’in oluşturduğu güç mesafesi endeksi, daha az güçlü olan organizasyon veya kurum üyelerinin gücün toplumda eşitsiz dağılımını ne kadar kabullendiğini ölçmektedir.Diğer bir deyişle, güç mesafesi bir ülke insanlarının veya bir topluluğun üyelerinin gücün eşitsiz dağılımını kabul etme dereceleridir.Yüksek güç mesafesine sahip toplumlardaki organizasyonlarda daha katı hiyerarşik düzen ve merkezileşme vardır.Ayrıcalık ve statü sembolleri normal ve yaygındır. Beyaz yakalı işler mavi yakalı işlerden değerlidir. Örneğin; Arap ülkelerinde güç mesafesi oldukça yüksek (80) iken Avusturya’nın güç mesafesi indeksi (11)dir. Türkiye’nin güç mesafesi endeksi(PDI66)dır. Yani Türkiye’de hem güç mesafesi hem de belirsizlikten kaçınma düzeyi yüksektir. Bu tür ülkelerdeki örgütlerin özelliklerinden bazıları ; insan piramitleri olarak algılanma, kimin kime itaat edeceğinin belli olması, iletişimin yukarıdan aşağıya doğru belirli olması, belirsizliğe toleransın az veya hiç olmaması…

6 Düşük Güç Mesafesi Yüksek Güç Mesafesi
*Organizasyonlardaki hiyerarşi rahatlık için oluşturulan kuralların bir eşitsizliğidir. * Organizasyonlardaki hiyerarşi daha yüksek ve daha düşük seviyeler arasında var olan ilişkiyi yansıtır *Adem-i merkezileşme popülerdir *Merkezileşme popülerdir *Daha az denetçi (supervisory) personel vardır *Daha çok denetçi personel vardır *Yöneticiler üstlerine ve resmi kurumlara güvenirler *Yöneticiler kendi tecrübelerine ve astlarına güvenirler *Astlar ne yapılacağının söylenilmesini isterler *Astlar danışılmayı (fikirlerinin sorulmasını) beklerler *İdeal patron yardımsever bir otokrat veya iyi bir babadır *İdeal patron saygılı bir demokrattır *Ayrıcalık ve statü sembolleri hoş görülmez *Ayrıcalık ve statü sembolleri normal ve popülerdir *Beden işi (manual work) büro işi ile aynı statüdedir. *Beyaz yakalı işler mavi yakalı işlerden daha değerlidir

7 Belirsizlikten Kaçınma: Belirsizlikten kaçınma endeksi, toplumun belirsizlik ve muğlaklık karşısında dayanma veya hoşgörme derecesini ölçmektedir. Bu endeks toplum üyelerinin yapılandırılmamış belirsiz durumlarda rahat mı yoksa rahatsız mı hissettiklerine işaret etmektedir. Belirsizlikten kaçınan kültürlerde bu tür yapılandırılmamış durumlar sıkı kanunlar ve kurallar, güvenlik ve emniyet ölçümleri, felsefik ve dini anlamda bir tek doğrunun olduğu inancıyla minimize edilmeye çalışılır. Örneğin;Singapur’da bu ölçek düşükken (8), Yunanistan’da (112) belirsizlikten kaçınma endeksi oldukça yüksektir.

8 Zayıf Belirsizlikten Kaçınma Güçlü Belirsizlikten Kaçınma
*İşverenin daha hızlı değişimi, daha kısa hizmet süresi *İşverenin daha az değişimi, daha uzun hizmet süresi *Gerekli olduğundan daha sıkı ve fazla kurala ihtiyaç yoktur *Kurallar işlemese bile kurallara duygusal bir ihtiyaç vardır *Sadece ihtiyaç duyulduğunda daha çok çalışırlır *Meşgul olmak için duygusal bir ihtiyaç ve daha sıkı çalışmak için içsel bir şevk vardır *Belirsizlik ve kaos için tolerans vardır *Belirlilik ve resmileştirmeye ihtiyaç vardır *Uygulayıcılar ve sağduyuya inanç vardır *Uzmanlara ve teknik çözümlere inanç vardır *Üst düzey yöneticiler strateji ile ilgilidirler *Daha çok yeni ticari markalar vardır *Üst düzey yöneticiler günlük faaliyetler ile ilgilidirler *Karar verme sürecine odaklanılır *Daha az yeni ticari markalar vardır *Daha az serbest meslek mensubu insan vardır *Kararın içeriğine odaklanılır *Buluşta daha iyi, uygulamada daha kötüdür *Daha çok serbest meslek mensubu insan vardır *Buluşta daha kötü, uygulamada daha iyidir

9 Bireysellik/Kolektiflik: Bireysellik/Kolektiflik endeksi, bireyin toplum içinde tek başına mı yoksa grupla beraber mi hareket ettiğini ölçmektedir. Bireyselliğin yüksek olduğu toplumlarda kişiler arası bağlar zayıftır ve kişiler önce kendilerini, çekirdek ailelerini düşünürler. Kolektif toplumlarda ise doğuştan içinde yaşanılan toplumla ve grupla güçlü bağlar kurulur, aileler amca, teyze, büyükanne-büyükbaba gibi daha geniştir.Kolektif kültürlerde , bireyci kültürlerin aksine, bağlı bulunan toplum veya gruba ‘ahenkli uyum ve yüzlerini kurtarma’ öne çıkmaktadır. ABD(91), bireysellik endeksinin en yüksek olduğu ülke iken, Guatemala (6) en kolektivist ülke olarak tespit edilmiştir. Türkiye’nin endeksi (37)dir.Türkiye’de sık olarak rastlanan ‘hemşerilik ve adam kayırmanın’ Türk toplumunun kolektif bir kültür sergilemesinden kaynaklandığı söylenebilir.

10 Erlilik/Dişilik: Erlilik/Dişilik endeksi, bir toplumda cinsiyetler arası rollerin dağılımını işaret eden bir boyuttur. Erkeksi özellikler arasında ‘iddiacılık, materyalizm/materyal başarı, bencillik, güç, dayanıklılık ve bireysel başarı’ yer almaktadır. Kadınsı veya dişil kültür ‘kendini öne çıkarmamak, insan ilişkilerine paradan daha fazla önem vermek, hayat kalitesini arttırıcı faaliyetlerde bulunmak, çevreyi korumak, insanlara yardım etmek, güç gösterisinde bulunmamak’ gibi özelliklere sahiptir. Japonya (95)endeksle oldukça yüksek bir erlilik sergilemektedir. İsveç ise (5) ile en dişil özellikler sergileyen ülkedir. Türkiye’nin endeksi ise (45)tir.

11 Feminen(Kadınsı) Maskulin(Erkeksi)
*Çatışmalar uzlaşı ve müzakere yoluyla çözülür *Çatışmalar güçlü olanın kazanmasına izin verilerek çözülür *Ödüller eşitliğe dayanır *Ödüller tarafsızlığa dayanır *Daha küçük organizasyonlar tercih edilir *Daha büyük organizasyonlar tercih edilir *İnsanlar yaşamak için çalışır *İnsanlar çalışmak için sever *Daha çok para kazanmaktansa daha çok boş zamana sahip olma tercih edilir *Daha çok boş zamana sahip olmaktansa daha çok para kazanmak tercih edilir *Her iki cinsiyet için karekter seçimlidir *Kariyer erkek için zorunlu; kadın için seçimlidir *Profesyonel işlerde çalışan kadınların oranı yüksektir *Profesyonel işlerde çalışan kadınların oranı düşüktür *Rekabetçi tarım ve hizmet endüstrileri vardır *Rekabetçi üretim ve kimya endüstrileri vardır

12 TÜRKİYE’DE LİDERLİK VE KÜLTÜR
Zaman Oryantasyonu: Batı kültürlerini ölçmek için geliştirilen ilk dört boyutun Doğu kültürleri için de kullanılması noktasında Hofstede eleştirilmiştir.Bunun sonucunda Hofstede Konfüçyus değerlerini kısa döneme-uzun döneme yönelik olma boyutu olarak çalışmasına eklemiştir. TÜRKİYE’DE LİDERLİK VE KÜLTÜR Türkiye Doğu’nun ve Batı’nın zıtlıkları ve bileşenleri tarafından karakterize edilen bir toplumdur ki bunlar çağdaşlık, geleneksellik ve İslam’dır. Globalizasyon trendleri ile birlikte , özellikle genç nüfus arasında yeni hayat stilleri geliştirilmiştir. Diğer taraftan da, ülkede İslam hareketinin ykselişi yeni alt kültürlere neden olmaktadır. Toplum hayatının özellikleri şöyledir; -Poitik ve ekonomik hayatta istikrarsızlık,yüksek kentleşme oranı, sosyal ve ekonomik statüde eşitsizlik, arka çıkma-himaye ilişkilerinin egemenliği, batı yasal sistemi, parlamenter bir demokrasi, aile hayatının sosyal ve örgütsel yapılarda baskın olması, profesyonel kadınların işgücüne yüksek katılımı.

13 TÜRK İŞ KÜLTÜRÜNÜN STRATEJİK YÖNETİM UYGULAMALARI BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ
Kolektif Sorumluluk Anlayışı: ‘Türk kültürü ortaklaşa davranışı bireyciliğin üstünde tutmaktadır’. Türkiye’nin daha toplulukçu olması ve geleceğe daha az yöneliminin bulunması İslam ideolojisiyle açıklanabilir. Kadınsı Değerlere Sahip Olma: ‘Türk kültürü geleneksel erkek değerler sisteminin egemenliği altında değildir’. Hofstede’nin araştırma sonuçlarının da desteklediği gibi Türk kültürü erkek kültür grubundaki ülkelerle benzer özellikler gösterse de dişi kültür özelliklerine de sahiptir. Denetim Noktası Dışarıda Olma: Türk kültürü denetim noktası dışarıda olan bireyler üretmektedir.başarının nedenini ‘’torpil’ ‘dayı’ gibi dış etkenlerde ararlar, başarısızlık çevresel faktörlerin bir sonucudur. Türk insanı görevden çok ilişkilere yönelmektedir denilebilir.

14 Belirlenimcilik ve Örgütsel Güç Mesafesinin Fazla Olması:
Türk kültüründe belirlenimcilik egemen olup buna bağlı olarak belirsizlikten kaçınma egilimi yüksektir. Türk toplumunda örgütsel güç mesafesi fazladır Değişime Direnç:. Türk toplumunda bireylerin degişmeye direnci yüksektir. Bu özellik bağlamında Türk işletmelerinin modern stratejik yönetim,araç,teknik ve yaklaşımlarını benimseme ve uygulamada direnç gösterdikleri söylenebilir Çatışmadan Kaçınma: Türk kültürü çatışmadan kaçınmayı ya da çatışmayı bastırmayı ön görür.uzlaşma ve yarışmadan kaçınma da Türk kültürü tarafından özendirilir. Batı Tipi Bürokrasiyle Uyumsuzluk: Türk toplumunda ki alışkanlıklar ve değerler sistemi Batı tipi bürokrasiyle uyuşmamaktadır.

15 ÇİN’DE STRATEJİK YÖNETİM
Çalışanların Liderlerden Beklentilerinin Farklı Olması: Türk toplumlarında çalışanların liderlerden beklentileri Batılı toplumlarına göre farklılaşmaktadır. Çalışanların çıkarlarını kollayan sorunlarla da ilgilenen ve şirkette bir aile ortamı yaratan yöneticilerin Türk kültürel ortamında tercih edildiği gözlenmektedir. Geniş Bağlamlı Olma : Türk toplumu geniş bağlamlı bir kültürün içinde yer almaktadır. Türkiye Doğunun ve Batının zıtlıkları ve bileşenleri tarafından karakterize edilen bir toplumdur ki bunlar çağdaşlık geleneksellik ve islamdır. ÇİN’DE STRATEJİK YÖNETİM Bir Çin sözü ‘piyasa bir savaş yeridir’ der. Sun Tzu kitabında bir savaştan başarılı olabilmek için gerekli altı temel öğeden bahsetmektedir. Manevi temel ,liderlik ,geçici koşullar ,savaş alanı organizasyon ve disiplin ,casusluk. Eğer lider savaşa gitmek için erdemli bir gerekçe sunamıyorsa ordu en iyi şekilde savaşabilmek için motive olamayacaktır.

16 Çin kültürel değerleri çoğu kez Çin iş dünyasının organizasyonel ve yönetsel uygulamalarını belirleyen en önemli faktör olarak görülmektedir. Çin işletmelerinde hümanizm babacan bir yöneticinin en önemli değeri olarak tanımlanmaktadır. Hiyerarşi içinde yüksek kaynaşma duygusuyla birlikte kollektif insan ilişkileri Çin işletmelerinde yaygın olarak gözlenmektedir. Çin yönetim tarzının performans odaklı olmaktan ziyade daha çok ilikiler veya insan odaklı olduğu söylenmektedir. Çin işletmelerinin çoğu hiyerarşik düzene dayalı aile işletmesi şeklindedir. Bu sebeple aile ve işletme konularının birbirine karıştırılması yönünde doğal bir eğilim söz konusudur.

17 NACİ GÜLEÇ MERDAN ÇARIYEV ERHAN ÖZAYDAŞ EMRE GÜN