YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN TASLAĞI

... konulu sunumlar: "YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN TASLAĞI"— Sunum transkripti:

1

2 YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN TASLAĞI
Tasarının 1 nci Maddesiyle Yapı Denetim Kuruluşlarının Yerine, Esasen Yapısı Ve Görevleri Yapı Denetim Kuruluşlarının Görevlerinden Pek Farklı Olmayan, Ancak Faaliyetleri Yapı Denetimiyle Sınırlı Olmayan Teknik Müşavirlik Kuruluşları (TMK) Getirilmiştir. Amaç MADDE 1- (1) Bu Kanun’un amacı; yapılara ilişkin can ve mal emniyetini temin etmek üzere, imar plânına, fen, san’at ve sağlık norm ve standartlarına uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetiminin gerçekleştirilmesi ile yapı denetimi işini yürütecek olan teknik müşavirlik kuruluşlarının kurulmasına ve görevlerine ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir.

3 YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN TASLAĞI
Tanımlar MADDE 3- (1) Bu Kanun’un uygulanmasında; … g) Teknik müşavirlik kuruluşu: Bünyesindeki meslekî yetkinliği hâiz meslek mensupları eliyle, zemin etüdü, harita, plân, arazi ve arsa düzenleme, ifraz, tevhit, proje hazırlama, kent tasarımı, proje geliştirme, yapılarda risk ve hasar tesbiti, yapı güçlendirmeye ilişkin etüd ve proje işleri, kullanım amacı değiştirilecek olan binalar için rapor düzenlenmesi işleri, bünyesinde hizmet alımı ile turizm uzmanı çalıştırmak suretiyle âtıl konut sertifikası vererek mevcut yapıları turizme kazandırma işleri, yıkım ruhsatı ve yıkım işlemine ilişkin iş ve işlemler, keşif, metraj, araştırma, geliştirme ve raporlama, şartname, sözleşme ve ihale hazırlığı, iş bitirme belgesi hazırlama ve bu alanlarda danışmanlık işleri gibi mimarlık ve mühendislik hizmetlerini veren veya bu hizmetler ile birlikte bu Kanun’a göre Bakanlık’ça verilen izin belgesine bağlı olarak etüt, proje ve yapı denetimi işlerini de yapabilen veyahut bu Kanun’a göre sadece etüt, proje ve yapı denetimi işleri ile iştigal eden ve Bakanlığın iznine bağlı olarak yurtdışında da faaliyet gösterebilen ve ortaklarının tamamı mimar, mühendis, şehir plâncısı olan tüzel kişiyi,

4 Tasarıda Kanun Kapsamı Biraz Daha Genişletilmiştir.
MADDE 2- (1) İlâve, esaslı tadilât ve güçlendirme suretiyle inşa edilenler de dâhil olmak üzere bütün yapılar, bu Kanun’da belirtilen usûl ve esaslara göre teknik müşavirlik kuruluşları tarafından yürütülen yapı denetimine tâbidir. Ancak; a) 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 26 ncı maddesinde ve 44 üncü maddesinin (I) numaralı fıkrasının (a) bendinde belirtilen kamuya ait yapı ve tesislerin, b) Tarım ve hayvancılık amaçlı olup tarım ve hayvancılık ürünlerinin işlenmesi de yapılan entegre tesis niteliğinde olmayan yapı ve tesislerin, c) Köylerin yerleşik alanlarında, bodrum katı ve çatı arası dışında en çok iki katlı ve sadece bir bodrum katın alanı hesaba katılmaksızın alanı 500 m²’yi geçmeyen konut yapıları ile bunların kömürlük, otopark ve depo gibi müştemilâtının, yapı denetimine ilişkin fennî mesuliyet, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 26 ncı ve 28 inci maddeleri uyarınca mimar ve mühendisler tarafından, bu Kanun’daki esaslar da gözetilerek yürütülür. (2) Yapıları (1) numaralı fıkraya tâbi olan kamu kurum ve kuruluşları; tâbi oldukları ihale ve hizmet satınalma mevzuatı çerçevesinde ve yapım işinden ayrı olarak, yapı ve tesislerinin yapı denetimi işini bu Kanun kapsamında 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na tâbi idarelere yaptırabileceği gibi bu Kanun’a göre faaliyet gösteren teknik müşavirlik kuruluşlarından da hizmet satınalma yoluna gidebilirler. Ancak, yatırımın bulunduğu ilde denetimi gerçekleştirecek yeterli nitelikte ve sayıda elemanı bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarının yapılarının denetimi işlerinin teknik müşavirlik kuruluşlarına yaptırılması mecburîdir. (3) (1) numaralı fıkraya tâbi olan yapıların sahibi gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri de, yapılarının etüt, proje ve yapı denetimini bu Kanun’da öngörülen hizmet sözleşmesi çerçevesinde bu Kanun’a göre faaliyet gösteren teknik müşavirlik kuruluşlarına yaptırabilirler. Bu fıkranın uygulandığı hâllerde, yapı denetimi iş ve işlemleri dışındaki hususlar hakkında 3194 sayılı İmar Kanunu uygulanır. Tasarıda Kanun Kapsamı Biraz Daha Genişletilmiştir. En Çok İki Katlı 200 m2’yi Geçmeyen Yapılar Da Yapı Denetimine Tabi Hale Gelmiştir. ( Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararı Nedeniyle) Ayrıca Daha Önce Mücavir Alan Sınırları İçinde Olmayan İskan Dışı Alanlarda Ve Nüfusu 5000’in Altında Olan Belediye Sınırları İçindeki 500 M2 Altındaki Konutlar Yapı Denetimi Dışında Tutulurken , Tasarıda Bu Hüküm Kaldırılmıştır.

5 Kapsamda olmayan yapılar; kamu yapıları, kamuya ait enerji, sulama, ulaştırma tesisleri, tarım ve hayvancılık yapıları ve köy yerleşik alanlarındaki 500 m2’yi geçmeyen konut yapıları kanun kapsamı dışında tutulmuş… (m.2/1) Kamu kurum ve kuruluşları isterse, ihale mevzuatı çerçevesinde TMK’ndan hizmet satın alabileceklerdir.(m.2/2) Mesleki yetkinlik kavramı getirilmiş. (müellif, denetçi, şantiye şefi, ortakların 2/3’si, müellif kuruluşu ortaklarının mesleki yetkinliği haiz olmaları şartı )(m. 9/1) Mesleki sorumluluk sigortası getirilmiş.( TMK, denetçi, şantiye şefi ve müellif ve müellif kuruluşlarının mesleki sorumluluk sigortası yaptırması zorunlu) müteahhit de mali sorumluluk sigortası yaptıracak.(m. 9/2) Müellif ve müellif kuruluşları diye bir tanım olmasına karşın bunlara ilişkin başkaca herhangi bir hususa yer verilmemiş. Ancak gerçek kişi dışında tüzel kişilerin de müellif tanımı içinde yer aldığı görülmektedir. (m. 3/e)

6 TMK’ ları sadece yapı denetimi değil, proje hizmeti, plan,kent tasarımı, ifraz, tevhit, arsa düzenlemesi, zemin etüdü, hasar tespiti, güçlendirme, keşif, metraj, araştırma, geliştirme, danışmanlık, ruhsat işlemleri de yapabilecek. (m.3/g) Ortaklarının tamamı mimar, mühendis ve şehir plancısı, 2/3’ü ise yetkin mimar, mühendis ve şehir plancısı olmak zorunda…(m.4/2) TMK’ları Projelerini kendi yaptıkları yapıların denetimini üstlenemiyorlar. (m.4/3-b) Hukuki sorumluluklar YDK ile aynı.yapı hasarlarından kusurları oranında sorumluluk 2 ila 15 yıl süresince var..(m.5/2) Ortaklar ve denetçiler; şantiye şefliği, müteahhitlik ve laboratuar hizmeti yapamıyor.(m.5/4)

7 Hizmet bedeli kısmen artırılmış; yapı denetimi için %1,5 olan hizmet bedeline ilaveten % 0.3 proje denetimi için hizmet bedeli alınacak.%10’u ruhsat aşamasında peşin ödenecek. İdareye ve Bakanlığa aktarılacak pay %1’den %3’e yükseltilmiş. (m.7/6,7) TMK izin belgesi alırken (bakanlıkça belirlenecek, 5 yıl sonra iade edilecek)ve denetimi üstlenilen her yapı için (hizmet bedelinin %6’sı tutarında; yapı denetimi işi bitince iade edilecek) teminat gösterecek. (m.9/4-5) İdari yaptırımlara daha detaylı yer verilmiş, ceza gerektiren fiil ve hallere göre idari para cezası, yeni iş almaktan men ve izin belgesini iptali cezaları verilebilecek. (m.10) Cezai sorumluluk mevcut yasada belirtilenle aynı. (m.11)

8 Bakanlık TMK’larını denetlemek üzere 500 yapı denetçisi istihdam edecek.(m.12/1)
Herhangi bir yerde TMK yoksa denetim Bakanlık taşra teşkilatı tarafından yapılabilecek. Bütün işlemler elektronik yazılım sistemi ile takip edilecek.(m.12/2) TMK lar sınıflandırılacak. Yapılara sertifika verilecek. Mesleki içi eğitimler düzenlenecek. Kota yok.( Yani bir ilde kurulacak TMK sayısına sınır getirilmiyor.) (m. 13) Bakanlığın denetçi istihdamı ve denetim yetkisi yayımı tarihinde, mesleki yetkinlik ve mesleki sorumluluk sigortası yönetmelikler çıkınca, teminat alınması ve diğer maddeler yayımından 1 yıl sonra yürürlüğe girecek.(m.15) Mevcut yapı denetim kuruluşları devam edebilecek, ancak mesleki yetkinlik ve mesleki sorumluluk sigortası yürürlüğe girdikten 6 ay sonra belgelerini yenilemeleri gerekiyor. (geçici m. 1)

9 1-TASARININ DİLİ KANUN YAPMA TEKNİĞİNDEN UZAK, BELİRSİZ VE ÇELİŞKİLİ İFADELER İÇEREN; YAŞAYAN HUKUK DİLİNİ BOZAN ZORLAMA İFADELER İÇEREN BİR GÖRÜNÜMDEDİR. 2-TASARININ KAPSAMI Devlet Eliyle Tekelleşme  Tasarının tanımladığı Teknik müşavirlik kuruluşları, birkaç mimar ve mühendisin bir araya gelerek kendi olanaklarıyla kurabilecekleri mesleki ortaklıklar biçiminde görünmemektedir. Bu tür örgütlenmelere gidebilmek için, büyük sermayeye, çok sayıda ve çeşitli dallardaki uzmanlara, en önemlisi de iş edinme güvencesine gerek bulunmaktadır. Türkiye genelinde bu ölçekte çok sayıda Teknik müşavirlik kuruluşu’nun örgütlenmesi olanaksızdır. Tasarı, Bakanlık’ın da bu sayıları çoğaltma eğiliminde olmadığını göstermektedir. Gerekli bütün izinler Bakanlık’tan alınacağına göre, yurt genelinde Bakanlık eliyle gerçekleştirilecek bir tekelleşme söz konusudur. Yapı denetimi, uygulamada, yürütmenin güdümündeki tekellere bırakılırsa, gerçek anlamda denetim de yapılamaz. Teknik müşavirlik kuruluşları eliyle güvenli bir yapı denetiminin sağlanması olanaksız görülmektedir.

10 2-TASARININ KAPSAMI  Teknik müşavirlik kuruluşlarının görevi Tasarının, Hizmet sözleşmeleri başlıklı 7. maddesinin (3) bendinde, yapı sahibi ile TMK arasında yapılacak sözleşmelerde yer alacak koşullar belirlenmiştir. Maddede “Sözleşmelerde; taahhüt edilen hizmetin konusu, yeri, inşaat alanı, süresi, etüt, proje ve yapı denetimi hizmetlerinin bedeli, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni alınmasına ve diğer müşavirlik işlerine ilişkin hizmetlerin bedeli, yapı denetiminde görev alacak teknik personelin listesi ve diğer mükellefiyetler yeralır. Teknik müşavirlik kuruluşunun yapı denetimi dışında yürüttüğü hizmetler ayrıca ücrete tâbidir.” Denilmektedir. Demek ki TMK açıkça denetimden başka işler de yapacak ve parasını alacaktır. Bu durumda tasarının Sorumluluklar ve yapılamayacak işler başlıklı 5. maddesinin bir anlamı kalmamaktadır. TMK’ler, başta iş takipçiliği olmak üzere, denetimini aldığı yapılarda, üstlenebileceği ucu açık hizmetlerle, birer aracı ticari kuruluş olarak çalışabileceklerdir.

11 2-TASARININ KAPSAMI Teknik müşavirlik kuruluşlarının yetkilendirilmesi Tasarının 3/ g, ve diğer maddelerinde TMK’lerin “bu Kanun’a göre Bakanlık’ça verilen izin belgesine bağlı olarak” çalışacaklarının belirtilmesine karşın, tasarıda izin verme ölçütleri konusunda hiçbir açıklama yer almamaktadır. Tasarının 13. maddesinde, bir çok konu gibi bu hizmetlerin işleyişi de çıkarılacak yönetmeliklere bırakılmaktadır. İlginçtir ki, yönetmelikleri ele alan maddelerde de ölçütlerden söz edilmemektedir. Anılan maddeye göre: “b) Teknik müşavirlik kuruluşlarının ve şubelerinin sınıflandırılması, sahip olmaları gereken asgarî personel ve donanım, teknik müşavirlik kuruluşlarının ve lâboratuar kuruluşlarının faaliyetleri ile çalışma usûl ve esasları, “c) Denetçi belgesi verilmesine ilişkin usûl ve esaslar ile yapı denetim ve lâboratuar kuruluşlarında görev alan personelde aranacak olan nitelik, tecrübe ve bunların istihdam şartları ile görev ve sorumlulukları, “ç) Diğer yapı sorumlularının nitelikleri, görevleri ile çalışma usûl ve esasları,” yönetmeliklere bırakılmaktadır. Sonuç olarak diyebiliriz ki, Bakanlık, hiçbir ölçüt gözetmeksizin, istediği kuruluşa izin verecek, istemediğine izin vermeyecektir. Bu tür düzenlemeler, hukuk devleti anlayışına uygun düşmemektedir.

12 3- MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK MESLEĞİNE MÜDAHALELER
Her Türlü Plan,Proje ve Etüd İşleri Tasarının 44. maddesinin 2. bendinde, “..teknik müşavirlik kuruluşları; denetimi gerçekleştirmek ve sorumluluğunu üstlenmek üzere yeterli nitelikte ve sayıda meslekî yetkinliği hâiz etüt ve proje denetçisi mimar ve mühendis ve yapı denetçisi mimar ve mühendis ile bunlara yardımcı olmak üzere yardımcı kontrol elemanları istihdam etmek zorundadır. Denilmiştir. Aynı maddenin (3)bendinde “Etüt, proje ve yapı denetimi izni belgesi verilen teknik müşavirlik kuruluşlarının görevleri” sıralanırken, plan ve projelerden “kendilerince hazırlananlarının ise başka bir teknik müşavirlik kuruluşunca denetlenmesini sağlamak,”tan söz edilmektedir. Aynı maddenin 3-d) bendinde de “Yapı ruhsatının ve yapı kullanma izni belgesinin ilgili bölümünü, yapı denetimi için yetkilendirilen denetçi mimar ve mühendisler ile birlikte imzalamak,” TMK’lerin görevleri arasında sayılmıştır. Bunlar ve aynı nitelikteki benzer maddeler, TMK’lerin mimari projelerin yapımında da yetkilendirildiklerini ortaya koymaktadır. “Denetim” kavramı ile bağdaşmayan bu düzenlemeler, serbest mimarlık hizmetlerine el atıldığını, bu işlerin de, devlet denetimindeki TMK’ler eliyle yürürülmek istendiğini göstermektedir. Tasarının 3. maddesinin 1/b bendinde, tanımlanan Etüd ve proje denetçisi mimar ve mühendislerin, “İlgili meslek odalarına üyeliği devam eden ve kendi uzmanlık alanına uygun olarak yapıya ilişkin projelerin ve zemin etüdünün denetimi işini üstlenmek üzere Bakanlık’tan denetçi belgesi almış bulunan meslekî yetkinliği hâiz ve mimar ve mühendisler,”nden söz edilmiştir. Yukarıdaki nitelikleri belirleme yetkisi Bakanlık’a bırakılamaz. Hem de hiçbir ölçüt konulmadığı koşullarda, adalete, bilime ve tekniğin gereklerine uygun bir işleyiş sağlanamaz.

13 3- MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK MESLEĞİNE MÜDAHALELER
Meslek Kuruluşlarının Görev ve Yetkilerine Müdahaleler . “Yetkin mimar” deyimi, Tasarıdaki biçimiyle “yetkinliği hâiz ve mimar ve mühendisler,” deyimi boş bir kalıptan ibarettir. Bu konuyla ilgili olarak 9 maddenin (1) bendinde “Bu Kanun’da belirtilen işlerde görev yapan veya görevlendirilen müellif, denetçi mimar ve mühendislerin ve mimar ve mühendis unvanlı şantiye şeflerinin yönetmelikte belirtilen meslekî yetkinliği hâiz olmaları şarttır. Aksi takdirde iş üstlenemezler.” denilmiştir. Böylece mesleki yetkinlik koşul ve uygulamaları meslek odalarının elinden alınarak, ne olduğunu bilmediğimiz yönetmeliğe bırakılmıştır. 4. maddenin (2) bendindeki TMK’lerin yetkilendirilme koşullarında “Bu Kanun’a göre denetim izni verilen teknik müşavirlik kuruluşlarının nâma yazılı ödenmiş sermayelerinin en az üçte ikisinin, meslekî yetkinliği hâiz mimar ve mühendislere ait olması şarttır.” denilmiş olması, Bakanlık’ı bu yetkiyi Odalara devretme veya onlarla birlikte geliştirme niyetinde olmadığının açık belirtisidir. Tasarıda, Mimar ve mühendislerin disiplin açısından denetimlerine de müdahale edilmekte Meslek Odası’ nın Sicil Denetimi Yetkisi de böylece ortadan kaldırılmış olmaktadır.

14 4-DEVLETE VE DEVLET GÖREVLİLERİNE KAYNAK AKTARIMI
Tasarının 7. maddesinin 7. bendinde Yapı sahibi, yapı denetimi hizmet bedelinin % 3’ünü ruhsatı veren idarenin ve % 3’ünü de Bakanlık bünyesinde bulunan döner sermaye işletmesinin hesabına peşin olarak yapı ruhsatı düzenlenmeden yatırır.” denilmiştir. 9. maddenin (4) bendinde yer alan “Bu Kanuna göre denetim izni verilmesi safhasında, teknik müşavirlik kuruluşlarından kuruluşun sınıfına uygun olarak Bakanlık’ça belirlenen miktarda nakit para, hisse senedi, banka teminatı veya ipotek, teminat olarak alınır veya teknik müşavirlik kuruluşunca bu teminatı karşılayacak gayrimenkul teminatı gösterilir. Bu teminat, denetim izninin verildiği tarihi takip eden beş yıl içinde hakkında herhangi bir cezaî işlem yapılmayan teknik müşavirlik kuruluşuna Merkez Yapı Denetim Komisyonu’nun kararı üzerine iade edilir.” ve (5) bendindeki Ayrıca, yapı denetimi işinin bu Kanun’a uygun olarak yapılmasını temin etmek, yapı sahibinin etüt, proje ve yapı denetimi kusurlarına bağlı olarak doğabilecek olan zararlarını karşılamak ve yapı denetimi işi bittikten sonra iade edilmek üzere; teknik müşavirlik kuruluşundan, denetimi üstlenilen her bir yapı için yapı denetimi hizmet bedelinin % 6’sı kadar nakit para veya banka teminatı, geçici teminat olarak alınır veya teknik müşavirlik kuruluşunca bu teminatı karşılayacak gayrimenkul teminatı gösterilir.” biçimindeki düzenlemeler, sonuçta yapı maliyetini arttıran ödemeler olmaktadır. Bunların ne oranda açıklanan amaçlarına uygun olarak değerlendirilecekleri bilinemez. Bütün bu giderlerin, konut edinecek tüketicilere yansıtılacağı açıktır.

15 5-ÇELİŞKİLER Tasarının 2. maddesinin (2). Bendinde, Yapıları (1) numaralı fıkraya tâbi olan kamu kurum ve kuruluşları; tâbi oldukları ihale ve hizmet satınalma mevzuatı çerçevesinde ve yapım işinden ayrı olarak, yapı ve tesislerinin yapı denetimi işini bu Kanun kapsamında 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na tâbi idarelere yaptırabileceği gibi bu Kanun’a göre faaliyet gösteren teknik müşavirlik kuruluşlarından da hizmet satınalma yoluna gidebilirler. Ancak, yatırımın bulunduğu ilde denetimi gerçekleştirecek yeterli nitelikte ve sayıda elemanı bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarının yapılarının denetimi işlerinin teknik müşavirlik kuruluşlarına yaptırılması mecburîdir.” kuralı konulmuştur. 12. maddenin (2). bendinde de, “Herhangi bir ilde Bakanlık’ça denetim izin belgesi verilmiş teknik müşavirlik kuruluşu veya şubesi bulunmaması hâlinde, o ildeki yapıların bu Kanun’a göre denetimi, yapı sahibinin talebi üzerine Bakanlığın taşra teşkilâtınca gerçekleştirilebilir ve denetim hizmeti bedeli Bakanlık bünyesinde bulunan döner sermaye işletmesinin hesabına yatırılır.” denilmiştir. Bu iki bent birlikte ele alındığında, hem Bakanlık örgütünün yetersiz kaldığı, hem de TMK’lerin bulunmadığı illerde, hiç yapı denetimi yapılamayacak mıdır???

16 “YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN TASARISI”, DAHA ÖNCE YÜRÜRLÜĞE KONULAN 644 VE 648 SAYILI KHK’LARLA AYNI ANLAYIŞ İÇİNDE HAZIRLANMIŞ, BAKANLIK MERKEZLİ BİR DÜZENLEMEDİR. MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK MESLEKLERİNİN HAKLARINA EL ATMAKTADIR. MESLEK ODALARININ ANAYASA’DAN VE UYGULAMADAN KAYNAKLANAN GÖREV VE YETKİLERİNİ DARALTMAKTADIR. YAPI DENETİMİNİ, DOĞRUDAN MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK HİZMETLERİYLE KAPSAMINI DA GENİŞLETEREK DEVLET DESTEKLİ TEKELLEŞMEYE DÖNÜŞTÜRMEKTEDİR. BU SİSTEM İÇİNDE SAĞLIKLI BİR YAPI ÜRETİM SÜRECİ VE BAŞARILI VE GÜVENLİ BİR YAPI DENETİMİNİN GERÇEKLEŞMESİNİN NE DERECE OLANAKLI OLACAĞI TARTIŞMALIDIR.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41 Teşekkürler… TMMOB MİMARLAR ODASI
A: Konur Sokak No:4/2 Yenişehir ANKARA T: F: E: